Nga burimet e Ehl- i Sunnetit

Ajo që vijon janë 40 hadithe mutevatir, të cilët transmetohen nga anëtarët e pasardhjes së pastruar të Muhammedit (s):

1) Es-Saduk Muhammed ibn ‘Ali ibn Husein ibn Babavejh Kumi ka përfshirë në Ikmal ed-Din va Itmam un-Ni‘meh, siç transmeton ‘Abdur-Rahman ibn Samrai, një hadith të veçantë ku Profeti (s) i thotë ‘Abdur-Rahmanit:

“O Ebi Samra! Nëse pikëpamjet dallojnë dhe opinionet ndryshojnë, drejtoju ‘Ali ibn Ebi Talibit, sepse ai është Imami i ummetit tim dhe zëvendësi im mbi ta pas meje.”

2) Po aty, Saduku citon Ibn ‘Abbasin duke rrëfyer një hadith ku i Dërguari i Allahut (s) thotë:

“Allahu, i Madhëruari e i Lartësuari, u hodhi një shikim hetues banorëve të tokës dhe më zgjodhi mua të jem Profet; atëherë ai hodhi edhe një shikim dhe e zgjodhi ‘Aliun Imam dhe më urdhëroi ta marr për vëlla, e ta caktoj vali dhe vizir.”

3) Saduku, po në Ikmal, gjurmon një hadith deri te Imami Xha‘fer es-Sadik që citon babain dhe paraardhësit e tij duke cituar të Dërguarin e Allahut (s), me fjalët:

“Xhibra’ili më ka thënë se Zoti i Fuqisë, e Lartësuar qoftë Madhëria e Tij, ka thënë: ‘Kushdo që mëson se Unë jam Zoti që s’ka të dytë dhe se Muhammedi është Robi dhe i Dërguari Im, se ‘Ali ibn Ebi Talibi është khalifi i Muhammedit dhe se Imamët prej pasardhësve të tij janë Provat e Mia, atëherë Unë do e lejoj të futet në Parajsë me Mëshirën Time.”

4) Saduku, sërish në Ikmal, gjurmon një hadith tek Imam Sadiku, që citon të atin dhe gjyshin duke cituar nga i Dërguari i Allahut (s) se:

“Imamët pas meje janë dymbëdhjetë: I pari është ‘Aliu dhe i fundit el-Ka‘imi; ata janë khalifët dhe të porositurit e mi.”

5) Saduku, në Ikmal, gjurmon një tjetër hadith deri tek Asbagh ibn Nebete që thotë se njëherë Emir ul-Mu’minini u afrua, me dorën e tij në atë të Hasanit, e tha:

“I Dërguari i Allahut (s) erdhi njëherë te ne dhe dora e tij ishte mbi timen mu kështu, e tha: ‘Më e mira ndër krijesa pas meje dhe vali-u i tyre, është ky vëllai im që është Imami i çdo muslimani dhe prijësi i çdo besimtari pas meje’.”

6) Saduku, sërish në Ikmal, gjurmon një hadith deri tek Imam Ridai që citon stërgjyshërit e tij se i Dërguari i Allahut (s) ka thënë:

“Kushdo që dëshiron të kapet pas fesë sime e të hipë në Barkën e Shpëtimit pas meje, le të ndjekë shembullin e ‘Ali ibn Ebi Talibit, sepse ai është i porosituri (vasijji) e mëkëmbësi (khalifeti) im mbi ummetin tim, gjatë jetës sime e pas saj.”

7) Saduku, përsëri në Ikmal, përcjell një hadith të të Dërguarit të Allahut (s) nga Imam Ridai që citon paraardhësit e tij se Profeti (s) tha:

“Unë dhe ‘Aliu jemi etërit e këtij ummeti; kushdo që na njeh mirë, njeh Allahun, e kushdo që na mohon, mohon dhe Allahun, të Pashoqin, Fuqiplotin. Nga pasardhësit e ‘Aliut janë nipat e mi Hasani e Huseini, që janë prijësat e rinisë së Xhennetit, dhe nga pasardhësit e Huseinit do jenë të mitë: kushdo që u bindet atyre më bindet mua, e kushdo që s’u bindet atyre më mosbindet edhe mua; i nënti prej tyre është Ka’imi i tyre - Mehdiu.”

8) Saduku, gjithashtu në Ikmal, gjurmon një hadith tjetër me isnad deri te Imam Hasan el-‘Askeriu që citon paraardhësit e tij gjer te i Dërguari i Allahut (s) duke iu drejtuar Ibn Mes’udit, me fjalët:

“O Ibn Mes’ud! ‘Ali ibn Ebi Talibi është Imami yt pas meje; ai është zëvendësi im mbi ty.”

9) Duke cituar një hadith nga Selmani, Saduku thotë në Ikmal, se Selmani e vizitoi njëherë Profetin dhe e gjeti Huseinin në prehrin e tij; Profeti (s) po e puthte duke i thënë:

“Ti je udhëheqës, bir i një udhëheqësi, Imam dhe bir i një Imami, vëlla i një Imami, baba i Imamëve dhe Provë (huxheh) e Allahut, bir i Provës së tij e baba i nëntë Provave nga fara jote, i nënti nga të cilët është Ka‘imi.”

10) Saduku, sërish në Ikmal, citon një hadith që mbërrin te Selmani i cili citon një hadith të të Dërguarit të Allahut (s) ku ai thotë:

“O Fatime! A s’e ke marrë vesh se ne jemi Ehl ul-Bejti? Allahu na e ka bërë ahiretin më të dashur se dunianë, dhe Allahu i Lartësuar, i Madhëruar qoftë Emri i Tij, u hodhi një shikim banorëve të tokës dhe më zgjodhi mua nga krijesat e Tij; pastaj Ai hodhi një shikim të dytë dhe zgjodhi tët shoq e më frymëzoi të të martoj me të e ta marr si vali e vizir dhe ta bëj khalifin tim mbi ummetin tim. Kështu, yt atë është më i miri i profetëve, yt shoq është më i miri i vasi-ve dhe ti je e para që do të vijë pas meje.”

11) Saduku, prapë në Ikmal, citon një hadith të gjatë ku përmend se një grup prej mëse dyqind muhaxhirësh e ensarësh po kërkonin dije dhe studionin fikh, dhe se çdonjëri prej tyre filloi të krekosej, ndërsa ‘Aliu rrinte i heshtur. Ata e pyetën:

“O Ebu’l-Hasan, ç’të pengon të flasësh?” Në përgjigje të pyetjes së tyre, ai u kujtoi atyre një pohim ku i Dërguari i Allahut tha: “‘Aliu është vëllai im, viziri im, trashëguesi im, vasiu im, zëvendësi im mbi ummetin tim e vali-u i çdo besimtari pas meje; pranojini pra këto për të, që të gjitha.”

12) Saduku, prapë në Ikmal, citon një hadith të gjatë përcjellë nga ‘Abdullah ibn Xha‘feri, Hasani, Huseini, ‘Abdullah ibn ‘Abbasi, ‘Umer ibn Ebu Seleme, ‘Usama ibn Zejdi, Selmani, Ebu Dher el-Gifariu dhe Mikdadi, që tregojnë se ata e kanë dëgjuar të Dërguarin e Allahut duke thënë:

“Unë kam më tepër autoritet mbi besimtarët se ata vetë; pas meje, vëllai im ‘Aliu ka më tepër autoritet mbi besimtarët sesa vetë besimtarët.”

13) Saduku, sërish në Ikmal, citon el-Asbagh ibn Nebeten i cili citon Ibn ‘Abbasin që thotë se e ka dëgjuar të Dërguarin e Allahut (s), duke thënë:

“Unë, ‘Aliu, Hasani, Huseini dhe nëntë pasardhës të Huseinit jemi të pastruar.”

14) Saduku, përsëri në Ikmal, citon Ibn Abajeh ibn Rab’ien duke cituar Ibn ‘Abbasin që pohon se i Dërguari i Allahut (s), ka thënë:

“Unë jam kreu i Profetëve, kurse ‘Aliu është kreu i vasi-ve.”

15) Saduku po ashtu ka cituar në Ikmal një hadith të përcjellë nga Imam Sadiku me isnad, ku i Dërguari i Allahut (s) thotë:

“Allahu, i Lartmadhëruari Fuqiplotë, më preferoi mua mbi të gjithë profetët dhe preferoi ‘Aliun mbi të gjithë vasi-të, preferoi nga pasardhësit e ‘Aliut Hasanin e Huseinin, dhe zgjodhi nga pasardhësit e Huseinit vasi-të që e ruajnë besimin ndaj shtrembërimit të ekstremistëve, përdhosjes së gënjeshtarëve dhe keqinterpretimit të devijuesve.”

16) Saduku, sërish në Ikmal citon ‘Aliun që përcjell nga i Dërguari i Allahut (s) se:

“Imamët pas meje janë dymbëdhjetë: i pari prej tyre është ‘Aliu, dhe i fundit është el-Ka‘imi të cilit Allahu, i Lartësuari Fuqiplotë, do t’ia hapë lindjen dhe perëndimin.”2

17) Saduku, ka cituar në amali një hadith të gjatë të përcjellë nga ‘Aliu ku i Dërguari i Zotit (s) thotë:

“‘Aliu është nga unë e unë jam nga ‘Aliu, që është krijuar nga brumi im; ai ua zgjidh mospajtimet njerëzve sipas Sunne-tit; ai është Prijësi i Besimtarëve, udhëheqësi i të parëve nga të gjithë njerëzit, dhe më i miri i vasi-ve.” 18) Saduku, po aty, ka cituar një tjetër hadith të gjatë të raportuar nga ‘Aliu, ku i Dërguari i Allahut (s) thotë: “‘Aliu është Prijësi i Besimtarëve sipas vilajet-it të Allahut, të Lartësuarit dhe Fuqiplotit, që Ai e lidhi në Arshin e Tij dhe u kërkoi melekëve të dëshmonin: ‘Aliu është Mëkëmbësi dhe Huxhet-u-Llahi; ai është Imami i muslimanëve.”

19) Saduku, përsëri në amali, citon Ibn ‘Abbasin që pohon se i Dërguari i Allahut (s) ka thënë:

“O ‘Ali, ti je Imami i muslimanëve, Prijësi i Besimtarëve, udhëheqësi i më të shquarve ndër njerëz, Prova e Allahut pas meje dhe kreu i vasi-ve.”

20) Saduku, po ashtu në amali, citon Ibn ‘Abbasin që përcjell nga i Dërguari i Allahut (s) se ai tha:

“O ‘Ali! Ti je zëvendësi im mbi ummetin tim, dhe ti je për mua si Sethi për Ademin.”

21) Saduku, prapë në amali, citon Ebu Dher Gifariun duke thënë:

“Ishim njëherë me të Dërguarin e Allahut (s) në xhaminë e tij kur ai (s) tha: ‘Nga kjo derë do të hyjë një burrë i cili është Prijësi i Besimtarëve dhe Imami i muslimanëve’, kur ia behu ‘Ali ibn Ebi Talibi, dhe i Dërguari i Allahut i uroi mirëseardhjen, ktheu fytyrën e tij të ndritur nga ne, dhe tha: “Ky është Imami juaj pas meje.”

22) Në amali, Saduku citon Xhabir ibn ‘Abdullah Ensariun duke cituar të Dërguarin e Allahut me fjalët:

“‘Ali ibn Ebu Talibi është i pari prej tyre që pranoi Islamin dhe ai është më i dituri... Ai është Imami dhe khalifi pas meje.”

23) Në amali, Saduku citon një hadith të saktë me isnad nga Ibn ‘Abbasi që citon të Dërguarin e Allahut (s) duke thënë:

“O njerëz! Fjalët e kujt janë më të mira se ato të Allahut? Zoti juaj, e Madhe është Bujaria e Tij, më ka urdhëruar ta caktoj ‘Aliun mbi ju si Imamin më të shquar, si khalifin dhe vasi-un tim, dhe ju duhet ta konsideroni atë vëllain dhe vizirin tim.”

24) Në amali, Saduku citon edhe një hadith të saktë me isnad, të përcjellë nga Ebu ‘Ejjashi, që thotë:

“I Dërguari i Allahut (s) hipi njëherë në minber dhe mbajti një fjalim, ku tha: ‘Kushëriri im ‘Ali është gjithashtu vëllai im, viziri im, zëvendësi im dhe ai që shlyen borxhet e mia në emrin tim.”3

25) Në amali, Saduku citon po ashtu një hadith të saktë me isnad, përcjellë nga Prijësi i Besimtarëve që thotë:

“Njëherë, i Dërguari i Allahut (s) mbajti një fjalim ku tha: ‘O njerëz! Muaji i Allahut po afron’, dhe vazhdoi të numërojë veçoritë e muajit të Ramazanit. Unë e pyeta: ‘O i Dërguari i Allahut (s)! Cila është më e mira prej veprave në këtë muaj?’ Ai u përgjigj: ‘Të qëndruarit larg nga ajo që të ka ndaluar Allahu’, pastaj ai shpërtheu në lotë, ndaj e pyeta: ‘Çfarë të hidhëron, O i Dërguari i Allahut?’ e ai u përgjigj: ‘O ‘Ali! Po pikëllohem nga haramet e tmerrshme që do të të ndodhin në të njëjtin muaj’, duke shtuar: ‘Ti je vasi-u im, babai i pasardhësve të mi dhe zëvendësi im mbi ummetin tim gjatë jetës sime e pas saj; urdhri yt është po aq urdhërues sa i imi, e po kështu ndalimi yt’.”

26) Në amali, Saduku citon një tjetër hadith nga ‘Aliu me fjalët:

“I Dërguari i Allahut (s) ka thënë: ‘O ‘Ali! Ti je vëllai im e unë jam i yti; jam zgjedhur të jem Profeti ndërsa ti je zgjedhur të jesh Imami; unë kujdesem për Shpalljen, ndërsa ti për vënien në jetë të saj; ti je babai i këtij ummeti. O ‘Ali! Ti je vasi-u e mëkëmbësi im, viziri dhe trashëgimtari im dhe babai i pasardhësve të mi’.”

27) Në amali, Saduku citon një hadith me isnad të saktë të përcjellë nga Ibn ‘Abbasi:

 “Teksa ensarët po mblidheshin në Xhaminë e Kuba’s, i Dërguari i Allahut (s) tha: ‘O ‘Ali! Ti je vëllai im dhe unë jam i yti; ti je i porosituri dhe zëvendësi im dhe Imami i ummetit tim pas meje: Allahu do ta ndihmojë atë që të ndihmon ty dhe do t’i jetë armik kujtdo që të kundërvihet ty’.”

28) Në amali, Saduku citon një hadith të gjatë nga Ummi Seleme në të cilin i Dërguari i Allahut (s) i drejtohet kështu asaj:

“O Ummi Seleme! Dëgjo e dëshmo: Ky ‘Ali ibn Ebi Talib është i porosituri im; ai është zëvendësi im, sprovuesi i armiqve të mi dhe vigjëluesi i Haudit tim.”

29) Në amali, Saduku ka cituar gjithashtu Selman el-Farsiun me fjalët:

“E kam dëgjuar të Dërguarin e Allahut (s) duke thënë: ‘O muhaxhirë dhe ju ensarë! A t’ju drejtoj tek ajo, e cila për sa kohë t’i përmbaheni, s’do ju lërë kurrë të shmangeni, pas meje?’ Ata thanë: ‘Po, o i Dërguar i Allahut!’ Ai (s) tha: ‘Ky ‘Ali është vëllai im dhe i porosituri im, viziri, trashëgimtari e zëvendësi im; ai është Imami juaj; ndaj, duajeni aq sa unë dhe respektojeni aq sa unë, sepse Xhibraili më ka urdhëruar t’jua them këto juve’.”

30) Në amali, Saduku citon po ashtu me isnad një hadith të gjatë të përcjellë nga Zejd ibn Arkami në të cilin i Dërguari i Allahut (s) citohet duke thënë:

“A t’ju drejtoj tek ajo, e cila për sa kohë t’i përmbaheni, do ju mbrojë nga shkatërrimi dhe shmangia? Imami dhe vali-u juaj është ‘Ali ibn Ebi Talibi; prandaj, mbështeteni atë, dëgjojani këshillën dhe kini besim tek ai, sepse Xhibra’ili më ka urdhëruar t’jua them këtë juve.”

31) Në amali, Saduku citon Ibn ‘Abbasin se i Dërguari i Allahut (s) tha:

“O ‘Ali! Ti je Imami i ummetit tim dhe khalifi im mbi ta.”

32) Në amali, Saduku citon Ibn ‘Abbasin lidhur me një hadith ku i Dërguari i Allahut (s) thotë:

“Allahu, i Madhëruari dhe i Lartësuari, më shpalli: ‘Kam zgjedhur nga ummeti yt një vëlla e trashëgimtar për ty, një zëvendës e ekzekutues të testamentit tënd.’ Unë pyeta: ‘O Zot! Kush është ai?’ Ai u përgjigj: ‘Është ai që më do Mua dhe të cilin Unë e dua...’, gjersa Ai tha në fjalën e Tij hyjnore: ‘Është ‘Ali ibn Ebi Talibi’.”

33) Në amali, Saduku citon Imam Sadikun duke transmetuar një hadith të përcjellë nga paraardhësit e tij ku i Dërguari i Allahut (s) thotë:

“Gjatë isra’-së sime, Zoti im, e Madhëruar qoftë Fuqia e Tij, më premtoi se ‘Aliu është Imami i të devotshmëve, udhëheqësi i të përzgjedhurve, prijësi i fesë.”

