Përmbajtja:
53. Ebu Bekri, Kalifi i parë i muslimanëve
54. Ndodhitë më të rëndësishme gjatë Kalifatit të Ebu Bekrit
Lufta e parë civile në Islam
Ekspedita e Usames
Malik ibn Nuvejre dhe masakrimi i fisit të tij
Pushtimet e tjera të Ebu Bekrit
Konfiskimi i tokave të Fedekut nga Ebu Bekri
Tërheqja e Aliut nga jeta publike
Vdekja e Fatima Zehrasë
Politika e Ebu Bekrit
Qëllimet e luftërave të Ebu Bekrit dhe Umarit ishin:
Sëmundja dhe vdekja e Ebu Bekrit
Zgjedhja e Ebu Bekrit dhe demokracia
55. Demokracia dhe myslimanët
53. Ebu Bekri, Kalifi i parë i myslimanëve
Ebu Bekri ishte djali i Ebu Kuhafes dhe merrej me tregti në Mekke. Ai e pranoi Islamin menjëherë pas Hatixhes, Ali ibn Ebu Talibit dhe Zejd bin Harithes.
Thuhet se Ebu Bekri i dha më shumë përkrahje materiale Muhammedit se gjithkush tjetër. Në Mekke, ai vërtet bleu dhe liroi shumë skllevër por nuk ka ndonjë dëshmi në histori, që tregon se ai e ka ndihmuar materialisht vetë Muhammedin.
Natyrisht, Muhammedi as që kërkoi ndonjë ndihmë prej tij ose prej dikujt tjetër. Por në një rast (gjatë bojkotit të fisit Hashim), i gjithë fisi i Muhammedit ishte në gjendje të izoluar dhe të mjerë. Nuk ka asnjë dëshmi historike se Ebu Bekri bëri ndonjë përpjekje për t’ua lehtësuar këtë gjendje të vështirë. Përkundrazi, ka ca dëshmi se shumë jobesimtarë, duke i rrezikuar jetët e tyre, u sollën të rrethuarve ushqime dhe gjëra të tjera të nevojshme.
Kur Muhammedi ishte gati për t’u shpërngulur nga Mekkeja për në Jethrib, Ebu Bekri i ofroi një deve. Por Muhammedi nuk pranoi ta ngiste devenë pa e blerë më parë nga Ebu Bekri. Ai njëherë ia pagoi devenë dhe pastaj e ngau atë.
Ebu Bekri e shoqëroi Muhammedin në këtë udhëtim dhe u gjend me të në shpellën ku fshiheshin.
Aisheja, e bija e Ebu Bekrit, u martua me Muhammedin dhe ishte njëra nga gratë e tija në Medine.
Dr. Montgomery Watt, në artikullin e tij në lidhje me Ebu Bekrin në “Encyclopedia Brittanica”, në vëllimin e parë, në faqen 54 (botim i vitit 1973), shkruan:
Para Hixhrit, ai (Ebu Bekri) konsiderohej njeriu i dytë pas Muhammedit për shkak se ky i fundit ishte martuar me vajzën e tij Aishen dhe për shkakun se Ebu Bekri i kishte bërë shoqëri Muhammedit në rrugëtimin e tij për në Medine.
Sipas këtij artikulli, kishte dy kualifime esenciale që e bënin Ebu Bekrin “të dytin” pas Muhammedit dhe këto ishin martesa e Muhammedit me vajzën e tij dhe udhëtimi i Ebu Bekrit bashkë me Muhammedin drejt Medines.
A thua udhëheqësit e shteteve dhe të popujve zgjidhen sipas kualifikimeve të tilla?
Në është ashtu, atëherë Ebu Bekri kishte jo më pak se gjashtëmbëdhjetë konkurrentë për fronin e Arabisë. Kishte së paku gjashtëmbëdhjetë burra të tjerë, vajzat e të cilëve ishin martuar me Muhammedin në kohë të ndryshme. Njëri ndër to ishte edhe Ebu Sufjani dhe madje në mesin e tyre kishte edhe dy hebrenj.
