Osman bin Affani, Kalifi i tretë i muslimanëve (vitet 644-656)
Martesa e Osmanit
Favorizimet dhe nepotizmi gjatë Kalifatit të Osmanit
Guvernatorët e provincave gjatë Kalifatit të Osmanit
Historianët bashkëkohor dhe Kalifati i Osmanit
Osmani dhe shokët e Muhammedit, të Dërguarit të Zotit
Shkaqet e vrasjes së Osmanit
Vrasja e Osmanit
Pas vrasjes së Osmanit 

Pak para vdekjes së tij, Umari e thirri Ebu Talha Ensariun dhe i tha:

 

“Zoti e ka nderuar Islam nëpërmjet juve (ensarëve). Andaj tani merri 50 burra të armatosur dhe mbaji nën vëzhgim anëtarët e këshillit. Mos i lejo që të shpërndahen para se të zgjedhin një Kalif. Këtë duhet ta bëjë brenda tri ditësh.”

 

Diskutimet e anëtarëve të këshillit filluan në shtëpinë e Misvar bin Makhramas që ishte nipi i Abdurrahman bin Aufit. Në ndërkohë, Ebu Talha Ensariu e filloi detyrën e tij treditore. Amr bin As dhe Mughira bin Shaaba u shfaqën në hyrje të shtëpisë por Ebu Talhaja nuk u lejoi të hynin.

 

Falë autoritet të veçantë që ia kishte dhënë Umari, Abdurrahman bin Aufi e shihte veten si personin kyç të këshillit zgjedhës. Në një vlerësim të situatës, ai pa se asnjëri nga pesë kandidatët e tjerë nuk dëshironte ta tërhiqte kandidaturën e tij dhe se të gjithë ishin të vendosur në pretendimet e tyre. Andaj, ai krijoi një strategji të vetën dhe shpalli se e tërhiqte emrin nga lista e kandidatëve për Kalif, me kusht që t’i lejohej ta udhëhiqte mbledhjen.

 

Të gjithë e pranuan këtë gjë por Aliu hezitoi. Kur të tjerët insistuan që të pranonte, ai i tha Abdurrahmanit:

 

“Po të njoh ty si drejtues të kësaj mbledhjeje nëse betohesh se s’do të jesh skllav i lakmive të tua dhe se do të vendosësh vetëm sipas asaj që do ta kënaqte Zotin dhe të Dërguarin e Tij.”

 

Abdurrahmani menjëherë e pranoi këtë gjë dhe me këtë, u bë drejtues i mbledhjes. Duke e tërhequr kandidaturën e tij, ai fitoi pikë në sytë e kandidatëve të tjerë dhe e morri mbi vete rolin e “mbretbërësit”.

 

Për të gjetur një zgjidhje të kënaqshme, Abdurrahmani bëri takime me kandidatët e tjerë por këto përpjekje nuk dhanë asnjë fryt. Edhe diskutimi i ndërsjellë i kandidatëve të tjerë nuk solli rezultate.

 

Në ditën e tretë dhe të fundit, Abdurrahmani e vizitoi çdo anëtar të këshillit në shtëpinë e tij. Në këto takime private, ai e pyeti secilin se cilin kandidat do të dëshironte ta shihte si Kalif, nëse nuk zgjidhej vetë. Kishte dy përgjigje: Osmanin ose Aliun. Kjo do të thoshte se zgjedhja ishte kufizuar tek këta dy vetë. Njëri prej tyre do të bëhej Kalif por cili?

 

Atë natë, Abdurrahmani e thirri mikun e tij të vjetër, Amr bin Asin dhe pasi ia shpjegoi punën, shtoi:

 

“Jam aq i hutuar në këtë çështje sa nuk kam gjetur pushim tri ditë me rradhë. Sot është dita e fundit dhe akoma s’kam gjetur një zgjidhje. Ajo që më lodh është frika se Aliu mund të bëhet Kalif. Para se të vdiste Umari, nga sjelljet e tija e kam kuptuar se edhe atë e mundonte e njejta gjë.”

 

Amr bin Asi ishte shumë më me i shkathtë në lojërat e tilla dhe i tha:

 

“Unë e di një gjë me të cilën do ta ndalësh Aliun. “

 

Pastaj ia shpjegoi këtë lëvizje Abdurrahmanit, i cili e priti me shumë entuziazëm dhe me gëzim, ngase kishte arritur që ta pengonte Aliun.

 

Mëngjesin e ardhshëm, muslimanët u mblodhën në Xhaminë e të Dërguarit. Ishte një ditë kritike në jetën e tyre sepse do ta kuptonin se kush do të ishte sunduesi i tyre i rradhës. Më pas, erdhën anëtarët e këshillit dhe u ulën. Pas një pushimi të shkurtër, Abdurrahmani e mori fjalën. Ai e shpjegoi qëllimin e takimit, e theksoi rëndësinë e tij dhe u bëri thirrje muslimanëve që ta pranonin vendimin e këshillit zgjedhës të Umarit.

 

Atmosfera ishte tejet e tensionuar dhe secili priste me padurim. Abdurrahman bin Aufi u kthye drejt Aliut, ia zgjati dorën dhe ia parashtroi pyetjen në vijim:

 

“Nëse ta japim udhëheqësinë e muslimanëve dhe të vendosim në krye të punëve të tyre, a premton se do të veprosh sipas Librit të Zotit, sipas Sunnetit të të Dërguarit të tij dhe sipas shembujve të Ebu Bekrit dhe Umarit?”

 

Kushti që të veprohej sipas shembujve të Ebu Bekrit dhe të Umarit nuk ishte caktuar nga vetë Umari. Kjo ishte “lëvizja”, të cilën Amr bin Asi ia sugjeroi Abdurrahmanit. Ai e dinte se Aliu s’kishte për të pranuar një gjë të tillë.

 

Përgjigja e Aliut ishte si vijon:

 

“Unë do të veproj sipas Librit të Zotit dhe sipas Sunnetit të të Dërguarit të Tij. Sa për shembujt e Ebu Bekrit dhe Umarit, unë e kam gjykimin tim dhe do të veproj sipas tij.”

 

Aliu e dinte mirë se ç’do të ngjante më pas. Abdurrahmani e tërhoqi dorën e tij. Pastaj iu drejtua Osmanit dhe ia parashtroi të njejtën pyetje. Osmani pranoi menjëherë. Pas kësaj, Abdurrahmani u bë i pari që ia shprehu bindjen. Ai e përgëzoi Kalifin e ri dhe u dha shenjë të tjerëve që t’ia shprehnin bindjen.

 

Osman bin Affani ishte bërë Kalifi i ri i muslimanëve. Aliu lejoi që Kalifati t’i rrëshqiste nga duart por nuk bëri kompromis me principet e tija. Ebu Bekrin dhe Umarin ai nuk i konsideronte si pasardhës legjitimë të Muhammedit dhe për këtë arsye, nuk pranoi ta ndiqte shembullin e tyre.

 

R.V.C. Bodley

 

Këshilli gjashtëvetësh i Umarit u mblodh menjëherë pas varrimit të tij. Fillimisht, Kalifati iu ofrua Aliut, me kusht që të gjykonte sipas Kur’anit, Traditës së Profetit dhe principeve të Ebu Bekrit dhe Umarit. Aliu i pranoi dy kushtet e para por e refuzoi kushtin e tretë. Pas kësaj, oferta u tërhoq dhe Osmanit iu ofrua e njejta. Ai, duke qenë më pak i sinqertë se Aliu, i pranoi pa hezitim këto kushte. (“I Dërguari- jeta e Muhammedit”, New York, 1946)

 

Abdurrahman bin Aufi e dinte se asnjëri nga shokët e Profetit nuk kishte më shumë dituri të Kur’anit se Aliu dhe se asnjëri s’ishte më i lidhur me të Dërguarin se ai. Por kur e përmendi Kur’anin dhe Traditën e Profetit në ofertën e tij për kandidatët, ai vetëm sa po bënte një shfaqe “për publikun”. Kushti i tij që Aliu të vepronte sipas urdhrave të Kur’anit dhe sipas Traditës së të Dërguarit, ishte më shumë taktik sesa filozofik. Qëllimi i tij i vërtetë ishte që Aliu ta pranonte kushtin për ta ndjekur shembullin e Ebu Bekrit dhe Umarit, të cilët i kishin mundësuar atij dhe shumë të tjerëve që të pasuroheshin dhe të bëheshin të fuqishëm.

 

Kapitalizmi, ai “idhull pagan” i kohëve të Injorancës, bashkë me idhujt e tjerë të Mekkes kurejshe, ishin varrosur nga Muhammedi, i Dërguari i Zotit. Por pas vdekjes së tij, ky idhull kapitalist u nxorr nga varri dhe u “rivendos” në Medine. Shumë shpejt, sistemi kapitalist lëshoi rrënjë në shoqërinë muslimane, që do të shkonin aq thellë sa të ishte i pamundur shkatërrimi i tyre. Pas vdekjes së Muhammedit, ky sistem do të rritej gjithë e më tepër.

 

Të gjithë anëtarët e këshillit të emëruar nga Umari ishin “kapitalistë”, përveç Aliut. Ata e dinin se sikur Aliu ta merrte në duar sundimin, do ta godiste ashpër këtë sistem, do t’i detyronte ata t’i rikthenin të gjitha gjërat që i kishin marrë. Ata e dinin se Aliu do ta rikthente thjeshtësinë dhe pastërtinë fillestare të shoqërisë islame, njësoj siç kishte qenë në kohën e Muhammedit. “Mbretbërësi” Abdurrahman bin Auf dhe pasanikët e tjerë të këshillit nuk kishin fare dëshirë për t’u kthyer në ato ditë varfërie dhe vetëmohimi.

 

Edhe sikur Umari të mos kishte dashur ta bënte Osmanin Kalif pas vetes, edhe sikur të mos kishte preferenca për ndonjërin nga kandidatët dhe madje, edhe sikur të mos kishte një marrëveshje ndërmjet Amr bin Asit dhe Abdurrahmanit, Aliu prapëseprapë nuk mund të bëhej Kalif. Gjëja e fundit që dëshironin anëtarët e këshillit dhe shumë muslimanë të aristokracisë rioshe arabe, ishte që ta shihnin një njeri të fuqishëm dhe të vendosur si Aliu, në krye të punëve. Ata e dinin se Aliu, që nuk bënte kompromis as për veten e tij kur bëhej fjalë për principet, do të ishte fare pa kompromis ndaj tyre dhe do ta detyronte shoqërinë muslimane të jetonte në një bindje të plotë ndaj urdhrave të Kur’anit. Në anën tjetër, stili, veprimet dhe qëndrimet e Osmanit ishin aq banale, sa do t’i jepnin Kalifatit një ndjesi mediokriteti. Mediokriteti i tij do të ishte një garanci se ai do t’i linte të paprekura privilegjet e zgjedhësve. Ruajtja e interesave të tyre, pra, ishte më e rëndësishme për ta sesa ruajtja e interesave të Islamit.

 

Në gjykimin e “mbretbërësit” Abdurrahmn bin Auf, cilësitë dhe meritat e kandidatit për ta marrë postin më të rëndësishëm në Islam, nuk dukeshin asgjëkundi. E vërteta është se interesat e Islamit dhe meritat e kandidatëve ishin faktorët më të parëndësishëm në gjithë këto llogari. Vendimi i tij ishte diktuar, jo nga interesat e Islamit por nga interesat e ruajtjes së asaj status quo-je. Beteja brenda këshillit zgjedhës ishte një luftë ndërmjet sistemit kapitalist dhe barazisë socio-ekonomike të Islamit. Aliu bëri ç’mos për ta mbrojtur këtë barazi por gjendja nuk ishte fare në favor të tij.

 

Zgjedhja e Osmanit si Kalif ishte një triumf i kapitalizmit. Umari e kishte përpiluar një plan për këshillin e tij dhe e kishte zgjedhur Abdurrahman bin Aufin për implementimin e këtij plani. Ky i fundit, si drejtues i mbledhjes, e bëri kusht që përveç Librit të Zotit dhe Traditës së Profetit, kandidati të zotohej se do t’i ndiqte edhe shembujt dhe principet e Ebu Bekrit dhe të Umarit. Aliu refuzoi që t’i ngrinte veprat e Ebu Bekrit dhe Umarit në nivel të njejtë me Kur’anin dhe me Traditën e të Dërguarit. Ai nuk pranoi të ndiqte njerëz të gabueshëm që kishin qenë thjesht udhëheqës politik të asaj kohe, ndonse e dinte mirë se kjo gjë do t’i kushtonte Kalifatin. Ai i ktheu shpinë Kalifatit sepse çmimi që duhej të paguante për të ishte kompromisi me të vërtetën dhe drejtësinë. Aliu shpalli publikisht se principet e Ebu Bekrit dhe të Umarit ishin të papranueshme për të. Dhe nëse ishin të papranueshme principet, kjo do të thoshte se edhe Kalifatet e tyre ishin të papranueshme. Kjo është një dëshmi e qartë e faktit se Aliu nuk ia shprehi bindjen asnjërit prej tyre. Por nëse edhe përkundër kësaj, sunnitët pretendojë se ai ua shprehi bindjen të dyve, atëherë duhet të pranojnë se kjo bindje u mor nëpërmjet forcës.

 

Aliu, njësoj si Osmani, mund ta pranonte kushtin e Abdurrahmanit dhe pasi ta merrte në duar pushtetin, t’i shpërfillte principet e Ebu Bekrit dhe të Umarit, njësoj siç do të bënte edhe Osmani më pas. Shumë politikanë i konsiderojnë veprimet e tilla si pjesë të lojërave të pushtetit. Por jo edhe Aliu. Për të, qëllimi nuk i arsyetonte mjetet dhe mjetet duhet të ishin po aq të drejta dhe të sinqerta sa edhe qëllimi.

 

Reagimi i Aliut

 

Aliu ia tha Abdurrahmanit:
Nuk është hera e parë që nëpërmjet mashtrimeve, pasardhësve dhe fëmijëve të Muhammedit ua keni mohuar të drejtën e tyre. Për këtë do t’i jepni llogari Zotit. Por për mua, është më mirë që të mbështetem në Zotin sepse vetëm Ai është i Drejtë dhe i Mëshirshëm.”

 

“Mbretbërësi” Abdurrahman bin Auf bëri disa manovra për të bërë përshtypje tek populli, njësoj siç kishte bërë Ebu Ubejdeja pas zgjedhjes së Ebu Bekrit në Sakife. Por pa kaluar shumë kohë, ai filloi ta mallkonte veten për dinakërinë e tij në një çështje, nga e cila varej ardhmëria e Islamit.

 

Abdurrahman bin Aufi, vëllai i motrës së Osmanit, jetoi mjaft sa për t’i parë frytet e përpjekjeve të tija në këshillin zgjedhës të Umarit. Ai u bë dëshmitar se si keqpërdorimi i shtetit po përhapej në çdo anë dhe “u tmerrua” nga nepotizmi dhe paaftësia e Kalifit që kishte zgjedhur. Si pasojë, ai vendosi të mos fliste më me Osmanin. Pas një kohe, teksa ishte duke vdekur, Osmani erdhi për ta vizituar por Abdurrahmani nuk e pranoi dhe e ktheu fytyrën drejt murit. Ai vdiq pa i folur më Kalifit.

 

Dr. Taha Husejn nga Egjipiti, në veprën “el-Fitnet’ul-kubra” (Trazirat e mëdha), thotë se Abdurrahman bin Aufi vdiq i turpëruar dhe i penduar për atë që kishte bërë gjatë këshillit të krijuar nga Umari për pasardhësin e tij.

 

Reagimi i Ammar bin Jasirit

 

Ammar bin Jasiri, njëri nga shokët më të dashur të Muhammedit, iu afrua Abdurrahmanit dhe i tha:

 

“Ju sërish ia mohuat të drejtën familjes së Profetit dhe ua falët atë njerëzve që s’e meritojnë.”

 

Përgëzimi i Ebu Sufjanit për Osmanin

 

Kur Osmani u bë Kalif, lumturia e fisit Umejje nuk kishte të ndalur. Ata e dinin se që nga ai çast, jeta e tyre do të ishte një rehati e pafundme. Dhe vërtet ashtu u bë. Prijësi i tyre Ebu Sufjani, që ishte tashmë 90 vjeç dhe i verbuar, erdhi për ta përgëzuar Kalifin e ri dhe e këshilloi kështu:

 

Pas një kohe të gjatë, na erdhi neve udhëheqësia. Tani luaj me të si të duash dhe përdore për ta bërë të fuqishëm fisin Umejje! Kjo fuqi që ke në duar tani, është gjithçka. Është e vërteta e vetme dhe s’ka gjë tjetër më të rëndësishme. Asgjë s’janë parajsa dhe ferri.

 

“Këshilla” e Ebu Sufjanit për Osmanin do të ishte sjellja standarde e fisit Umejje ndaj Islamit dhe do të mbetej e pandryshuar për një shekull të tërë të sundimit të tyre, përveç tri viteve e gjysëm sundimi të Umar bin Abdul Azizit.
Zgjedhja e Osmanit tregoi edhe njëherë se sa i vërtetë ishte principi se fuqia është atje ku është pasuria.

 

Marrëdhënia ndërmjet fuqisë ekonomike dhe politike është aq e qartë sa nuk ka nevojë për shpjegime të mëtejme. Umari i zgjodhi më të pasurit e arabëve për ta zgjedhur Kalifin e ri. I vetmi varfanjak në mesin e tyre ishte Aliu. Umari nuk donte që Aliu të bëhej Kalif por nuk gjente dot ndonjë arsyetim të mjaftueshëm për të mos e përfshirë në këtë këshill. Përjashtimi i Aliut nga ky këshill do ta bënte tepër të qartë urrejtjen dhe armiqësinë e tij ndaj familjes dhe fisit të Muhammedit.

 

Umari gjithnjë jetonte me drojen se Aliu mund të bëhej Kalif i muslimanëve. Një ditë, iu përcoll atij se dikush kishte thënë që pas vdekjes së Umarit, do ta njihte Aliun si Kalif. Kjo e alarmoi Umarin dhe ai menjëherë i paralajmëroi muslimanët në lidhje me këtë gjë.