34) Në amali, Saduku citon një hadith me isnad tek Imami er-Rida i cili citon të Dërguarin e Allahut (s) duke thënë:

“‘Aliu është prej meje e unë jam prej ‘Aliut; Allahu i luftoftë ata që luftojnë ‘Aliun; ‘Aliu, padyshim, është Imami i krijesave, pas meje.”

35) Shejh et-Ta’ife Ebu Xha‘fer Muhammed ibn Hasan et-Tusi, në veprën e tij amal sjell një hadith nga ‘Ammar ibn Jasiri në të cilin i Pejgamberi (s) i thotë ‘Aliut:

“Allahu të ka stolisur në mënyrën që është më e dashur për Të - me asketizëm gjer në atë shkallë që nuk ndihesh i privuar nga cilado kënaqësi e kësaj jete, dhe asnjera prej tyre s’ndjehet e privuar nga ti, e Ai të ka dhuntisur me dashurinë për të skamurit, duke ta bërë shoqërimin me ta të mirëpritur, dhe ata të mirëpresin si Imamin e tyre; prandaj, sihariqe për këdo që të do e beson në ty, e mjerë kushdo që të urren dhe gënjen për ty.”

36) Në amali, Shejh es-Saduku ka cituar edhe një hadith me isnad te ‘Aliu i cili gjatë predikimit nga minberi i Kufas, tha:

“O njerëz! I Dërguari i Allahut (s) më ka dhuruar dhjetë cilësi që janë më të shtrenjta për mua se çdo gjë mbi të cilën ndriçon dielli. Ai më ka thënë: ‘O ‘Ali! Ti je vëllai im në këtë jetë e tjetrën e më i afërti për mua mes tërë krijimit gjer në Ditën e Ringjalljes; shtëpia jote në Xhennet është përballë simes; ti je trashëgimtari im, i porosituri im pas meje, prijës mbi armiqtë dhe mbi familjen time; ti ma mbron familjen në emrin tim gjatë mungesës sime; ti je Imami i ummetit tim; ti zbaton drejtësinë mes ndjekësve të mi; ti je miku im, dhe miku im është miku i Allahut; armiku yt është armiku im, dhe armiku im është padyshim armiku i Allahut’.”

37) Në el-Nusus ‘ala el-A’imme, Saduku citon Hasanin duke thënë:

“E kam dëgjuar të Dërguarin e Allahut (s) t’i thotë tim eti: ‘Ti je trashëgimtari i dijes sime, brumi i gjykimit tim e Imami pas meje’.”

38) Saduku citon ‘Imran ibn Hasinin me fjalët:

“E kam dëgjuar të Dërguarin e Allahut (s) t’i thotë ‘Aliut, ‘ Ti je Imami dhe zëvendësi im pas meje’.”

39) Po aty, Saduku citon ‘Aliun që pohon se i Dërguari i Allahut (s) i tha:

“O ‘Ali! Ti je vasi-u mbi ata që kanë vdekur nga familja ime, dhe khalifi i atyre që janë gjallë nga ummeti im.”

40) Po aty, Saduku citon Huseinin duke thënë: “Kur Allahu shpalli ajetin:

E ata që janë farefis, sipas Librit të Allahut, kanë përparësi ndaj njëri tjetrit (33:6, 8:75)

E pyeta të Dërguarin e Allahut (s) ta interpretonte atë dhe ai tha: ‘Ju jeni farefisi; kur unë të vdes, yt atë ‘Aliu është më i denji për mua dhe pozicionin tim; kur babai yt të vdesë, vëllai yt Hasan është më i denji për të; e nëse Hasani vdes, atëherë ti je më i denji për pozicionin e tij’.”

Shënime

1 Kaq duhet të mjaftojë për faktin se ne cituam mjaft hadithe nga burime si Prijësi i Besimtarëve ‘Ali ibn Ebu Talib, ‘Abdullah ibn ‘Abbasi, ‘Abdullah ibn Mes’udi, ‘Abdullah ibn ‘Umeri, Ebu Sa’id el-Khudriu, Ebu Derda’, Ebu Hureira, Enes ibn Malik, Muadh ibn Xhebel, që citojnë burime të ndryshme, të gjithë duke pohuar që i Dërguari i Allahut, paqe pastë mbi të e pasardhjen e tij, ka thënë: “Cilindo që i mëson ummetit tim dyzet hadithe rreth fesë së tij, Allahu do ta ringjallë në Ditën e Gjykimit në shoqërinë e fekihëve dhe ‘ulemave.” Në një formulim tjetër të po këtij hadithi, “Allahu do ta ringjallë atë si fekih të ditur.” Sipas Ebu Derda’së pohimi thotë: “Unë do ta përfshij atë në ndërmjetësimin tim Ditën e Gjykimit, dhe ai do të jetë dëshmues.” Sipas Ibn Mes’udit, “Atij do t’i thuhet: ‘Hyr në Xhennet nga cilado derë të dëshirosh’.” Sipas rivajetit të Ibn ‘Umerit, “... ai do të përfshihet me njerëzit e diturisë, dhe do të ringjallet në shoqërinë e shehidëve.” Mjafton për ne në të mësuarit e këtyre dyzet haditheve e të tjerëve të përfshirë në të gjitha Letrat tona, pohimi i tij, paqe pastë mbi të e pasardhjen e tij, “Allahu do të kujdeset për atë që e dëgjon pohimin tim, e kupton atë dhe e përcjell ashtu siç e ka dëgjuar.” Dhe gjithashtu hadithi i tij: “Le t’ua përcjellin ata nga ju që dëgjuan atyre që s’janë të pranishëm.” 2 Ky hadith dhe ata përpara tij gjenden në një kaptinë të veçantë që përmban atë që është transmetuar nga Profeti lidhur me Ka‘imin [Mehdiun], dhe se ai është i dymbëdhjeti në linjën e Imamëve; shih kreun XXIV e Ikmal ed-Din ve Itmam un-Ni’meh, f. 149-167. 3 Ky hadith, bashkë me katër të tjerët që i paraprijnë, citohet nga Gajet ul-Meram prej Sadukut. Ata janë mjaft të gjatë, dhe ne cituam prej tyre atë që dëshmon mbi argumentin tonë. Sa i përket haditheve që vijojnë, ata gjenden në Kreun XIII të Gajet ul-Meram-it.

Nga burimet e Ehl-I Sunnetit

1) Merrni parasysh pohimin e të Dërguarit të Allahut (s) teksa mbante ‘Aliun për qafe:

“Ky është Imami i të udhëzuarve, shfarosësi i të paudhëve; ngadhënjyes është ai që e mbështet, i braktisur ai që e braktis.” Ai (s) e ngriti zërin teksa shqiptoi frazën e fundit. Këtë e përfshin Hakimi, të transmetuar prej Xhabirit në f. 129, vëll. III i Mustedrek-ut,1 ku ai komenton: “Ky është një hadith, vërtetësia e të cilit dëshmohet nga zinxhiri i transmetuesve të tij, ndonëse dy Shejhët s’e regjistruan.”[2]

2) Merrni parasysh pohimin e tij, paqe pastë mbi të dhe pasardhjen e tij:

“Më është shpallur se ‘Aliu ka tre merita ekskluzive: ai është Prijësi i muslimanëve, Imami i të udhëzuarve dhe udhëheqësi i atyre që u shndrit balli (me shenjën e imanit).” Citohet nga Hakimi në fillim të f. 138, vëll. III në Mustedrek,3 ku ai shton: “Ky është një hadith me sened sahih, që nuk u regjistrua nga të dy Shejhët.”[4]

3) Merrni parasysh pohimin e tij, paqe pastë mbi të dhe pasardhjen e tij:

“Më është shpallur se ‘Aliu është Prijësi i muslimanëve, valiu i të devotshmëve dhe udhëheqësi i atyre që u shndrit balli me shenjën e imanit.” E përfshin Ibn Nexhxhari5 dhe shumë muhadithë të tjerë.[6]

4) Merrni parasysh pohimin e tij, paqe pastë mbi të dhe pasardhjen e tij, drejtuar ‘Aliut:

“Mirësevjen, o Prijës i muslimanëve, Imam i të devotshmëve!” Ai përfshihet nga Ebu Na‘imi në Hiljet ul-Evlija’.7

5) Merrni parasysh pohimin e tij, paqe pastë mbi të dhe pasardhjen e tij:

“I pari që do hyjë në këtë derë është Imami i të devotshmëve, Prijësi i muslimanëve, kreu i fesë, vula e vasive dhe udhëheqësi i atyre që u shndrit balli me shenjën e imanit,” kur befas hyri ‘Aliu dhe ai u ngrit i ekzaltuar nga gëzimi, e përqafoi dhe i fshiu djersën, duke i thënë: “Ti do të plotësosh premtimin tim, do të përcjellësh mesazhin tim e do të qartësosh atë për të cilën dallojnë pas meje.”8

6) Merrni parasysh pohimin e tij, paqe pastë mbi të dhe pasardhjen e tij:

“Allahu më premtoi se ‘Aliu është Flamuri i Udhërrëfimit, Imami i atij që pranon vilajetin tim, drita për atë që më bindet dhe fjala që u kam urdhëruar të devotshmëve.”9

Siç e shihni, këto gjashtë hadithe përmbajnë tekste të sigurta për Imametin e tij dhe detyrimin e të bindurit ndaj tij.

7) Merrni parasysh pohimin e tij, bekime pastë mbi të e pasardhjen e tij, për ‘Aliun:

“Ska dyshim se ky është i pari që besoi në mua, i pari që do më shtrëngojë dorën Ditën e Ringjalljes; ai është Siddiku ekber dhe Faruku i këtij ummeti; ai është Prijësi i besimtarëve.”10

8) Shihni pohimin e tij, paqe pastë mbi të dhe pasardhjen e tij:

“O ensarë! A t’jua tregoj atë, i cili për sa kohë t’i përmbaheni s’do t’ju lërë kurrë të devijoni? Është ‘Aliu; duajeni siç më doni mua dhe respektojeni siç më respektoni mua, se Xhibra’ili më ka urdhëruar t’jua them këtë në Emër të Allahut, të Gjithdijshmit, Fuqiplotit.”11

9) Merrni parasysh pohimin e tij, paqe pastë mbi të dhe pasardhjen e tij:

“Unë jam qyteti i dijes dhe ‘Aliu është porta e tij; kushdo që dëshiron dije, le të vijë nga porta.”12

10) Merrni parasysh pohimin e tij, paqe pastë mbi të e pasardhjen e tij:

“Unë jam depoja e urtisë dhe ‘Aliu është dera e saj.”13

11) Merrni parasysh pohimin e tij, paqe pastë mbi të e pasardhjen e tij:

“‘Aliu është porta e dijes sime, ai që do i shpjegojë ummetit tim pas meje atë me të cilën jam dërguar; dashuria ndaj tij është shenjë e imanit dhe urrejtja ndaj tij është hipokrizi.”14

12) Merrni parasysh pohimin e tij, bekime pastë mbi të e familjen e tij, drejtuar ‘Aliut:

“Ti do t’ia qartësosh ummetit tim të gjitha çështjet ku dallojnë pas meje.”[15]

E përcjell Hakimi në Mustedrek, f. 122, vëll. III,16 nga Enesi dhe shton:

“Ky hadith është sahih sipas kritereve të të dy Shejhëve, ndonëse ata vetë nuk e cituan.”

Në të vërtetë, kushdo që e heton këtë hadith dhe të tjerët të ngjashëm me të, do ta shohë që statusi i ‘Aliut ndaj të Dërguarit të Allahut është i ngjashëm me atë të Profetit tek Allahu, sepse Ai i thotë të Dërguarit të Vet:

Ne nuk t’i kemi zbritur shpalljet Tona, veçse që t’ua qartësosh atyre të gjitha çështjet në të cilat dallojnë dhe si udhërrëfim e mëshirë për besimtarët[17]

Ndërkohë që në këtë hadith Profeti (s) i thotë ‘Aliut:

“Ti do ia qartësosh ummetit tim të gjitha çështjet në të cilat dallojnë pas meje.”[18]

13) Merrni parasysh pohimin e tij, paqe pastë mbi të e pasardhjen e tij, të regjistruar nga Ibn es-Sammaku, prej Ebu Bekrit në një hadith merfu‘:

“Statusi i ‘Aliut tek unë është i ngjashëm me statusin tim te Zoti im.”19

14) Merrni parasysh pohimin e tij, paqe pastë mbi të e pasardhjen e tij, të regjistruar nga Darkutniu në el-Afrad, që transmeton nga Ibn ‘Abbasi në një hadith merfu‘ se Profeti (s) ka thënë:

“‘Ali ibn Ebi Talibi është (si) Porta e Pendimit të Beni Isra‘ilëve; kush hyn në të bëhet mu’min dhe kushdo që del prej saj bëhet kafir.”20

15) Merrni parasysh pohimin e tij, paqe pastë mbi të e pasardhjen e tij, ditën e ‘Arafatit gjatë Hixhet ul-vada‘:

“Aliu është nga unë e unë jam nga ‘Aliu, askush s’e kryen përgjegjësinë time përveç meje ose ‘Aliut.”21

S’ka dyshim se kjo është fjala e të Dërguarit fisnik, të fuqizuar e me pozitë të lartë te Zoti i Arshit, i respektuar e besnik! Shoku juaj nuk është i lojtur! [22]

Ai nuk flet nga mendja e tij, ajo nuk është tjetër veçse shpallje që i shpallet [23]

Nga shkoni, pra?[24]

Çfarë do të thoni për këto prova të qarta dhe tekste eksplicite? Nëse i shqyrtoni ato me kujdes dhe e hetoni urtinë që qëndron pas bërjes së një njoftimi të tillë gjatë Haxhit të Lamtumirës, para dëshmitarëve, atëherë e vërteta do t’ju shpaloset më së qarti. Dhe nëse i vështroni fjalët e tij sa të pakta dhe kuptimin e tyre aq përfshirës, do t’i konsideroni jashtëzakonisht të thella, sepse ai ka bërë bashkë koncepte që i ka shkoqitur në një mënyrë të posaçme, e cila falë formulimit të ngjeshur të shprehjeve i rrok tërë aspektet në thellësi. Askush përveç ‘Aliut nuk mbetet i denjë për të kryer ndonjë përgjegjësi të tijën. S’është për t’u çuditur, atëherë, që ai dhe vetëm ai ekzekuton vullnetin e Profetit, duke marrë pozitën si mëkëmbës e vali. Falënderimi i takon Allahut që na udhëzoi në këtë, se pa udhërrëfimin e Tij nuk do të kishim qenë të udhëzuar.

16) Merrni parasysh pohimin e tij, paqe pastë mbi të e pasardhjen e tij:

“Kush më bindet mua, i bindet Allahut, dhe kushdo që s’më bindet mua i mosbindet Atij. Kush i bindet ‘Aliut më bindet dhe mua e kush nuk i bindet ‘Aliut s’më bindet as mua.”

Kjo citohet nga Hakimi në f. 121, vëll. III të librit të tij el-Mustedrek dhe nga Dhehebiu në Telkhis. Të dy autorët e konfirmojnë qenien e tij sahih sipas kushteve të dy Shejhëve.[25]

17) Merrni parasysh pohimin e tij, paqe pastë mbi të e pasardhjen e tij:

“O ‘Ali! Kush më braktis mua, ka braktisur Allahun e kushdo që të braktis ty më braktis dhe mua.” Kjo regjistrohet nga Hakimi në f. 124, vëll. III i Sahih el-Mustedrek, ku ai shton: “Ky hadith është i saktë me isnad, ndonëse të dy Shejhët s’e cituan.”[26]

18) Merrni parasysh pohimin e tij, paqe pastë mbi të e pasardhjen e tij, cituar nga Ummi Selemeh:

“Kushdo që fyen ‘Aliun më fyen edhe mua” që regjistrohet nga Hakimi në fillim të f. 121, vëll. III i Mustedrek-ut, ku e cilëson sahih sipas kushteve të dy Shejhëve. E citon Dhehebiu në Telkhis, ku ia deklaron haptazi të qenit sahih. Ai përfshihet nga Ahmedi me hadithet e Ummi Selemes, në f. 323, vëll. VI i Musned-it të tij, dhe nga Nesa‘iu në f. 17 të Khasa’is ‘Ali, krahas shumë muhadithëve të tjerë.[27] I tillë është dhe pohimi i të Dërguarit (s) që përfshihet me hadithet e përcjella nga ‘Amr ibn Shashi28: “Kushdo që e lëndon ‘Aliun, më lëndon dhe mua.”[29]

19) Merrni parasysh pohimin e tij, paqe pastë mbi të e pasardhjen e tij:

“Kushdo që e do ‘Aliun më do dhe mua; e kushdo që e urren ‘Aliun më urren dhe mua.”

Ky hadith regjistrohet nga Hakimi, që e cilëson sahih në f. 130, vëll. III i Mustedrek-ut, dhe përcillet nga Dhehebiu në Telkhis ku ai ia pranon vërtetësinë sipas kushteve të përmendura.[30] I tillë është edhe pohimi i ‘Aliut:31

“Betohem me Atë që mbolli farën dhe krijoi njerëzimin, se Profeti ummi (s) më premtoi se nuk më do veçse mu’mini, e s’më urren veçse munafiku.”

20) Merrni parasysh pohimin e tij, paqe pastë mbi të e pasardhjen e tij:

“O ‘Ali! Ti je Sejjid në këtë jetë dhe Sejjid në tjetrën; kushdo që të do ty me do edhe mua, e kushdo që më do mua duhet nga Allahu; armiku yt është armiku im, dhe armiku im është armiku i Allahut. Mjerë ai që të urren ty pas meje!”