Argumenti i dytë i përmendur në këtë artikull është jo më pak “bindës” se i pari. Sipas kësaj, Ebu Bekri u bë prijës i Shtetit të Medines sepse njëherë e një kohë kishte udhëtuar me Muhammedin nga një qytet në tjetrin. Ç’shembull i shkëlqyeshëm i logjikës shkencore!!!
Në Mekke, i Dërguari e kishte vëllazëruar Ebu Bekrin me Umar ibn el-Khattabin dhe në Medine me Kharxha bin Zejdin.
Në rrethimin e Hajberit, Ebu Bekrit i ishte dhënë flamuri i ushtrisë dhe ai i kishte udhëhequr trupat pa arritur ta pushtonte kështjellën.
Kurse në ekspeditën Dhat es-Selasil, Muhammedi e dërgoi Ebu Bekrin bashkë me 200 ushtarë të tjerë nën komandën e Ebu Ubejde ibn el-Xherrahut, për t’i përforcuar trupat e udhëhequra nga Amr bin Asi. Ky i fundit e mori komandën e përgjithshme të trupave. Ebu Bekri, pra, kishte shërbyer nën komandën e dy vetëve, atë të Ebu Ubejdes dhe atë të Amr bin Asit.
Ka shumë beteja dhe ekspedita në historinë e Islamit por historia nuk shënon asnjë rast kur Ebu Bekri u dallua për trimëri në ndonjërën prej tyre.
Në ekspeditën siriane, i Dërguari e vendosi Ebu Bekrin nën komandën e Usame bin Zejd bin Harithes.
I Dërguari kurrë s’e emëroi Ebu Bekrin në ndonjë post të lartë, qoftë civil ose ushtarak. Vetëm njëherë, ai e dërgoi Ebu Bekrin në Mekke si udhëheqës të një grupi pelegrinësh për t’i udhëhequr në ritualet e haxhit. Por pas nisjes së tij, i Dërguari e dërgoi Ali ibn Ebu Talibin për ta shpallur në Mekke kapitullin e nëntë të Kur’anit, shpalljen më të fundit hyjnore. Ebu Bekrit nuk i lejohej që ta lexonte shpalljen para popullit dhe këtë gjë duhej ta bënte domosdo Aliu.
Përveç kësaj, rasti i vetëm kur Ebu Bekri u dallua ishte kur pak para vdekjes së të Dërguarit, i udhëhoqi myslimanët në namaz.
Montgomery Watt
Ndërmjet viteve 622 dhe 632, Ebu Bekri ishte këshilltari kryesor i Muhammedit por kurrë nuk pati ndonjë funksion të dalluar publik, përveç në rastin kur në vitin 631 i udhëhoqi pelegrinët në Mekke dhe gjatë sëmundjes së Muhammedit, kur i udhëhoqi myslimanët në lutje. (Encyclopedia Britannica”, vëll.1, fq.54; botim i vitit 1973).
Disa autorë kanë pretenduar se Ebu Bekri i takonte “familjes së parë myslimane”. Kjo me shumë gjasa do të thotë se të gjithë pjesëtarët e familjes së tij e kishin pranuar Islamin para se të ndodhte e njëjta me ndonjë familje tjetër. Por nëse pranojmë se djali dhe babai i një personi janë pjesëtarë të familjes, atëherë duhet të pranojmë se ky pretendim është i gabuar. Abdurrahmani, djali i Ebu Bekrit, luftoi kundër të Dërguarit në betejën e Bedrit. Thuhet se kur po i sfidonte myslimanët, vetë Ebu Bekri deshi të përballej me të por i Dërguari nuk lejoi një gjë të tillë.
Ebu Kuhafeja, babai i Ebu Bekrit, jetonte në Mekke. Ai nuk e pranoi Islamin derisa Mekkeja iu dorëzua të Dërguarit të Zotit në vitin 630. Thuhet se Ebu Bekri e solli atë tek i Dërguari dhe se vetëm atëherë babai i tij e pranoi Islamin.
Familja e parë, të gjithë pjesëtarët e të cilës e pranuan Islamin, ishte familja e Jasirit. Vetë Jasiri, e shoqja dhe djali i tyre Ammari e pranuan Islamin njëkohësisht dhe ishin ndër myslimanët më të hershëm.