 

John Alden Williams

 

Umari tha: “Do t’ju them diçka, të cilën Zoti ka dashur t’jua them. Ai që e kupton dhe që vepron sipas saj, le ta mbajë gjithkund pranë vetes. Kam dëgjuar se disa thonë: Po të vdesë Umari, do ta ndjek filanin (shënim i botuesit: dmth. Aliun)”

 

Pak para vdekjes së tij, Umari e thirri Abdurrahmanin në dhomën e tij. Nuk dihet saktë se ç’biseduan por thuhet se Umari i kërkoi Abdurrahmanit që ta mbajë të fshehtë përmbajtjen e bisedës së tyre, gjë që Abdurrahmani e pranoi.

 

Më 19 Mars të vitit 1974, duke e kërkuar dorëheqjen e Presidentit Richard Nixon, si pasojë e skandalit “Watergate”, Senatori James L. Buckley (që ishte nga Partia Republikane, njësoj si Nixoni) tha:

 

“Karakteri i një regjimi gjithnjë e pasqyron karakterin e udhëheqësit të tij. Ndihmësit dhe nëpunësit e udhëheqësit gjithnjë e bëjnë atë që ndjejnë ose besojnë se udhëheqësi do të kishte dashur ta bëjnë.”

 

Ndihmësit e Umarit e bënë pikërisht atë që “ndjenin” se Umarit do të kishte dashur ta bënin. Disa vite më parë, Osman bin Affani e kishte mbajtur pozitën e sekretarit të Ebu Bekrit. Ai po e shkruante testamentin e këtij të fundit, teksa ai ishte në shtrat të vdekjes. Ebu Bekri filloi të diktonte dhe Osmani i kishte shkruar vetëm fjalët “Me emrin e Zotit, Bamirës dhe Mëshirues! Unë Ebu Bekri, pasardhësi i të Dërguarit të Zotit...” kur Ebu Bekri i humbi ndjenjat. Akoma para se të vinte në vete, vetë Osmani i shtoi fjalët: “...e emëroj Umarin si pasardhës timin dhe sundues tuajin.”

 

Osmani “e ndjeu” dhe e dinte me saktësi se çfarë do t’i kërkonte Ebu Bekri. Ai nuk priti dhe e bëri vetë këtë gjë. Kur Ebu Bekri erdhi në vete, vetëm sa i miratoi fjalët e tija. Po kështu, edhe Abdurrahmani “e ndjente” se ç’kishte dëshiruar Umari dhe ai e bëri këtë. I pajisur me një aftësi të të kuptuarit, ai ishte i gatshëm t’i lexonte principet e politikës së Umarit.

 

Osman bin Affani, Kalifi i tretë i muslimanëve (vitet 644-656)

 

Osmani i takonte fisit Umejje. Përcillet se ai e pranoi Islamin nëpërmjet Ebu Bekrit dhe se ishte njëri nga të konvertuarit e hershëm. Ai ishte njëri nga njerëzit më të pasur të Medines.

 

Në betejën e Bedrit, Osmani nuk morri pjesë dhe qëndroi në Medine. Ai ishte i pranishëm në betejën e Uhudit por kur muslimanët filluan ta humbnin luftën, iku nga fushëbeteja për të shpëtuar. Disa nga ikanakët muslimanë u kthyen në Medine por Osmani s’e bëri këtë gjë. Shejh Muhammed el-Khidhri Buck nga Egjipti, në veprën “Nur el-jakin fi siret Sejjid el-Murselin” (botuar në Kairo, në vitin 1958), në faqen 138 shkruan se Osmani ishte një njeri i turpshëm dhe se ky ishte shkaku i moskthimit të tij në Medine.

 

Gjatë negociatave në Hudejbije, Profeti e dërgoi Osmanin si emisarin e vet tek Kurejshi. Arsyeja e dërgimit të tij ishte fakti se Umari kishte refuzuar të shkonte dhe e kishte këshilluar që ta dërgonte Osmanin, duke e ditur se ai ishte i afërt me Ebu Sufjanin dhe se nuk do të pësonte gjë. Kjo zgjedhje e tija, pra, s’kishte të bënte fare me aftësitë.

 

Përcillet se Osmani ishte ndër financuesit kryesorë për pajisjen e ushtrisë që do të shkonte në betejën e Tebukut. Në Medine, ai kishte blerë një burim uji dhe ia kishte falur shoqërisë muslimane.

 

Gjatë Kalifatit të tij, Osmani i përmblodhi vargjet e Kur’anit dhe i botoi si versionin zyrtar të porosisë së fundit të Zotit për njerëzimin. Kopjet e tjera ekzistuese të Kur’anit, ai i konfiskoi dhe i dogji.

 

Pararendësit e tij si prijës të qeverisë së Sakifes ishin Ebu Bekri dhe Umari. Ndonse këta të dy nuk kishin arritje të mëdha gjatë jetës së Muhammedit, pas vdekjes së tij u shfaqën si njerëz tejet të shkathtë. Osmani, në anën tjetër, kishte një mediokritet të theksuar, si para se të bëhej Kalif ashtu edhe më pas. Përveç disa kontributeve financiare për mirëqenien shoqërore, ai nuk bëri asgjë që do ta dallonte nga të tjerët.

 

Osmani ishte tashmë i plakur (72 vjeç) kur u bë Kalif. Por në këtë rast, pleqësia nuk ishte një pengesë. Madje ishte njëra nga anët e tija “pozitive”. Zgjedhësit e tij ishin lodhur nga disiplina e hekurt e imponuar nga Umari, i cili u kishte kufizuar shumë gjëra. Tani që kishte vdekur ai, ata nuk kishin ndërmend të riktheheshin në ato ditë përplot shtypje dhe dëshironin ta gëzonin sërish lirinë e tyre. Andaj, ata vendosën të zgjidhnin një Kalif të plakur, kontrolli i të cilit mbi pushtetin do të ishte domosdo i dobët.
Zgjedhja e Osmanit si Kalif, pra, ishte një reagim kundër rreptësisë së tepër të Umarit.

 

Osmani ka përcjellur 146 thënie të Profetit të Islamit.

 

Martesat e Osmanit

 

Në shtëpinë e Hatixhes (gruas së parë të Muhammedit) kishte tri vajza, emrat e të cilave ishin Zejneb, Rukajja dhe Umm Kulthum. Zejnebja, më e rritura në mesin e tyre, ishte martuar me njëfarë Ebu’l-As ibn er-Rebiu nga Mekkeja. Ky njeri luftoi kundër Profetit në betejën e Bedrit dhe u zu rob nga muslimanët. Për ta liruar të shoqin, gruaja e tij i dërgoi Profetit një qafore, e cila i kishte takuar Hatixhes por që kjo e fundit ia kishte falur si dhuratë martese. Ebu’l-Asi u lirua dhe shkoi në Mekke. Pastaj, Zejneben e dërgoi në Medine, ashtu siç kishte premtuar. Megjithatë, pak pasi arriti në Medine, ajo vdiq. Më pas, edhe Ebu’l Asi shkoi në Medine, e pranoi Islamin dhe jetoi bashkë me muslimanët.

 

Dy vajzata e tjera, Rukajja dhe Umm Kulthumi, ishin martur me Utben dhe Utejben, dy djemtë e Ebu Lehebit dhe Umm Xhemilit.

 

Umm Xhemili ishte motra e Ebu Sufjanit, prijësit të fisit Umejje. Ebu Sufjani, pra, ishte daja i Utbes dhe i Utejbes.

 

Nuk dihet me saktësi se kush ishin këto tri vajza. Shumica e historianëve sunnitë thonë se ato ishin vajzat e Muhammedit dhe Hatixhes.

 

Sipas disa të tjerëve, ato ishin vajzat e Hatixhes nga një martesë e mëhershme.

 

Muslimanë shiitë nuk pajtohen me këto ide. Sipas tyre, Zejneb, Rukajja dhe Umm Kulthum nuk ishin vajzat e Muhammedit dhe Hatixhes. Në të vërtetë, ato nuk ishin fare vajza të Hatixhes. Sipas burimeve shiite, ato ishin vajza të një motre të Hatixhes, që kishte mbetur e ve. Pasi u kishte vdekur edhe nëna, Hatixheja i kishte marrë të trija në shtëpinë e saj dhe i kishte rritur vetë.

 

Sipas burimeve shiite, Muhammedi dhe Hatixheja kishin tre fëmijë dhe jo gjashtë. Dy të parët prej tyre, Kasimi dhe Tajjibi (ose Tahiri), ishin djem dhe që të dy vdiqën në fëmijëri. E treta ishte vajza e tyre Fatimeja, që ishte e vetmja që nuk vdiq në fëmijëri.

 

Tri vajzat që përmendëm më sipër nuk mund të kenë qenë bijat e Muhammedit. Po të ishin vërtet, Muhammedi nuk do t’i kishte martuar me idhujtarë. Është e vërtetë se që të trija ishin martuar shumë kohë para fillimeve të Islamit. Por e dimë se Muhammedi kurrë nuk i shkeli ligjet e Kur’anit, qoftë para shpalljes së profetësisë dhe qoftë më pas. Në çështjen e martesës së një gruaje muslimane me një mashkull pagan, Kur’ani është më se i vendosur. Kjo ndalesë përmendet në vargjet vijuese:

 

Mos i martoni (vajzat tuaja) me jobesimtarë! (Kur’an 2:221)

 

Ato (gratë besimtare) nuk janë të lejuara për jobesimtarët dhe as jobesimtarët nuk janë të lejuar për to...(Kur’an 60:10)

 

Ka edhe disa vargje të Kur’anit që, ndonse nuk e përmendin martesën, e bëjnë të pamundur për një musliman që ta martojë të bijën me një idhujtar:

 

...mallkimi i Zotit qoftë mbi ata që nuk besojnë! (Kur’an 2:89)

 

...Zoti është armik i atyre që mohojnë... (Kur’an 2:98)

 

O ju që besoni! Vërtet idhujtarët janë të papastër...(Kur’an 9:28)

 

A mundet vallë një musliman, qoftë edhe thjesht sipërfaqësor në besimin e tij, të besojë se Muhammedi, Sjellësi dhe Interpretuesi i Kur’anit, do t’ia jepte të bijën një njeriu “të papastër”, të mallkuar nga Zoti, armik i të cilit ishte Zoti vetë?

 

Për një besimtar, vargjet e mësipërme të Kur’anit janë një dëshmi e pamohueshme se vajzat Zejneb, Rukajja dhe Umm Kulthum, të cilat ishin të martuara me tre idhujtarë, nuk mund të ishin të bijat e Muhammedit dhe Hatixhes.

 

Këtu vlen të theksohet se i Dërguari, i cili ishte shumë i dashur me fëmijët, kurrë s’ka thënë ndonjë fjalë për Zejneben, Rukajjan dhe Umm Kulthumin. Prindërit i duan njësoj të gjithë fëmijët e tyre dhe nuk bëjnë dallime ndërmjet tyre. Por Muhammedi i thurrte lavde vetëm Fatimesë. Po të gjykonim sipas thënieve të Muhammedit, do të duhej të vinim në përfundimin se ai as që ishte i vetëdijshëm për ekzistencën e vajzave të quajtura Zejneb, Rukajja dhe Umm Kulthum.

 

Rukajja dhe Umm Kulthumi po jetonin akoma me burrat e tyre kur erdhi një shpallje e re, ajo e kapitullit 111 të Kur’anit. Në këtë kapitull, Ebu Lehebi dhe e shoqja, domethënë vjehrri dhe vjehrra e Rukajjas dhe Umm Kulthumit, mallkoheshin nga Zoti. Kjo shpallje e zgjoi mllefin e çiftit dhe ata u urdhëruan bijve të tyre që të ndaheshin nga nuset dhe t’i kthenin ato në shtëpinë e Hatixhes. Djemtë iu bindën urdhrit dhe u ndanë nga gratë e tyre. Pas një kohe, Rukajja u martua me Osman bin Affanin. Ajo vdiq në vitin 624. Pas vdekjes së saj, motra e saj Umm Kulthum u martua me Osmanin por edhe ajo vdiq disa vite më pas.

 

Vitet e kaluara në Mekke pas shpalljes së profetësisë dhe vitet e para në Medine ishin tejet të rrezikshme dhe të mundimshme për Muhammedin. Çdo ditë ishte një sfidë e re për të dhe ai e hidhte veten në zjarr, që në çastin që hapëronte jashtë pragut të shtëpisë. Por edhe përkundër kësaj, Rukajja dhe Umm Kulthumi kurrë nuk përmenden duke i ndihmuar babait të tyre. Në anën tjetër, Fatimeja përcillet se e ndihmoi të atin në shumë raste, si në Mekke ashtu edhe në Medine. Vajzat Zejneb dhe Rukajja ishin shumë më të rritura se Fatimeja dhe do të duhej që ta përkrahnin dhe ta ngushëllonin babain e tyre, kurdoherë që ai të shtypej nga idhujtarët mekkas ose të plagosej në betejat e periudhës medinase. Por një gjë e tillë nuk ndodhi kurrë.

 

Historianët sunnitë ia kanë falur Osmanit titullin “Dhun’nurejn” (i zoti i dy dritave), ngase sipas tyre, ai u martuaa me dy bijat e Profetit. Një nder ky, të cilin nuk e kishte patur as Ebu Bekri dhe as Umari.

 

Duke u martuar me këto dy vajza, Osmani u bë “i zoti i dy dritave”. Por para tij, këto dy vajza ishin martuar me dy idhujtarë, Utben dhe Utejben, që të dy bij të Ebu Lehebit. Sipas kësaj, edhe të dy bijtë e Ebu Lehebit duhet të ishin nga një “Dhun’nur” (i zot i dritës) secili, njësoj si Osmani. Secili prej tyre kishte qenë posedues i njërës prej “dritave”, e cila më pas i kaloi Osmanit, duke e bërë atë “të zotin e dy dritave”. Në fund të fundit, flitej për dritën e njejtë. Vetëm i zoti kishte ndryshuar!!!

 

Ngjarjet më të rëndësishme gjatë Kalifatit të Osmanit

 

Në vitin 645, pati kryengritje në provincën e Azerbajxhanit dhe të Armenisë por që të dy kryengritjet u shuan me sukses.
Në vitin 647, Muavije bin Ebu Sufjani, guvernatori i Sirisë, e pushtoi Azinë e Vogël dhe e morri nën kontroll Ammurian.
Në vitin 648, Abdullah bin Saad bin Ebi Sarh, guvernatori i Egjiptit, e pushtoi Tripolin dhe Libinë.
Edhe Muavije edhe Abdullah bin Saadi ndërtuan flota detare dhe filluan ta sfidonin dominimin e flotës bizantine në Mesdheun lindor.
Në vitin 649, flota e Muavijes e pushtoi Qipron.
Në vitin 651, gjeneralët e Osmanit e pushtuan Heratin, në Afganistan.
Në vitin 652, kopja e parë zyrtare e Kur’anit u botua në Medine dhe disa kopje të tija u shpërndanë në të gjitha provincat.

 

Ndërmjet viteve 652-654, Abdullah bin Amir, guvernatori i Basrës, e dërgoi gjeneralin e tij Abdurrahman bin Samra drejt lindjes, ku ky i fundit e pushtoi Balkhun, Kabulin dhe Ghaznin në Afganistan. Me këto pushtime, Perandoria Muslimane arriti deri në kufijtë e subkontinentit Indo-Pakistanez.

 

Favorizimet dhe nepotizmi gjatë Kalifatit të Osmanit

 

Osmani i kishte aq për zemër anëtarët e fisit të tij Beni Umejje, sa kjo dashuri e tija filloi të kthehej në një obsesion. Umajjadët kishin qenë armiqtë më të mëdhenj të Islamit dhe kishin luftuar për më shumë se dy dekada kundër Profetit. Tani përnjëherë, me ndihmën e Osmanit, ata u bënë të zotët e perandorisë muslimane. Osmani u bë kukulla e tyre, ndërkohë që ishin umajjadët që e kontrollonin shtetin. Sunduesit e vërtetë gjatë Kalifatit të Osmanit, ishin Mervani (kushëriri dhe dhëndri i Osmanit) dhe Hakem bin Ebu’l-Asi (xhaxhai i Osmanit dhe babai i Mervanit).

 

Osmani i hapi dyert e thesarit shtetëror për familjarët e tij. Ai u dha dhurata bujare, u fali toka të mëdha dhe i nderoi me tituj të lartë. Pastaj, sikur të mos kishte bërë mjaft, u ndaloi qytetarëve të Medines që t’i çonin bagëtitë e tyre në kullotat rreth Medines. Këto kullota ishin pronë publike që në kohën e Profetit por sipas urdhrit të Osmanit, në to mund të kullosnin vetëm bagëtitë që i takonin vetë atij ose fisit të umajjadëve. Profeti u kishte thënë muslimanëve se këto toka që ujiteshin nga shiu, ishin pronë e gjithë shoqërisë muslimane dhe si pasojë, bagëtitë e të gjithëve mund t’i përdornin ato. Përveç kësaj, ai kishte thënë se askush nuk kishte të drejtë t’i uzurponte këto toka dhe t’i përdorte vetëm për vete.

 

Kur’ani i Shenjtë, në kapitullin e shtatë të tij, e përcjell historinë e Profetit Salih. Sipas Kur’anit, të fuqishmit e kohës së Salihut nuk u lejonin njerëzve të thjeshtë që t’i sillnin bagëtitë e tyre tek burimet e ujit. Vetëm me ndërmjetësimin e Salihut, njerëzit e thjeshtë arrinin të merrnin ujë për bagëtitë e tyre. Njësoj si uji, edhe kullota konsiderohej një dhunti e Zotit për krijesat e Tija. Ajo që bëhej nga të pasurit e fisit të Themudit në kohën e Salihut, po përsëritej edhe në Medine, nga të pasurit dhe të fuqishmit e atij qyteti: fisi Umejje. Ata krijuan një klub interesash që do t’i merrte nën dorë të gjithë frerët e pushtetit.

 

Qeveria e Medines ishte bërë një shtet i drejtuar nga kushërinjte, dhëndrit dhe të afërmit e tjerë të Osmanit, ndërkohë që muslimanët e tjerë nuk kishin kurrfarë hiseje në të. Personat më të rëndësishëm të këtij “klubi” sundues ishin:

 

Hakem bin Ebu’l As

 

Ky ishte xhaxhai i Osmanit. Në Mekke, ai kishte qenë një fqinj i Muhammedit dhe njëri nga kundërshtarët e tij më të ashpër. Ai tallej me Fjalën e Zotit dhe me të Dërguarin e Tij.