E citon Hakimi në fillim të f. 128, vëll. III i Mustedrek, ku e cilëson sahih sipas kushteve të dy Shejhëve.32

21) Merrni parasysh pohimin e tij, paqe pastë mbi të e pasardhjen e tij:

“O ‘Ali! Sihariqe për atë që të do e që beson tek ti, dhe mjerë ai që të urren dhe gënjen për ty.”

E citon Hakimi në Mustedrek, f. 135, vëll. III, ku shton: “Ky hadith është sahih me sened, ndonëse të dy Shejhët nuk e regjistruan.”[33]

22) Merrni parasysh pohimin e tij, paqe pastë mbi të e pasardhjen e tij:

“Kushdo që dëshiron të jetojë si unë e të vdesë si unë dhe të banojë Kopshtin e Përjetësisë, që Zoti im më ka premtuar, le të pranojë ‘Aliun për vali, sepse ai me siguri nuk do t’ju nxjerrë kurrë nga udha, e as nuk do ju hedhë në shkarje.”34

23) Merrni parasysh pohimin e tij, paqe pastë mbi të e pasardhjen e tij:

“Cilitdo që beson dhe mbështetet në mua i urdhëroj vilajetin e ‘Ali ibn Ebi Talibit, sepse kush pranon vilajetin e tij pranon edhe timin e ai që pranon vilajetin tim ka pranuar padyshim edhe atë të Allahut. Kush e do atë më do edhe mua, dhe ai që më do mua do Allahun; kushdo që e urren atë më urren dhe mua, dhe ai që më urren mua urren Allahun, Fuqiplotin, të Gjithdijshmin.”35

24) Merrni parasysh pohimin e tij, paqe pastë mbi të e pasardhjen e tij:

“Ai që është i kënaqur të jetojë jetën time e të vdesë vdekjen time, dhe pastaj të banojë Kopshtin e Xhennetit, të krijuar për mua nga Zoti im, le të marrë ‘Aliun vali pas meje, dhe le të pranojë vilajetin e kujtdo që emëron ai e të ndjekë shembullin e Ehl-i Bejtit tim pas meje, sepse ata janë pasardhja ime: janë krijuar nga brumi im dhe bekuar me të kuptuarit e dijen time; ndaj, mjerë ata nga ummeti im që ua mohojnë meritat e ma ndërpresin lidhjen me ta; Allahu mos ua dhashtë kurrë ndërmjetësimin tim.”[36]

25) Merrni parasysh pohimin e tij, paqe pastë mbi të e pasardhjen e tij:

“Kush don të jetojë jetën time dhe të vdesë si unë e të hyjë në Xhennetin që më ka premtuar Zoti im, le të marrë ‘Aliun dhe pasardhësit e vet për evlija’, sepse ata nuk do ju nxjerrin kurrë nga udhërrëfimi e as do ju fusin në humbje.”37

26) Në fillim të f. 156, vëll. VI i Kenz ul-‘Ummal-it, Dejlemiu citon nga ‘Ammari se i Dërguari i Allahut (s) i tha:

“O ‘Ammar! Nëse e sheh ‘Aliun të shkojë një rruge kurse të tjerët një tjetre, shko me ‘Aliun e lëri të tjerët, se ai nuk do të të shpjerë kurrë në shkatërrim, e as që do të të nxjerrë nga udhërrëfimi.”38

27) Merrni parasysh pohimin e tij, paqe pastë mbi të e pasardhjen e tij, sipas një hadithi të transmetuar nga Ebu Bekri:

“Dora ime dhe e ‘Aliut janë të njëjta kur vjen puna për drejtësinë.”

Ky është hadithi 2539 i regjistruar në f. 153, vëll. VI i Kenz ul-‘Ummal-it.39

28) Merrni parasysh pohimin e tij, paqe pastë mbi të e pasardhjen e tij:

“O Fatime! A s’je e kënaqur që Allahu, i Pashoqi dhe i Larti, i vështroi banorët e tokës dhe zgjodhi prej tyre dy burra: njëri prej tyre është babai yt, tjetri është burri yt?”40

29) Merrni parasysh pohimin e tij, paqe pastë mbi të e pasardhjen e tij:

“Unë jam paralajmëruesi, dhe ‘Aliu është udhëzuesi; përmes teje, o ‘Ali, arrihet udhërrëfimi pas meje.”

E citon Dejlemiu nga Ibn ‘Abbasi dhe është hadithi 2631 në f. 157, vëll. VI i Kenz ul-‘Ummal-it.41

30) Merrni parasysh pohimin e tij, paqe pastë mbi të e pasardhjen e tij:

“O ‘Ali! Askujt s’i lejohet të jetë xhunub në xhami përveç teje e meje.”42

Një hadith të ngjashëm citon Taberaniu nga Umm Seleme dhe el-Bezzari nga Sa‘di, ku i Dërguari i Allahut (s) thotë:

“Askujt s’i lejohet të jetë xhunub në këtë xhami përveç meje dhe ‘Aliut.”43

31) Merrni parasysh pohimin e tij, paqe pastë mbi të e pasardhjen e tij:

“Unë dhe ky (‘Aliu) jemi Provat e ummetit tim në Ditën e Gjykimit.”[44]

E citon el-Khatib el-Baghdadi nga Enesi.45 Si mund të ishte Ebu’l-Hasani (‘Aliu) Provë (huxhxheh) ashtu sikurse Profeti (s), nëse nuk do të ishte mëkëmbësi dhe zëvendësi i tij?

32) Merrni parasysh pohimin e tij, paqe pastë mbi të e pasardhjen e tij:

“Mbi derën e Parajsës shkruhet: ‘Nuk ka zot përveç Allahut, Muhammedi (s) është i Dërguari i Allahut, ‘Aliu është vëllai i të Dërguarit të Allahut’.”46

33) Merrni parasysh pohimin e tij, paqe pastë mbi të e pasardhjen e tij:

“Në këmbën e Arshit shkruhet: ‘Nuk ka zot përveç Allahut, Muhammedi është i Dërguari i Allahut, Unë e kam mbështetur atë (Muhammedin) me ‘Aliun.”47

34) Merrni parasysh pohimin e tij, paqe pastë mbi të e pasardhjen etij:

“Ai që dëshiron të shikojë dijen e Ademit, vendosmërinë e Nuhit, durimin e Ibrahimit, fuqinë e Musait dhe asketizmin e ‘Isait, të vështrojë ‘Aliun.”

Kjo regjistrohet nga Bejhekiu në Sahih dhe nga Imam Ahmed ibn Hanbeli në Musned.48

35) Merrni parasysh pohimin e tij, paqe pastë mbi të e pasardhjen e tij:

“O ‘Ali! Ka një ngjashmëri mes teje e ‘Isait, që u urrye nga çifutët aq sa të shpifnin ndaj së ëmës, dhe u desh nga të krishterët aq sa i mveshën një pozitë që s’e kishte.”49

36) Merrni parasysh pohimin e tij, paqe pastë mbi të e pasardhjen e tij:

“Të përparmit janë tre: Jusha ibn Nuni, që i besoi i pari Musait, besimtari i përmendur në Suren Jasin që i besoi i pari Isait, dhe ‘Ali ibn Ebu Talibi që i besoi i pari Muhammedit (s).”50

37) Merrni parasysh pohimin e tij, paqe pastë mbi të e pasardhjen e tij: “Besnikët janë tre: Habib en-Nexhxhari, besimtari i Sures Jasin, që tha:

‘O populli im! Ndiqni të dërguarit’; Hizkili, besimtari nga familja e Faraonit, që tha: ‘A ke ndërmend të vrasësh një njeri pse tha se Zoti i tij është Allahu?’, dhe ‘Ali ibn Ebu Talibi, që është i epërm mbi të gjithë ata.”51

38) Merrni parasysh pohimin e tij, paqe pastë mbi të e pasardhjen e tij, drejtuar ‘Aliut:

“Umeti do të të tradhëtojë pas meje; ti do t’i përmbahesh besimit tim e do të vritesh për Sunnetin tim; kushdo që të do ty më do dhe mua, e kushdo që të urren ty, më urren dhe mua. Vërtet, kjo (mjekër) do të të kullojë gjak prej kësaj (koke).”52

‘Aliu ka thënë:

“Një nga parashikimet e Profetit ështe se ummeti do të më tradhëtojë pas tij.”53

Ibn ‘Abbasi tregon se i Dërguari i Allahut (s) i tha ‘Aliut:

“Duhet ta dish se do të kesh shumë vuajtje pas meje”; ‘Aliu pyeti: “A do mund ta ruaj besimin të paprekur?” dhe ai iu përgjigj: “Po, do ta ruash të paprekur.”[54]

39) Merrni parasysh pohimin e tij, paqe pastë mbi të e pasardhjen e tij:

“Mes jush është dikush që do të luftojë për interpretimin (te’vil) e tij (Kur’anit) siç luftova unë për shpalljen (tenzil) e tij.” Të pranishmit u eksituan pamasë. Mes tyre ishte Ebu Bekri e ‘Umeri. Ebu Bekri pyeti: “A jam unë ai?” dhe përgjigja qe ‘Jo’. ‘Umeri pyeti: “A jam unë?” dhe Profeti u përgjigj: “Jo, por është ai që po ndreq sandalet”, duke nënkuptuar ‘Aliun.

Ebu Sa‘id el-Khudri thotë:

“...ndaj ne shkuam te ‘Aliu e i dhamë lajmin e mirë, por ai nuk çoi as kokën, thua se e kishte dëgjuar atë që më parë nga i Dërguari i Allahut (s).”55

Një hadith i ngjashëm është ai që Ebu Ejjub el-Ensari përcolli gjatë khilafetit të ‘Umerit:56

“I Dërguari i Allahut (s) e urdhëroi ‘Aliun t’i luftonte nakithinët (besëthyesit, që nxitën Betejën e Devesë), kasitinët (feshkelësit, që iu kundërvunë në Siffin) dhe marikinët (havarixhët, që nxitën Betejën e Nehravanit).”[57]

Po kështu, ‘Ammar ibn Jasiri tregon[58] se i Dërguari i Allahut (s) tha:

“O ‘Ali! Banda tirane do të të luftojë; por ti je në hakk; ai që ngurron të të ndihmojë nuk është nga të mitë.”[59]

Ebu Dher el-Gifariu, citon gjithashtu të Dërguarin e Allahut (s) duke thënë (60):

“Për Atë, që më ka në dorë jetën, mes jush është një burrë që do të luftojë pas meje për interpretimin e Kur’anit ashtu siç i luftova unë idhujtarët për shpalljen e tij.”[61]

I tillë është edhe hadithi i Muhammed ibn ‘Ubejdullah ibn Ebu Rafi’ut, që citon të atin nga gjyshi i vet Ebu Rafi‘, të cilit i Dërguari i Allahut (s) i tha:

“O Ebu Rafi‘! Një grup njerëzish do ta luftojnë ‘Aliun pas meje; Allahu ka urdhëruar që ata të luftohen. Ai që s’i lufton dot me duart e tij, le t’i luftojë me gjuhë; nëse edhe atëherë nuk mundet le t’i luftojë me zemër.”62

El-Akhdar el-Ensari63 citon të Dërguarin e Zotit (s) duke thënë:

“Unë luftoj për shpalljen e Kur’anit (tenzil), ndërsa ‘Aliu për interpretimin e tij (te’vil).”[64]

40) Ai, paqe pastë mbi të dhe pasardhjen e tij, ka thënë:

“O ‘Ali! Jam i epërm ndaj teje falë profetësisë, sepse nuk do të ketë profet pas meje, ndërsa ti je i epërm ndaj njerëzve të tjerë falë shtatë meritave: je i pari ndër ta që besoi në Allah, më besniku ndaj Paktit me Allahun, më i binduri ndaj Urdhëresave të Allahut, më i paanshmi, më i drejti në të vepruarit me njerëzit, më largpamësi në gjykim dhe më i dalluari përpara Tij.”65

Ebu Sa‘id el-Khudri citon të Dërguarin e Allahut (s) duke thënë:

“O ‘Ali! Ti zotëron shtatë cilësi, për të cilat askush s’mund të diskutojë me ty: Je i pari ndër besimtarët, më besniku ndaj Paktit të Allahut, më i binduri ndaj Urdhrave të Allahut, më i dhimbsuri ndaj vartësve, më i dituri rreth çështjeve të gjykimit, e më i larti mes tyre në pozitë...”[66]

Këtu s’ka vend për t’i cituar të gjithë hadithet e tillë, të cilët, në tërësi, mbështesin njëri tjetrin dhe çojnë te i njëjti kuptim, që është: ‘Aliu radhitet i dyti pas të Dërguarit të Allahut (s) në këtë ummet dhe vjen menjëherë pas Pejgamberit (s) në udhëheqjen e tij. Këto hadithe e përcjellin një kuptim të tillë mutevatir, edhe nëse tekstet e tyre nuk janë të tilla, dhe kaq duhet të mjaftojë si provë e pakundërshtueshme.

Shënime:

1 Është hadithi 2527 në Kenz ul-‘Ummal, f. 153, vëll. VI, dhe Tha’lebiu e citohet prej Ebu Dherit tek interpretimi i ajetit të vilajet-it, në et-Tefsir ul-Kebir. 2 Ndeshet tek: es-Sujuti, el-Xhami‘ us-Seghir, vëll. II, f. 140 (red. Mustafa Muhammed), ose vëll. II, f. 56 (el-Meimunie); Ibn ‘Asakir, Ta′rikh Dimeshk (tarxhemeh el-Imam ‘Ali ibn Ebi Talib), vëll. II, f. 476, nr 996, 997; el-Dhehebi, Mizan ul-I‘tidal, vëll. I, f. 110; el-Mutteki el-Hindi, Muntekheb Kenz ul-‘Ummal (në margjinat e Musned-it të Ahmedit), vëll. V, ff. 29, 30; Ibn el-Meghazili el-Shafi‘i, Menakib ‘Ali ibn Ebi Talib, ff. 80-84, nr 120-125; el-Khvarizmi el-Hanefi, el-Menakib, f. 111; el-Kenxhi el-Shafi‘i, Kifajet ut-Talib, f. 99 (el-Gari) ose f. 221 (el-Hajderijeh); el-Kunduzi el-Hanefi, Jenabi‘ ul-Meveddeh, ff. 72, 185, 224, 250, 284 (Stamboll) ose ff. 82, 219, 278, 341 (el-Hajderijeh); Ibn Sabbagh el-Maliki, el-Fusul ul-Muhimmeh, f. 108; Ibn Siddik el-Magharibi, Fet’h ul-Mulk el-‘Ali bi Sihhati Hadith Babu Medinet ul-‘Ilmi ‘Ali, f. 25 (Kajro: Matba’ el-Islamijeh, 1354 H), ose f. 57 (el-Hajderijeh); Ibn Sabban, Isaf ur-Raghibin (në margjinat e Nur ul-Absar nga el-Shiblenxhi el-Shafi‘i), f. 158 (Sa‘idije) ose f. 143 (‘Uthmanije); Ibn Haxher, es-Sava‘ik ul-Muhrikeh, f. 123 (Hajderijeh) ose f. 75 (Meimuneh); Ibn Talha el-Shafi‘i, Metalib us-Su’ul, f. 31 (Tehran) ose vëll. I, f. 86 (Nexhef); el-Hamavejni, Fera’id us-Simtejn, vëll. I, ff. 157, 192, nr 119, 151; et-Tustari, Ihkak ul-Hakk, vëll. IV, f. 234. 3 Citohet po ashtu nga el-Barudiu, Ibn Kani’u, Ebu Na‘imi dhe el-Bezzari. Është hadithi 2628 në Kenz ul-‘Ummal, f. 157, vëll. VI. 4 Ndodhet tek: et-Taberani, el-Mu‘xhem us-Seghir, vëll. II, f. 88; Ibn Athir, Usud ul-Ghabeh, vëll. I, f. 69, vëll. III, f. 116; el-Hejthemi, Mexhma‘ uz-Zeva’id, vëll. IX, f. 121; el-Kunduzi el-Hanefi, Jenabi‘ ul-Meveddeh, f. 81 (Stamboll); Ibn el-Meghazili el-Shafi‘i, Menakib ‘Ali ibn Ebi Talib, f. 65, nr 93 dhe f. 104, nr 146-7; el-Khvarizmi el-Hanefi, el-Menakib, f. 235; Ibn Sabbagh el-Maliki, el-Fusul ul-Muhimmeh, f. 107; ez-Zerendi el-Hanefi, Nexhm Durer us-Simtejn, f. 114; Ibn ‘Asakir, Ta′rikh Dimeshk (tarxhemeh el-Imam ‘Ali ibn Ebi Talib), vëll. II, f. 257, nr 773-4; el-Hamavejni, Fera’id us-Simtejn, vëll. I, f. 143; et-Tustari, Ihkak ul-Hakk, vëll. IV, f. 11. 5 Ai është hadithi 2630 në Kenz ul-‘Ummal, f. 157, vëll. VI. 6 Ndodhet tek: Ibn ‘Asakir, Ta′rikh Dimeshk (tarxhemeh el-Imam ‘Ali ibn Ebi Talib), vëll. II, f. 257, nr 772; el-Muhibb et-Taberi, er-Rijad un-Nedireh, vëll. II, f. 234 (bot. 2të), Dhekha’ir ul-‘Ukba, f. 70; el-Mutteki el-Hindi, Muntekheb Kenz ul-‘Ummal (në margjinat e Musned-it të Ahmedit), vëll. V, f. 34. 7 Është rivajeti 11 prej atyre që tregon Ibn Ebu’l-Hadidi në f. 450, vëll. II i Sherh Nehxhul Belagha, dhe hadithi 2627 në Kenz ul-‘Ummal, f. 157, vëll. VI. [Ndodhet te Ebu Na‘im el-Isfahani, Hiljetu’l-Evlija’, vëll. I, f. 66; Ibn ‘Asakir, Ta′rikh Dimeshk (tarxhemeh el-Imam ‘Ali ibn Ebi Talib), vëll. II, f. 440, nr 949; el-Mutteki, Kenz ul-‘Ummal, vëll. XV, f. 157, nr 443 (Hajderabad: 1968, bot. 2të); Muntekheb ul-Kenz (në margjinat e Musned-it të Ahmedit), vëll. V, f. 55; Ibn Ebi’l-Hadid, Sherh Nehxhul Belagha (Kajro: red. Muhammed Ebu’l-Fadl), vëll. IX, f. 170; ez-Zerendi el-Hanefi, Nexhm Durer us-Simtejn, f. 115; Ibn Talha el-Shafi‘i, Metalib us-Su’ul, vëll. I, f. 46 (Nexhef); el-Hamavejni, Fera’id us-Simtejn, vëll. I, f. 141; el-Kunduzi el-Hanefi, Jenabi‘ ul-Meveddeh, f. 181, 313 (Stamboll) ose f. 213 (el-Hajderijeh).] 8 Citohet nga Ebu Na‘imi në Hiljet ul-Evlija’ prej Enesit dhe përcillet në imtësi nga Ibn Ebu’l-Hadidi në f. 450, vëll. II i Sherh Nehxhul Belagës; prandaj, drejtojuni rivajetit 9 në po atë faqe. [Gjendet tek: Ebu Na‘im, Hiljetu’l-Evlija’, vëll. I, f. 63; el-Dhehebi, el-Mizan, vëll. I, f. 64; Ibn ‘Asakir, Ta′rikh Dimeshk (tarxhemeh el-Imam ‘Ali ibn Ebi Talib), vëll. II, f. 487, nr 1005; Ibn Ebi’l-Hadid, Sherh Nehxhul Belagha (Kajro: red. Muhammed Ebu’l-Fadl), vëll. IX, f. 169; el-Khvarizmi el-Hanefi, el-Menakib, f. 42; Ibn Talha el-Shafi‘i, Metalib us-Su’ul, vëll. I, f. 60 (Nexhef) ose f. 21 (Tehran); el-Kenxhi el-Shafi‘i, Kifajet ut-Talib, f. 93 (el-Gari) ose f. 212 (el-Hajderijeh); el-Kunduzi el-Hanefi, Jenabi‘ ul-Meveddeh, f. 313 (Stamboll); el-Hamavejni, Fera’id us-Simtejn, vëll. I, f. 141.] 9 E citon Ebu Na‘imi në Hiljet ul-Evlija’ prej Ebu Barzah Eslemiut dhe Enes ibn Malikut, dhe transmetohet nga dijetari i mu‘tezilive në f. 449, vëll. II i Sherh Nehxhul Belagha, drejtojuni, pra, rivajetit të tretë në atë faqe. [Hadithi: “Allahu më premtoi diçka për ‘Aliun. I thashë: ‘O Zoti im, tregoma!’ Ai tha: ‘S’ka dyshim se ‘Aliu është Flamuri i udhërrëfimit, Imami i robërve të Mi, drita e atyre që Më binden” gjendet te: Ebu Na‘im, Hiljetu’l-Evlija’, vëll. I, f. 67; Ibn ‘Asakir, Ta′rikh Dimeshk (tarxhemeh el-Imam ‘Ali), vëll. II, f. 189, nr 672; Ibn Ebi’l-Hadid, Sherh Nehxhul Belagha (red. Muhammed Ebu’l-Fadl), vëll. IX, f. 167; el-Khvarizmi el-Hanefi, el-Menakib, ff. 215, 220; ez-Zerendi el-Hanefi, Nexhm Durer us-Simtejn, f. 114; Ibn Meghazili el-Shafi‘i, Menakib ‘Ali ibn Ebi Talib, f. 46, nr 69; el-Kenxhi el-Shafi‘i, Kifajet ut-Talib, f. 22 (el-Gari) ose f. 73 (el-Hajderijeh) dhe me formulim të përafërt tek: el-Kunduzi el-Hanefi, Jenabi‘ ul-Meveddeh, f. 312 (Stamboll); Ibn Talha el-Shafi‘i, Metalib us-Su’ul, vëll. I, f. 46 (Nexhef); et-Tustari, Ihkak ul-Hakk, vëll. IV, f. 168; el-Hamavejni, Fera’id us-Simtejn, vëll. I, ff. 144, 151.] 10 E citon Taberaniu në Kebir, prej haditheve të Selmanit dhe Ebu Dherit. Ai citohet nga Bejhakiu në Sunen dhe Ibn ‘Adiu në el-Kamil. Është hadithi 2608 në Kenz ul-‘Ummal, vëll. VI, f. 156. [Ndeshet po ashtu tek: Ibn ‘Asakir, Ta′rikh Dimeshk (tarxhemeh el-Imam ‘Ali ibn Ebi Talib), vëll. I, f. 76, nr 121; el-Hejthemi, Mexhma‘ uz-Zeva’id, vëll. IX, f. 102; Ibn Haxher el-‘Askalani, el-Isabeh, vëll. IV, f. 171; Ibn ‘Abdul-Berr, el-Isti‘ab (shtypur në margjinat e el-Isabeh), vëll. IV, f. 170; Ibn ul-Athir, Usud ul-Ghabeh, vëll. V, f. 287, el-Dhehebi, el-Mizan ul-I‘tidal, vëll. II, f. 417; el-Kenxhi el-Shafi‘i, Kifajet ut-Talib, f. 79 (el-Gari) ose f. 187 (el-Hajderijeh); et-Tustari, Ihkak ul-Hakk, vëll. IV, f. 29; el-Hamavejni, Fera’id us-Simtejn, vëll. I, ff. 139, 140. Në thënien 316 të Nehxh ul-Belaghës, Imam ‘Aliu pohon: “Unë jam jasubi i besimtarëve, ndërsa mëkatarët kanë pasurinë për jasub.” Sejjid Raziu komenton: “Kjo d.t.th. që ‘besimtarët më pasojnë mua, kurse të shfrenuarit shkojnë pas pasurive, njësoj si bletët që ndjekin pas jasubin (prijësin) e tyre’.” Këtë titull ‘Aliut ia ka dhënë vetë Profeti (s). Ebu Lejla el-Ghifari, Ebu Dheri, Selmani, Ibn ‘Abbasi e Hudhejfe ibn el-Jemani tregojnë se i Dërguari i Allahut (s) ka thënë: “Do të ketë fitne pas meje. Kur të ndodhë ajo, kapuni pas ‘Ali ibn Ebi Talibit. Pa dyshim, ai është i pari që besoi në mua dhe i pari me të cilin do të shtrëngoj duart Ditën e Ringjalljes. Ai është siddiku ekber, furkani i këtij ummeti e Prijësi i besimtarëve, ndërsa prijësi i hipokritëve është pasuria.” (Ibn Haxher, el-Isabeh, vëll. VII, Pj. I, f. 167; Ibn ul-Athir, ‘Usd ul-Ghabeh, vëll. V, f. 287; Ibn ‘Abdul-Berr, Isti‘ab, vëll. IV, f. 1744; el-Hejthemi, Mexhma’ uz-Zeva‘id, vëll. IX, f. 102; el-Mutteki, Kenz ul-Ummal, vëll. VI, f. 156; Muntekheb ul-Kenz, vëll. V, f. 33; el-Muhibb et-Taberi, er-Rijad un-Nedireh, vëll. I, f. 165, Dheka‘ir ul-Ukba, f. 65; Ibn ‘Asakir, Ta′rikh Dimeshk, vëll. I, ff. 74-78; Halebi, Sireh, vëll. I, f. 380; el-Menavi, Fejd ul-Kadir, vëll. IV, f. 358; Ibn Ebi’l-Hadid, Sherh, vëll. I, f. 12; vëll. XIII, f. 228; vëll. XIX, f. 224; el-Kunduzi el-Hanefi, Jenabi’ ul-Meveddeh, ff. 62, 82, 201, 251. Taberani, el-Kebir, vëll. V, f. 32 dhe Ibn Meghazili el-Shafi‘i në el-Menakib, f. 230 transmetojnë pjesën: ‘Aliu është i pari që do shtrëngojë duart me mua Ditën e Ringjalljes’.] 11 E citon Taberaniu në el-Kebir, dhe është hadithi 2625 në Kenz ul-‘Ummal, vëll. VI, f. 156, dhe i dhjeti në f. 450, vëll. II i Sherh Nehxhul Balaga nga Ibn Ebi’l-Hadidi. Shihni, pra se si e ka bërë ai udhërrëfimin e tyre të kushtëzuar në kapjen pas ‘Aliut; ndaj kush nuk vepron kështu do të shmanget patjetër. Vëreni se si ai (s) i urdhëroi ata ta duan siç duan Profetin (s) e ta respektojnë po ashtu siç respektojnë Profetin (s). Kjo vetëm pasi ai është zëvendësi i tij e më i denji të marrë gjërat përsipër pas tij. Nëse shqyrtoni frazën “Xhibra’ili më ka urdhëruar t’ju them”, atëherë e vërteta do t’ju shpaloset qartë. [Ndeshet tek: Ebu Na‘im, Hiljetu’l-Evlija’, vëll. I, f. 63 (es-Sa‘adeh); Ibn Ebi’l-Hadid, Sherh Nehxhul Belagha (Kajro: red. Muhammed Ebu’l-Fadl), vëll. IX, f. 170; el-Hejthemi, Mexhma’ uz-Zeva‘id, vëll. IX, f. 132; el-Kenxhi el-Shafi‘i, Kifajet ut-Talib, f. 91 (el-Gari) ose f. 210 (el-Hajderijeh); el-Kunduzi el-Hanefi, Jenabi‘ ul-Meveddeh, f. 313 (Stamboll); el-Mutteki, Kenz ul-‘Ummal, vëll. XV, f. 126, nr 363 (Hajderabad: 1968, bot. 2të); el-Muhibb et-Taberi, er-Rijad un-Nedireh, vëll. II, f. 233, bot. 2të; Ibn Talha el-Shafi‘i, Metalib us-Su’ul, vëll. I, f. 60 (Nexhef); el-Hamavejni, Fera’id us-Simtejn, vëll. I, f. 197, nr 154]. 12 E citon Taberaniu në el-Kebir prej Ibn ‘Abbasit, siç pohohet në f. 107 në Xhami’ us-Seghir nga Sujutiu. Përmendet nga Hakimi në Menakib ‘Ali, ff. 126-7, vëll III i Sahih ul-Mustedrek prej dy burimeve: njëri është Ibn ‘Abbasi nga dy rrugë të sakta, e tjetri Xhabir ibn ‘Abdullah el-Ensari. Ai ka parashtruar prova të pakundërshtueshme për saktësinë e zinxhirëve të tij. Imam Ahmed ibn Hanbel Ibn es-Siddik el-Maghribi i Kajros, i ka kushtuar një libër të tërë për t’ia provuar saktësinë dhe e ka mbushur me informacion, duke e titulluar Fet’h ul-Mulk el-‘Ali bi Sihhati Hadith Babu Medinet ul-‘Ilm ‘Ali, botuar më 1354 H. nga shtëpia botuese el-Matba‘eh el-Islamijeh e Universitetit të el-Ez’herit, Egjipt. Ai meriton vëmendjen e studiuesve, sepse përmban informacion të paçmueshëm. Pikëpamjet e nasibive janë të pavlera karshi këtij hadithi, që përdoret gjerësisht si proverb, si nga elita ashtu dhe nga populli i thjeshtë i qyteteve dhe fshatrave. Ne madje ua kemi shqyrtuar kritikën dhe e kemi parë të jetë nënshtrim i plotë ndaj ndjenjave, pa prova, përplot me fanatizëm ekstrem, siç e pohoi qartë Hafidh Salah ud-Din el-‘Ala’i, kur citoi akuzën e rreme të Dhehebiut dhe të tjerëve se ai qenka i pasaktë. Ai komenton: “Nuk nxorën asnjë provë për pretendimin e tyre, përveç akuzës se ‘është fabrikim’, që të mos mbajnë përgjegjësi.” [Ky hadith gjendet në burime të panumërta, mes të cilave: Ibn ‘Asakir, Ta′rikh Dimeshk (tarxhemeh el-Imam ‘Ali), vëll. II, f. 464, nr 984-997; el-Hasakani, Shevahid ut-Tenzil, vëll. I, f. 334, nr 459; el-Hakim, el-Mustedrek, vëll. III, f. 126, 127, ku e cilëson sahih; Ibn ul-Athir, Usud ul-Ghabeh, vëll. IV, f. 22; Ibn Meghazili el-Shafi‘i, Menakib ‘Ali ibn Ebi Talib, ff. 80-85, nr 120-126; el-Kenxhi el-Shafi‘i, Kifajet ut-Talib, f. 99 (el-Gari) ose ff. 220, 221 (el-Hajderijeh); el-Khvarizmi el-Hanefi, el-Menakib, f. 40, Maktal ul-Husein, vëll. I, f. 43; ez-Zerendi el-Hanefi, Nexhm Durer us-Simtejn, f. 113; el-Kunduzi el-Hanefi, Jenabi‘ ul-Meveddeh, ff. 65, 72, 179, 183, 210, 234, 253, 282, 400, 407 (Stamboll) ose ff. 211, 217, 248, 278, 303, 338 (el-Hajderijeh); es-Sujuti, Xhami‘ us-Seghir, vëll. I, f. 93 (el-Meimunieh) ose vëll. I, f. 364, nr 2705 (red. Mustafa Muhammed), Ta′rikh ul-Khulefa’, f. 170; Ibn Sabban, Isaf ur-Raghibin (në margjinat e Nur ul-Absar