Kur i Dërguari i Zotit vdiq, Ebu Bekri (bashkë me Umarin) nuk mori pjesë në varrimin e tij. Ai fillimisht shkoi në Sakife dhe pastaj në Xhaminë e Madhe për t’i marrë dhe për t’i numëruar “votat” që i kishin fituar. Në ndërkohë, Muhammedi ishte varrosur.
Kur Ebu Bekri e mori në duar qeverinë, ai nuk lejoi që myslimanët të mbanin një periudhë zie për vdekjen e të Dërguarit të Zotit. Nuk pati ndonjë varrim shtetëror për Muhammedin, të Dërguarin më të madh dhe të fundit të Zotit në tokë. Po kështu, nuk pati as ndonjë ditë zyrtare ose gjysmë-zyrtare zie për vdekjen e tij. Dukej sikur vdekja dhe varrimi i tij ishin çështjet më të parëndësishme.
54. Ndodhitë më të rëndësishme gjatë Kalifatit të Ebu Bekrit
Sapo u përhap përtej Medines lajmi i vdekjes së të Dërguarit të Zotit, profetë të rremë filluan të shfaqeshin gjithandej. Më të famshmit ndër ta ishin Musajlime nga Jemeni, Tulajha nga Nexhdi, Lakajt bin Maliku nga Omani dhe Esved Ensiu, gjithashtu nga Jemeni. Disa prej tyre kërkuan që qeveria e Medines ta ndante pushtetin e saj me ta, kurse disa prej tyre donin thjesht “autonomi” për provincat e tyre. Ebu Bekri dërgoi trupa kundër tyre dhe i shtypi këto rebelime.
Siç kemi shpjeguar më sipër, në shtratin e tij të vdekjes, i Dërguari organizoi një ushtri të re për ta sulmuar Sirinë. Si komandant ai e emëroi Usamen, një djalosh 18 vjeçar dhe i vendosi të gjithë ndjekësit e tij nën komandën e Usames. Urdhri i tij ishte që ushtria të nisej menjëherë nga Medineja. Por shokët e Muhammedit nuk deshën të niseshin dhe nuk u nisën derisa ai vdiq.
Por pas vdekjes të të Dërguarit, kur e kishte siguruar tashmë pozitën e tij në fron, Ebu Bekri u bë tepër i kujdesshëm për ta dërguar këtë ushtri drejt Sirisë. Ai thoshte se gjëja e vetme që nuk mund ta bënte ishte t’i kundërshtonte urdhrat e mësuesit të tij të sapovdekur.
Ebu Bekri eci një distancë të caktuar bashkë me ushtrinë e Usames, sa për të fituar pak “pikë” për veten. Kur ishte i bindur se kishte fituar mjaft “pikë”, ai i kërkoi leje gjeneralit për t’u kthyer në qytet. Ai gjithashtu iu lut që t’i lejonte edhe Umarit të qëndronte me të në Medine, për t’i ndihmuar në qeverisje. Usameja i pranoi të dy kërkesat dhe Ebu Bekri me Umarin u kthyen në qytet.
Më në fund, Usameja u nis nga Medineja dhe marshoi drejt Sirisë në krye të trupave, në mesin e të cilave mungonin Ebu Bekri dhe Umari. Por ushtria e kishte humbur vullnetin tashmë. Usameja s’diti ç’të bënte dhe pas më se dy muajsh mungese, u kthye sërish në Medine.
Sir John Glubb
Në Shtator të vitit 632, pas dy muajsh mungese, Usameja u kthye në Medine me disa dele dhe deve të plaçkitura, ndonëse shumë pak hollësi në lidhje me ekspeditën e tij janë përcjellë deri sot. Me sa duket, ai i plaçkiti fiset beduine, në vend që të luftonte me trupat e Bizantit. (Pushtimet e mëdha arabe”, 1963).
Usame bin Zejd bin Haritheja, një njeri i dashur për Muhammedin dhe gjenerali i ekspeditës së Sirisë, pastaj duket sikur u zhduk nga faqet e historisë. Pas kthimit të ekspeditës, shumë pak dihet për të. Ai mund të ketë marrë pjesë në ekspeditat ushtarake të Ebu Bekrit dhe Umarit në ndonjë post krejtësisht dytësor.