 

Në vitin 630, i Dërguari e çliroi Mekken dhe pas kësaj, Hakemi, Mervani dhe shumë umajjadë të tjerë “e pranuan” Islamin. Megjithatë, ata kurrë nuk arritën ta harronin armiqësinë e tyre për Islamin dhe Profetin e tij. Kurdo që kishin mundësi ta dëmtonin Islamin, e bënin këtë. Më në fund, i Dërguari i përzuri nga Medineja. Kur vdiq Muhammedi dhe Ebu Bekri u bë Kalif, Osmani i kërkoi që t’i lejonte xhaxhait (Hakemit) dhe dhëndrit të tij (Mervanit) të ktheheshin në Medine. Ebu Bekri nuk pranoi një gjë të tillë. E njejta ndodhi edhe me Umarin.

 

Më pas, vetë Osmani u bë Kalif dhe siç mund të pritet, nuk humbi kohë për t’i kthyer në Medine dhe për t’ua bërë nderimet më të mëdha. Historiani i famshëm Jakubiu, thotë se kur Hakemi hyri në Medine, ishte i veshur me disa rroba të grisura prej lypësi. Por kur doli nga pallati i Osmanit, ai ishte veshur tashmë me rrobat më të bukura dhe të shtrenjta.

 

Osmani e emëroi Hakemin si përgjegjës për mbledhjen e zeqatit nga fisi Benu Kaza’a. Balad’huriu, historiani i famsëm, thotë se Hakemi mblodhi 300,000 dirhemë. Por kur ia solli Kalifit këto para, ky i fundit ia fali atij që t’i shpenzonte si të kishte dëshirë.
Jakubiu i përcjell fjalët e njëfarë Abdurrahm ibn Jesiri, i cili thotë:

 

Kishte një arkëtar, detyrë e të cilit ishte mbledhja e tatimeve në tregun e Medines. Një natë, e pashë Kalifin Osman tek erdhi pranë tij dhe i kërkoi që paratë e mbledhura atë ditë, t’ia jepte Hakemit. Ishte një praktikë e shpeshtë e Osmanit që t’u falte dhurata familjarëve të tij. Arkëtari i tha se do ta paguante shumën vetëm kur t’i kishte mbledhur të gjithë tatimet. Por Osmani ia ktheu: “Ti je arkëtari im dhe do ta bësh atë që të them unë.” Arkëtari iu përgjigj se nuk ishte arkëtar as i Osmanit dhe as i familjarëve të tij por vetëm i muslimanëve. Mëngjesin tjetër, i njejti njeri erdhi në xhami dhe duke u folur njerëzve të pranishëm aty, tha: “O muslimanë! Osmani thotë se unë jam arkëtari i tij. Por jo, unë nuk jam arkëtari i Osmanit. Unë jam arkëtari i muslimanëve dhe s’kam ndërmend të bëhem arkëtari i tij.” Pas kësaj, ai i hodhi çelësat e thesarit para Osmanit dhe doli jashtë. Osmani i morri çelësat dhe ia dha Zejd bin Thabitit.

 

Mervan bin Hakemi

 

Mervani ishte djali i Hakemit dhe kushëri i parë i Osmanit, i cili ishte martuar me vajzën e këtij të fundit.

 

Ai ishte “veziri”i Osmanit. Kujtdo që dëshironte, ai i jepte dhurata nga thesari publik dhe ua falte postet më të rëndësishme atyre që ishin më të afërt me të. Përveç kësaj, ai e posedonte edhe vulën e Kalifit dhe shumë shpesh e përdorte dhe madje e keqpërdorte atë.

 

Osmani ishte i izoluar dhe vepronte vetëm sipas fjalëve të Mervanit.

 

Pas një ekspedite të suksesshme në Afrikë, njëri nga gjeneralët e Osmanit ia dërgoi atij plaçkat e luftës, që kapnin një vlerë prej rreth gjysëm milion copash floriri. Të gjitha këto, Osmani ia fali Mervanit.
Balad’huriu i përcjell fjalët në vijim nga Abdullah ibn Zubejri:

 

Në vitin 27 pas Hixhrit, Osmani na dërgoi në frontin afrikan. Vëllai i tij i qumështit, Abdullah bin Saad bin Ebi Serhu ishte gjeneral i ushtrisë. Ai fitoi shumë plaçka lufte, i mbajti katër të pestat për ushtrinë dhe një të pestën ia dërgoi Osmanit në Medine. Osmani më pas ia fali Mervanit këto gjëra.

 

Në një rast tjetër, Osmani, nga thesari shtetëror, i dha katër milionë dirhemë dhëndrit të tij, krahas tokave të Fedekut që gjithashtu ia kishte falur.

 

Harith bin el-Hakim

 

Harithi, vëllai i vogël i Mervanit, ishte martuar me vajzën e vogël të Osmanit. Nga thesari shtetëror, atij iu dhuruan 300, 000 dirhemë. Balad’huriu thotë se disa deve i ishin dërguar Kalifit si pjesë e pagesave të zeqatit dhe Kalifi ia fali të gjitha Harithit.

 

Abdullah bin Halid

 

Ky ishte një tjetër dhëndër i Osmanit. Kur u martua me vajzën e tij, Osmani i urdhëroi guvernatorit të Basrës që t’i jepte 600,000 dirhemë nga thesari shtetëror.

 

Velid bin Akaba

 

Ishte djali i Akaba bin Ebu Muait, i cili ishte burri i parë ose i dytë i nënës së Osmanit. Në Mekke, edhe ai kishte qenë një fqinj i Muhammedit dhe njësoj si gruaja e Ebu Lehebit, edhe ai mblidhte mbeturina dhe i hidhte para derës së Profetit. Ai luftoi kundër Profetit në Bedr, u zu rob dhe pas urdhrave të Profetit, u ekzekutua.

 

Velidi dhe vëllezërit e tij, që ishin nga nëna e njejtë me Osmanin, e pranuan Islamin vetëm pas çlirimit të Mekkes.

 

Në një rast, Profeti e dërgoi Velidin tek fisi Mustalak që t’i mblidhte tatimet. Ai menjëherë u kthye në Medine dhe i tha Profetit se fisit Mustalak e kishte mohuar Islamin dhe se nuk pranonte t’i paguante tatimet.

 

Profeti u habit me këtë lajm. Por para se të arrinte ta hulumtonte vërtetësinë e tij, vetë prijësit e fisit Mustalak erdhën në Medine për t’i paguar tatimet dhe e siguruan Profetin se ishin muslimanë të sinqertë. Velidi s’kishte shkuar fare tek ta. Pas këtij rasti, vargu vijues iu shpall të Dërguarit të Zotit:

 

O ju që besuat! Nëse një “fasik” (njeri i devijuar) ju sjell ndonjë lajm, hulumtojeni të vërtetën, që të mos dëmtoni njerëz të pafajshëm dhe të mos pendoheni më pas për atë që keni bërë... (Kur’an 49:6)

 

Ishte pikërisht Libri i Zotit që do ta cilësonte Velidin si një “fasik”, emër me të cilin do të njihej që nga ajo kohë.

 

Umari i kishte thënë Osmanit se sikur të bëhej Kalif, duhej ta emëronte Sad bin Ebi Vakkasin si guvernator të Kufes. Osmani e bëri këtë gjë sa për t’iu bindur dëshirës së Umarit. Por vetëm pasi kishte kaluar një vit, ai e liroi Sadin nga detyra dhe e emëroi në vend të tij, Velid bin Akaben.

 

Sapo e gjeti veten si sundues të një province tejet të pasur, Velidi u deh, edhe me fuqinë që i ishte dhënë por edhe me verë. Ai ishte një alkoolik i pandreqshëm dhe ishte i pirë edhe kur i udhëhiqte muslimanët në namaz. Një mëngjes ai u hyri i dehur në xhami. E udhëhoqi namazin dhe më pas volli në mihrabin (altarin) e xhamisë. Ankesat për dehjen e tij ishin aq të shpeshta sa Osmani s’mundi ta mbyllte njërin sy dhe e thirri prapa në Medine. Në vend të tij, Said bin Asi u emëruar guvernator i Kufes.

 

Said bin As

 

Babai i Saidit, një armik i përbetuar i të Dërguarit të Zotit, u vra në betejën e Bedrit. Pas vdekjes së tij, Osmani e birësoi Saidin dhe e rriti në shtëpinë e tij. Në vitin 30 pas Hixhrit, Osmani e liroi Velidin nga detyra e guvernatorit të Kufes dhe e emëroi Saidin në vend të tij. Me këtë rast, ai i fali 100,000 dirhemë nga thesari shtetëror.

 

Njësoj si pjesëtarët e tjerë të fisit të tij, edhe Saidi e shihte thesarin shtetëror si pasuri të tijën dhe e harxhonte si të kishte dëshirë. Nëse dikush e kundërshtonte, ai e heshtte sakaq me “policët” e tij. Ai nuk hezitoi kurrë që t’u urdhëronte njerëzve të tij ta rrihnin dikë ose t’ia digjnin shtëpinë.

 

Në këtë kohë, guvernatorët e Osmanit po e plaçkisnin çdo provincë të Perandorisë. Në jo nxitjen e Osmanit, ata së paku e kishin një bekim të tij të vetëkuptueshëm. Si pasojë, filluan ankesat tek njerëzit dhe gjendja nisi të përkeqësohej. Osmani u alarmua për rrezikun e protestave dhe i mblodhi të gjithë guvernatorët e tij në Medine. Ata erdhën, i dhanë ca këshilla shpejt e shpejt dhe u larguan. Edhe Said bin Asi ishte në mesin e tyre. Por gjatë kthimit të tij në Kufe, banorët e qytetit e ndalën në Kadsijje dhe i thanë se nuk do t’i lejonin të hynte në qytet. Ngase nuk hynte dot në Kufe, ai u kthye në Medine. Në vend të tij, Osmani e emëroi Ebu Musa Eshariun si guvernator të Kufes.

 

Abdullah bin Sad bin Ebi Serh

 

Babai i Abdullahut ishte Sad bin Ebi Serhu, njëri nga “hipokritët” e njohur të Medines.

 

Një kohë, Abdullahu kishte qenë sekretar i Profetit. Kur ky i fundit i kishte diktuar një varg të Kur’anit, ai luajti me kuptimin e vargut duke i ndryshuar shenjat diakritike mbi shkronjat. Shumë shpejt u kuptua kjo gjë dhe Profeti e dëboi nga Medineja. Ai e mohoi Islamin, shkoi në Mekke dhe filloi të përhapte fjalë se Muhammedi i shpikte vetë vargjet e Kur’anit, duke pretenduar se ishin frymëzim nga Qiejt.

 

Kur u pushtua Mekkeja, Profeti urdhëroi që Abdullahu të vritej, edhe sikur të ishte strehuar në vetë Qaben. Por Osmani arriti ta fshihte në shtëpinë e tij. Më pas, kur gjendja u qetësua pak, ai e solli para Profetit dhe i tha se Abdullahu kërkonte falje dhe dëshironte t’ia shprehte bindjen Profetit. Por Profeti nuk e zgjati dorën e tij dhe heshti për një kohë të gjatë. Osmani nguli këmbë gjatë që Abdullahu të falej dhe më në fund, Profeti e fali atë. Por sapo dolën Osmani dhe Abdullahu, Profeti tha: “Aq kohë qëndrova i heshtur, me shpresën se ndonjëri nga ju do ta vriste atë.” Në librin e tij “Enseb’ul-Eshref”, Balad’huri shkruan:

 

I Dërguari tha: “A s’kishte një njeri në mesin tuaj që do ta vriste këtë qen para se unë ta falja atë?”
Umari ia ktheu: “O i Dërguar i Zotit! Po të na kishe dhënë shenjë, ne do ta vrisnim sakaq.” I Dërguari u përgjigj: “Unë nuk mund t’ju jepja shenjë sepse një gjë e tillë nuk më shkon mua për shtati.”

 

Kur Osmani u bë Kalif, ai e emëroi Abdullahun për guvernator të Egjiptit. Me emërimin e tij, një sundim tiran dhe i ashpër filloi në Egjipt. Begatitë e Egjiptit u kthyen në fatkeqësi, përparimi u kthye në prapambeturi dhe gjithkush u rebelua kundër guvernatorit. Muhammed bin Hudhejfe ishte nga ata që pësuan nga sundimi i Abdullahut.

 

Babai i Muhammedit, Hudhejfeja, kishte qenë njëri nga muslimanët e parë. Ai vdiq duke luftuar në betejën e Jermukut. Pas vdekjes së tij, Osmani e morri Muhammedin nën kujdesin e tij dhe e rriti. Kur u rrit, ai i kërkoi leje që të merrte pjesë në luftëra dhe Osmani i lejoi që ta shoqëronte Abdullah bin Sadin drejt Egjiptit.

 

Muhammed bin Hudhejfeja ishte një njeri i virtytshëm që i druhej Zotit dhe e kalonte në adhurim pjesën më të madhe të kohës së tij. Kur keqpërdorimi dhe korrupsioni filluan të shfaqeshin në sundimin e Egjiptit, ai e kritikoi Abdullahun dhe i kërkoi që menjëherë ta rikthente rendin në shoqëri. Por Abdullahu nuk e pranoi këshillën e sinqertë të Hudhejfes. Edhe përkundër kësaj, Muhammedi vazhdoi me përpjekjet e tija për ta ndryshuar qëndrimin e tij. Por me sa dukej, Abdullahu, njësoj si Mervani, kishte një dozë të caktuar perversiteti në karakterin e tij dhe kënaqej kur e bënte pikërisht atë që i ndalohej.

 

Më në fund, Muhammedi humbi shpresë. Nga një këshillues miqësor dhe i sinqertë, ai u shndërrua në një kritik të dëshpëruar nga Abdullahu dhe më pas, edhe nga vetë Osmani, i cili e kishte bërë guvernator një njeri, ekzekutimin e të cilit e kishte urdhëruar vetë i Dërguari.

 

Njerëzit e Egjiptit e donin Muhammed bin Hudhejfen për drejtësinë dhe për guximin e tij dhe u mblodhën përreth këtij personi. Abdullahu i shkroi Osmanit se djali që ai vetë kishte rritur (dmth. Muhammedi) po përhapte trazira kundër qeverisë dhe nëse nuk do të bënte ndonjë gjë së shpejti, situata do të dilte jashtë kontrollit.

 

Osmani nuk diti ç’të bënte dhe mendoi se Muhammedin do të mund ta heshtte me flori dhe argjend. Andaj, i dërgoi atij 30,000 dirhemë dhe shumë pëlhura luksoze për veshje. Për fatin e keq të Osmanit, ky plan nuk funksionoi dhe i solli pasoja të papritura. Muhammedi i solli dhuratat në Xhaminë e Madhe të Medines, i derdhi para muslimanëve dhe u tha:

 

“A e shihni se ç’përpiqet të bëjë Osmani? Ai dëshiron të ma blejë besimin. Të gjitha këto gjëra m’i ka dërguar si ryshfet.” (“Tarikh Kamil” nga Ibn Ethiri, vëll.3, fq.135)

 

Osmani i shkroi shumë letra Muhammedit për t’i përkujtuar se i detyrohej atij për shumë gjëra. Por Muhammedi i shpërfilli këto letra dhe lëvizja e tij kundër Abdullah bin Sadit vazhdoi të fitonte forcë.

 

Udhëheqësit e muslimanëve të Egjiptit u mblodhën dhe vendosën të dërgonin një delegacion në Medine, për t’i kërkuar Osmanit ta lironte nga detyra Abdullahun. Pas nisjes së delegacionit, pozita e Abdullahut u bë e padarueshme. Duke patur frikë dhe duke dashur të gjente mbrojtje pranë Kalifit, Abdullahu u nis drejt Medines. Në mungesë të tij, Muhammed ibn Hudhejfe e mori në duar pushtetin.
Me të arritur në Elath, Abdullahu dëgjoi se shtëpia e Osmanit ishte tashmë nën rrethim. Ai kuptoi menjëherë se do të ishte tepër e rrezikshme që të shkonte në Medine dhe vendosi të kthehej në Egjipt. Por në kufirin e Egjiptit, kuptoi se Muhammed bin Hudhejfeja kishte dhënë urdhër që të mos i lejohej hyrja. Pas kësaj, ai shkoi drejt Palestinës, për të parë nga larg se si do të zhvilloheshin më tej ngjarjet. Në ndërkohë, Kalifi Osman u vra në Medine dhe kur Abdullahu e dëgjoi këtë, u largua nga Palestina dhe shkoi në Damask, për të jetuar nën mbrojtjen e Muavijes.

 

Guvernatorët e provincave gjatë Kalifatit të Osmanit

 

Kufe

 

Gjatë viteve të para të Kalifatit të Osmanit, Sad bin Ebi Vakkasi kishte qenë guvernator i Kufes. Më pas, Osmani e liroi atë nga detyra dhe në vend të tij, e emëroi Velid bin Akaben, vëllain e tij nga e njejta nënë.

 

Basra

 

Umari e kishte emëruar Ebu Musa el-Eshariun si guvernator të Basrës. Por Osmani e liroi atë nga detyra dhe në vend të tij, e emëroi kushëririn e vet Abdullah bin Emirin.

 

Siri

 

Në Siri, Umari e kishte emëruar Muavije bin Ebu Sufjanin. Osmani nuk e preku Muavijen dhe e la në postin e tij.

 

Egjipt

 

Amr bin Asi e kishte pushtuar Egjiptin dhe Umari e kishte emëruar atë, guvernator të kësaj province. Osmani e liroi atë nga detyra dhe në vend të tij, e vendosi një tjetër nga familja e tij, Abdullah bin Sad bin Ebi Serhun. Ky njeri ishte një mohues i Islamit, për të cilin i Dërguari kishte dhënë një urdhër vdekjeje por Osmani kishte ndërhyrë për ta shpëtuar. Me këtë, Osmani njëherë ia shpëtoi jetën një mohuesi dhe më pas, e bëri atë edhe guvernator.

 

Historianët bashkëkohor dhe Kalifati i Osmanit

 

Në vijim, do të japim disa përshkrime të historianëve bashkëkohorë në lidhje me korrupsionin, nepotizmin dhe keqpërdorimin e pushtetit në kohën e Osmanit, Kalifit të tretë të muslimanëve.