nga el-Shiblenxhi el-Shafi‘i), f. 154 (es-Sa‘idijeh) ose f. 140 (el-‘Uthmanije); Ibn el-Xheuzi el-Hanefi, Tedhkiret ul-Khavass, ff. 47-48; Ibn es-Siddik el-Maghribi, Fet’h ul-Mulk el-‘Ali bi Sihhati Hadith Babu Medinet ul-‘Ilm ‘Ali, ff. 22-24, 27, 29-44, 55, 57 (el-Hajderijeh) ose ff. 3-5, 14-16 (Kajro: el-Matba‘eh el-Islamijeh, 1354 H); el-Menavi, Fejd ul-Kadir, vëll. III, f. 46; Ibn ‘Abdul-Berr, el-Isti‘ab, vëll. III, fq 1102 ose vëll. III, f. 38 në margjinat e el-Isabeh, el-Dhehebi, el-Mizan ul-I‘tidal, vëll. I, f. 415, vëll. II, f. 251, vëll. III, f. 182; el-Hejthemi, Mexhma’ uz-Zeva‘id, vëll. IX, f. 114, es-Sava‘ik ul-Muhrike, f. 73; Ibn Ebi’l-Hadid, Sherh Nehxhul Belagha (Kajro: red. Muhammed Ebu’l-Fadl), vëll. IX, f. 219 ose vëll. II, f. 236 (Beirut, offset); el-Muhibb et-Taberi, er-Rijad un-Nedireh, vëll. II, f. 193 (bot. 1rë) ose vëll. II, f. 255 (bot. 2të), Dhekha’ir ul-‘Ukba, f. 77; Ibn ul-Athir, Xhami‘ us-Usul, vëll. IX, f. 473, nr 6489; el-Firuzabadi, Fada’il ul-Khamseh, vëll. II, f. 250; el-Kalabi, Musned (në fund të Menakib-it nga Ibn el-Meghazili), f. 427 (Tehran); el-Mutteki el-Hindi, Kenz ul-‘Ummal, vëll. VI, f. 152, 156, 401 (bot. 1rë) ose vëll. XV, f. 129, nr 378 (bot. 2të: Hajderabad, 1968); Muntekheb Kenz ul-‘Ummal, shtypur në margjinat e Musned-it të Ahmedit, vëll. V, f. 30; en-Nabhani, el-Fet’h ul-Kebir, vëll. I, f. 276; el-Hamavejni, Fera’id us-Simtejn, vëll. I, f. 98; Ibn Haxher el-‘Askalani, Tehdhib et-Tehdhib, (Hajderabad: 1325 H., vëll. VI, f. 152; el-Khatib, Ta′rikh ul-Baghdad, vëll. II, f. 348, 377; vëll. VII, f. 172; vëll. XI, ff. 48, 49; el-‘Ukajli, Ibn ‘Adi, et-Taberani etj etj. Këtij hadithi i janë kushtuar kapituj, vëllime, ose vepra të tëra. Të shihet el-Emini, el-Ghadir, vëll. VI, ff. 61-81; Husein el-Lakhnovi, ‘Abakat ul-Envar, i tërë vëllimi V; dhe Ibn es-Siddik el-Maghribi, Fet’h ul-Mulk el-‘Ali bi Sihhati Hadith Babu Medinet ul-‘Ilm ‘Ali, (Kajro: el-Matba‘eh el-Islamijeh, 1354 H).] 13 E citon Tirmidhiu në Sahih dhe Ibn Xheriri, dhe përcillet nga ata prej disa autoriteteve si el-Mutteki el-Hindi në f. 401, vëll. VI i Kenz ul-‘Ummal-it, ku ai citon Ibn Xheririn: “Ky është një hadith, për vërtetësinë e të cilit jemi mjaft të sigurt.” Edhe Sujutiu e citon prej Tirmidhiut, tek hamze në Xhami’ ul-Xhevami’ dhe Xhami’ us-Seghir; ndaj drejtojuni f. 170, vëll. I i Xhami ul-Seghir. [Ky hadith ndeshet tek: et-Tirmidhi, Sahih, vëll. V, f. 301, nr 3807; Ebu Na‘im, Hiljet ul-Evlija’, vëll. I, f. 63; Ibn Haxher, es-Sava‘ik ul-Muhrikeh, f. 120 (el-Muhammedije) ose f. 73 (Meimunieh); Ibn Meghazili el-Shafi‘i, Menakib ‘Ali ibn Ebi Talib, f. 87, nr 129; es-Sujuti, Xhami‘ us-Seghir, vëll. I, f. 93 (el-Meimunieh) ose vëll. I, f. 363, nr 2704 (red. Mustafa Muhammed); Ibn es-Siddik el-Maghribi, Fet’h ul-Mulk el-‘Ali bi Sihhati Hadith Babu Medinet ul-‘Ilm ‘Ali, ff. 45, 53, 55 (el-Hajderijeh) ose ff. 22, 23 (el-Matba‘eh el-Islamijeh); el-Mutteki el-Hindi, Muntekheb Kenz ul-‘Ummal, shtypur në margjinat e Musned-it të Ahmedit, vëll. V, f. 30; Ibn Sabban, Isaf ur-Raghibin (në margjinat e Nur ul-Absar nga el-Shiblenxhi el-Shafi‘i), f. 154 (es-Sa‘idijeh) ose f. 140 (el-‘Uthmanije); el-Muhibb et-Taberi, er-Rijad un-Nedireh, vëll. II, f. 193 (bot. 1rë) ose vëll. II, f. 255 (bot. 2të), Dhekha’ir ul-‘Ukba, f. 77; el-Kunduzi el-Hanefi, Jenabi‘ ul-Meveddeh, ff. 71, 183 (Stamboll) ose ff. 81, 211 (el-Hajderijeh); Ibn ‘Asakir, Ta′rikh Dimeshk (tarxhemeh el-Imam ‘Ali), vëll. II, f. 459, nr 983; el-Firuzabadi, Fada’il ul-Khamseh, vëll. II, f. 248; el-Menavi, Kunuz ul-Haka’ik, f. 46 (Bulak); el-Beghavi, Mesabih us-Sunneh, vëll. II, f. 275; en-Nabhani, el-Fet’h ul-Kebir, vëll. I, f. 272; el-Hamavejni, Fera’id us-Simtejn, vëll. I, f. 99 etj. Ndeshet në formën: “Unë jam qyteti i diturisë dhe ‘Aliu është porta e tij” te: Ibn Meghazili el-Shafi‘i, Menakib ‘Ali ibn Ebi Talib, f. 86, nr 128; Ibn es-Siddik el-Maghribi, Fet’h ul-Mulk el-‘Ali bi Sihhati Hadith Babu Medinet ul-‘Ilm ‘Ali, f. 47 (Hajderijeh); ose f. 18 (Kajro: Matba‘eh el-Islamijeh, 1354 H).] 14 E citon Dejlemiu tek hadithet e Ebu Dherit, siç pohohet në f. 156, vëll. VI i Kenz ul-‘Ummal. 15 Ndeshet te: Ibn ‘Asakir, Ta′rikh Dimeshk (tarxhemeh el-Imam ‘Ali), vëll. II, f. 488, nr 1008, 1009; el-Mutteki el-Hindi, el-Muntekheb Kenz ul-‘Ummal, në margjinat e Musned-it të Ahmedit, vëll. V, f. 33; el-Kunduzi el-Hanefi, Jenabi‘ ul-Meveddeh, f. 183 (Stamboll); el-Menavi, Kunuz ul-Haka’ik, f. 203 (Bulak); el-Khvarizmi el-Hanefi, el-Menakib, f. 236, Maktal ul-Husein, vëll. I, f. 46. 16 E citon Dejlemiu prej Enesit, siç pohon f. 156, vëll. VI i Kenz ul-‘Ummal. 17 Kur’an, 16:64. 18 Të shihet shënimi 12 në këtë letër. 19 E citon Ibn Haxheri në meksed-in e pestë të mekasid-eve të pjesës 14 në Kreun XI të es-Sava‘ik ul-Muhrike; drejtojuni pra faqes 106 së të njëjtit. [Po ashtu: el-Muhibb et-Taberi esh-Shafi‘i, Dhekha’ir ul-‘Ukba, f. 64; er-Rijad un-Nedireh, vëll. II, f. 215 (bot. 2të); et-Tustari, Ihkak ul-Hakk, vëll. II, f. 217]. 20 Ky është hadithi 2528 në Kenz ul-‘Ummal, f. 153, vëll. VI. [Po ashtu: es-Sujuti, el-Xhami‘ us-Seghir, vëll. II, f. 56 (el-Meimuneh); el-Mutteki el-Hindi, el-Muntekheb Kenz ul-‘Ummal, në margjinat e Musned-it të Ahmedit, vëll. V, f. 30; el-Kunduzi el-Hanefi, Jenabi‘ ul-Meveddeh, ff. 185, 247, 284 (Stamboll) ose ff. 294, 319, 341 (el-Hajderijeh); Ibn Haxher, es-Sava‘ik ul-Muhrike, f. 75 (el-Meimuneh) ose f. 123 (el-Muhammedijeh).] 21 E citon Ibn Maxheh te kreu ‘virtytet e sahabëve’, f. 92, vëll. I i Sunen-it të tij; Tirmidhiu dhe Nesa‘iu në Sahih-ët përkatës dhe është hadithi 2531 në Kenz ul-‘Ummal, f. 153, vëll. VI. E citon edhe Imam Ahmedi në f. 164, vëll. IV i Musned-it, si hadith të përcjellë nga Habashi ibn Xhenade përmes disa rrugëve të sakta. Ju mjafton fakti se ai citohet nga një zinxhir transmetuesish që përfshin: Jahja ibn Ademin, Isra‘il ibn Junusin dhe gjyshin e tij Ebu Is‘hak el-Subej’in, që citon Habeshiun. Të gjithë këta burra janë autoritete të besuara nga të dy Shejhët në Sahih-ët përkatës. Kushdo që e studion këtë hadith në Musned-in e Ahmedit, do shohë se ai u shqiptua gjatë Haxhit të Lamtumirës, që ishte pak para nisjes së Profetit (s) nga kjo botë e shueshme. Para kësaj, ai kishte dërguar Ebu Bekrin për t’ia njoftuar dhjetë ajetet e Sures Bera’ banorëve të Mekës. Pastaj, siç tregon Imam Ahmedi në f. 151, vëll. I i Musned, ai i tha ‘Aliut: “Arrije Ebu Bekrin përpara se ta kryejë detyrën e ngarkuar, dhe me ta takuar, merre mesazhin prej tij dhe çojua vetë njerëzve në Mekë e lexojua.” ‘Aliu e takoi Ebu Bekrin në Xhuhfe e ia mori fletët. Ebu Bekri u kthye te Profeti (s) dhe e pyeti: “O i Dërguari i Allahut! A mos t’u shpall diçka kundër meje?” Ai u përgjigj: “Jo, por Xhibra’ili më erdhi e më tha: Askush s’e kryen përgjegjësinë tënde veç teje ose dikuj nga ti.” Një transmetim tjetër, i cituar nga Imam Ahmedi në f. 150, vëll. I i Musned-it, nga ‘Aliu, tregon kur e nisi me Suren Bera’a, Profeti i tha ‘Aliut: “Atë duhet ta çoj ose unë ose ti.” ‘Aliu tha: “Nëse s’ka rrugë tjetër, po shkoj unë.” Ai tha: “Përpara atëherë, se Allahu do të ta mprehë gjuhën dhe udhëzojë zemrën.” Hadithi: “‘Aliu është nga unë e unë jam nga ‘Aliu; askush nuk e kryen përgjegjësinë time pëveç meje ose ‘Aliut” ndodhet tek: Ibn Maxheh, Sunen, vëll. I, f. 44, nr 119 (Dar Ihja’ el-Kutub); et-Tirmidhi, Sahih, vëll. V, f. 300, nr 3803; en-Nesa’i, Khasa’is Emirul-Mu’minin, f. 20 (et-Tekaddum, Kajro) ose f. 33 (Beirut) ose f. 90 (el-Hajderijeh); el-Beghavi, Mesabih us-Sunneh, vëll. II, f. 275; Ibn ul-Athir, Xhami‘ ul-Usul, vëll. IX, f. 471, nr 6481; es-Sujuti, Xhami‘ us-Seghir, vëll. II, f. 56 (el-Meimuneh); el-Khvarizmi el-Hanefi, el-Menakib, f. 79; Ibn ‘Asakir, Ta′rikh Dimeshk (tarxhemeh el-Imam ‘Ali ibn Ebi Talib), vëll. II, f. 378, nr 875-880; Ibn Meghazili el-Shafi‘i, Menakib ‘Ali ibn Ebi Talib, ff. 221-7, nr 267, 272-3; el-Kunduzi el-Hanefi, Jenabi‘ ul-Meveddeh, ff. 55, 180, 371 (Stamboll) ose ff. 60-61, 212, 219, 446 (el-Hajderijeh); Ibn Sabban, Isaf ur-Raghibin (në margjinat e Nur ul-Absar nga el-Shiblenxhi el-Shafi‘i), f. 154 (Sa‘idijeh) ose f. 140 (‘Uthmanije); Ibn Haxher, es-Sava‘ik ul-Muhrike, f. 73 (Meimuneh) ose f. 120 (Muhammedijeh); Ibn el-Xheuzi el-Hanefi, Tedhkiret ul-Khavass, f. 36; el-Shiblenxhi el-Shafi‘i, Nur ul-Absar, f. 71 (Sa‘idijeh) ose f. 72 (‘Uthmanije); el-Muhibb et-Taberi esh-Shafi‘i, er-Rijad un-Nedireh, vëll. II, f. 229 (bot. 2të); Ibn Talha el-Shafi‘i, Metalib us-Su’ul, f. 18 (Tehran) ose vëll. I, f. 46 (Nexhef); el-‘Umeri, Mishkat ul-Mesabih, vëll. III, f. 243; el-Mutteki el-Hindi, Muntekheb Kenz ul-‘Ummal, në margjinat e Musned-it të Ahmedit, vëll. V, f. 30; el-Hamavejni, Fera’id us-Simtejn, vëll. I, ff. 58, 59. Burimet sunnite që dëshmojnë se ‘Aliu e mori Suren Teubeh nga duart e Ebu Bekrit me urdhër të Pejgamberit: et-Tirmidhi, Sahih, vëll. IV, f. 339, nr 3085; ibn Hanbel, Musned, vëll. II, f. 319 nr 1286 me sened sahih, vëll. II, f. 322, nr 1296 (Kajro: Dar ul-Ma‘arif) ose vëll. I, ff. 3, 150, 331, vëll. III, ff. 212, 283 (Kajro: el-Meimuneh); en-Nesa’i, Khasa’is Emirul-Mu’minin, f. 33-4 (Beirut) ose ff. 91-2 (el-Hajderijeh); el-Hakim, el-Mustedrek, vëll. III, ff. 51, 52; e-Sujuti, ed-Durr ul-Menthur, vëll. III, ff. 209, 210; el-Firuzabadi, Fada’il ul-Khamseh, vëll. II, f. 343; et-Taberi, Ta′rikh, vëll. III, f. 123, Tefsir, vëll. X, f. 47 (Bulak); ez-Zemakhsheri, el-Keshshaf, el-Hejthemi, Mexhma‘ uz-Zeva’id, vëll. VII, f. 29; Ibn Kethir, Tefsir; el-Xhavi, et-Tefsir el-Munir li Me‘alim ut-Tenzil, vëll. I, f. 330; el-Hasakani, Shevahid ut-Tenzil, vëll. I, ff. 231-243, nr 309-318, 322-327; el-Khazin, Tefsir el-Khazin, vëll. III, f. 47; el-Beghavi, Me‘alim ut-Tenzil, vëll. III, f. 49 (në margjinat e Tefsir el-Khazin); Ibn ul-Athir, Xhami‘ ul-Usul, vëll. IX, f. 475; el-Mutekki el-Hindi, Kenz ul-‘Ummal, vëll. XV, f. 95 (bot. 2të, Hajderabad, 1968); el-Baladhuri, Ansab ul-Eshraf, vëll. II, f. 155, nr 164; el-Dhehebi, Telkhis ul-Mustedrek (në margjinat e el-Mustedrek), vëll. III, f. 52; el-Muhibb et-Taberi, Dhekha’ir ul-‘Ukba, f. 69; er-Rijad un-Nedireh, vëll. II, ff. 227-9 (bot. 2të); el-Kenxhi el-Shafi‘i, Kifajet ut-Talib, f. 152 (el-Gari) ose f. 285 (el-Hajderijeh); el-Kunduzi el-Hanefi, Jenabi‘ ul-Meveddeh, ff. 88-89 (Stamboll) ose f. 101 (Hajderijeh); Ibn el-Xheuzi el-Hanefi, Tedhkiret ul-Khavass, f. 42 (Nexhef) ose f. 37 (Hajderijeh); Ibn Sebbagh el-Maliki, Fusul ul-Muhimmeh, f. 22 (Nexhef) ose f. 23 (Hajderijeh); Ibn Ebi’l-Hadid, Sherh Nehxhul Belagha (Kajro: red. Muhammed Ebu’l-Fadl), vëll. VI, f. 45; Ibn el-Meghazili el-Shafi‘i, Menakib ‘Ali ibn Ebi Talib, ff. 112, 155; Ibn ‘Asakir, Ta′rikh Dimeshk (tarxhemeh el-Imam ‘Ali ibn Ebi Talib), vëll. II, f. 376, nr 871, 872, 881-883, 885, 886; el-Khvarizmi el-Hanefi, el-Menakib, f. 99-100, 223; Ibn ul-Athir, el-Kamil fi Ta′rikh, vëll. II, f. 291; el-Shehristani, el-Milel ve′n-Nihel, vëll. I, f. 219; el-Hamavejni, Fera’id us-Simtejn, vëll. I, ff. 61, 237]. 22 Kur’ani Famëlartë, 81:19-22. 23 Kur’ani Famëlartë, 53:3-4. 24 Kur’ani Famëlartë, 81:26. 25 Gjendet tek: el-Hakim, el-Mustedrek, vëll. III, ff. 121, 128; Ibn ‘Asakir, Ta′rikh Dimeshk (tarxhemeh el-Imam ‘Ali ibn Ebi Talib), vëll. II, f. 268, nr 788; el-Muhibb et-Taberi esh-Shafi‘i, er-Rijad un-Nedireh, vëll. II, f. 220 (bot. 2të), e me formulim të përafërt te: el-Kunduzi el-Hanefi, Jenabi‘ ul-Meveddeh, ff. 205, 257 (Stamboll) ose ff. 307, 342 (el-Hajderijeh); Muhibb et-Taberi, Dhekha’ir ul-Ukba, f. 66. Të shihet edhe shënimi mbi hadithin “bindja ndaj ‘Aliut është bindje ndaj të Dërguarit të Allahut (s)” në pikën 1 të Letrës 70. 