Malik ibn Nuvejre dhe masakrimi i fisit të tij
Historiani Ibn Khalikan thotë se Malik ibn Nuvejre ishte një njeri me famë në Arabi. Ai ishte një kalorës, poet i famshëm dhe një mik i Muhammedit. Në biografinë e tij të shokëve të Profetit, Ibn Haxher Eskalaniu thotë se kur Maliku e pranoi Islamin, i Dërguari i Zotit e emëroi atë si mbledhës të tatimeve tek fisi Jerbo. Ai i mblidhte tatimet e fisit të tij dhe i dërgonte në Medine. Por kur e mori lajmin e vdekjes së Profetit, ai pushoi së mbledhuri tatimet dhe u tha pjesëtarëve të fisit të tij se para se t’i dërgonte sërish tatime Medines, donte të dinte se ç’formë kishte marrë qeverisja e Qytetit të Profetit.
Maliku nuk i paguante tatime qeverisë së re të Medines dhe Ebu Bekri dërgoi një forcë ushtarake nën komandën e Halid bin Velidit për ta rivendosur autoritetin e tij dhe për t’i mbledhur tatimet e mbetura.
Halidi pati një takim të shkurtër me Malikun dhe ky i fundit e dinte se do të vritej. Disa historianë kanë thënë se Halidi e dashuronte gruan e Malikut dhe se urdhëroi që Maliku të vritej. Maliku iu kthye të shoqes dhe i tha: “Ti ma solle vdekjen”. Por Halidi e mohoi këtë gjë dhe ia ktheu: “Jo! Ti je bërë një jobesimtar dhe mohimi yt është përgjegjës për vdekjen tënde”. Ndonëse Maliku e kundërshtoi, Halidi nuk dëgjoi dhe e urdhëroi ekzekutimin e tij.
Ebu Katade Ensariu ishte nga shokët e Muhammedit. Ai erdhi nga Medineja tek Halidi dhe u tmerrua aq shumë nga vrasja e Malikut, sa menjëherë u kthye në Medine dhe i tha Ebu Bekrit se nuk do të shërbente nën komandën e një njeriu që i vriste myslimanët.
Pasi e vrau Malik bin Nuvejren, Halidi “u martua” me vejushën e tij. Në Medine, Umari ishte aq i zemëruar me Halidin, sa i kërkoi Ebu Bekrit që ta lironte menjëherë nga detyra. Ai i tha se Halidi duhej të gjykohej për dy krime: atë të vrasjes dhe atë të marrëdhënies së jashtëligjshme gjinore. Sipas ligjit islam, Halidi duhej të vritej duke u goditur me gurë. Por Ebu Bekri e mbrojti Halidin dhe tha se ky i fundit thjesht kishte bërë “një gjykim të gabuar”.
Pjesëtarët e fisit Jerbo vërtet nuk i kishin paguar tatimet por përkrah kësaj, ata ishin myslimanë në çdo kuptim të fjalës. Vetë Ebu Katadeja dëshmoi se e kishte dëgjuar ezanin në fshatin e Malikut dhe se i kishte parë njerëzit duke e falur së bashku namazin. Edhe përkundër kësaj, Halidi kishte urdhëruar që të vriteshin.
Në “Historinë” e tij, Taberiu shkruan se kur Halidi dhe trupat e tij hynë në territorin e fisit Jerbo, ata u thanë njerëzve: “Ne jemi myslimanë”. Njerëzit u përgjigjën: “Edhe ne jemi myslimanë”. Ushtarët e Halidit ua kthyen: “Nëse jeni myslimanë, përse po na prisni të armatosur? Nuk ka luftë mes nesh. Andaj hiqni armët që të mund ta falim së bashku namazin”.
Pjesëtarët e fisit i hodhën armët e tyre por sapo e bënë këtë, ushtarët e Halidit i kapën, i lidhën dhe i lanë të qëndronin ashtu tërë natën. Mëngjesin e ardhshëm, të gjithë u vranë. Halidi pastaj i plaçkiti shtëpitë e tyre, ua robëroi gratë e fëmijët dhe i solli si të burgosur lufte në Medine.