 

E.A. Belyaev

 

Plaçkitja e hapur e thesarit të muslimanëve u përball me protesta të disa shokëve të Profetit, të cilët thonin se pasuria u takonte të gjithë muslimanëve dhe se duhej të shpërndahej në mënyrë të barabartë. Më i theksuari nga këta protestues ishte Ebu Dherr el-Giffariu. Në këtë periudhë pushtimes, ky shok i vjetër i Muhammedit, të cilin ky i fundit e kishte treguar si një shembull për muslimanët, kishte shkuar në Siri, ku hapur i kritikonte sunduesit dhe udhëheqësit ushtarakë se po e harxhonin për vete prenë e luftës, e cila ishte një pronë e Zotit dhe si e tillë, u takonte të gjithë muslimanëve. (fq.143)

 

Muavije bin Ebu Sufjani i kërkoi Kalifit Osman që ta shpëtonte nga ky “agjitator” i rrezikshëm , i cili po fitonte një famë gjithë më të madhe tek populli i thjeshtë i Sirisë. I thirrur nga Osmani, Ebu Dherri u vendos sërish në Medine, ku kësaj rradhe filloi ta kritikonte ashpër Kalifin Osman dhe ta paralajmëronte me katër llojet e Ferrit, ngase ky i fundit i kishte falur dhurata bujare dhëndrit të tij Mervan bin Hakemit dhe 300,000 dirhemë të tjerë nipit tjetër, Harith bin Hakemit, që të gjitha nga thesari shtetëror.

 

Duke vazhduar me kritikat e tija, ky njeri i pakompromis filloi të thoshte se të pasurit mund të pasurohen vetëm duke u vjedhur të varfërve. Më në fund, Kalifi urdhëroi që ky njeri që “shkaktonte trazira” të syrgjynosej në një vend, ku do të vdiste në një gjendje aq të mjeruar, sa e veja e tij s’do të kishte mjete për t’i mundësuar një varrim të denjë.

 

Gjatë Kalifatit të Osmanit, familjarët e tij e morën nën kontroll qeverisjen dhe pronat e mëdha në çdo cep të shtetit. Shënimet historike flasin se një rol qendror në gjithë këtë, pati nipi dhe kushëriri i Osmanit, Mervani, i cili duke përfituar nga mosha e shtyrë e Osmanit, e mori në duar sundimin dhe filloi të bashkëpunonte në plaçkitjet e familjarëve të tij. Këta familjarë të Kalifit, të gjithë nga fisi Umejje, ishin emëruar si gjeneralë dhe guvernatorë nga Osmani dhe tokat që i kishin nën administrimin e vet, i konsideronin si prona personale, ndonse ato i takonin shoqërisë muslimane.

 

Uzurpimet e tilla të tokave, bashkë me shtypjen, kërcënimet dhe sundimin e tyre të dhunshëm, krijuan një valë pakënaqësie, e cila u shpreh më së miri nga ata miq të Umarit, të cilët ishin larguar nga postet e tyre të mëparshme. Kjo pakënaqësi ndjehej edhe tek fiset arabe (veçanërisht në Irak), ku interesat materiale të popullit po shkatërroheshin si pasojë e administrimit arbitrar të pasurisë në duart e guvernatorëve të Osmanit.

 

Vetë Kalifi e kishte krijuar shembullin e keqpërdorimit të detyrës zyrtare për përfitime personale. Kur vajza e tij u martua me Abdullah bin Halidin, Osmani i fali atij 600,000 dirhemë nga thesari shtetëror i Basrës. Në një rast tjetër, kur Abdullah ibn Serhu dërgoi 3000 copa floriri nga Ifrikijeja, Osmani urdhëroi që florinjtë t’i jepeshin familjes së Hakemit. (“Arabët, Islami dhe Kalifati arab në mesjetë”, New York, 1969)

 

Sir John Glubb

 

Në vitin 646, Osmani e emëroi Velid bin Ukben si guvernator të Kufes. Baba i tij, Ukbeja, ishte zënë rob nga muslimanët në betejën e Bedrit dhe ishte dënuar me vdekje nga vetë Profeti. Klithmës së tij të dëshpëruar: “Kush do të kujdeset për fëmijët e mi të vegjël?”, Muhammedi iu përgjigj ftohtë: “Zjarri i ferrit.”

 

Guvernatori i ri i Kufes ishte pikërisht njëri nga këta fëmijë të vegjël, të cilët i Dërguari i konsideronte banorë të zjarrit. Velidi kishte bërë nam si një njeri që pinte shumë. Kritikat për guvernatorët e Osmanit po rriteshin gjithë kohës. Një tjetër familjar i tij, Ibn Ebi Serhu, ishte bërë guvernator i Egjiptit, ndonse Profeti e kishte dënuar me vdekje për shkak të mohimit të Islamit. (fq.290-291)

 

Në teokracinë islame, shteti nuk ishte një organizim jopersonal por (së paku në teori) një instrument i zgjedhur i Zotit. Asgjë nuk mund t’i arsyetonte veprimet e një njeriu që i parapëlqente interesat e të afërmve të tij, në vend të shërbimit ndaj Zotit.

 

Paturpësia e qartë e shumë prej guvernatorëve të Osmanit dhe fakti se baballarët e tyre kishin qenë armiqtë më të ashpër të Profetit, ishin një ofendim për shumë muslimanë të sinqertë në Mekke dhe në Medine. Shokët e Profetit ishin akoma të shumtë në numër, për të mos i përmendur ata që kishin luftuar në Bedër e në Uhud dhe që i kishin shprehur bindjen të Dërguarit në Hudejbijje. Të gjithë ata tani e shihnin teokracinë e Islamit, teksa po sundohej nga armiqtë e Profetit, të cilët i gëzonin “të mirat e kësaj bote” që u takonin besimtarëve të sinqertë. (fq.297)

 

Një shembull i asaj që ndjenin muslimanët e sinqertë të epokës së Osmanit është rasti i Ebu Dherrit. Ky ishte njëri nga muslimanët e hershëm dhe kishte kaluar një jetë prej asketi. Në këtë kohë, fillimisht në Damask dhe më pas në Medine, ai filloi të mbante fjalime ku dënoheshin ashpër imoralitetet e kohës. Në Siri, në Irak dhe madje në Medine, udhëheqësit muslimanë jetonin në pallate të mermerta, të rrethuar nga skllevër e konkubina, të mbathur me rrobat më luksoze dhe të ushqyer me ushqimet më të rralla. S’ka dyshim se Ebu Dherri kishte të drejtë në lidhje me faktin se ky luks po i shkatërronte virtyte e mëhershme të arabëve. Por sunduesit e kohës filluan të pretendonin se fjalët e tija po shkaktonin trazira dhe Osmani urdhëroi që ai të syrgjynosej drejt një vendi të shkretë në Arabinë Qendrore. Dy vite më pas, ai vdiq atje por kujtimi i tij vazhdoi të nderohej si një shenjtor nga shumë muslimanë. (“Pushtimet e mëdha arabe”, Londër, 1963)

 

Osmani dhe shokët e Muhammedit, të Dërguarit të Zotit

 

Osmani, i cili nuk njihte kufij në dashurinë e madhe që ua shprehte armiqve të Muhammedit e të Islamit, si Hakemi, Mervani ose Abdullah bin Sad bin Ebi Serhu, bëri edhe shumë përpjekje për t’ua shprehur armiqësinë besimtarëve të vërtetë si Ebu Dherr el-Giffariu, Ammar bin Jasiri dhe Abdullah ibn Mesudi, që ishin miq të Muhammedit. Historitë e tyre mbase do ta qartësojnë këtë çështje.

 

Ebu Dherr el-Giffari

 

Osmani mori lajm se Ebu Dherri kishte mbajtur një fjalim para muslimanëve dhe kishte thënë:
Unë jam Ebu Dherr el-Giffariu, shok i Muhammedit, të Dërguarit të fundit të Zotit. Zoti i lartësoi Ademin, Nuhun dhe fëmijët e Ibrahimit e të Imranit mbi njerëzit e tjerë. Muhammedi i ka trashëguar këta profetë dhe në vete i përmban të gjitha cilësitë dhe arritjet e mëdha. Pasardhës i Muhammedit është Ali ibn Ebu Talibi. O muslimanë të hutuar sot! Sikur ta kishit vendosur Aliun në krye dhe t’i kishit lënë prapa ata që meritonin të liheshin prapa e sikur të mos e largonit fuqinë nga burimi i saj, domethënë nga shtëpia e Muhammedit, tani do të bekoheshit me të mirat e Zotit. Nuk do të kishte sot as të varfër e as të mjerë dhe askush s’do të kishte mospajtime me tjetrin në lidhje me Fjalën e Zotit. Gjithkush do ta kryente detyrën e tij ndaj Zotit dhe ndaj të tjerëve, njësoj siç bëhej në kohën e të Dërguarit. Ju e gjetët udhëzimin tek burimi (dmth. tek shtëpia e Muhammedit). Por lejuat që autoriteti dhe fuqia e kësaj shtëpie të uzurpohej. Shihni tani si e paguani këtë!

 

Informatorët e Osmanit i treguan gjithashtu se Ebu Dherri po ua tërhiqet vëmendjen njerëzve drejt devijimeve të Osmanit nga praktika e të Dërguarit dhe madje nga praktika e Ebu Bekrit dhe Umarit.

 

Osmani urdhëroi që Ebu Dherri të largohej nga Medineja dhe të shkonte në Siri për të jetuar.

 

Në Siri, Muavije e kishte siguruar pozitën e tij dhe në vend të një jetese islamike, kishte zgjedhur një stil më sekular të të jetuarit. Ebu Dherri dëshmoi shumë praktika të gabuara dhe joislame në pallatin sirian. Ai pa se si floriri dhe argjendi i provincave të ndryshme keqpërdorej në Damask për t’u siguruar lukse aristokratëve, në një kohë kur shumë njerëz po vdisnin nga uria. Shumë shpejt, Muavije do të kuptonte se Ebu Dherri s’ishte më i përballueshëm në Damask se ç’kishte qenë në Medine. Ai i recitonte ato vargje të Kur’anit, në të cilat dënoheshin ata që mblidhin pasuri të mëdha. Ai ishte pa kompromis në kritikat e tija dhe e thoshte të vërtetën, pavarësisht pasojave që mund t’i vuante. Muavije kishte ndërtuar një pallat për vete. Ebu Dherri i tha:

 

Nëse këtë pallat e ke ndërtuar nga paratë e muslimanëve, atëherë e ke keqpërdorur detyrën tënde. Dhe nëse e ke ndërtuar me pasurinë tënde personale, atëherë je fajtor për tepërim dhe ekstravagancë.

 

Ebu Dherri u thoshte gjithë kohës Muavijes dhe fisnikëve të mbledhur rreth tij se për arin dhe për argjendin që po mblidhnin, do të dënoheshin në ferr.

 

Më në fund, durimi i Muavijes e arriti kulmin dhe ai i shkroi Osmanit:

 

“Kam droje se Ebu Dherri mund t’i bëjë njerëzit të rebelohen. Nëse nuk do një rebelim në gjithë shtetin, atëherë thirre atë sërish në Medine!”

 

Osmani u pajtua me këtë gjë. Muavije e hipi Ebu Dherrin në një deve dhe i urdhëroi njeriut që do ta shoqëronte, që të udhëtonte pa ndalur drejt Medines. Ebu Dherri arriti thuase i vdekur, përplot plagë dhe i sfilitur krejtësisht.

 

Por edhe në këtë gjendje, Ebu Dherri nuk mund të pajtohej me padrejtësinë, me gënjeshtrat dhe me mosbindjen ndaj urdhrave të Zotit. Dashuria për drejtësinë dhe të vërtetën e digjte zemrën e tij si një flakë. Po të shihte një rast keqpërdorimi, menjëherë e dënonte hapur atë dhe autorët e këtij krimi. Më në fund, edhe Osmani nuk e duronte më tepër. Ai e thirri Ebu Dherrin në pallatin e tij dhe ndërmjet tyre, u zhvillua dialogu në vijim:

 

Osmani: Kam për të të dëbuar nga Medineja.
Ebu Dherri: A do më dëbosh vallë nga qyteti i Profetit?
Osmani: Po!
Ebu Dherri: A do më dërgosh në Kufe?
Osmani: Jo!
Ebu Dherri: Mbase në Basra?
Osmani: Jo!
Ebu Dherri: Ku mund të më dërgosh tjetër?
Osmani: Cili është vendi që të pëlqen më së paku?
Ebu Dherri: Rebezeja.
Osmani: Atje kam për të të dëbuar.

 

Osmani e mbajti fjalën dhe e dëboi Ebu Dherrin drejt Rebezes. Përveç kësaj, urdhëroi që askush të mos e shoqëronte ose ta përcillte gjatë ikjes. Por Aliu erdhi për ta parë dhe për t’i thënë lamtumirë. Bashkë me Aliun, ishin edhe djemtë e tij, djemtë e Akil ibn Ebu Talibit dhe nipi i tij, Abdullah ibn Xhaferi.

 

Ishte një skenë vërtet pikëlluese. Aliu po ndahej nga miku i tij i afërt dhe nga miku i dashur i Muhammedit. Zemra e tij po pikonte gjak por ai u përpoq ta ngushëllonte mikun e tij, duke i thënë:

 

“O Ebu Dherr! Ti shprehe zemërim për hir të Zotit, andaj ki shpresë nga Ai, për të cilin u zemërove. Njerëzit të patën frikë për botën e tyre kurse ti u trembe për besimin që ke. Atëherë ua lër atë për të cilën të patën frikë dhe largohu, duke e marrë atë për të cilën ti u trembe prej tyre! Sa shumë që kanë nevojë për atë që t’i u thua dhe sa pak që të duhet ty ajo që ta mohojnë. Shumë shpejt do ta dish se kush është fitimtari nesër dhe kush është ai që duhet lakmuar. Edhe sikur qiejt e toka të ishin të ndryra për një njeri dhe ai ta kishte droje Zotin, atëherë Zoti do t’i hapte ato për të. Vetëm drejtësia duhet të të tërheqë dhe jo mizoria. Pa dyshim, sikur t’i pranoje kënaqësite e tyre të vdekshme, ata do t’të donin dhe sikur të bëje pjesë në to, do t’të jepnin strehë...”
Pas Aliut, Husejni u kthye drejt mikut të dashur të gjyshit të tij dhe i tha:
“O xhaxha! Zoti ka për ta ndryshuar edhe këtë kohë. Armiqtë e tu e “shpëtuan” botën e tyre por ajo që shpëtove ti është diçka që do të mbetet përjetë...”

 

Aliu dhe të afërmit e tij e shoqëruan heshturazi Ebu Dherrin dhe kur erdhi koha për t’u ndarë, Ebu Dherri tha:

 

O njerëzit e shtëpisë së Muhammedit! Zoti ju bekoftë! Kurdo që ju shoh, më kujtohet miku im i dashur Muhammedi, i Dërguari dhe i dashuri i Zotit.

 

Ebu Dherri, e shoqja dhe skllavi që kishin, u syrgjynosën në shkretëtirën Rebeze dhe pas një kohe, Ebu Dherri vdiq atje. Shoqëruesit e tij ia mbuluan fytyrën, e kthyen drejt Qabes dhe u ulën pranë rrugës, pa ditur se ç’duhej të bënin. Pikërisht në atë kohë, disa kalorës po vinin nga Iraku. Në mesin e tyre ishte Abdullah ibn Mesudi, një shok i vjetër i Muhammedit. Kur e panë të venë e Ebu Dherrit e pyetën se ç’kërkonte në atë vend të shkretë.

 

Ajo u tregoi se kush ishin dhe se trupi i Ebu Dherrit po qëndronte i pavarrosur. Toka ishte e ashpër dhe nuk ishin të aftë t’i gërrmonin një varr.

 

Abdullah ibn Mesudi shpërtheu në lot dhe e vajtoi vdekjen e mikut të tij dhe mikut të të Dërguarit. Bashkë me miqtë e tij, ai i hapi një varr, i bëri një varrim të thjeshtë, e fali namazin e të vdekurit dhe më në fund, e varrosi Ebu Dherrin.

 

Muhammed ibn Is’hak

 

Burajda bin Sufjan el-Eslemiu përcjell nga Muhammed bin Kaaba el-Kuraziu, i cili rrëfen se Abdullah bin Mesudi i ka thënë:
Kur Osmani e syrgjynosi Ebu Dherrin në Rebeze dhe kur i erdhi çasti i vdekjes, nuk kishte pranë vetes veçse të shoqen dhe një skllav. Ai u tha t’ia lanin trupin, ta mbështillnin me një qefin, ta vendosnin anash rrugës dhe t’i kërkonin ndihmë karavanit të parë që do të kalonte, duke i treguar se kush ishte i vdekuri.

 

Kur vdiq Ebu Dherri, ata vepruan ashtu si i porositi. Në ndërkohë, Abdullah ibn Mesudi po vinte nga Iraku për pelegrinazh dhe e pa trupin anash rrugës. Skllavi u ngrit dhe tha: “Ky është Ebu Dherri, miku i të Dërguarit të Zotit. Na ndihmoni që ta varrosim!”
Me ta dëgjuar këtë, Abdullah ibn Mesudi shpërtheu në lot dhe tha:

 

“I Dërguari kishte të drejtë. Ti ece vetëm, vdiqe vetëm dhe i vetëm do të ringjallesh.” Më pas, ai dhe shoqëruesit e tij zbritën nga devetë e tyre dhe e varrosën... (“Jeta e të Dërguarit”)

 

Dr. Taha Husejn

 

Ebu Dherri ishte njëri nga muslimanët e parë dhe njëri nga ata që duheshin dhe admiroheshin edhe nga vetë Profeti. Ky i fundit thoshte: “Qielli i kaltër s’ka mbuluar një njeri më të sinqertë se Ebu Dherri.”

 

Ebu Dherri kuptoi se Osmani i kishte falur shumë para Mervan bin Hakemit dhe se u kishte dhënë Harith bin Hakimit dhe Zejd bin Thabitit nga 300,000 dhe 100,000 dirhemë respektivisht. Ebu Dherri e kritikonte gjithë këtë dhe u tregonte mbledhësve të pasurisë se do të digjeshin në zjarr. Ai e recitonte vargun 9:34 të Kur’ani, që thoshte: “Paralajmëroi me një dënim të ashpër ata që mbledhin ar e argjend dhe që s’e shpenzojnë pasurinë e tyre në rrugë të Zotit!”