26 Gjendet te: el-Hakim, el-Mustedrek, vëll. III, f. 146; el-Dhehebi, Mizan ul-I‘tidal, vëll. II, f. 18; el-Hejthemi, Mexhma’ uz-Zeva‘id, vëll. IX, f. 135; Ibn ‘Asakir, Ta′rikh Dimeshk (tarxhemeh el-Imam ‘Ali), vëll. II, f. 268, nr 789; el-Muhibb et-Taberi, er-Rijad un-Nedireh, vëll. II, f. 220, Dhekha’ir ul-Ukba, f. 66; et-Tustari, Ihkak ul-Hakk, vëll. VI, f. 396; Ibn Meghazili el-Shafi‘i, Menakib ‘Ali ibn Ebi Talib, f. 241, nr 288; el-Kunduzi el-Hanefi, Jenabi‘ ul-Meveddeh, ff. 91, 243 (el-Hajderijeh); el-Hamavejni, Fera’id us-Simtejn, vëll. I, f. 300, nr 238. 27 Ndodhet tek: en-Nesa’i, Khasa’is Emirul-Mu’minin, f. 24 (et-Tekaddum, Kajro) ose f. 39 (Beirut) ose f. 99 (el-Hajderijeh); el-Hejthemi, Mexhma’ uz-Zeva‘id, vëll. IX, f. 130; es-Sujuti, Ta′rikh ul-Khulefa’, f. 173; el-Khvarizmi el-Hanefi, el-Menakib, ff. 82, 91; el-Muhibb et-Taberi, er-Rijad un-Nedireh, vëll. II, f. 220, Dhekha’ir ul-Ukba, f. 66; Ibn ‘Asakir, Ta′rikh Dimeshk (tarxhemeh el-Imam ‘Ali ibn Ebi Talib), vëll. II, f. 184, nr 660; Ibn Sabban, Isaf ur-Raghibin (në margjinat e Nur ul-Absar nga el-Shiblenxhi el-Shafi‘i), f. 156 (Sa‘idijeh) ose f. 141 (‘Uthmanije); el-Kunduzi el-Hanefi, Jenabi‘ ul-Meveddeh, ff. 48, 187, 246, 281 (Stamboll); Ibn Haxher, es-Sava‘ik ul-Muhrike, f. 73 (Meimuneh) ose f. 120 (Muhammedijeh); el-‘Umeri, Mishkat ul-Mesabih, vëll. III, f. 245; el-Shiblenxhi el-Shafi‘i, Nur ul-Absar, f. 73 (Sa‘idijeh) ose f. 73 (‘Uthmanije); en-Nabhani, el-Fet’h ul-Kebir, vëll. III, f. 196; el-Mutteki el-Hindi, Muntekheb Kenz ul-‘Ummal, në margjinat e Musned-it të Ahmedit, vëll. V, f. 30; el-Hamavejni, Fera’id us-Simtejn, vëll. I, f. 302, nr. 240. Ndërsa hadithi: “Kush fyen ‘Aliun më ka fyer mua e ai që më fyen mua ka fyer Allahun dhe Ai do ta varë për vrimat e hundës në Zjarr” gjendet tek: el-Shiblenxhi el-Shafi‘i, Nur ul-Absar, f. 100 (Sa‘idijeh) ose f. 99 (‘Uthmanije); Ibn Meghazili el-Shafi‘i, Menakib ‘Ali ibn Ebi Talib, f. 394, nr 447; el-Kunduzi el-Hanefi, Jenabi‘ ul-Meveddeh, f. 205 (Stamboll); el-Muhibb et-Taberi, er-Rijad un-Nedireh, vëll. II, f. 219, Dhekha’ir ul-Ukba, f. 66; el-Khvarizmi el-Hanefi, el-Menakib, ff. 81-2; el-Kenxhi el-Shafi‘i, Kifajet ut-Talib, f. 27 (el-Gari) ose f. 83 (el-Hajderijeh); Ibn Sebbagh el-Maliki, Fusul ul-Muhimmeh, f. 111; el-Hamavejni, Fera’id us-Simtejn, vëll. I, f. 302, nr. 241; ez-Zerendi el-Hanefi, Nexhm Durer us-Simtejn, f. 105 etj. 28 Ju e keni parë tashmë hadithin e përcjellë nga ‘Amr ibn Shashi, bashkë me komentin tonë, në Letrën 36 [pika 3, shënimi 4]. 29 Ndeshet te: el-Hakim, el-Mustedrek, vëll. III, f. 122; el-Dhehebi, Telkhis ul-Mustedrek (në margjinën e Mustedrek); Ibn Hanbel, Musned, vëll. III, f. 384 (Meimuneh); el-Hejthemi, Mexhma’ uz-Zeva‘id, vëll. IX, f. 130; Ibn ‘Abdul-Berr, el-Isti‘ab, në margjinat e el-Isabeh nga Ibn Haxher el-‘Askalani, vëll. III, f. 37; Ibn ‘Asakir, Ta′rikh Dimeshk (tarxhemeh el-Imam ‘Ali ibn Ebi Talib), vëll. I, f. 389, nr 495-500, 502; el-Hasakani, Shevahid ut-Tenzil, vëll. II, f. 98, nr 777, 778; es-Sujuti, Ta′rikh ul-Khulefa’, f. 173, el-Xhami‘ us-Seghir, vëll. II, f. 135; el-Mutteki el-Hindi, Kenz ul-‘Ummal, vëll. XV, f. 125, nr 360 (bot 2të), Muntekheb Kenz, në margjinat e Musned-it të Ahmedit, vëll. V, f. 30; Zejni Dehlan, Sireh en-Nebevijeh, në margjinat e Sire Halebije, vëll. III, f. 332 (Kajro: el-Bahijeh) ose vëll. III, f. 369 (red. Muhammed ‘Ali Subhi); el-Kenxhi el-Shafi‘i, Kifajet ut-Talib, f. 144 (el-Gari) ose f. 276 (el-Hajderijeh); Ibn el-Meghazili el-Shafi‘i, Menakib ‘Ali ibn Ebi Talib, f. 52, nr 76 (el-Islamijeh, Tehran); el-Muhibb et-Taberi, er-Rijad un-Nedireh, vëll. II, f. 218, Dhekha’ir ul-Ukba, f. 65; el-Khvarizmi Hanefi, el-Menakib, f. 93; el-Baladhuri, Ansab ul-Eshraf, vëll. II, f. 146, nr 147; el-Menavi, Kunuz ul-Haka’ik, f. 144 (Bulak); el-Shiblenxhi el-Shafi‘i, Nur ul-Absar, f. 72 (Sa‘idijeh) ose f. 73 (‘Uthmanije); Ibn Haxher, es-Sava‘ik ul-Muhrike, f. 73-4 (Meimuneh) ose f. 121 (Muhammedijeh); Ibn el-Xheuzi el-Hanefi, Tedhkiret ul-Khavass, f. 44 (Hajderijeh); el-Kunduzi el-Hanefi, Jenabi‘ ul-Meveddeh, ff. 181, 187, 205, 272, 282, 303 (Stamboll) ose ff. 213, 221, 243, 338 (el-Hajderijeh); Ibn Sabban, Isaf ur-Raghibin (në margjinat e Nur ul-Absar të el-Shiblenxhi el-Shafi‘i), f. 156 (es-Sa‘idijeh) ose f. 141 (el-‘Uthmanije); el-Hamavejni, Fera’id us-Simtejn, vëll. I, f. 298, nr. 236; et-Tustari, Ihkak ul-Hakk, vëll. VI, f. 381. 30 Ndeshet tek: el-Shiblenxhi el-Shafi‘i, Nur ul-Absar, f. 72 (Sa‘idijeh) ose f. 73 (‘Uthmanije); Ibn Sabban, Isaf ur-Raghibin (në margjinat e Nur ul-Absar nga el-Shiblenxhi el-Shafi‘i), f. 156 (Sa‘idijeh) ose f. 141-2 (‘Uthmanije); Ibn Haxher, es-Sava‘ik ul-Muhrike, f. 74 (Meimuneh) ose f. 121 (Muhammedijeh); Ibn ‘Abdul-Berr, el-Isti‘ab, në margjinat e el-Isabeh nga Ibn Haxher el-‘Askalani, vëll. III, f. 37; Ibn el-Xheuzi el-Hanefi, Tedhkiret ul-Khavass, f. 28 (Hajderijeh); el-Kunduzi el-Hanefi, Jenabi‘ ul-Meveddeh, ff. 205, 272, 282, 303 (Stamboll) ose ff. 242, 325, 338 (el-Hajderijeh); Ibn ul-Athir, Usud ul-Ghabe, vëll. IV, f. 383; el-Dhehebi, el-Mizan ul-I‘tidal, vëll. II, f. 218 (es-Sa‘adeh); el-Hejthemi, Mexhma’ uz-Zeva‘id, vëll. IX, f. 129-133; Ibn Meghazili el-Shafi‘i, Menakib ‘Al ?   ibn Eb? Talib, f. 109, nr 151; Ibn Eb?’l-Had?d, Sherh Nehxhul Belagha (Kajro: red. Muhammed Ebu’l-Fadl), vëll. IX, f. 172 ose vëll. II, f. 431 (Beirut, offset); es-Sujut?, el-Xhami‘ us-Segh?r, vëll. II, f. 136 (Meimuneh) ose vëll. II, f. 479 (red. Mustafa Muhammed); el-Muhibb et-Taber?, er-Rijad un-Ned?reh, vëll. II, f. 165 (bot. 1rë, red. el-Hanxh?) ose vëll. II, f. 218 (bot. 2të, Kajro: Dar et-Ta’l?f); el-Muttek? el-Hind?, Muntekheb Kenz ul-‘Ummal, në margjinat e Musned-it të Ahmedit, vëll. V, f. 30. 31 Siç citon Muslimi në Kitab ul-?man, f. 46, vëll. I i Sah?h-ut të tij. Ibn ‘Abd ul-Berri ia shpjegon kuptimin, kur tregon jetëshkrimin e ‘Al?ut në el-Ist?’ab, prej disa sahabëve. Had?thi i Burejdes u citua në Letrën 36. Fjala e Profetit (s.a): “O Zoti im! Ji mik i atij që e miqëson ‘Al?ut...” përcillet mutevatir, siç e pranon autori i el-Fetava Ham?dijje në trajtesën e tij es-Salat ul-Fakhire fi’l-Ahadith el-Mutevatire. [Ai ndodhet në Muslim, Sah?h, vëll. I, f. 48 (red. ‘Isa Haleb?) ose vëll. I, f. 60 (red. Muhammed ‘Al? Subhi); en-Nesa‘?, Sunen, vëll. VIII, f. 117; Khasa’is Em?r ul-Mu’min?n, f. 27 (et-Tekaddum, Kajro) ose f. 44 (Beirut) ose ff. 104-5 (el-Hajder?jeh); Ibn ‘Abdul-Berr, el-Ist?‘ab, në margjinat e el-Isabeh nga Ibn Haxher ‘Askalan?, vëll. III, f. 37; el-Beghav?, Mesab?h us-Sunneh, vëll. II, f. 275; Ibn ul-Ath?r, Xhami‘ ul-Usul, vëll. IX, f. 473, nr 6488; Ibn Sebbagh el-Malik?, Fusul ul-Muhimmeh, f. 109; Ibn ‘Asakir, Ta′r?kh Dimeshk (tarxhemeh el-Imam ‘Al? ibn Eb? Talib), vëll. I, f. 120, nr 166, vëll. II, f. 191, nr 676, 679, 681-2, 685; es-Sujut?, Ta′r?kh ul-Khulefa’, f. 170, el-Shiblenxh? el-Shafi‘?, Nur ul-Absar, f. 71 (Sa‘?d?jeh) ose f. 72 (‘Uthman?je); Ibn el-Xheuz? el-Hanef?, Tedhkiretul-Khavass, f. 28 (Hajder?jeh); Ibn Eb?’l-Had?d, Sherh Nehxhul Belagha, vëll. IV, f. 214, 401 (Beirut, offset); el-Muhibb et-Taber?, er-Rijad un-Ned?reh, vëll. II, f. 284, Dhekha’ir ul-Ukba, f. 91; el-‘Umeri, Mishkat ul-Mesab?h, vëll. III, f. 242; Ibn el-Meghazil? el-Shafi‘?, Menakib ‘Al? ibn Eb? Talib, f. 192, nr 227-232; el-Kunduz? el-Hanef?, Jenabi‘ ul-Meveddeh, ff. 47-8, 213, 282 (Stamboll) ose ff. 52-3, 252, 337 (Hajder?jeh); Ibn Sabban, Isaf ur-Raghib?n (në margjinat e Nur ul-Absar), f. 154 (Sa‘?d?jeh) ose f. 140 (‘Uthman?je); Ibn Talhah Shafi‘?, Metalib us-Su’ul, vëll. I, f. 48 (Nexhef); ez-Zerend? el-Hanef?, Nexhm Durer us-Simtejn, f. 102; Ibn Haxher, es-Sava‘ik ul-Muhrike, f. 73 (Meimuneh) ose f. 120 (el-Muhammed?jeh); el-Kenxh? el-Shafi‘?, në Kifajet ut-Talib, f. 68 (Hajder?jeh) ose f. 20 (Gar?); el-Baladhur?, Ansab ul-Eshraf, vëll. II, f. 97, nr 20; el-Menav?, Kunuz ul-Haka’ik, f. 192 (Bulak); el-Muttek? el-Hind?, Kenz ul-‘Ummal, vëll. XV, f. 105, nr 300 (bot. 2të); el-Hamavejn?, Fera’id us-Simtejn, vëll. I, ff. 131-2, nr. 236; et-Tustar?, Ihkak ul-Hakk, vëll. VII, f. 196. Letra 100 (pika 2) përmban had?the me të njëjtën përmbajtje, por në vetën e dytë. 32 I përcjellë nga el-Ez‘heri prej ‘Abdur-Rezzakut, Mu‘ammerit, Zuhr?ut, ‘Ubejdullahit e Ibn ‘Abbasit, pa ndërprerje, ku secili është autoritet i besuar. Kështu, pasi e cilëson had?thin sah?h sipas kushteve të dy Shejhëve, Hakimi thotë: “Ebu’l-Ez‘heri, sipas konsensusit të dijetarëve është i besuar (thikah), dhe nëse një thikah transmeton i vetëm një had?th, ai konsiderohet sah?h.” Pastaj vazhdon: “E kam dëgjuar Ebu ‘Abdullah el-Karash?un të thotë se ai e ka dëgjuar Ahmed ibn Jahja el-Halvan?un të thotë: ‘Kur Ebu’l-Ez‘heri erdhi nga Sana’ja e filloi t’ua tregonte këtë had?th bagdadasve, Jahja ibn Ma‘?ni e kundërshtoi. Kur ia hapi dyert publikut, si gjithnjë, ai pyeti për shkruesin nga Nisaburi që e citoi këtë had?th nga ‘Abdur-Rezzaku; Ebu’l-Ez‘heri u ngrit e tha se ishte ai. Jahja ibn Ma‘?ni ia përqeshi fjalën, u ngrit, e solli të ulej pranë vetes dhe e pyeti se si kishte bërë vaki që ai ishte i vetmi që e kishte dëgjuar had?thin prej ‘Abdur-Rezzakut. Ai i tha: “Duhet të dish, o Ebu Zekerija, se vij nga Sana’ja dhe ‘Abdur-Rezzakun e takova në një katund të largët të saj. Kur u pamë, ai më pyeti për haberet nga Horasani e i tregova. Aty i shkruajta had?thet që më diktoi dhe iu drejtova Sana’së. Kur po i jepja lamtumirën, ‘Abdur-Rezzaku më tha se më detyrohej një had?th unik, që askush tjetër s’e kish dëgjuar, dhe për Allah, ishte ky had?th tekstualisht.” Atëherë, Jahja ibn Ma‘?ni e besoi dhe i kërkoi të falur’.” Sa për Dheheb?un, ai e ka pranuar besueshmënë e transmetuesve të këtij had?thi në përgjithshësi, dhe shprehet haptazi për besueshmërinë e Ebu’l-Ez‘herit, mirëpo ia dyshon saktësinë had?thit pa sjellë asgjë që ta zhvleftësojë atë, përveç anshmërisë së tij të turpshme. Sa për mbajtjen e këtij had?thi të fshehur nga ‘Abdur-Rezzaku, kjo ndodhi për shkak të frikës së tiranëve, ashtu siç u druajt Sa‘?d ibn Xhubejri kur Malik ibn Dinari e pyeti: “Kush ishte flamurtari i të Dërguarit të Allahut (s)?” Maliku thotë: “U mërzita dhe i pyeta për këtë vëllezërit e tij hafizë. Ata u shfajsuan duke thënë se kishin frikë nga el-Haxhxhaxhi për të thënë se flamurtari ishte ‘Al? ibn Eb? Talibi.” Kjo citohet nga Hakimi në f. 137, vëll. III i Mustedrek, ku ai shton: “Ky është një had?th sah?h sipas kushteve të dy Shejhëve, ndonëse ata nuk e cituan.” [Po ashtu: el-Khvarizm? Hanef?, el-Menakib, f. 234; Ibn el-Meghazil? el-Shafi‘?, Menakib ‘Al? ibn Eb? Talib, f. 103, nr 145, 430; el-Shiblenxh? el-Shafi‘?, Nur ul-Absar, f. 73 (Sa‘?d?jeh) ose f. 74 (‘Uthman?je); el-Dheheb?, el-M?zan ul-I‘tidal, vëll. II, f. 613; el-Kunduz? el-Hanef?, Jenabi‘ ul-Meveddeh, ff. 91, 248, 314 (Stamboll) ose ff. 104, 295 (Hajder?jeh); Ibn Eb?’l-Had?d, Sherh Nehxhul Belagha, vëll. IX, f. 171 (Kajro: red. Muhammed Ebu’l-Fadl), vëll. II, f. 430 (Beirut, offset); el-Muhibb et-Taber?, er-Rijad un-Ned?reh, vëll. II, f. 219-220; el-Hamavejn?, Fera’id us-Simtejn, vëll. I, f. 128]. 