Njeriu në Kur′an
Lumturia dhe përsosuria e njeriut (pjesa III)
Ajetollah Dr. Riza Ramazani

Versioni audio i kësaj ligjërate është në përgatitje e sipër dhe do të botohet së shpejti. Ju lutemi për mirëkuptim!


Me emrin e Zotit, Bamirës dhe Mëshirues! Të gjitha lëvdatat janë për Allahun e Madhëruar, Zotin e botëve. Atij i falënderohemi për mëshirën e për mirësitë e Tija, prej Tij kërkojmë ndihmë e udhëzim në gjithçka që bëjmë dhe shpresojmë që Ai të na kaplojë me bekimin e Vet. Paqja dhe bekimi i Zotit qoftë mbi profetin tonë Muhammedin, mbi pasardhësit e tij të dëlirë dhe mbi shokët e tij të zgjedhur! O robër të Zotit! E këshilloj veten time dhe juve që të keni droje para Zotit dhe t’u bindeni urdhrave të Tij! 


Lumturia është definuar në shumë mënyra, ndërsa pikëpamjet mbi të mund të ndahen në dy kategori: ato fetare dhe jofetare. Në kontekstin jofetar, diskutimi mbi lumturinë është i rëndësishëm sepse të kërkuarit e lumturisë radhitet në mesin e cilësive themelore të njeriut. Të gjithë njerëzit, në një mënyrë ose një tjetër, e kërkojnë lumturinë dhe janë të bindur se ajo që kërkojnë e përfaqëson lumturinë dhe përsosurinë absolute. Në këtë kontekst, njeriu jofetar dallon nga njeriu fetar për faktin se e kërkon lumturinë në këtë botë. Me pikëpamjen e tij të përqendruar tek natyra, ai përpiqet ta definojë lumturinë në korniza të kufizuara materiale, mjaft sa t’i kënaqë nevojat e veta natyrore, pa ditur se, kështu, as mund të definohet njeriu dhe as të përmbushen nevojat e tija të vërteta. Kjo pikëpamje e kufizuar materialiste nuk mund ta çojë njeriun drejt lumturisë.


Ata që nuk kanë besuar në shpalljen, kanë themeluar shkolla të ndryshme mendimi. Njëra prej tyre e definon lumturinë duke u mbështetur në themelet e të ashtuquajturit escapism, pra të arratisjes nga realiteti, duke kërkuar paqe dhe çlirim nga të ligat e jetës. Ngase prirja për këtë botë sjell shumë shqetësime dhe vuajtje, shumë njerëz e shohin lumturinë në largimin nga kjo botë dhe nga shijimet materiale të saj. Shembuj të kësaj ideologjie janë hinduizmi dhe budizmi në lindje, si dhe cinizmi dhe stoicizmi në Perëndim. Schopenhauer, për shembull, kishte një këndvështrim shumë negativ mbi botën dhe jetën, dhe thoshte: “Lumturia më e madhe e arsyeshme dhe e arritshme fshihet në dhënien fund jetës.”[1]   


Pesimizmi dallon dukshëm nga nihilizmi, ndonëse në shumë raste, është pikërisht pesimizmi që çon në nihilizëm.[2] Sipas këndvështrimit të shumë prej mënyrave të mendimit që mbështeten në arratisjen nga realiteti, shkëputja nga bota dhe jeta është tërësisht e natyrshme. Disa mendojnë, madje, se njeriu, po të ketë dëshirë ta shijojë lirinë e përsosur, duhet të jetojë si një qen.[3] Nga cinikët (gr. kynikoi)[4], që përfaqësojnë një shkollë mendimi në filozofinë antike greke, përcillet se njeriu duhet të shkëputet nga jeta dhe nga çdo lidhje tokësore, aq sa të shpërfillen edhe veshmbathja dhe higjiena trupore. Edhe stoicizmi ka pikëpamje të ngjashme, por është paksa më i moderuar.