 

Mervan bin Hakemi e informoi Osmanin në lidhje me gjërat që thoshte Ebu Dherri. Osmani e dërgoi një skllav të vetin tek Ebu Dherri që t’ia ndalonte recitimin e atij vargu të Kur’anit. Ebu Dherri i tha: “Mos vallë Osmani do ma ndalojë leximin e Librit të Zotit, që pastaj t’i harroj urdhrat e Tij?” Në më duhet të zgjedh ndërmjet kënaqësisë së Zotit dhe kënaqësisë së Osmanit, s’ka dyshim se do ta zgjidhja kënaqësinë e Zotit.” (“El-Fitne’tul-Kubra” = “Trazirat e mëdha”, botuar në Kairo, 1959, fq.163)

 

Në Islam, zëri i Ebu Dherrit ishte i pari që u ngrit kundër totalitarianizmit fetar e politik dhe kundër shfrytëzimit ekonomik. Ai ishte gjithashtu zëri i parë që u doli në mbrojtje muslimanëve të klasave të ulta. Zëri i tij u shua por jo edhe idealet që i përcillte. Këto ideale të tija buronin nga Kur’ani i Shenjtë dhe çdo përpjekje për t’i heshtur idealet e tija s’ishte tjetër veçse një përpjekje për ta heshtur vetë Kur’anin.

 

Zëri i Ebu Dherrit ishte zëri i vetëdijes islame dhe platforma e tij s’ishte tjetër veçse të drejtat e njeriut. Zoti e bekoftë përjetësisht Ebu Dherrin!

 

Ammar bin Jasir

 

Ammar bin Jasiri ishte njëri nga muslimanët më të hershëm. Siç kemi përmendur tashmë, prindërit e tij kishin vdekur nga torturat në duart e idhujtarëve të Mekkes. Ata ishin dëshmorët e parë të Islamit dhe kjo është një meritë të cilën nuk e ndajnë me askënd tjetër. Njësoj si Ebu Dherri, edhe Ammari ishte nga personat më të dashur për të Dërguarin e Zotit, i cili në lidhje me Ammarin ka thënë: “Ammari është mishërimi i tërë besimit.”

 

Njësoj si Ebu Dherr Giffariu dhe disa të tjerë, Ammari nuk ishte shumë i dashur për të fuqishmit ekonomikë dhe politikë të kohës së tij, me të cilët ishte e pashmangshme një përplasje.

 

Dr. Taha Husejn
Ammari u shpërngul fillimisht në Abisini dhe më pas në Medine. Ai ishte muslimani i parë që ndërtoi një xhami, të cilën e kishte ndërtuar që në Mekke. Bashkë me të tjerët, më pas, ai do të punonte edhe në ndërtimin e Xhamisë së të Dërguarit (në Medine). Gjatë ndërtimit, ndërkohë që muslimanët e tjerë mbanin nga një tullë, Ammari i mbante njëkohësisht dy tulla. Përveç kësaj, ai punoi edhe në hapjen e hendekut gjatë rrethimit të Medines. Gjatë hapjes së hendekut, i gjithë trupi i tij ishte mbuluar me pluhur. Ishte vetë i Dërguari i Zotit që do ta fshinte pluhurin nga fytyra dhe nga koka e tij.

 

Kur Ammari e morri lajmin e vdekjes së Ebu Dherrit, ai vajtoi për të. Vajtimin e tij, Osmani e interpretoi si një kritikë të drejtuar atij dhe nga zemërimi, i urdhëroi edhe Ammarit të largohej nga Medineja dhe të shkonte në Rebeze. Kur Ammari po përgatitej për të dalë nga Medineja, fisi Makhzum, nën mbrojtjen e të cilit ishte Ammari, u zemërua mjaft. Pakënaqësinë e tij e shprehu edhe Aliu. Ai shkoi tek Osmani, e qortoi ashpër për dëbimin e Ebu Dherrit dhe i kërkoi të mos e bënte të njejtën edhe me Ammarin. Osmani ia ktheu: “Ti nuk je më i mirë se Ammari dhe njësoj si ai, meriton të dëbohesh nga Medineja. Aliu i tha: “Atëherë më dëbo!” Pas kësaj, muhaxhirët e tjerë ndërhynë dhe i përkujtuan Osmanit se nuk mund ta dëbonte kë të kishte dëshirë.

 

Një ditë, Osmani mori një stoli me vlerë për familjen e tij, nga thesari shtetëror. Në mesin e atyre që kundërshtuan ishte edhe Ammar bin Jasiri. Osmani u zemërua dhe i tha: “Si guxon të më kërkosh llogari mua?” Më pas, u urdhëroi skllevërve të tij që ta kapin Ammarin.

 

Ata e kapën dhe Osmani e rrahu ashpër derisa Ammari i humbi ndjenjat. Nga xhamia, ai u dërgua në shtëpinë e Umm Selemes, të vesë së Profetit. Ammarit nuk iu kthye vetëdija gjatë gjithë asaj dite. Kur më në fund u zgjua, ai u ngrit, e fali namazin dhe tha: “Falënderimet i takojnë Zotit! S’ishte kjo hera e parë që torturohem ngase e flas të vërtetën.” (hera e parë që ishte torturuar Ammari kishte qenë në Mekke, kur e kishte mbrojtur të vërtetën e Islamit. Asokohe, kishte qenë Ebu Xhehli që e kishte bërë këtë.)

 

Në një rast tjetër, disa shokë të Profetit i shkruan një letër Osmanit dhe i kërkuan Ammarit që t’ia dërgonte këtë letër. Kur Ammari ia dha letrën, Osmani sërish u zemërua dhe u urdhëroi skllevërve të tij që ta rrëzonin përtokë. Ata iu bindën urdhrit të tij dhe Osmani filloi ta godiste me shqelma derisa Ammari i humbi ndjenjat. (“El-Fitnet’ul-Kubra”, Kairo, 1959)

 

Abdullah ibn Mesud

 

Abdullah ibn Mesudi ishte njëri nga ndjekësit më të shquar të të Dërguarit të Zotit. Siç u përmend edhe më parë, ai ishte i pari që e recitoi Kur’anin në Qabe, në prani të prijësve të Kurejshit, të cilët e rrahën për këtë shkak. Ai ishte njëri nga njerëzit më me dituri në Medine. Pjesën më të madhe të kohës së tij, ai e kaloi me të Dërguarin e Zotit dhe i njihte veprimet e tija më mirë se pjesa më e madhe e shokëve të tij. Kjo ishte arsyeja përse Umari i kishte kërkuar që Abdullah ibn Mesudi të ishte gjithnjë pranë tij. Kishte shumë çështje, për të cilat Umari nuk e dinte mënyrën e zgjidhjes që e kishte përdorur i Dërguari. Në raste të tilla, ai e thirrte Abdullah ibn Mesudin dhe vepronte sipas këshillës së tij. Në vitet e fundit të jetës së tij, Umari e emëroi Abdullahun si përgjegjës të thesarit të Kufes.

 

Dr. Taha Husejn

 

Abdullah ibn Mesudi ishte arkëtar i Kufes kur Sad bin Ebi Vakkasi ishte guvernator i krahinës. Osmani e liroi Sadin nga detyra dhe në vend të tij e emëroi Velid bin Akaben. Velidi morri një borxh nga thesari shtetëror. Kur afati i caktuar kaloi dhe borxhi nuk u kthye, Ibn Mesudi ia kërkoi pagesën Velidit. Ai e informoi Osmanin, në lidhje me borxhin e Velidit dhe Osmani iu përgjigj: “Ti je arkëtari im. Mos i kërko para Velidit!” Ibn Mesudi nuk pajtohej me këtë. Pas kësaj, i hodhi çelësat e thesarit dhe qëndroi në shtëpi.

 

Që nga ajo kohë, Abdullah ibn Mesudi u bë një kritik i ashpër i admintrimit ekonomik dhe politik të Osmanit. Velidi i shkroi Osmanit në lidhje me kritikat e Abdullahut dhe Osmani i kërkoi që ta dërgonte Ibn Mesudin drejt Medines.

 

Ibn Mesudi arriti në Medine dhe hyri drejt e në xhami. Kur hyri, Osmani ishte duke mbajtur një fjalim. Me ta parë Abdullahun, ai tha:

 

“Ja ku vjen një njeri aspak i këndshëm dhe dashakeq!” Ibn Mesudi ia ktheu: “S’është ashtu! Unë jam një ndjekës dhe një mik i të Dërguarit. Kam luftuar në Bedr dhe kam qenë edhe tek besëlidhja pranë pemës (në Hudejbije). Edhe Aisheja i kishte dëgjuar fjalët e Osmanit dhe bërtiti: “A kjo është gjuha që ti përdor kundër një shoku të Profetit?”

 

Osmani i urdhëroi Abdullah ibn Mesudit të dilte nga Xhamia e Profetit. Skllevërit e Osmanit e nxorrën jashtë xhamisë dhe e hodhën në tokë, duke i thyer një bri.

 

Aliu u ngrit dhe e qortoi ashpër Osmanin, duke i thënë:

 

“E lëndon një shok të të Dërguarit vetëm sipas fjalëve të Velidit. Ndonse e di se Velidi është një gënjeshtar.” Më pas, Aliu e çoi Ibn Mesudin në shtëpinë e tij. Pasi iu thye një bri, Osmani ia ndaloi Ibn Mesudit edhe pagesën që merrte nga thesari dhe i ndaloi të largohej nga Medineja. Ibn Mesudi dëshironte të shkonte në Siri për të marrë pjesë në ekspeditat ushtarake. Por Osmani i përsëriti fjalët që ia kishte thënë Mervani: “Ai ka krijuar mjaft trazira në Kufe. Mos i lejoni ta bëjë të njejtën edhe në Siri!” (“El-Fitne’tul-Kubra”, Kairo, 1959)

 

Siç thamë edhe më sipër, Abdullah ibn Mesudi e kishte përpiluar përmbledhjen e tij të vargjeve të Kur’anit, ku vargjet ishin vendosur sipas rradhitjes kronologjike. Por Osmani e emëroi të preferuarin e tij, Zejd bin Thabitin, për t’i përmbledhur dhe për t’i rradhitur vargjet e Kur’anit. Ai nuk e “njohu” përmbledhjen e Ibn Mesudit dhe i urdhëroi që ta dorëzonte kopjen e tij. Abdullah ibn Mesudi nuk pranoi dhe pas kësaj, njerëzit e Osmanit hynë në shtëpinë e tij dhe e konfiskuan përmbledhjen e tij të vargjeve të Kur’anit. Kjo kopje u dogj pas urdhrave të Osmanit.

 

Kundër njerëzve si Ebu Dherri, Ammar bin Jasiri dhe Abdullah ibn Mesudi, të cilët nuk bënin kompromis me principet e tyre, Osmani e përdori aparatin shtetëror. Që të tre u përballën me dënime të ndryshme por i duruan me shumë vendosmëri të njejtat.
Por përveç këtyre, Osmani i prishi punët edhe me disa persona si Abdurrahman bin Aufi dhe Amr bin Asi, të cilit s’kishin të bënin ‘dhe aq me principet. Që të dy ishin përgjegjës për ardhjen e tij në fron.

 

Osmani dhe “mbretbërësit”
Osmani do të duhej t’u ishte falënderues këtyre dy vetëve që e bënë Kalif të muslimanëve. Por edhe nëse vërtet ishte i tillë, ai kurrë nuk e shfaqi këtë. Në vend të falënderimit, ai e dëshpëroi shumë keq njërin prej tyre kurse tjetrin, e bëri një armik të vendosur të vetin.

 

Abdurrahman bin Auf

 

Kur muslimanët i kishin humbur të gjitha shpresat se Osmani do të përmirësohej, ata u kthyen të zemëruar drejt Abdurrahman bin Aufit, duke i thënë se ai ishte fajtor që gjithçka po shkonte mbrapsht në tokën e Islamit, ngase ai e kishte bërë Kalif Osmanin.
Abdurrahmani pranoi se kishte gabuar dhe shtoi: “Kurrë s’kam pritur sjellje të tilla të turpshme prej Osmanit. Zoti qoftë dëshmitar se kurrë më s’kam për t’i folur!”

 

Betimi për të mos folur më me Osmanin nuk mund ë ndryshonte ndonjë gjë dhe as nuk mund ta përmirësonte gjendjen. Megjithatë, Abdurrahmani iu përmbajt këtij “principi” dhe nuk i foli më kurrë Osmanit, për t’ia shprehur në këtë mënyrë, pakënaqësinë me veprat e tija.

 

Amr bin As

 

Amri, me iniciativën e tij, e kishte pushtuar Egjiptin. Pas pushtimit, ai u emërua guvernator i Egjiptit nga Umari. Pak kohë para vdekjes së tij, Umari e dërgoi Abdullah bin Sad bin Ebi Serhun, vëllain e Osmanit, pranë tij, si mbikqyrës financiar mbi Amr bin Asin.
Kur Umari vdiq dhe Osmani u bë Kalif, Abdullah bin Sadi i shkroi Osmanit se Amr bin Asi po i manipulonte fondet publike. Osmani menjëherë e liroi Amrin nga detyra dhe e emëroi Abdullahun si guvernator të ri të provincës dhe si gjeneral të përgjithshëm të ushtrisë muslimane në Egjipt.

 

Pas lirimit të Amrit nga detyra, perandori bizantin dërgoi një flotë kundër Egjiptit, e cila arriti ta pushtonte Aleksandrinë në vitin 646. Abdullah bin Sadi nuk arriti ta mbronte këtë zonë dhe Osmani u detyrua ta riemëronte Amrin në pozitën e tij të mëparshme. Amri i mundi forcat bizantine dhe e çliroi Aleksandrinë. Por sapo u eliminuan të gjitha forcat bizantine, Osmani e liroi Amrin sërish nga detyra dhe e emëroi Abdullahun në vend të tij.

 

Egjipti ishte dashuria e parë e Amr bin Asit dhe ambicja më e madhe e tij ishte të sundonte në Egjipt. Por pas këtyre ndodhive, në të cilat jo vetëm që mohoheshin frytet veprimtarisë së tij por edhe nuk i njiheshin shërbimet e mëdha që kish’ kryer, ai u kthye në Medine si një njeri i zemëruar, i dëshpëruar dhe i mllefosur. Ngase nuk kishte punë për të bërë në Medine, ai filloi me përgatitjen e intrigave kundër shkakut të mllefit të tij: Osmanit. Kur ky i fundit u vra nga rebelët, Amri thirri: “Unë jam babai i Abdullahut. Kur vendos të bëj diçka, asgjë nuk mund të më ndalë.”

 

Sir John Glubb

 

Amr bin Asi, i cili e kishte pushtuar dy herë Egjiptin, dhe ishte liruar nga detyra për t’ia lëshuar vendin vëllait të Osmanit, ishte duke përhapur pakënaqësi në Medine. (“Pushtimet e mëdha arabe”, fq.299, botim i vitit 1963)
Amr bin As, pushtuesi i Egjiptit, po jetonte në Medine qëkur Osmani e kishte liruar nga detyra dhe ishte njëri nga kritikët më të ashpër të Kalifit plak. (“Pushtimet e mëdha arabe”, fq.324)

 

Amr bin As pati disa përballje të ashpra me Osmanin në Xhaminë e Madhe dhe në pallatin e këtij të fundit. Në njërën nga këto përballje, ai i kërkoi Osmanit që ta shprehte publikisht “Teuben” (pendimin) e tij për gjërat që kishte bërë.

 

Sir John Glubb

 

Kur Osmani deshi të konsultohej me të, Amr bin Asi tha: “Ti e ke lënë gjithë popullin në duart e fisit Umejje. Ti ke devijuar, njësoj si edhe populli. Ose ndrysho dhe bëhu i drejtë ose lëre këtë punë! (“Pushtimet e mëdha arabe”, fq.300)

 

Amr bin As e mallkoi publikisht Osmanin dhe nuk e la të qetë as babain e këtij të fundit. Është interesant fakti se Osmani kurrë nuk i përdori instrumentet shtetërore kundër Amrit, siç kishte bërë kundër Ebu Dherrit, Ammarit dhe Abdullah bin Mesudit. Ai pati shumë përballje me Amr bin Asin dhe prapëseprapë, kurrë nuk e kërcënoi se do ta dëbonte drejt Rebezes dhe kurrë nuk u urdhëroi skllevërve të tij që ta hidhnin jashtë xhamisë ose pallatit dhe ta rrihnin. Mbase Osmani, si një njeri i kujdesshëm që ishte, e kuptoi se thumbimet e Amrit nuk po thyenin ndonjë “bri” në trupin e tij dhe si pasojë, ai nuk meritonte t’i thyheshin brinjët. Për më tepër, ndonse nuk pajtoheshin me njëri-tjetrin, dallimet e tyre ishin gjithnjë në kornizat e “klubit” ekskluziv të cilit i takonin që të dy. Ebu Dherri, Ammari dhe Abdullah bin Mesudi kishin qenë “të jashtëm” për këtë “klub”. Kjo ishte arsyeja përse për ta nuk vlenin rregullat e njejta si për Amr bin Asin.

 

Shkaqet e vrasjes së Osmanit

 

Osmani sundoi rreth 12 vjet. Forca sunduese e trashëguar nga Umari, pati efekt të mirë në gjysmën e parë të sundimit të tij, në të cilën pati paqe për muslimanët dhe për atë vetë. Por në gjysmën e dytë, pakënaqësia kundër tij filloi të rritej derisa e arriti kulmin në vitin 656, kur një grup i zemëruar demonstruesish e vrau Osmanin brenda pallatit të tij në Medine.

 

Njerëzit kishin arsye të mjaftueshme për të qenë të pakënaqur. Ata e dinin se sasi të mëdha ari dhe argjendi po derdheshin në thesarin shtetëror, pa u reflektuar kjo pasuri në gjendjen e popullit. E gjithë pasuria po zhdukej në xhepat e pjesëtarëve të klasës sunduese, e cila përbëhej ekskluzivish nga fisi Umejje, të cilit i takonte edhe Osmani. Nën sundimin e Osmanit, umajjadët arritën të kishin një ndikim të paëndërrueshëm deri atëherë. Muslimanët ishin të zemëruar me arrogancën e tyre dhe me shfaqjen e tyre ekstravagante të pasurive dhe fuqisë që kishin.