33 Të shihet: el-Hejthem?, Mexhma’ uz-Zeva‘id, vëll. IX, f. 132; ez-Zerend? el-Hanef?, Nexhm Durer us-Simtejn, f. 102; el-Shiblenxh? el-Shafi‘?, Nur ul-Absar, f. 73 (Sa‘?d?jeh) ose f. 74 (‘Uthman?je); Ibn Sebbagh el-Malik?, Fusul ul-Muhimmeh, f. 111 (el-Hajder?jeh) ose f. 109 (el-Gar?); Ibn ‘Asakir, Ta′r?kh Dimeshk (tarxhemeh el-Imam ‘Al? ibn Eb? Talib), vëll. II, f. 211, nr 705, 706; el-Muhibb et-Taber?, er-Rijad un-Ned?reh, vëll. II, f. 285 (bot. 2të, Kajro) ose vëll. II, f. 214 (red. el-Hanxh?), Dhekha’ir ul-Ukba, f. 92; el-Khvarizm? el-Hanef?, el-Menakib, f. 30, 66; el-Kunduz? el-Hanef?, Jenabi‘ ul-Meveddeh, ff. 91, 213 (Stamboll) ose ff. 104, 202 (Hajder?jeh); el-Muttek? el-Hind?, Muntekheb Kenz ul-‘Ummal, në margjinat e Musned-it të Ahmedit, vëll. V, f. 34; el-Menav?, Kunuz ul-Haka’ik, f. 203 (Bulak); el-Hamavejn?, Fera’id us-Simtejn, vëll. I, ff. 129-130, nr. 248; et-Tustar?, Ihkak ul-Hakk, vëll. VII, f. 271.] 34 Ne e kemi cituar këtë had?th në Letrën 10. 35 Ne e cituam edhe këtë had?th në Letrën 10, ndaj drejtojuni komentit tonë mbi atë dhe had?thin paraprirës. 36 Ky had?th është dokumentuar në Letrën 10. 37 Shihni komentit tonë të këtij had?thi dhe atij që i paraprin në Letrën 10. 38 E citon Dejlem?u nga ‘Ammar ibn Jas?ri dhe Ebu Ejjub el-Ensar?, siç përcillet në faqen 156, vëll. VI i Kenz ul-‘Ummal. [Gjithashtu: Ibn ‘Asakir, Ta′r?kh Dimeshk (tarxhemeh el-Imam ‘Al? ibn Eb? Talib), vëll. III, f. 170, nr 1208; el-Khvarizm? el-Hanef?, el-Menakib, f. 57]. 39 Është had?thi 2539 në f. 153, vëll. VI i Kenz ul-‘Ummal. [Po ashtu: Ibn ‘Asakir, Ta′r?kh Dimeshk (tarxhemeh el-Imam ‘Al? ibn Eb? Talib), vëll. II, f. 438, nr 946; el-Khvarizm? el-Hanef?, el-Menakib, f. 211; el-Kunduz? el-Hanef?, Jenabi‘ ul-Meveddeh, f. 334 (Stamboll) ose f. 277 (el-Hajder?jeh) ose vëll. II, f. 58 (el-‘Irfan); el-Muttek? el-Hind?, Muntekheb Kenz ul-‘Ummal, në margjinat e Musned-it të Ahmedit, vëll. V, f. 31; el-Hamavejn?, Fera’id us-Simtejn, vëll. I, f. 50; el-Khat?b el-Baghdad?, Ta′rikh ul-Baghdad, vëll. V, f. 383]. 40 Citohet nga Hakimi në f. 129, vëll. III, i Mustedrek-ut të tij të saktë dhe përcillet nga mjaft muhad?thë, ku secili e cilëson sah?h. [Po ashtu: Ibn ‘Asakir, Ta′r?kh Dimeshk (tarxhemeh el-Imam ‘Al? ibn Eb? Talib), vëll. I, f. 249, nr 315-318; el-Khat?b el-Baghdad?, Ta′rikh ul-Baghdad, vëll. IV, f. 195-6; el-Muttek? el-Hind?, Kenz ul-‘Ummal, vëll. VI, f. 391, nr 5992 (bot. 1rë) ose vëll. XV, f. 95, nr 270 (bot. 2të); Ibn el-Xheuz? el-Hanef?, Tedhkiretul-Khavass, f. 309 (el-Hajder?jeh); el-Kunduz? el-Hanef?, Jenabi‘ ul-Meveddeh, f. 421 (Stamboll) ose ff. 21, 505 (el-Hajder?jeh); el-Kenxh? el-Shafi‘?, Kifajet ut-Talib, f. 297 (Hajder?jeh) ose f. 162 (el-Gar?); et-Tustar?, Ihkak ul-Hakk, vëll. V, f. 267.] 41 E citon Dejlem?u nga Ibn ‘Abbasi, dhe është had?thi 2631 në faqe 157, vëll. VI i Kenz ul-‘Ummal. [Po ashtu: Ibn ‘Asakir, Ta′r?kh Dimeshk (tarxhemeh el-Imam ‘Al? ibn Eb? Talib), vëll. II, f. 417, nr 916; Ibn Sebbagh el-Malik?, Fusul ul-Muhimmeh, f. 107; ez-Zerend? el-Hanef?, Nexhm Durer us-Simtejn, f. 90; el-Shiblenxh? el-Shafi‘?, Nur ul-Absar, f. 71 (‘Uthman?je); el-Kunduz? el-Hanef?, Jenabi‘ ul-Meveddeh, f. 99 (Stamboll) ose f. 115 (el-Hajder?jeh); el-Hasakan? el-Hanef?, Shevahid ut-Tenz?l, vëll. I, f. 296, nr 398-402; el-Kenxh? el-Shafi‘?, Kifajet ut-Talib, f. 233 (el-Hajder?jeh) ose f. 90 (el-Gar?); el-Muttek? el-Hind?, Muntekheb Kenz ul-‘Ummal, në margjinat e Musned-it të Ahmedit, vëll. V, f. 34; el-Hamavejn?, Fera’id us-Simtejn, vëll. I, f. 148.] 42 Drejtojuni komentit tonë të këtij had?thi në Letrën 34 [shënimi 34], dhe shkoqisni librat e traditave të cilave iu referuam aty. 43 E citon Ibn Haxheri në es-Sava‘ik ul-Muhrikeh. Drejtojuni numrit 13 nga dyzet had?thet, që ai përcjell në Kreun IX. [Gjithashtu: el-Kunduz? el-Hanef?, Jenabi‘ ul-Meveddeh, f. 87, 182 (Stamboll) ose f. 215 (el-Hajder?jeh).] 44 Ndodhet tek: Ibn el-Meghazil? el-Shafi‘?, Menakib ‘Al? ibn Eb? Talib, f. 45, nr 67 e f. 197; Ibn ‘Asakir, Ta′r?kh Dimeshk (tarxhemeh el-Imam ‘Al? ibn Eb? Talib), vëll. II, f. 273, nr 793-795; el-Kunduz? el-Hanef?, Jenabi‘ ul-Meveddeh, f. 239 (Stamboll) ose f. 284 (el-Hajder?jeh); el-Menav?, Kunuz ul-Haka’ik, f. 38 (Bulak); el-Dheheb?, el-M?zan, vëll. IV, f. 128; el-Muttek? el-Hind?, Muntekheb Kenz ul-‘Ummal, në margjinat e Musned-it të Ahmedit, vëll. V, f. 34; dhe me formulim të përafërt tek: el-Muhibb et-Taber?, er-Rijad un-Ned?reh, vëll. II, f. 254; el-Dheheb?, el-M?zan, vëll. IV, f. 127. 45 Është had?thi 2632, në f. 157, vëll. VI i Kenz ul-‘Ummal. 46 E citon Taberan?u në el-Evset dhe Khatib el-Baghdad? në el-Muttefek ve’l-Mufterek, siç pohohet në fillim të f. 159, vëll. VI i Kenz ul-‘Ummal. Ne e kemi cituar në Letrën 34, me komente të vlefshme për kërkuesin ngulmues. 47 E citon Taberan?u në el-Keb?r dhe Ibn ‘Asakiri, prej Ebu’l-Hamrasë si had?th merfu‘, dhe ndodhet tek f. 158, vëll. VI i Kenz ul-‘Ummal. [Gjithashtu: el-Hasakan?, Shevahid ut-Tenz?l, vëll. I, ff. 224-8, nr 300, 301, 304; ez-Zerend? el-Hanef?, Nexhm Durer us-Simtejn, f. 120; el-Muttek? el-Hind?, Muntekheb Kenz ul-‘Ummal, në margjinat e Musned-it të Ahmedit, vëll. V, f. 35; Ibn ‘Asakir, Ta′r?kh Dimeshk (tarxhemeh el-Imam ‘Al? ibn Eb? Talib), vëll. II, f. 353, nr 857; el-Hejthem?, Mexhma‘ uz-Zeva’id, vëll. IX, f. 121; Ebu Na‘?m, Hiljet ul-Evlija’, vëll. III, f. 27; el-Kunduz? el-Hanef?, Jenabi‘ ul-Meveddeh, ff. 19, 94 (Stamboll) ose ff. 21, 104 (el-Hajder?jeh); el-Muhibb et-Taber?, er-Rijad un-Ned?reh, vëll. II, f. 227; el-Hamavejn?, Fera’id us-Simtejn, vëll. I, f. 298, nr 183, 184; et-Tustar?, Ihkak ul-Hakk, vëll. VI, f. 140. 48 E përcjell Ibn Eb?’l-Had?di prej të dyve në rivajetin e katërt, të cilin e citon në f. 449, vëll. II i Sherh Nehxhul Belagës. E citon edhe Imam Raz?u gjatë diskutimit të aje mubahile në Tefs?r ul-Keb?r, f. 288, vëll. II, duke ia marrë për të mirëqenë vërtetësinë, sipas pikëpamjes së atyre që punojnë me të e atyre që s’punojnë. Had?thin e citon edhe Ibn Battah prej Ibn ‘Abbasit, siç pohohet në f. 34 të Fet’h ul-Mulk el-‘Al? bi Sihhati Had?th Babu Med?net ul-‘Ilmi ‘Al? nga Imam Ahmed ibn es-Sidd?k el-Hasan? el-Maghrib? i Kajros. Mes atyre që e kanë pranuar se ‘Al?u është ai që njeh sekretet e tërë profetëve është Shejhu i të gjithë burrave të dijes, Muhjid-D?n Ibn el-‘Arab?, siç e citon ‘Alameh el-Sha‘ran? në Pj. 32 të librit el-Jevak?t ve’l-Xhevahir, f. 172. [Po ashtu: Ibn Eb?’l-Had?d, Sherh Nehxh ul-Belagheh, vëll. IX, f. 168 (red. Muhammed Ebu’l Fadl); el-Kunduz? el-Hanef?, Jenabi‘ ul-Meveddeh, ff. 214, 312 (Stamboll) ose ff. 253 (el-Hajder?jeh); dhe me formulim të përafërt tek: Ibn ‘Asakir, Ta′r?kh Dimeshk (tarxhemeh el-Imam ‘Al? ibn Eb? Talib), vëll. II, f. 280, nr 804; el-Hasakan?, Shevahid ut-Tenz?l, vëll. I, ff. 78-9, nr 116, 117, 147; el-Khvarizm? el-Hanef?, el-Menakib, f. 220; Ibn Sebbagh el-Malik?, Fusul ul-Muhimmeh, f. 107; Fakhr er-Raz?, Tefs?r, vëll. II, f. 700; Ibn el-Meghazil? el-Shafi‘?, Menakib ‘Al? ibn Eb? Talib, f. 212, nr 256; el-Muhibb et-Taber?, er-Rijad un-Ned?reh, vëll. II, f. 290, Dhekha‘ir ul-‘Ukba, f. 93, 94; el-Kunduz? el-Hanef?, Jenabi‘ ul-Muvedde f. 214 (Stamboll) ose f. 253 (el-Hajder?jeh); el-Hamavejn?, Fera’id us-Simtejn, vëll. I, f. 170.] Profeti (s) u bënte shpeshherë thirrje muslimanëve që të tregoheshin të kujdesshëm e të mos e tepronin dashurinë për ‘Al?un, sa të shkelnin caqet e Islamit në gjëra të tilla. Ata që mund të vepronin në këtë mënyrë quheshin ghali (ekstremistë). Në të njëjtën kohë, Profeti (s) kishte ndaluar çdo fyerje ose nënçmim të vlerave të Imamëve dhe i qortonte ata që ngrinin fajësime të pabazuara kundër tyre, si dhe ata që i urrenin dhe ushqenin qëllime të këqija ndaj tyre. Pikërisht për këto arsye ai (s) tregohej tepër i përmbajtur kur duheshin vënë në dukje vetitë dhe meritat e shkëlqyera të ‘Al?ut, siç tregon dhe Xhabir ibn ‘Abdullah el-Ensar?: “Kur ‘Al?u i erdhi Profetit (s) me lajmin e fitores së Khaiberit, i Dërguari i tha: “O Al?! Të mos ishte për faktin se disa njerëz nga ummeti im do të thoshin për ty atë që të krishterët thanë për ‘Isain, të birin e Merjemes, sot do kisha thënë për ty diçka që çdo musliman s’do të kalonte pranë teje pa marrë nga dheu i gjurmëve të këmbëve të tua pluhurin për të kërkuar bekime. Mjafton që ke ndaj meje të njëjtën pozitë si Haruni ndaj Musait, veçse nuk do të ketë pejgamber pas meje” (el-Hejthem?, Mexhma’ uz-Zeva‘id, vëll. IX, f. 131; Ibn Ebi’l-Hadid, Sherh, vëll. V, f. 4; vëll. IX, f. 168; vëll. XVIII, f. 282; Ibn el-Meghazil? el-Shafi‘?, Menakib, ff. 237-9; el-Khavarizm?, Menakib, ff. 75-6, 96, 220; el-Kenxh? el-Shafi‘?, Kifajet ut-Talib, ff. 264-5; Arxhah ul-Metalib, ff. 448, 454; el-Kunduz? el-Hanef?, Jenabi‘ ul-Muveddeh, ff. 63-4, 130-1). Përveç kësaj, Profeti (s) e kishte informuar ummetin se në gjirin e tij do të shfaqeshin dy lloje devijuesish, që do shkelnin caqet e parimeve islame në lidhje me kuptimin e personalitetit të ‘Al?ut. Lidhur me këtë, vetë ‘Al?u thotë: I Dërguari i Allahut (s) më thirri e më tha: “O ‘Al?, ka ngjashmëri midis teje e ‘Isait, birit të Merjemes, të cilin çifutët e urryen aq shumë, sa ngritën akuza të gënjeshtërta kundër tij e nënës së tij, kurse të krishterët e deshën aq shumë, sa i veshën një pozicion që s’e kishte”. Pastaj Imami vazhdon: “Kujdes: Dy lloje njerëzish do rrënohen për shkakun tim: Ai që do më lëvdojë për gjëra që nuk i kam; dhe ai që do më urrejë e kjo urrejtje do ta çojë deri në atë pikë, sa të bëjë kundër meje akuza të gënjeshtërta e të pabaza. Kujdes! Unë s’jam profet e as më është zbuluar gjë. Unë vetëm veproj në pajtim me Librin e Allahut dhe Sunetin e të Dërguarit të Tij (s).” (Ibn Hanbel, Musned, vëll. I, f. 160; Hakim, el-Mustedrek, vëll. III, f. 123; el-Hejthem?, Mexhma’ uz-Zeva‘id, vëll. IX, f. 133; el-Muttek?, Kenz ul-‘Ummal, vëll. XII, f. 219; vëll. XV, f. 110; el-‘Umer?, Mishkat ul-Mesab?h, vëll. III, ff. 245-6; Ibn Keth?r, el-Bidaje ve’n-Nihaje, vëll. VII, f. 356). Këto fakte janë përmendur nga vetë Profeti (s), që i thoshte ‘Al?ut: “O ‘Al?, dy lloje njerëzish do rrënohen për shkakun tënd: Ai që do të të dojë në mënyrë të tepruar, si dhe hipokriti, që do të të ngarkojë me faje të sajuara.” (Ibn ‘Abdul-Berr, el-Ist?‘ab, vëll. III, f. 1101); “Dy lloje njerëzish do rrënohen për shkakun tënd: Ai që do të të dojë në mënyrë të tepruar e ai që do të urrejë dhe ushqejë ligësi ndaj teje.” (Ibn Eb?’l-Had?di, Sherh, vëll. V, f. 6). Muhadithi i famshëm el-Sha‘bi (640-721) konfirmoi se të dyja këto kategori janë shfaqur dhe se të dy llojet e njerëzve janë larguar nga besimi. (Ibn ‘Abd ul-Berri, po aty; Ibn ‘Abd-Rabb?h, el-‘Ikd ul-Fer?d, vëll. IV, f. 312).] 49 E citon Hakimi, në faqe 122, vëllimi i III i el-Mustedrek. [Po ashtu: Ibn ‘Asakir, Ta′r?kh Dimeshk (tarxhemeh el-Imam ‘Al? ibn Eb? Talib), vëll. II, f. 234, nr 739-746; el-Bukhar?, Ta′r?kh ul-Keb?r, vëll. I, f. 281, nr 966 (bot. 2të, Turqi); el-Hejthem?, Mexhma’ uz-Zeva‘id, vëll. IX, f. 133; Ibn el-Meghazil? el-Shafi‘?, Menakib, f. 71, nr 104; el-Hasakan?, Shevahid ut-Tenz?l, vëll. I, ff. 162, nr 862; es-Sujut?, Ta′r?kh ul-khulefa’, f. 173; el-Muhibb et-Taber?, er-Rijad un-Ned?reh, vëll. II, f. 217 (red. el-Hanxh?) ose vëll. II, f. 289 (bot. 2të), Dhekha‘ir ul-‘Ukba, f. 92; en-Nesa‘?, Khasa’is Em?r ul-Mu’min?n, f. 27 (et-Tekaddum, Kajro) ose f. 45 (Beirut) ose ff. 106 (el-Hajder?jeh); ez-Zerend? el-Hanef?, Nexhm Durer us-Simtejn, f. 104; el-Kenxh? el-Shafi‘?, Kifajet ut-Talib, f. 399 (Hajder?jeh) ose f. 196 (Gar?); el-Kunduz? el-Hanef?, Jenabi‘ ul-Muvedde ff. 110, 214, 283 (Stamboll) ose ff. 128, 253, 339 (Hajder?jeh); el-Muttek?, Kenz ul-‘Ummal, vëll. XV, f. 110, nr 134 (bot. 2të, Hajderabad, 1968); Muntekheb Kenz ul-‘Ummal, në margjinat e Musned-it të Ahmedit, vëll. V, f. 46; Ibn Haxher, es-Sava‘ik ul-Muhrikeh, f. 121 (Muhammed?jeh) ose f. 74 (el-Meimuneh); el-Shiblenxh? el-Shafi‘?, Nur ul-Absar, f. 73 (‘Uthman?jeh) ose f. 73 (Sa‘?d?jeh); Ibn Sabban, Is‘af ur-Raghib?n (në margjinat e Nur ul-Absar, f. 157 (Sa‘?d?jeh) ose f. 141 (‘Uthman?je); el-‘Umer?, Mishkat ul-Mesab?h, vëll. III, f. 246; el-Hamavejn?, Fera’id us-Simtejn, vëll. I, f. 172, nr 132, 134; et-Tustar?, Ihkak ul-Hakk, vëll. VII, f. 285]. 