Sir John Glubb
Ebu Bekri e dërgoi Halid bin Velidin me 4000 ushtarë në Nexhd. Shumë familje të fisit Temim e vizituan Halidin por fisi Jerbo, prijës i të cilit ishte Malik bin Nuvejre, nuk e bëri këtë gjë. Maliku ishte një prijës i dalluar, një luftëtar i njohur për bujarinë e tij dhe i famshëm si poet. Trimëria, bujaria dhe poezia ishin tre cilësitë më të vlerësuara ndër arabët. Mbase duke mos dashur të çnderohej para Halidit, ai u urdhëroi ndjekësve të tij të shpërndaheshin dhe ai vetë u nis bashkë me familjen e tij drejt shkretëtirës. Ebu Bekri kishte urdhëruar që të bëhej një test me rebelët e dyshuar, sipas të cilit do t’u kërkohej që ta thoshin dëshminë (shehadetin) islame dhe t’i përgjigjeshin ezanit. Megjithatë, Halidi preferonte metoda më agresive dhe vendosi të dërgonte grupe kalorësish për t’i rrethuar ikanakët dhe për t’i plaçkitur pronat e tyre. Një grup i tillë e zuri Malik ibn Nuvejren dhe familjen e tij dhe i solli ata tek Halidi, ndonëse ata thoshin se ishin myslimanë. Medinasit që ndodheshin në ushtri e kundërshtuan këtë ashpërsi të Halidit por pa ndonjë ndikim. Të burgosurit u vendosën nën mbikëqyrje dhe gjatë natës, Malik ibn Nuvejre dhe miqtë e tij u vranë gjakftohtësisht. Brenda të njëjtës ditë, Halidi u martua me vejushën e viktimës së tij.
Malik ibn Nuvejre ishte vrarë, ndonëse dëshmonte se ishte mysliman. Martesa e Halidit me Lejlanë e bukur krijoi dyshime se Maliku ishte vrarë vetëm që gruaja e tij t’i mbetej Halidit.
Medinasit, të cilët tashmë i kishin kundërshtuar veprimet e pacipa të Halidit, u mllefosën tepër pas vrasjes së tij. Një person i quajtur Ebu Katade, një mik i Muhammedit dhe ndjekës i tij, shkoi drejt Medines për t’iu ankuar Ebu Bekrit. Ky i fundit e thirri Halidin për t’u përgjigjur kundër akuzave. Umar ibn el-Khattabi i bëri shtypje Kalifit që ta lironte detyra Halidin.
Pas kthimit në Medine, Halidi tha se nuk e kishte urdhëruar vrasjen e Malikut por se urdhrat e tij ishin keqkuptuar. Ebu Bekri i urtë, pa dallim se ç’mendonte për moralin e këtij komandanti, i dinte mirë aftësitë e tija. Ai tha: “Nuk do ta vendos në mill një shpatë që Zoti e ka nxjerrë për t’i shërbyer Atij. Arsyetimet e Halidit janë të pranuara...”. (Pushtimet e mëdha arabe”, 1963, fq.112).
Pjesëtarët e fisit Jerbo besonin se Zoti është Një, besonin se Muhammedi është i Dërguari i Tij dhe i falnin rregullisht namazet e tyre. Ata madje e kishin pranuar principin e të paguarit të zeqatit. Por ata nuk pranuan t’i paguanin zeqat qeverisë së Ebu Bekrit dhe përnjëherë, u kthyen në mohues, kundër të cilëve mund të shpallej luftë.
Duke iu përshtatur versionit zyrtar të historisë, të gjithë historianët sunnitë i kanë etiketuar si “mohues” këta njerëz. Por a ishin vërtet të tillë?
Juristët myslimanë kanë definuar qartë se “mohues” është ai që largohet prej Islamit. Por mosfalja e namazeve, mosagjërimi gjatë Ramazanit, mosshkuarja në Mekke për Haxh ose mosdhënia e zeqatit nuk është një dalje nga Islami. Një njeri që thotë se është mysliman, nuk mund të emërtohet “mohues” ose “i dalë nga feja”, vetëm sepse nuk i kryen obligimet e tija fetare. Po të ishte kështu, atëherë shumë myslimanë të çdo gjenerate do të duhej të emërtoheshin me këtë emër.