 

Osmani i liroi nga detyra të gjithë komandantët dhe guvernatorët e emëruar nga Ebu Bekri dhe Umari. Në vend të tyre, ai vendosi njerëz, “merita” e vetme e të cilëve ishte fakti se ishin umajjadë. Njerëzit e provincave të ndryshme po shkeleshin nën thembrën e sunduesve të tillë. Të dehur me fuqinë, siç ishin, tepërimet dhe ekstravagancat e tyre nuk njihnin kufij. Ata e konsideronin veten përtej ligjit dhe pas një kohe, çështjet private të umajjadëve u bënë më të rëndësishme se punët publike. “E drejta” e tyre për të plaçkitur ishte mbi të drejtat e shoqërisë muslimane. Shoqëria e dinte mirë se ata s’ishin aspak të virtytshëm dhe se s’ishin tjetër veçse oportunistë dhe parazitë që e kishin marrë nën kontroll aparatin shtetëror të Islamit. Si pasojë e gjithë kësaj, provincat e shtetit vlonin nga pakënaqësia dhe nga rebelimet.

 

Por mbrojtësit e vërtetë të umajjadëve kishin qenë Ebu Bekri dhe Umari. Ata të dy e kishin hapur kapakun dhe tani dukej se shoqëria muslimane kurrë nuk do të mund ta fuste sërish në shishe këtë helm. Osmani e ndryshoi edhe baraspeshën politike të shtetit musliman, fillimisht duke u distancuar nga veteranët e luftës si Abdurrahman bin Auf dhe Amr bin As. Më pas, ai u armiqësua me fisin Ghiffar, kur e syrgjynosi Ebu Dherrin në Rebeze dhe e la të vdiste atje. Me fisin Benu Makhzum u armiqësua për shkak të problemeve që i pati me Ammar bin Jasirin, kurse pas rrahjes së Abdullah bin Mesudit, i prishi marrëdhëniet edhe me fiset Hudhail dhe Zuhra.

 

Osmani ishte i sigurt për sa kohë që i dëbonte ose i rrihte shokët e Profetit si Ebu Dherri, Ammari bin Jasiri dhe Abdullah ibn Mesudi. Asnjëri prej tyre nuk i takonte ndonjë fisi të fuqishëm dhe nuk përbënte një rrezik për Osmanin. Por më pas, Osmani e liroi nga detyra Amr bin Asin, guvernatorin e Egjiptit. Me këtë hap, ai e përgatiti fundin e vet. Amr bin Asi do t’i shkaktonte shumë kokëdhimbje më pas. Por me sa duket, Osmani me shumë zell kërkonte “rekrutë” të rinj për listën e armiqve të tij. Së shpejti, kësaj liste do t’i bashkangjitej edhe Aisheja, e veja e Profetit. Në kohën e Ebu Bekrit dhe Umarit, ajo ishte trajtuar thuase si një mbretëreshë. Por Osmani nuk e shfaqte të njejtën sjellje ndaj saj. Përveç kësaj, ai e uli edhe pagesën e saj nga thesari shtetëror, me çfarë i shkaktoi shumë zemërim. Nga ana tjetër, Aisheja do ta quante “na’thal” (çifut i Medines) dhe do t’i nxiste njerëzit hapur kundër tij, duke thënë: “Ky na’thal i është kthyer paganizmit. Vriteni atë, e vraftë Zoti!”

 

R.V.C. Bodley

 

Osmani kurrë s’kishte qenë një figurë e jashtëzakonshme në të gjallë të Profetit. Por tani si Kalif, ai tregonte se nuk i kishte as aftësitë e paraardhësve të tij. Ai bindej shumë lehtë dhe nuk e kishte të vështirë t’i zëvendësonte guvernatorët dhe gjeneralët me ndonjë nga familjarët e tij, pavarësisht aftësive të tyre. Përveç kësaj, ai e bëri edhe gabimin e të ofenduarit të Aishes. Ky gabim ishte i vogël në dukje por ishte i mjaftueshëm për ta ngjallur instinktin më hakmarrës të Aishes: Osmani e kishte ulur pagesën e saj në një nivel të barabartë me vejushat e tjera. Aisheja gjithnjë e konsideronte veten si gruan më të preferuar të Muhammedit. Gjatë sundimeve të Ebu Bekrit dhe të Umarit, ajo ishte trajtuar si në kohët kur ishte gjallë i shoqi. Por me vdekjen e tyre, ajo e dinte se do të duhej të ishte e zgjuar për ta ruajtur pozitën e saj. Andaj, kur Osmani i bëri një sulm të tërthortë, Aisheja vendosi se ai nuk ishte një pasardhës i denjë për burrin e saj të vdekur. Pasi e kishte vendosur këtë, i kishte mbetur të gjente një rrugë për të shpëtuar njëherë e mirë nga ky armik. Arsyetimet dhe metodat nuk kishin kurrfarë ndikimi mbi situatën. Kur Aisheja kërkonte të bënte diçka, ajo gjë bëhej, pavarësisht se sa etike ishte. Por në këtë rast, Osmani i kishte dhënë arsyetime të mjaftueshme. (“I Dërguari- jeta e Muhammedit”, New York, 1946)

 

Medineja, dikur një simbol i virtytshmërisë dhe i modestisë, kishte ndryshuar. Pas vdekjes së Profetit, qyteti i tij ishte bërë simboli i të gjitha të ligave që i sillte me vete kapitalizmi i pakufizuar dhe pushtimi i vazhdueshëm i tokave të reja. Nuk duhet të mendohet se muslimanët e Medines pajtoheshin me këtë devijim nga shpirti i shenjtë islam. Ata thjesht nuk kishin fuqi për ta kontrolluar punën e qeverisë së tyre. Ata protestuan por protestat u përballën me veshë të shurdhër. Zërat e Ebu Dherrit, Ammarit dhe Abdullah ibn Mesudit, të cilët u ngritën kundër materializmit që po e mbyste Islamin, u heshtën me dhunë. Duke e gjetur veten në një qorrsokak, në vitin 654, shokët e Profetit (sahabet) filluan t’u dërgonin letra muslimanëve të provincave të ndryshme, duke u kërkuar të dërgonin përfaqësues tek Kalifi, që t’i tregonin atij për krimet e Mervanit dhe të guvernatorëve provincialë, duke i kërkuar njëkohësisht që t’i largonte nga detyra të njejtët.

 

Muslimanët e provincave, vetë viktima të terrorit dhe të tiranisë, pas një letërkëmbimi me shokët e Profetit, vendosën që të dërgonin delegacione në Medine, për t’ia shprehur Kalifit pakënaqësinë e tyre me guvernatorët e provincave. Por në vend që të korigjohej, Osmani bëri gafa akoma më të mëdha. Në “Historinë” e tij, Taberiu thotë se Osmani ia shkroi letrën në vijim Muavijes, guvernatorit të Sirisë:

 

Njerëzit e Medines kanë dalë nga feja dhe e kanë thyer premtimin e tyre për bindje ndaj meje. Tani duan të më tradhëtojnë. Andaj, menjëherë dërgoi drejt Medines, ushtarët më të fortë të Sirisë, të hipur mbi kafshë të shpejta! (“Historia” e Taberiut, vëll.3)

 

Por Muavije bin Ebu Sufjani nuk kishte ndërmend ta ndihmonte Osmanin. Taberiu thotë:
Kur Muavije e mori letrën e Osmanit, ai vendosi ta vëzhgonte situatën dhe preferoi të mos i kundërshtonte haptazi shokët e Profetit, sepse e dinte se të gjithë ishin të bashkuar në kundërshtimet ndaj Osmanit.

 

Muavije po vëzhgonte se si do të mund të përfitonte nga situata. Ai nuk ishte një njeri që do të prirej nga principe morale që të mos i kundërshtonte shokët e Profetit. Ai e kishte mundësinë për t’i ndihmuar Osmanit por nuk e kishte vullnetin e duhur për këtë gjë.

 

Ebu’l Fida, një tjetër historian klasik, thotë se në vitin 656, një delegacion prej 700 vetësh erdhi nga Egjipti në Medine. Në vazhdim, ai thotë se delegacione të ngjashme erdhën edhe nga Basra dhe nga Kufeja. Ata erdhën me kërkesa që të përmirësohej administrata e provincave dhe të ndalohej abuzimi me fondet publike, si në Medine ashtu edhe në provincat e tjera. Sikur Osmani t’i kishte pranuar ata, t’i kishte dëgjuar ankesat e tyre dhe vetëm sikur t’ua kishte shprehur miratimin e tij, ata do të ishin të kënaqur dhe do të ktheheshin nëpër shtëpitë e tyre. Për fat të keq, ai s’e bëri këtë.

 

Delegatët egjiptas që ishin vendosur në rrethinat e Medines, i dërguan një letër Osmanit, nëpërmjet një lajmëtari, duke i kërkuar që të takoheshin me të. Në letrën e tyre, ata i kërkonin Osmanit që ta largonte nga detyra vëllain e tij të qumështit Abdullah bin Saad bin Ebi Serhun, nga pozita e tij si guvernator i Egjiptit dhe njëkohësisht, të ndërmerrte edhe disa reforma administrative. Por në vend që ta konsideronte kërkesën e tyre, Osmani urdhëroi që lajmëtari i tyre të hidhej jashtë.

 

Atëherë egjiptasit hynë në qytet dhe i treguan popullit se ç’kishte bërë Osmani. Delegacionet e Kufes dhe të Basrës ishin tashmë në Medine dhe i dhanë përkrahje grupit të Egjiptit. Që të tre delegacionet u vendosën përreth pallatit të Kalifit. Të premten e ardhshme, Osmani e udhëhoqi namazin e Xhumasë dhe mbajti një fjalim, në të cilin s’mund të kishte qenë më i pandjeshëm për situatën. Duke qëndruar në foltore, ai tha:

 

“I Dërguari i Zotit ka parashikuar se njerëz dashakëqinj do të vijnë në qytetin e tij dhe se do t’ia prishnin paqen. Ai i mallkoi që të gjithë dhe shih se ç’jeni duke bërë!”

 

Atmosfera filloi të nxehej dhe pati lëvizje në xhami. Dikush hodhi një gur që e goditi në fytyrë Osmanin dhe e bëri të binte nga foltorja. Më pas, ai u dërgua drejt pallatit të tij.

 

Pas këtij rasti, Osmani jetoi në një gjendje rrethimi brenda pallatit. Në fillim, atij i lejohej të shkonte në xhami dhe t’i udhëhiqte njerëzit në namaz. Por pas disa ditësh, protestuesit ia ndaluan hyrjen në xhami, derisa nuk i dëgjonte fjalët e tyre. Në vend të tij, ata e zgjodhën njëfarë Ghafikiu për t’i udhëhequr muslimanët në namaze.

 

Në këtë fatkeqësi të tijën, Osmani i kërkoi ndihmë Aliut për t’i larguar protestuesit. Aliu iu përgjigj:

 

“Ankesat e tyre janë të vërteta dhe kërkesat tejet të arsyeshme. Ata nuk do të shpërndahen vetëm ngase unë u them të shpërndahen. Ata kanë për t’u shpërndarë vetëm nëse ti u premton se do t’ua plotësosh kërkesat.”
Osmani i tha:
“Ty të jap autoritet që të bisedosh me ta. Çfarëdo kushtesh që të pranosh ti, do të pranoj edhe unë.”
Aliu bisedoi me delegacionin e Egjiptit. Ata u pajtuan të ktheheshin në Egjipt, nëse Osmani e largonte Abdullah bin Sadin e padëshiruar dhe nëse në vend të tij, e emëronte Muhammed ibn Ebu Bekrin si guvernator të ri. Aliu ia tregoi këto kushte Osmanit.
Osmani u pajtua që ta emëronte Muhammed bin Ebu Bekrin si guvernator të ri. Kjo i kënaqi egjiptasit dhe Muhammed ibn Ebu Bekri, bashkë me egjiptasit e tjerë, u nis për ta marrë përsipër detyrën e tij të re. Pas kësaj, Osmanit i lejohej sërish që të hynte në xhami dhe t’i udhëhiqte muslimanët në lutje. Në dukje, ky incident ishte “varrosur”.
Por e vërtetë nuk ishte ashtu. “Vetja” e dytë e Osmanit, Mervan bin Hakemi, e “zhvarrosi” këtë problem. Kur dëgjoi se egjiptasit po shkonin drejt shtëpive të tyre, bashkë me guvernatorin e tyre të dëshiruar, ai i tha Osmanit:
Disa nga egjiptasit u larguan por ata të provincave të tjera janë akoma këtu. Shembulli i egjiptasve ka për t’u dhënë kuroja edhe atyre që të bëjnë kërkesa të pamundura. Për ta parandaluar këtë, shko në xhami dhe thuaj: “Egjiptasit vetëm sa kishin dëgjuar ca spekulime në tokën e tyre. Kur erdhën në Medine, ata kuptuan se gjërat që kishin dëgjuar ishin të gënjeshtërta. Ata u kthyen të kënaqur në shtëpi. Tani edhe ju kthehuni drejt provincave tuaja dhe largohuni nga Medineja!”
Osmani nuk dëshironte të thoshte një gënjeshtër të tillë por Mervani e kishte fuqinë për ta bindur për një gjë të tillë. Pas disa hezitimeve, ai pranoi. Osmani i udhëhoqi njerëzit në namaz dhe pas fjalimit të tij, tha: “O muslimanë! Egjiptasit kishin dëgjuar disa thashetheme dhe erdhën në Medine për ta kuptuar të vërtetën. Këtu kuptuan se të gjitha ishin gënjeshtra dhe kthyen në Egjipt. Tani edhe ju duhet të kthehehin në shtëpitë tuaja. (“Historia” e Taberiut, vëll.3)
Akoma pa e mbaruar fjalën e tij, në xhami filloi shqetësimi. Gjithkush filloi të bërtiste: “Pendohu Osman! Pendohu! Ti po gënjen. Kije droje Zotin! Ti po gënjen në Shtëpinë e Zotit dhe në foltoren e të Dërguarit të Tij.”
I kapluar nga paniku dhe pa ditur ç’të bënte, Osmani “u pendua”. Ai iu lut Zotit që t’ia falte mëkatet dhe pastaj shkoi në shtëpi.
Aliu u tmerrua nga dyfytyrësia e Osmanit dhe nga guximi i tij për të gënjyer hapur në xhami. Megjithatë, ai shkoi tek plaku dhe e kritikoi për atë që kishte bërë. Osmani i kërkoi sërish që të intervenonte dhe të ndërmjetësonte mes tij dhe muslimanëve.
Aliu i tha se po të donte, ai mund ta fitonte besimin dhe respektin e muslimanëve, nëse i pranonte gabimet e tija dhe nëse sinqerisht u kërkonte falje. Ai gjithashtu e paralajmëroi se nëse nuk bënte një gjë të tillë, të huajt që gjendeshin në qytet do ta rrethonin pallatin e tij dhe se po të ndodhte kështu, atij vetë (Aliut) s’do t’i mbetej asgjë për të bërë.
Me disponim për t’u korigjuar, Osmani e siguroi Aliun se do t’i ndiqte këshillat e tija. Nga ana e tij, Aliu i siguroi njerëzit e Irakut, Egjiptit dhe të gjithë muslimanët e tjerë se Kalifi do t’i pranonte të gjitha kërkesat e tyre, duke u përkujtuar se edhe ata e kishin për detyrim ta nderonin, t’i bindeshin dhe ta përkrahnin si Kalif.
Ditën e ardhshme, Osmani shkoi në xhami, i pranoi gabimet e tija, kërkoi falje dhe mëshirë nga Zoti, premtoi të mos i përsëriste gabimet dhe tha se do të vepronte sakaq për ta reformuar qeverisjen muslimane.
Njerëzit e mbledhur u prekën mjaft nga kjo skenë dhe me sigurimet që ua dha Kalifi, të dyja palë “shkëmbyen lot” me njëra-tjetrën. Dukej sikur lotët e kishin larguar pakënaqësinë, armiqësinë dhe mosmarrëveshjet.
Nëpërmjet përpjekjeve të Aliut, ishte arritur një pajtim, i cili në ato rrethana, lirisht mund të quhej një mrekulli. Por siç do të shihej më pas, kjo mrekulli nuk ishte jetëgjatë.
Osmani u largua nga xhamia me shumë vendime të virtytshme. Por kur hyri në pallatin e tij, ai u gjet ballë për ballë me Mervanin, këshilltarin e tij kryesor, i cili e priste me këshilla të tjera të freskëta. Para se Mervani të mund të thoshte diçka, gruaja e Osmanit, Naila, e ndali atë dhe ndërmjet tyre u zhvillua dialogu në vijim:
Naila: “Për hir të Zotit mbaje mbyllur gojën, me të cilën ke krijuar tashmë dëme të mjaftueshme! Po s’e mbylle gojën, s’ka dyshim se do t’ia përgatisësh fundin këtij plaku (Osmanit). Me ligësinë tënde, ti po e shtyn atë drejt vdekjes.”
Mervani: “Kush je ti që të përzihesh në këto punë? Mos ke harruar vallë se je e bija e një njeriu që nuk dinte as si merrej abdesti për të falur namaz?”
Naila: “Ti je gënjeshtari më i madh. Para se ta përmendësh babain tim, kujto se ti dhe babai yt ishit të mallkuar nga Zoti dhe nga i Dërguari. Po të mos më vinte turp nga ky plak, do të ta jepja një mësim.”
Më pas, Naila u kthye drejt të shoqit (Osmanit) dhe i tha:
“Mos e dëgjo këtë budalla të devijuar! Kush është ai? Kush ia var veshin? Nëse dëshiron të jesh i sigurt, dëgjoi fjalët e Aliut! A nuk sheh se sa prestigj dhe ndikim ka tek muslimanët?”
Kjo ishte mbase këshilla më e mirë që Osmani ndonjëherë e kishte marrë nga familjarët e tij. Por ai s’e pranoi atë. Pas kësaj, Naila u largua dhe skena i mbeti Mervanit. Ai tha:
“Ti bëre gabim të madh që i pranove gabimet e tua në xhami dhe që u pendove në publik. Pranimi i mëkateve të tua vetëm sa e solli rrëmujën e xhamisë para shtëpisë tënde. Ata janë këtu vetëm ngase e panë dobësinë tënde. Po të ishe më i vendosur, ata nuk do të guxonin të vinin. Mënyra e vetme për t’u marrë vesh me ta dhe për të lënë përshtypje me fuqinë dhe autoritetin tënd, është që të jesh “i vendosur” kundër tyre.”
Një grup njerëzish ishte mbledhur vërtet jashtë pallatit të Kalifit por nuk ishte një grup armiqësor. Shumë muslimanë nga Medineja dhe nga jashtë Medines, ishin mbledhur për t’i kuptuar të rejat më të fundit në lidhje me ndryshimet në qeverisje. Osmani do të duhej t’i përshëndeste. Por në vend të kësaj, ai i dha leje Mervanit që të përballej me ta dhe “të linte përshtypje” me “vendosmërinë” e tij.
Ideja e Mervanit për një “vendosmëri ndaj muslimanëve, s’ishte tjetër veçse gjuha e dhunës dhe e kërcënimeve. Me “letrën e bardhë” të marrë nga Osmani, ai doli dhe duke iu drejtuar grupit të qetë dhe miqësor, tha:
“Përse jeni mbledhur këtu? Ç’qëllim keni? A keni ardhur për të na sulmuar a për të na plaçkitur? Në është kështu, atëherë dëgjoni mirë! Kurrë s’keni për t’ia dalë. Ju nuk mund ta merrni fuqinë nga duart tona. Ne nuk do të trembemi as nga ju dhe as nga dikush tjetër. Tani zhdukuni që këtu! Zoti ju mallkoftë!
Kësaj rradhe, Osmani dhe Mervani e kishin kaluar pikën, pas të cilës nuk ka më kthim. Muslimanët u habitën dhe u tmerruan nga guximi i dhëndrit të Osmanit. Por në vend që të merreshin me të, ata shkuan tek Aliu dhe ia përcollën atij përmbajtjen e fjalimit të Mervanit.
Aliu u mërzit kur e dëgjoi këtë. A kishte vallë ndonjë gjë që mund të bënte akoma? Ai u mendua dhe pastaj shkoi tek Osmani. Atij i tha:
“A është kjo mikpritja që ua ofron vëllezërve të tu muslimanë? Nëse ke humbur çdo ndjenjë butësie ndaj tyre, atëherë së paku kije droje dënimin e Zotit! Në përpjekjen tënde për ta mbrojtur një jobesimtar dhe gënjeshtar, e ke humbur edhe këtë droje dhe tani gënjen edhe në xhami dhe i thyen premtimet pa t’u trembur syri. Ti ke lejuar që Mervani të të çojë nga dëshiron. Por mbaje mend se ai ka për të të çuar drejt gropës së gabimeve, nëse akoma s’e ka bërë këtë, dhe ti kurrë s’do të mund të dalësh që andej. Pas kësaj s’kam për të ndërmjetësuar mes teje dhe muslimanëve dhe s’do të merrem me punët e tua. Kjo është vizita ime e fundit tek ti. Ti bëj si të duash! Por nëse sërish ke nevojë për mua, atëherë largoje Mervanin më parë! Unë do të qëndroj larg teje, për sa kohë që ndërmjet nesh të jetë Mervani.”