50 E citon Taberan?u e Ibn Mardavejhi, me autoritetin e Ibn ‘Abbasit. E citon edhe Dejlem?u prej ‘a’ishes, dhe është ndër had?thet mustaf?deh. [Po ashtu: el-Hasakan? el-Hanef?, Shevahid ut-Tenz?l, vëll. II, f. 213, nr 924, 926; el-Khvarizm? el-Hanef?, el-Menakib, f. 20; Ibn Haxher, es-Sava‘ik ul-Muhrikeh, f. 123 (Muhammed?jeh) ose f. 74 (el-Meimuneh); el-Hejthem?, Mexhma’ uz-Zeva‘id, vëll. IX, f. 102; el-Muhibb et-Taber?, Dhekha‘ir ul-‘Ukba, f. 58; el-Kunduz? el-Hanef?, Jenabi‘ ul-Muvedde f. 284 (Stamboll); el-Muttek?, Muntekheb Kenz ul-‘Ummal, në margjinat e Musned-it të Ahmedit, vëll. V, f. 30; el-Firuzabad?, Fada’il ul-Khamseh mine’s-Sihah us-Sitteh, vëll. I, f. 184; et-Tustar?, Ihkak ul-Hakk, vëll. VII, f. 285.] 51 E citon Ebu Na‘?mi e Ibn ‘Asakiri nga Ebu Lejla, si had?th merfu‘, dhe en-Nexhxhari nga Ibn ‘Abbasi po merfu‘; drejtojuni, pra had?thit 30 e 31 nga dyzet had?thet e cituara prej Ibn Haxherit në Pj. 2, Kreu IX, i es-Sava‘ik ul-Muhrike, në mbyllje të faqes 74 dhe fillim të faqes 75. [Po ashtu: el-Hasakan? el-Hanef?, Shevahid ut-Tenz?l, vëll. II, f. 223, nr 938, 939; Ibn ‘Asakir, Ta′r?kh Dimeshk (tarxhemeh el-Imam ‘Al? ibn Eb? Talib), vëll. I, f. 79, nr 128; vëll. II, f. 282, nr 805; es-Sujut?, el-Xhami‘ us-Segh?r, vëll. II, f. 42, (el-Meimuneh); el-Muttek?, Muntekheb Kenz ul-‘Ummal, në margjinat e Musned-it të Ahmedit, vëll. V, f. 30; el-Kunduz? el-Hanef?, Jenabi‘ ul-Muveddeh ff. 185, 202, 233, 284, 315 (Stamboll) ose ff. 146, 219, 236, 238, 340 (el-Hajder?jeh); el-Kenxh? el-Shafi‘?, Kifajet ut-Talib, f. 124 (el-Hajder?jeh) ose f. 47 (el-Gar?); el-Muhibb et-Taber?, Dhekha‘ir ul-‘Ukba, f. 56; er-Rijad un-Ned?re, vëll. II, f. 202, Ibn el-Meghazil? el-Shafi‘?, Menakib ‘Al? ibn Eb? Talib, f. 245, nr 293, 294; Ibn Eb?’l-Had?d, Sherh Nehxhul Belagha, vëll. IX, f. 172 (Kajro: red. Muhammed Ebu’l-Fadl), vëll. II, f. 431 (Beirut, offset).] 52 E citon Hakimi në Mustedrek, f. 122, vëll. III, ku e quan sah?h. Dheheb?u e përmend në Telkh?s, duke e pranuar si të saktë. [Po ashtu: et-Tustar?, Ihkak ul-Hakk, vëll. VII, f. 325; el-Muttek?, Kenz ul-‘Ummal, vëll. VI, f. 157 (bot. 1rë); Muntekheb Kenz ul-‘Ummal, në margjinat e Musned-it të Ahmedit, vëll. V, f. 35; el-Firuzabad?, Fada’il ul-Khamseh mine’s-Sihah us-Sitteh, vëll. III, f. 52.] 53 Ky had?th dhe ai që e pason (nga Ibn ‘Abbasi) citohen nga Hakimi në f. 140, vëll. III i Mustedrek-ut, dhe Dheheb?u i përmend në Telkh?s ul-Mustedrek, ku tregon haptazi vërtetësinë të dyve sipas kushteve të dy Shejhëve. [Po ashtu: Ibn Eb?’l-Had?d, Sherh Nehxhul Belagha, vëll. VI, f. 45 (Kajro: red. Muhammed Ebu’l-Fadl), vëll. II, f. 18 (Beirut, offset); el-Khat?b el-Baghdad?, Ta′r?kh ul-Baghdad, vëll. XI, f. 216; Ibn Keth?r, el-Bidaje ve′-Nihaje, vëll. VI, f. 218 (Kajro); et-Tustar?, Ihkak ul-Hakk, vëll. VII, f. 325.] 54 Ndodhet tek: el-Hakim, el-Mustedrek, vëll. III, f. 140 (offset); Dheheb?, et-Telkh?s ul-Mustedrek (në margjinat e el-Mustedrek); ez-Zerend? el-Hanef?, Nexhm Durer us-Simtejn, f. 118; el-Muttek? el-Hind?, Muntekheb Kenz ul-‘Ummal, në margjinat e Musned-it të Ahmedit, vëll. V, f. 34; el-Firuzabad?, Fada’il ul-Khamseh mine’s-Sihah us-Sitteh, vëll. III, f. 52; el-Hamavejn?, Fera’id us-Simtejn, vëll. I, f. 386, nr 318; et-Tustar?, Ihkak ul-Hakk, vëll. VII, f. 329.] 55 Citohet nga Hakimi në f. 122, vëll. III i Mustedrek-ut, ku e cilëson sah?h sipas kushteve të dy Shejhëve, që nuk e përfshinë në librat e tyre. Dheheb?u ia pranon vërtetësinë sipas po atyre kushteve, kur e citon në Telkh?s ul-Mustedrek. Imam Ahmedi e sjell nga Ebu Sa‘?di në f. 82 e 83, vëll. III i Musned-it, dhe Bejhek?u e citon në Shu‘ab ul-Iman, Sa‘?d ibn Mensuri në Sunen, Ebu Na‘?mi në Hiljet ul-Evlija’ dhe Ebu Ja‘la në Sunen, dhe ai është had?thi nr 2585, f. 155, vëll. VI, në Kenz ul-‘Ummal. [Po ashtu: Ibn Talha el-Shafi‘? në Metalib us-Su’ul, vëll. I, f. 64 (Nexhef) ose f. 23 (Tehran); el-Khvarizm? el-Hanef?, el-Menakib, f. 183; Ibn ‘Asakir, Ta′r?kh Dimeshk (tarxhemeh el-Imam ‘Al? ibn Eb? Talib), vëll. III, f. 127, nr 168, 1170, 1171, 1177, 1178; ez-Zerend? el-Hanef?, Nexhm Durer us-Simtejn, f. 115. Ndërsa me formulim të përafërt, ai gjendet tek: en-Nesa‘?, Khasa’is Em?r ul-Mu’min?n, f. 66 (Beirut) ose ff. 131 (el-Hajder?jeh); el-Muttek? el-Hind?, Kenz ul-‘Ummal, vëll. XV, f. 94, nr 266 (bot. 2); Muntekheb Kenz ul-‘Ummal, në margjinat e Musned-it të Ahmedit, vëll. V, f. 37; Ibn ul-Ath?r, Usud ul-Ghabeh, vëll. III, f. 282, vëll. IV, f. 32; Ebu Na‘?m, Hiljet ul-Evlija’, vëll. I, f. 67; es-Sujut?, Ta′r?kh ul-Khulefa’, f. 173; el-Hejthem?, Mexhma’ uz-Zeva‘id, vëll. IX, ff. 33, 133, vëll. V, f. 186; es-Sava‘ik ul-Muhrike, vëll. II, f. 392; el-Muhibb et-Taber?, Dhekha‘ir ul-‘Ukba, f. 76; er-Rijad un-Ned?re, vëll. II, ff. 252, 253; Ibn el-Meghazil? el-Shafi‘?, Menakib ‘Al? ibn Eb? Talib, f. 298, nr 341; el-Kalab?, el-Musned, f. 438, nr 23 (në margjinat e Menakib ‘Al? ibn Eb? Talib nga Ibn el-Meghazil?); Ibn Eb?’l-Had?d, Sherh Nehxhul Belagha, vëll. II, f. 277, vëll. III, f. 207 (Kajro: red. Muhammed Ebu’l-Fadl) ose vëll. I, f. 205 (Kajro, botim i vjetër); el-Kunduz? el-Hanef?, Jenabi‘ ul-Muveddeh ff. 59, 209, 283 (Stamboll) ose ff. 67, 247, 339 (el-Hajder?jeh); el-Firuzabad?, Fada’il ul-Khamseh mine’s-Sihah us-Sitteh, vëll. II, f. 349; el-Hamavejn?, Fera’id us-Simtejn, vëll. I, ff. 159-161, nr 121-123 dhe f. 280, nr 219. Përmendet nga et-Tustar?, Ihkak ul-Hakk, vëll. VI, f. 24, ku i referohet Musned-it të Ibn Hanbelit, vëll. III, ff. 31, 33, 82 (Kajro: el-Meimuneh); el-Mu‘teser minel-Muhteser, vëll. I, f. 221 (Hajderabad); el-Dheheb?, Ta′r?kh ul-Islam, vëll. II, f. 202 (Kajro); Ibn Keth?r, el-Bidaje ve′-Nihaje, vëll. VI, f. 217 (Kajro); Sherh Kitab el-Fikh ul-Akbar Ebu Han?fe, f. 67 (Kajro); Ubejdullah el-Hanef?, Arxhah ul-Metalib, ff. 44, 601 (Lahore); el-Hind? el-Hanef?, er-Raud el-Ez’her, f. 11 (Hajderabad)]. 56 Sipas citimit nga Hakimi, mbështetur në dy zinxhirë transmetimi, në ff. 139, 140 të vëll. III të veprës së tij el-Mustedrek. 57 I Dërguari i Allahut (s) e urdhëroi ‘Al?n t’i luftonte nakith?nët, kasit?nët dhe marik?nët, që ishin kundërshtarët e tij në betejat e Devesë, Siff?nit dhe Nehravanit përkatësisht. Ky fakt përcillet në këta libra: Ibn ‘Asakir, Ta′r?kh Dimeshk (tarxhemeh el-Imam ‘Al? ibn Eb? Talib), vëll. III, f. 168, nr 1205-1207; Ibn ul-Ath?r, Usud ul-Ghabeh, vëll. IV, f. 33; el-Dheheb?, el-M?zan ul-I‘tidal, vëll. I, ff. 271, 584; el-Hejthem?, Mexhma’ uz-Zeva‘id, vëll. V, f. 186, vëll. VII, f. 238; Ibn ‘Abdul-Berr, el-Ist?‘ab (në margjinat e el-Isabeh), vëll. III, f. 53; el-Muttek? el-Hind?, Kenz ul-‘Ummal, vëll. XV, f. 98, nr 282 (bot. 2të); Muntekheb Kenz ul-‘Ummal, në margjinat e Musned-it të Ahmedit, vëll. V, ff. 35, 37, 51; Ibn ul-Ath?r, en-Nihaje, vëll. IV, f. 33; Ibn Manzur, Lisan ul-‘Arab, vëll. III, f. 18, vëll. IX, f. 253; ez-Zubeid?, Taxh ul-‘Arus, vëll. I, f. 651, vëll. V, f. 206; el-Firuzabad?, Fada’il ul-Khamseh mine’s-Sihah us-Sitteh, vëll. II, f. 358; el-Kenxh? el-Shafi‘?, Kifajet ut-Talib, f. 70 (Gar?) ose f. 169 (Hajder?jeh); el-Khvarizm? el-Hanef?, el-Menakib, ff. 110, 122, 125; el-Kunduz? Hanef?, Jenabi‘ ul-Muveddeh f. 128 (Stamboll) ose f. 152 (el-Hajder?jeh); el-Hamavejn?, Fera’id us-Simtejn, vëll. I, ff. 150, 279-283, 332. E përmend et-Tustar?, Ihkk ul-Hakk, vëll. VI, f. 24, ku i referohet Tenz?h esh-Sher?‘ah el-Marfu‘ah nga el-Kinan?, vëll. I, f. 287 (Kajro); et-Taftazan?, Sherh Mekasid, vëll. II, f. 217 (el-Astaneh); el-Khat?b el-Baghdad?, Ta′r?kh ul-Baghdad, vëll. VIII, f. 340, vëll. XIII, f. 386 (Kajro); Shejh Ubejdullah el-Hanef?, Arxhah ul-Metalib, ff. 602-604 (Lahore); el-Hind? el-Hanef?, er-Raud el-Ez’her, f. 389 (Hajderabad). Gjithashtu: el-Firuzabad?, Fada’il ul-Khamseh mine’s-Sihah us-Sitteh, vëll. II, ff. 360-361 e citon nga el-Muttek? el-Hind?, Kenz ul-‘Ummal, vëll. VI, ff. 72, 82, 88, 215, 319, 392, kurse el-Em?n? në el-Ghad?r, vëll. III, f. 192 e citon nga Ibn Keth?r, el-Bidaje ve′-Nihaje, vëll. VII, f. 306 dhe nga es-Sujut?, el-Khasa’is, vëll. II, f. 138]. 58 Siç e citon Ibn ‘Asakir; është had?thi 2588, f. 155, vëll. VI i Kenz ul-‘Ummal. 59 Ibn ‘Asakir, Ta′r?kh Dimeshk (tarxhemeh el-Imam ‘Al? ibn Eb? Talib), vëll. III, f. 171, nr 1209; Muntekheb Kenz ul-‘Ummal, në margjinat e Musned-it të Ahmedit, vëll. V, f. 33; et-Tustar?, Ihkk ul-Hakk, vëll. V, f. 635. 60 Sipas citimit të Dejlem?ut; ndodhet në f. 155, vëll. VI, i Kenz ul-‘Ummal. 61 Ndodhet tek: el-Khvarizm? el-Hanef?, el-Menakib, f. 44; el-Kenxh? el-Shafi‘?, Kifajet ut-Talib, f. 334 (Hajder?jeh) ose f. 191 (el-Gar?); el-Firuzabad?, Fada’il ul-Khamseh mine’s-Sihah us-Sitteh, vëll. II, f. 358. 62 E citon Taberan?u në el-Keb?r, dhe ndodhet në f. 155, vëll. VI, i Kenz ul-‘Ummal. [Të shihet: el-Hejthem?, Mexhma’ uz-Zeva‘id, vëll. IX, f. 134; e citon et-Tustar?, Ihkak ul-Hakk, vëll. VII, f. 334 nga vepra Nuzul ul-Kur’an f? Em?r ul-Mu’min?n e Ebu Na‘?m el-Isfahan?ut; e përcjell Ibn ‘Asakiri në Ta′r?kh Dimeshk (tarxhemeh el-Imam ‘Al? ibn Eb? Talib), vëll. III, f. 123, nr 1209 nga el-Mu‘xhem el-Keb?r i Taberan?ut, vëll. I, fleta 51 (dorëshkrim).] 63 Ai quhet Ibn Ebu’l-Akhdar. Ibn el-Sakan? e përmend dhe citon had?thin e tij mbi këtë çështje prej Harith ibn Has?res nga Xhabir el-Xhu‘f? nga Imam Bakiri nga i ati Imam Zejnul-‘abid?ni, paqe pastë mbi ta, nga Akhdari, prej Profetit (s). Ibn es-Sakan? thotë: “Ai s’është fort i famshëm ndër sahabët e Profetit (s), dhe had?thi i tij duhet verifikuar.” Kjo citohet nga el-‘Askalan? në biografinë e tij të Akhdarit në el-Isabeh. Darkutn?u e ka sjellë këtë had?th në Ifrad, duke thënë: “Përcillet vetëm nga Xhabir el-Xhu‘f?, që është një rafid?.” 64 Ndodhet tek Ibn Haxher el-‘Askalan?, el-Isabeh, vëll. I, f. 25; el-Kunduz? el-Hanef?, Jenabi‘ ul-Muveddeh f. 233 (Stamboll) ose f. 276 (el-Hajder?jeh) ose vëll. II, f. 58 (el-‘Irfan). 65 Ebu Na‘?mi e ka cituar me had?thet e sjella nga Mu‘adhi, ashtu si dhe had?thin e Ebu Sa‘?dit që e pason, në Hiljet ul-Evlija’, [vëll. I. ff. 65-6] dhe ato ndodhen në f. 156, vëll. VI i Kenz ul-‘Ummal-it. [Po ashtu: Ibn ‘Asakir, Ta′r?kh Dimeshk (tarxhemeh el-Imam ‘Al? ibn Eb? Talib), vëll. I, f. 117, nr 160; el-Muhibb et-Taber?, er-Rijad un-Ned?reh, vëll. II, f. 198 (bot 1rë) ose vëll. II, f. 262 (bot. 2të); Ibn Eb?’l Had?d, Sherh Nehxh ul-Belagha, vëll. IX, f. 173 (Kajro: red. Muhammed Ebu’l-Fadl) ose vëll. II, f. 431 (offset, Beirut); Ibn Talha el-Shafi‘?, Metalib us-Su’ul, vëll. I, f. 95 (Nexhef); el-Khavar?zm? në Menakib, f. 61; el-Dheheb?, el-M?zan, vëll. I, f. 313; el-Kenxh? el-Shafi‘?, Kifajet ut-Talib, f. 270 (el-Hajder?jeh) ose f. 139 (el-Gar?). Dhe me formulim të përafërt tek: el-Kunduz? el-Hanef?, Jenabi‘ ul-Muveddeh f. 315 (Stamboll) ose f. 379 (el-Hajder?jeh); Muntekheb Kenz ul-‘Ummal, në margjinat e Musned-it të Ahmedit, vëll. V, f. 34; el-Hamavejn?, Fera’id us-Simtejn, vëll. I, f. 223, nr 174. Krahas Mu‘adhit dhe Ebu Sa‘?dit, had?thi përcillet edhe nga ‘Umeri.] [66] Ndodhet tek: Ebu Na‘?m, Hiljet ul-Evlija’, vëll. I, f. 66 (offset i bot. es-Sa‘adeh); Ibn Talha el-Shafi‘?, Metalib us-Su’ul, vëll. I, f. 95 (Nexhef).