Bindjet e shkollave të tilla dallojnë qartë nga asketizmi fetar dhe shkëputja përkatëse nga lidhjet e kësaj bote. Islami nuk mbështetet në arratisjen nga realiteti (ang. escapism). Ai thotë se njeriu, gjatë jetës në këtë botë, duhet ta arrijë lumturinë e përbotshme, duke u përpjekur për të besuar e për të bërë vepra të mira. Pikërisht kjo lumturi e përbotshme është ajo që çon më pas drejt lumturisë në botën tjetër. Islami kurrë nuk ka kërkuar që njeriu të heqë dorë nga kjo botë. Njeriu guxon të ketë një jetë të denjë për vete e për familjen e tij dhe t’i shijojë edhe bukuritë e kësaj bote, por pa u lidhur së tepërmi pas tyre, sepse kjo jetë, sipas Islamit, është vetëm një paralojë e jetës së përjetshme në amshim. Asketizmi i Islamit është një asketizëm i brendshëm, një shkëputje në nivelin shpirtëror. Njeriu mund ta përndrisë shpirtin e tij nëpërmjet ushtrimeve dhe, si rrjedhojë, të arrijë në pikën ku nuk ndien ndonjë hare të veçantë kur fiton diçka në këtë botë. Të gjithë gjërat që i ndodhin, ai i konsideron sprova hyjnore, të cilat duhet t’i tejkalojë. Në këtë rrugë, është me rëndësi që gjithçka të vendoset në vendin e vet dhe të mos lihet hapësirë për pikëpamje pesimiste dhe ekstremiste. Në këtë rast do të ishte me vend ta përmbyllim me vargun vijues kur’anor, i cili flet pikërisht për këtë shkëputje shpirtërore:


Që të mos pikëlloheni për atë që humbni dhe as të mos gëzoheni së tepërmi për atë që ju ka dhënë Zoti. (Kur’an, 57:23) 


Paqja, mëshira dhe bekimi i Zotit qofshin mbi ju!






[1] Lawrence C. Becker, Historia e e etikës perëndimore
[2] S. Abdullah Nasri, Filozofia e krijimi, fq.75-220
[3] Vetë fjala “cinik” buron nga fjala greke “kynikos”, pra “si qen”. Kjo shprehje përdorej si një ofendim nga athinasit karshi përfaqësuesve të kësaj shkolle të mendimit, të cilët preferonin të jetonin si qentë rrugaçë dhe ishin kundër të gjitha normave shoqërore të veshmbathjes dhe higjienës. Kjo shprehje është përdorur veçanërisht për Diogjenin, të cilin shpesh e quanin “kyon” (qeni). (shën. përkth.)
[4] Si themelues i shkollës së cinizmit pranohet Antistenesi, njëri nga nxënësit e Sokratit. Megjithatë, përfaqësuesi më i shquar dhe më tipik i kësaj shkolle është, pa dyshim, Diogjeni. (shën. përkth.)



publikuar më: 10.02.2017

Lexoni gjithashtu..

06.01.2017 Njeriu në Kur′an: Lumturia dhe përsosuria e njeriut (pjesa II)
22.10.2016 Njeriu në Kur′an: Lumturia dhe përsosuria e njeriut (pjesa I)
27.05.2016 Njeriu në Kur′an: Dinjiteti i njeriut
19.12.2015 Njeriu në Kur′an: Njeriu si mëkëmbës i Zotit
03.07.2015 Njeriu në Kur′an: Aftësitë e lindura të njeriut
06.03.2015 Njeriu në Kur′an: Natyra e lindur njerëzore (pjesa IV)
30.05.2014 Njeriu në Kur′an: Natyra e lindur njerëzore (pjesa III)
02.08.2013 Njeriu në Kur′an: Dallimi nga bota shtazarake
19.04.2013 Njeriu në Kur′an: Cilësitë e shpirtit
22.03.2013 Njeriu në Kur′an: Ekzistenca e pavarur e shpirtit
13.02.2013 Njeriu në Kur′an: Materia dhe shpirti
08.02.2013 Njeriu në Kur′an: Krijimi i njeriut

Kthehu