 

Aliu u larguan nga pallati i Osmanit, për të mos u kthyer më kurrë. Kur Naila, gruaja e Osmanit, pa se Aliu po shkonte, u pikëllua mjaft. Ngjarjet kishin dëshmuar se gjykimi i saj ishte më i arsyeshëm se ai i njerëzve të tjerë përreth Osmanit. Ndonse nuk ishte pranuar këshilla e saj, ajo prapë dëshironte ta shpëtonte të shoqin dhe i tha:

 

“Sa herë të kam thënë të shpëtosh prej Mervanit! Ai është një mallkim në qafën tënde. Ti e di se ai është një njeri me emër, me moral e me mendje të prishur. Gjendja është e rrezikshme dhe po bëhet gjithë më keq. Ti e ke humbur prestigjin tënd duke e tradhëtuar mirëbesimin e muslimanëve. Tani nëse ka ndonjë njeri që mund të të shpëtojë, ky s’është tjetër veçse Aliu. Nëse s’të ndihmon ai, askush s’ka për të të ndihmuar.”

 

I zgjuar nga këto ngjarje, Osmani e kuptoi se e shoqja kishte patur plotësisht të drejtë. Ai i kërkoi Aliut që të vinte por Aliu nuk pranoi. Pas kësaj, Osmani vendosi të shkonte tek Aliu dhe për të mos u dukur, shkoi natën.

 

Para Aliut, Kalifi plak e derdhi tregimin e gjendjes së tij të pashpresë dhe i kërkoi falje për gabimet e shumta, duke i premtuar se në të ardhmen do ta mbante fjalën, sikur Aliu të ndërmjetësonte mes tij dhe muslimanëve. Por Aliu ia ktheu:

 

“Ti qëndron në foltoren e të Dërguarit të Zotit dhe flet gënjeshtra. U premton muslimanëve se do të veprosh me drejtësi dhe pastaj nuk e mban premtimin.Tani gjithkush ka kuptuar se sa e nderon ti fjalën e dhënë. Kur muslimanët duan të flasin me ty, Mervani i sulmon dhe i mallkon. Si pret akoma që dikush të të besojë? Unë nuk marr përgjegjësi mbi vete për veprimet e tua. Mundësitë janë të qarta dhe ty të takon zgjedhja. Shpëto nga Mervani! Nëse nuk e bën dot këtë, atëherë mos më kërko ndonjë gjë! Me Mervanin si këshilltar të parë tëndin, s’ka asgjë që unë mund të bëj për ty.”
Osmani e donte së tepërmi dhëndrin e tij dhe si pasojë, kushti i Aliut që të distancohej prej tij, ishte i papranueshëm. Këtu duhet theksuar se Aliu nuk i kërkoi Osmanit që ta dëbonte Mervanin nga Medineja, siç e kishte dëbuar i Dërguari. Ai thjesht i kërkoi që të mos i bindej atij. Por Osmani nuk pranoi dhe u kthye në shtëpi.
Teksa Mervani po merrej me muslimanët e Medines, Osmani u dërgoi letra guvernatorëve të tij, në të cilat u kërkonte atyre të dërgonin trupa drejt Medines, që të mund t’i “disiplinonte rebelët”. Shpresa e tij më e madhe ishte Muavije bin Ebu Sufjani, të cilit i dërgoi shumë letra, duke i kërkuar që t’i sillte në Medine ushtarët e tij, të prirë nga komandantë të zotë. Por as Muavije dhe as guvernatorët e tjerë të Osmanit nuk iu përgjigjën thirrjes.
Një ditë, një njeri e pa Osmanin jashtë pallatit të tij dhe i tha: “Sa do të kisha dashur të të tërhiqja zvarrë përtoke, bashkë me njerëzit që i ke përreth”
“Njerëzit që i kam përreth s’janë veçse shokët e Profetit”, ia ktheu Osmani. Me shumë gjasa ai mendonte për Hakemin, Mervanin, Velid bin Akaben, Said bin Asin, Abdullah bin Sad bin Ebi Serhun dhe për të tjerët. Më pas, Osmani përshpëriti: “Le të vijë ushtria dhe do t’të jap një mësim të mirë.”
Por ushtria nuk erdhi kurrë. Muavije nuk ngutej dhe kuptoi se sikur kaosi të mbretëronte në Medine, ai do të mund ta manipulonte gjendjen dhe mbase ta merrte edhe vetë Kalifatin.
Kur të gjitha këto gjëra po ndodhnin në Medine, lajme të këqija erdhën nga veriu. Muhammed ibn Ebu Bekri, guvernatori i sapoemëruar i Egjiptit, kishte arritur në Elath pranë Detit të Kuq dhe po përgatitej të hynte në Egjipt. Ai ishte vendosur pranë Elathit kur njerëzit e tij e kishin gjetur një udhëtar të vetmuar mbi deve, i cili ishte nisur nga Medineja. Ata e ndalën për ta marrë në pyetje dhe pas disa përgjigjeve të dyshimta, ia kërkuan trupin. Pas një kërkimi të kujdesshëm të atij dhe të gjërave që kishte marrë me vete, e gjetën një letër të fshehur, e cila e mbante vulën e Kalifit dhe i drejtohej Abdullah bin Sad bin Ebi Serhut, guvernatorit të Egjiptit. Edhe letrën edhe lajmëtarin i sollën tek Muhammed bin Ebu Bekri, i cili pasi e hapi letrën, i lexoi fjalët në vijim:
Kur Muhammed ibn Ebu Bekri dhe ndjekësit e tij të vijnë në Egjipt, kapi dhe vriti të gjithë! Pastaj vazhdo me detyrën tënde si guvernator i Egjiptit!
Në fillim, Muhammedi nuk u besonte dot syve. Si mund Osmani të kishte urdhëruar një gjë të tillë? Ai e lexoi dhe e rilexoi letrën, duke menduar se ç’duhej të bënte.
Më në fund, vendosi të kthehej në Medine. Kur arriti atje, hyri në Xhaminë e Profetit dhe e vendosi letrën para shokëve të Profetit. Disa prej tyre e thirrën Osmanin, ia treguan letrën dhe mes tyre, u zhvillua dialogu në vijim:
Njerëzit: “A e shkrove ti këtë letër?”
Osmani: “Jo!”
Njerëzit: “E kujt është vula mbi letër?”
Osmani: “E imja.”
Njerëzit: “I kujt është shkrimi?
Osmani: “I sekretarit tim.”
Njerëzit: “Skllav i kujt është lajmëtari?”
Osmani: “I imi.”
Njerëzit: “Kush e dërgoi drejt Egjiptit?”
Osmani: “Nuk e di.”
Njerëzit: “Vula mbi letër është e jotja, shkrimi është i sekretarit tënd dhe skllavi është i yti. Nëse je kaq i pavetëdijshëm, atëherë do të ishte më mirë edhe për ty edhe për shoqërinë muslimane, që të largoheshe nga Kalifati. Le ta marrë një tjetër njeri përsiper këtë punë, që do të jetë më i aftë se ti.”
Osmani: “Kalifati është një këmishë, të cilën ma ka mbathur Zoti dhe unë s’kam për ta hequr kurrë. Por mund të pendohem po të doni.”
Njerëzit: “Pendimi yt nuk ka më vlerë. Ti je penduar sa e sa herë deri tani. Andaj, lëre Kalifatin dhe lëshoja vendin një njeriu më të aftë se ti. Ti thua se nuk e di se kush e ka çuar letrën. Nëse e thua të vërtetën, atëherë s’mund të jetë tjetër veçse dhëndri yt. Ai e ka shkruar dhe e ka dërguar. Ai është krimineli i vërtetë që do t’ua merrte jetën shumë muslimanëve të pafajshëm. Nëse vërtet je i sinqertë, atëherë na e dorëzo atë dhe na lejo ta marrim në pyetje!
Osmani: “Nuk mund t’jua dorëzoj Mervanin.”
Njerëzit: “Atëherë duhet të kuptojmë se edhe ti morre pjesë në këtë krim dhe se edhe ti deshe që muslimanë të pafajshëm të vriteshin sapo të arrinin në Egjipt, vetëm e vetëm sepse ti dhe Mervani nuk i donit ata.”

 

Më pas, shokët e Profetit shkuan në xhami dhe ua treguan protestuesve rezultatet e bisedimeve me Osmanin. Me ta kuptuar gjendjen, egjiptasit e rrethuan pallatin e Osmanit. Edhe të ardhurit nga Basra dhe nga Kufeja u vendosën përreth pallatit të Kalifit dhe shpallën se ai do të mbetej i burgosur derisa ta dorëzonte Mervanin.

 

Gjatë rrethimit, rezervat e ujit të pijshëm në pallat mbaruan. Osmani u kërkoi disa shokëve të Profetit që t’i dërgonin ujë por që të gjithë e shpërfillën kërkesën e tij. Më në fund, ai i dërgoi fjalë Aliu dhe ky i fundit, i dërgoi ujë bashkë me disa rroje të armatosura, të cilat duke luftuar do ta hapnin rrugën për ta dorëzuar ujin.

 

Osmani akoma shpresonte se njëri nga guvernatorët e tij, me shumë gjasa Muavije ibn Ebu Sufjani, do t’i dërgonte trupat e tija dhe do të arrinte t’i shtypte rebelët. Në ndërkohë, rebelët po e ngushtonin gjithë më tepër rrethimin e tyre.

 

Vrasja e Osmanit

 

Gjatë rrethimit të pallatit të Osmanit ndodhën shumë gjëra. Pati raste kur ai i pa shokët e Profetit në mesin e rrethuesve, teksa u jepnin kurajo këtyre të fundit që të vazhdonin me rrethimin.

 

Një ditë, njëfarë Ibn Ajjadhi, një shok (sahabe) i Profetit, erdhi për të ndërmjetësuar mes rrethuesve dhe Osmanit, me qëllim që ta rikthente paqen në Medine. Ai erdhi deri tek hyrja e pallatit dhe e thirri me emër Osmanin. Osmani u shfaq në dritare dhe iu përgjigj thirrjes së tij. Ibn Ajjadhi iu lut që të largohej nga detyra, për t’i dhënë fund kësaj anarkie në qytet dhe për ta shpëtuar jetën e tij. Akoma nuk kishin mbaruar fjalët e Ibn Ajjadhit, kur njëri nga ushtarët e Osmanit e goditi me shigjetë.

 

Një klithmë zemërimi shpërtheu nga rrethuesit. Ata i kërkuan Osmanit që menjëherë t’ua dorëzonte vrasësin. Por Osmani u përgjigj: “Si mund t’jua dorëzoj përkrahësit dhe mbrojtësit e mi? Kurrë!”

 

Këto fjalë të Osmanit ishin si një shkëndijë në një fuçi baruti. Rrethuesit iu turën pallatit për ta kapur vrasësin e ibn Ajjadhit. Mervani, Said bin Asi, Mughire bin Khinsi dhe mercenarët e Osmanit u përpoqën ta ruanin pallatin nga brenda dhe t’i dëbonin sulmuesit. Këta të fundit e sulmuan çdo hyrje të pallatit por vërejtën se secila dera ruhej nga një numër i mjaftueshëm ushtarësh.

 

Derisa në dyert e pallatit po vazhdonin luftimet, një medinas i quajtur Amr bin Hazm i ftoi rrethuesit në shtëpinë e tij, e cila ishte ngjitur me pallatin e Osmanit. Ata hynë në shtëpinë e tij, u ngjitën në kulm dhe prej atje kaluan lehtësisht në pallatin fqinj. Atje pati disa përballje me ushtarët e Osmanit, një pjesë e të cilëve u vranë. Në ndërkohë, të gjithë pjesëtarët e fisit Umejje, duke përfshirë këtu edhe Mervanin, Said bin Asin dhe Mughire bin Khinsin, u arratisën nga një derë e fshehtë. Përcillet se Mervani u plagos por u shërua më vonë. Gjatë luftimeve brenda pallatit, dikush e vrau Osmanin. Përcillet se e shoqja Naila, e ngriti dorën për ta mbrojtur Osmanin por i humbi gishtat nga goditja e shpatës që e vrau burrin e saj.

 

Osmani u vra në pallatin e tij, i lënë krejtësisht vetëm nga familjarët e tij umajjadë. Dymbëdhjetë vite pas ardhjes në postin e Kalifit, Kalifati i tij ishte kthyer në një rrënojë, me udhëheqës të vrarë dhe me shumë premtime të paplotësuara.

 

Osmani ishte 84 vjeç kur u vra. Ai e kishte shkatërruar krejtësisht “veprën” e krijuar nga Ebu Bekri, Umari dhe Abdurrahman bin Aufi. Ai kishte dështuar në shfaqjen e cilësive udhëheqëse, kompetencave dhe frymëzimeve që ishin jetike për Kalifatin. Ai ishte zhytur në moshën e tij të shtyrë dhe e kishte humbur rrugën.

 

Osmani ndenji i ngujuar për 49 ditë në pallatin e tij. Ai i kërkoi me ngulm Muavijes që të vinte për ta shpëtuar. Por Muavije kishte patur vetëm një përgjigje për këto thirrje të tija: heshtjen. Duke e gjykuar heshtjen e tij të planifikuar, duket qartë se Muavije nuk mërzitej fare për Osmanin.

 

Është e çuditshme që shumë përkrahës të Osmanit e kritikojnë Aliun ngase ai nuk arriti t’ia shpëtonte jetën, ndonse Aliu as që kishte ndonjë mundësi për të bërë një gjë të tillë. Në anën tjetër, ata e falin dhe shprehin mirëkuptim ndaj indiferencës së Muavijes, i cili i kishte të gjitha mundësitë për ta shpëtuar Osmanin. Edhe një kontingjent shumë i vogël i ushtrisë së tij, po të dërgohej në Medine, do të ishte i mjaftueshëm për t’i përzënë rrethuesit dhe për t’i vrarë të gjithë rebelët. Por ai nuk bëri një gjë të tillë.

 

Amr bin As ishte njëri nga shokët e Profetit. Osmani e kishte liruar dy herë nga detyra e guvernatorit të Egjiptit. Amri kurrë nuk e fali Osmanin për këtë gjë dhe ndaj tij, gjithnjë ushqeu një urrejtje. Është tejet e mundur që ai të ketë qenë ideatori i vrasjes së Osmanit, duke e fshehur qëllimin e tij. Por Amri ishte aq i mençur dhe dinak, sa t’i shpëtonte dënimit të historisë.

 

Dy faktorë të tjerë të rëndësishëm në vrasjen e Osmanit, ishin Talha dhe Zubejri. Që të dy u jepnin fuqi flakëve të zemërimit kundër Osmanit, njësoj si Amr bin Asi. Që të dy, njësoj si Amri dhe Muavijeja, besonin se s’kishin gjë për të humbur sikur të shkatërrohej i gjithë sistemi. Madje kishin shumë gjëra për të fituar. Që të gjithë ishin faktorë në krimet kundër Osmanit, ose me pjesëmarrjen e drejtpërdrejtë ose me indifirencën e tyre.

 

Kur u vra Osmani, Medineja ishte e mbushur me gra dhe burra me shumë prestigj. Në mesin e tyre ishin të gjitha të vejat e Profetit, përveç Aishes që ishte në Mekke. Sad bin Ebi Vakkasi, Abdullah bin Umar bin Hattabi, muhaxhirët, ensarët, veteranët e betejave të Bedrit dhe të Uhudit dhe shumë nga shokët e Profetit, të cilit ia kishin shprehur atij bindjen në Hudejbijje, ishin atje. Por askush përveç Aliut nuk e bëri as përpjekjen më të vogël për t’ia shpëtuar jetën Kalifit.

 

Aliu nuk la gjë pa bërë për t’ia shpëtuar jetën Osmanit por as ai dhe as dikush tjetër, nuk mund të bënte diçka për një njeri që kishte vendosur ta shkatërronte vetveten. Mervani i shkatërroi të gjitha përpjekjet e Aliut për ta parandaluar rrënimin e Kalifatit dhe i pengoi të gjitha mundësitë që ai ta bindte Kalifin e muslimanëve. Osmani nuk i dëgjoi as lutjet e të shoqes dhe as paralajmërimet e Aliut dhe vazhdoi të hapëronte drejt katastrofës. Për të, gënjeshtrat e Mervanit ishin e vërteta e vetme dhe vetëm atij, Osmani pranonte t’i bindej.

 

Në mesin e përkrahësve të tij, Osmani mund të kishte besim vetëm tek Mervani dhe tek Said bin Asi, që të dy të mallkuar nga i Dërguari i Zotit. Juristët sunnitë i japin shumë rëndësi principit të koncenzusit. Në këtë rast, pati një koncenzus në mesin e shokëve të Profetit për të mos e përkrahur Osmanin dhe për ta kundërshtur atë. Ata të gjithë e kundërshtuan Osmanin. Ata lejuan që Osmani të vritej, siç do të thoshte Umari, “nga ujqërit e arabëve”. Kush veproi drejt dhe kush jo? Kjo mbetet një pyetje të cilës juristët sunnitë duhet t’i përgjigjen.

 

Pas vrasjes së Osmanit

 

Kur Aliu u vendos në postin e Kalifit, ai i gjeti medinasit të ndarë në dy grupe. Njëri grup kërkonte hakmarrje për gjakun e Osmanit kurse tjetri mendonte se Osmani vetëm sa e kishte paguar dënimin e veprave të tija të gabuara dhe se shi për këtë arsye, nuk mund të bëhej fjalë për hakmarrje. Pavarësisht se ç’do të bënte Aliu, njëri nga këto grupe do të rebelohej domosdo kundër tij.

 

Qeverisja e re ishte shumë e brishtë dhe Aliu bënte ç’mos për ta konsoliduar shtetin. Pikërisht në rrethanat e tilla, grupi i parë filloi t’i bënte shtypje dhe t’i kërkonte dënim për vrasësit e Osmanit. Aliu u tha:

 

“Edhe unë jam i vetëdijshëm për nevojën e dënimit të vrasësve të Osmanit. Por a kemi mundësi ta bëjmë këtë? Tani për tani jo. Ata mund të na imponojnë neve ndonjë gjë por jo edhe ne atyre. Po të duan, mund të na dëmtojnë por nuk nuk i dëmtojmë dot ata. A dini ndonjë mënyrë për t’i nënshtruar?”

 

Ato ditë, Medineja ishte e mbushur me rebelët që e kishin kundërshtuar Osmanin. Ishte fuqia e tyre që mbisundonte në Medine dhe askush nuk guxonte ta kundërshtonte këtë autoritet. Po të vendoste Aliu t’i dënonte, ata me shumë gjasa do të rebeloheshin kundër tij. Ata ishin të vetëdijshëm për fuqinë e tyre dhe për dobësinë e qeverisë së Medines. Grupi i parë, ai i njerëzve që kërkonin hakmarrje, po të kishte parë ndonjë dobësi tek rebelët, do të kishte luftuar kundër tyre, qëkur ata e rrethuan pallatin e Osmanit. Por një gjë të tillë nuk e bënë kurrë. Gjatë rrethimit, udhëheqësit e këtij grupi u fshehën. Por sapo Aliu u zgjodh si Kalif i ri, ata u shfaqën dhe filluan t’i kërkonin atij që t’i dënonte vrasësit e Osmanit.

 

Prijësit e këtij grupi vendosën ta sfidonin Aliun. Mendimi i Aishes, e cila ishte pjesëtare e këtij grupi dhe ndodhej në Mekke, ishte që të sulmohej Medineja, sepse të gjithë rebelët ndodheshin në Medine. Por Talha dhe Zubejri, të cilët ishin larguar nga Medineja me pretekstin se do të shkonin për Umre në Mekke, nuk u pajtuan me këtë ide të Aishes dhe thanë:

 

“O nënë e besimtarëve! Harroje Medinen! Ushtria jonë s’mund të luftojë kundër rebelëve të atjeshëm. Andaj është më mirë të shkojmë në Basra.” (“Historia” e Taberiut, vëll.3)

 

Aisheja, Talhaja dhe Zubejri kishin me vete një ushtri të tërë, kishin para dhe kishin armë të mjaftueshme. Megjithatë, ata nuk shkonin në Medine, me arsyetimin se nuk ishin mjaft të fuqishëm sa për t’i nënshtruar rebelët. Nëse ata nuk luftonin dot kundër rebelëve ndonse kishin një ushtri, si do të mund të luftonte kundër tyre Aliu, i cili nuk e kishte një ushtri si ushtria e tyre?

 

Nëse Aisheja, Talhaja dhe Zubejri vërtet kërkon hakmarrje për Osmanin, do të duhej të kishin shkuar drejt e në Medine dhe jo të kishin kaluar qindra kilometra nëpër shkretëtirë, për të arritur në Basra. Por ata e shihnin se rebelët ishin aq të shumtë në numër, sa ishte e pamundur të dënoheshin. Njerëzit e Medines, Egjiptit, Kufes dhe Basrës, të gjithë ishin të përfshirë në vrasjen e Osmanit, drejtpërdrejt ose tërthorazi. Kishte shokë të Profetit që u shkruan letra rebelëve dhe i ftuan në Medine. Përveç tyre, kishte shumë muhaxhirë dhe ensarë të tjerë që i përkrahnin rebelët. Pa përkrahjen e tyre të nënkuptuar, rebelët kurrë nuk do të guxonin ta vrisnin një Kalif brenda shtëpisë së tij.

 

Kishte dy mënyra për ta dënuar vrasësin ose vrasësit e Osmanit. Mënyra e parë ishte që të vriteshin të gjithë që kishin marrë pjesë direkte ose indirekte në këto trazira, pavarësisht në ishin muhaxhirë, esnarë, egjiptas ose irakienë. Është më se e qartë se kjo ishte e pamundur. Por edhe sikur të ishte e mundur një gjë e tillë, Shteti nuk mund të vriste njëmijë vetë, si hakmarrje për vrasjen e një personi të vetëm.

 

Mënyra e dytë ishte që ky rast të hulumtohej me kujdes, fajtorët të silleshin para drejtësisë dhe pasi të vërtetohej faji i tyre, të ekzekutoheshin. Aliu dëshironte ta ndiqte këtë rrugë por para se të mund ta bënte atë, duhej të vinte rend në një shtet ku kishte muaj që mbretëronte anarkia dhe kaosi.

 

Vrasja e Osmanit nuk ishte pasojë e ndonjë provokimi të çastit. Negociata të gjata e të stërzgjatura i kishin paraprirë vrasjes. Ai u vra pasi dështuan këto negociata. Delegacione të shumta erdhën nga qytetet e largëta për t’u takuar me të dhe për t’i treguar për krimet e guvernatorëve të tij. Ai premtoi ta korigjonte situatën por dështoi në mbajtjen e premtimit të dhënë.

 

Kur një delegacion ia përkujtoi premtimin për ta liruar nga detyra një guvernator të vetin, ai tha: “Ju kërkoni që unë ta liroj nga detyra një guvernator timin, me të cilin ju nuk jeni të kënaqur dhe pastaj ta emëroj në vend të tij një tjetër njëri sipas dëshirës suaj. Po të veproja sipas dëshirave tuaja, unë nuk do të isha asgjë dhe ju do ta kishit gjithë sundimin.” (“Tarikh Kamil”, nga Ibn Ethiri, vëll.3, fq.86)

 

Delegatët u zemëruan me këtë përgjigje të Osmanit dhe i thanë:

 

“Ti s’je i aftë t’i korigjosh gabimet e qeverisjes tënde. Andaj, duhet ta lësh pozitën e Kalifit. Po s’e bëre këtë, ne do të marrim masa të ashpra.”
Osmani tha:
“A po më kërcënoni me vdekje? Për cilin krim do më vrisni? Në Islam, dënimi me vdekje është kur të vrasësh një njeri të pafajshëm, kur të dalësh nga feja dhe kur ta përdhunosh një grua të ndershme. Unë s’e kam bërë asnjërën nga këto gjëra. Për çfarë do më vrisni?”
Përgjigja e delegatëve ishte si vijon:
“Për ata që përhapin trazira në tokë dhe e uzurpojnë të drejtën e tjetrit, dënimi i parashikuar në Librin e Zotit është vdekja. Ti ke abuzuar me fuqinë e qeverisë. Ti i dëbove shokët më të nderuar të të Dërguarit nga Medineja dhe disa të tjerë urdhërove të rriheshin. Ti i ke vendosur jobesimtarët dhe të dehurit si udhëheqës të popullit. Ti dhe guvernatorët e tu e keni tmerruar shoqërinë muslimane dhe ua keni shkelur të drejtat. Të gjitha këto i keni bërë dhe keni bërë edhe shumë të tjera. Prapëseprapë, nëse largohesh nga pozita që ke, s’do të kemi punë me ty dhe do t’të lëmë të qetë.”

 

Por Osmani nuk dëshironte të largohej sepse, siç thoshte ai, Kalifati ishte një “këmishë”, të cilën ia kishte mbathur Zoti dhe ai s’mund ta hiqte.

 

S’ka dyshim se Zoti mund t’ia mbathë kujt të dojë “këmishën” e Kalifatit. Por “këmisha” që mbante veshur Osmani nuk ishte nga Zoti por nga Abdurrahman bin Aufi.

 

Ky dialog e bën të qartë se rebelët e ndërmorrën hapin e fundit vetëm kur i kishin humbur të gjitha shpresat. Ata ishin tashmë të bindur se ekzekutimi i Osmanit ishte një gjë e drejtë. Bindja e tyre përforcohej edhe më shumë nga fjalët e njerëzve me ndikim, si Aisheja, Talhaja, Zubejri dhe Amr bin Asi, secili prej të cilëve, ose drejpërdrejt ose tërthorazi, e kishte miratur vrasjen e Osmanit.

 

Osmani dhe “Abdullah ibn Sebe”

 

Kalifati i Osmanit u kishte falur muslimanëve një qeverisje të dështuar dhe ngjarjet që buruan nga trazirat ekonomike, politike dhe sociale të kësaj qeverisjeje, u ndeshën me reagime kundërthënëse. Më në fund, këto trazira sollën deri në vdekjen e vetë Kalifit.

 

Shumë historianë sunnitë e kanë të vështirë të pranojnë se Osmani e shkatërroi vetveten. Ata dëshpërimthi kërkojnë një “shpjegim” për ta racionalizuar kaosin gjatë Kalifatit të tij. Por si? Ky dëshpërim i tyre i ka bërë që të krijojnë një personalitet të lig dhe misterioz, të quajtur Abdullah ibn Sebe.

 

Krijimi i Abdullah ibn Sebes zgjodhi shumë probleme të historianëve sunnitë dhe u lejoi që të gjenin një njeri për t’ia hedhur gjithë fajin. Sipas krijuesve të këtij karakteri imagjinar, Abdullah ibn Sebe ishte një çifut nga Jemeni, i cili e kishte pranuar Islamin, ishte shpërngulur në Medine dhe gjithë kohës kishte përhapur doktrina të gabuara dhe heretike, të cilat e kishin rritur pakënaqësinë dhe urrejtjen ndaj Osmanit. Sipas tyre, ai ishte përgjegjës për vuajtjet dhe trazirat dhe më në fund, edhe për vrasjen e vetë Osmanit.

 

Abdullah ibn Sebe, me sa duket, përnjëherë u bë njeriu më i fuqishëm i tokave të Islamit. Në fund të fundit, ishte ai që e rrëzoi Kalifin nga froni dhe e çregulloi gjithë qeverisjen e muslimanëve.

 

Ajo që bënte Abdullah ibn Sebe ishte tradhëti ndaj shtetit. Nëse ai vërtet ishte në Medine, a kishte gjë më të lehtë për Mervanin, sesa ta arrestonte dhe ta vriste me këtë akuzë? Ose mos vallë ishte e pamundur një gjë e tillë për guvernatorët e provincave, të cilët fare lehtë mund ta arrestonin dhe ta vrisnin. Aspak! Por për disa arsye misterioze, ai lëvizi nga qyteti në qytet, nga provinca në provincë, duke e akuzuar Kalifin dhe askush nuk e preku.

 

Është e çuditshme se Osmani arriti të dëbonte nga Medineja një ndjekës shumë me emër të Muhammedit, si Ebu Dherr el-Giffariu, ta rrihte Ammar bin Jasirin derisa ky i fundit ta humbte vetëdijën dhe të urdhëronte që të rrihej Abdullah ibn Mesudi derisa t’i thyheshin brinjët. Megjithatë, ai i lejonte Amr bin Asit dhe “Abdullah bin Sebes” që t’i nxisnin muslimanët kundër tij.

 

Kur u vra Osmani, Abdullah ibn Sebe duhet të ketë kuptuar se ia kishte arritur qëllimit të tij dhe duhet të jetë fshehur. Por vetëm disa muaj më pas, ai na “rishfaqet” në vigjilje të betejës së Basrës (Xhemelit). Sipas atyre që e krijuan këtë karakter, ishte pikërisht Abdullah ibn Sebe që e shkaktoi këtë betejë. Megjithatë, menjëherë pas betejës, ai u zhduk sërish dhe përgjithmonë. Është interesante se si ai arriti të zhdukej pa lënë asnjë gjurmë pas vetes. Kjo zhdukje e tij ishte një zhdukje e përsosur, sikur ai fare të mos kishte ekzistuar.

 

Në të vërtetë, “nevoja” që e bënte të domosdoshme krijimin e Abdullah ibn Sebes, pushoi së ekzistuari. Për këtë arsye, krijuesit e tij e flakën atë. Por edhe sot, ai ringjallet kohë pas kohe, kurdoherë që historianët sunnitë përpiqen t’i shpjegojnë faktet e papranueshme të asaj epoke.

 

Dr. Taha Husejn, një historian bashkëkohor nga Egjipti, e ka shkatërruar mitin e Abdullah ibn Sebes në librin e tij “El-Fitne’tul-Kubra” (Trazirat e mëdha). Ai thotë se Taberiu ishte historiani i parë që ka shkruar në lidhje me Ibn Seben, për të cilin kishte dëgjuar nga Umar bin Saifi. Abdullah ibn Sebe kishte lindur në kokën e Umar bin Saifit. Në burimet që i paraprijnë Taberiut, Abdullah ibn Sebe nuk përmendet asgjëkundi. Kjo është vërtet e çuditshme, kur të merret parasysh ndikimi i madh i një “personaliteti” të tillë, në përhapjen e trazirave gjatë kohës së Osmanit.

 

Dr. Taha Husejn më tej thotë se edhe sikur të supozojmë se vërtet ekzistonte një njeri i quajtur Abdullah ibn Sebe që përhapte doktrina heretike dhe të gabuara, a ishte ai që e detyroi Osmanin ta emëronte Mervan bin Hakemin si vezir të vetin? Muhaxhirët dhe ensarët nuk ishin të kënaqur me emërimin e Mervanit sepse për ta, ai ishte një person më se i padëshiruar. Dhe a thua vallë Mervani vepronte sipas këshillave të Abdullah ibn Sebes, kur i lironte nga detyra guvernatorët e emëruar nga Umari dhe i zëvendësonte me personat që kishte dëshirë? Siç dihet, guvernatorët ishin njëra nga arsyet kryesore të pakënaqësisë nëpër provinca. Tregimi i Abdullah ibn Sebes është një përpjekje tipike për ta maskuar historinë. Por kësaj rradhe, maskimi duket sikur nuk mjafton.

 

Nëse mbrojtësit e Osmanit preferojnë të krijojnë një karakter të tillë mitik, për t’i maskuar gabimet e Osmanit, ata zgjedhin të bien ndesh me faktet historike. Në shumë vepra në lidhje me historinë e hershme të Islamit, të cilat janë botuar viteve të fundit, mbrojtësit e Osmanit kanë shkuar aq larg sa të thonë se ai në të vërtetë nuk i liroi nga detyra guvernatorët e Ebu Bekrit dhe Umarit dhe se edhe sikur ta bënte këtë, nuk kishte asgjë të keqe.

 

Është një çështje e mbrojtësve të Osmanit nëse ata vetë duan të jetojnë me gënjeshtra dhe mashtrime. Megjithatë, të vërtetat e hidhura dhe të pakëndshme nuk do të zhduken vetëm sepse dikujt nuk i pëlqejnë këto gjëra. Ja ç’thotë Dr. Taha Husejni, në veprën e tij “Trazirat e mëdha.”

 

S’ka përse t’i ndjekim ata njerëz që e mohojnë vërtetësinë e rrëfimeve të përcjellura në lidhje me mospajtimet ndërmjet shokëve të Muhammedit dhe në lidhje me trazirat që kanë ndodhur në kohën e tyre. Po ta bëjmë këtë, do ta mohojnë gjithë themelin historik të Islamit, që nga koha kur Profeti e shpalli misionin e tij. Ata njerëz që i përcollën mospajtimet e shokëve të Profetit dhe që raportuan në lidhje me trazirat e kohës së tyre, janë të njejtit njerëz që kanë përcjellur në lidhje me përpjekjet, ekspeditat, pushtimet dhe jetën e Profeti dhe të dy Kalifëve të parë. Në këtë aspekt, s’do të ishte fare e drejtë që ta zgjedhim vetëm atë që na pëlqen dhe ta lëmë anash atë që s’na duket e bukur. Nuk mund t’i pranojmë disa gjëra që përcillen dhe t’i mohojmë disa të tjera.

 

Gjëja e vetme për të cilën nuk mund të dyshohet, është se muslimanët ishin të ndarë në lidhje me Osmanin. Kjo ndarje e tyre solli deri në vrasjen e tij dhe që atëherë, muslimanët nuk janë bashkuar më.

 

Këto ndarje dhe mospajtime i kishin shkaqet e tyre. Është e vërtetë se muslimanët e vranë Osmanin por këtë gjë nuk e bënë pa patur arsye. (“El-Fitne’tul-Kubra”=“Trazirat e mëdha”, Kairo, 1959)