Nuk ka asnjë varg në Kur’an, i cili urdhëron që të vriten ata myslimanë që nuk pranojnë ta paguajnë zeqatin. Po kështu, nuk ka asnjë thënie të të Dërguarit të Zotit, sipas të cilës dënimi për mospagimin e zeqatit është vdekja.
I Dërguar i Zotit jo vetëm që nuk e dënoi askënd me vdekje për këtë gjë por së paku në një rast, u mundësoi njerëzve që të mos e paguanin zeqatin. Ja çfarë shkruan historiani bashkëkohor sunnit Dr. Muhammed Hamidullah, në veprën e tij “Hyrje në Islam” (Kuvajt, 1977):
Një delegacion nga Taifi erdhi në Medine për ta shprehur nënshtrimin e tyre. Por ata kërkuan që të mos e kishin obligim namazin, tatimet dhe shërbimin ushtarak. I Dërguari pranoi t’u lejonte atyre që të mos e paguanin zeqatin dhe të mos bënin shërbime ushtarake. Ky veprim i të Dërguarit tregon se personave të sapokonvertuar mund t’u bëhen lëshime të caktuara.
Ja ku kemi një shembull të qartë. I Dërguari u bën lëshime banorëve të Taifit dhe i liron nga obligimi për të paguar tatime. Por Ebu Bekri nuk e ndjek shembullin e tij. Ai vendos një ligj të vetin: të gjithë burrat e fisit të Malik ibn Nuvejres do të vriteshin dhe gratë e fëmijët e tyre do të ziheshin si skllevër lufte.
Pas Kur’anit dhe haditheve, myslimanët sunnitë e njohin edhe “koncenzusin” si një burim të ligjit islam. Në të vërtetë, koncensusi është një princip aq i rëndësishëm në jurispudencën sunnite, sa shpesh konsiderohet thuajse i pagabueshëm. Në mesin e shokëve të Profetit (duke përfshirë edhe Umarin), pati një koncenzus për ta kundërshtuar vendimin e Ebu Bekrit, sipas të cilit duhet të bëhej luftë kundër atyre që nuk i paguanin tatimet. Por Ebu Bekri nuk e dëgjoi fare “koncensusin” e tyre dhe tha se edhe sikur një fis të mos e jepte një copë litari që duhej ta paguante si zeqat, ai do të luftonte kundër tyre për ta marrë. Urdhrat e tij për ushtrinë ishin kategorikë: shkatërroni ata që nuk e paguajnë zeqatin!
Urdhrat e Ebu Bekrit u realizuan nga ushtria. Ata u shkaktuan tmerre të papara myslimanëve të këtij fisi dhe treguan ashpërsi të jashtëzakonshme vetëm ngase nuk e kishin paguar zeqatin. Të ashtuquajturat “luftëra kundër mohuesve” në periudhën e Ebu Bekrit, ishin në të vërtetë lufta e parë civile e Islamit. Këto luftëra u bënë nga myslimanët kundër myslimanëve të tjerë, ku pretekst ishte refuzimi i disave për t’ia paguar zeqatin qeverisë së Ebu Bekrit.
Ebu Bekri e filloi sundimin e tij me një luftë civile, të cilën e quajti një luftë “kundër mohuesve të Islamit”. Kur kjo luftë civile u emërtua kështu, ajo u bë më e “shenjtë” dhe më e “nderuar”, me çfarë edhe u bë një obligim për të gjithë myslimanët.
Në përpjekjen e tyre për ta mbrojtur Halidin, shumë myslimanë thonë se pas vdekjes së të Dërguarit, Maliku dhe fisi i tij ishin larguar nga Islami dhe se dënimi për këtë gjë është vdekja. Nëse arsyeja e tyre për ta mbrojtur Halidin është fakti se ai ishte njëri nga shokët e Profetit, atëherë e njëjta gjë vlen edhe për Malikun, i cili ishte gjithashtu njëri nga shokët e të Dërguarit (sahabe). Andaj, të qenit një “sahabe” nuk mund të jetë një arsyetim i mjaftueshëm për ta mbrojtur Halidin. Duhet të ketë edhe ndonjë gjë tjetër. Në të vërtetë, Halidi mbrohet vetëm sepse ishte një instrument në politikat e qeverisë së Sakifes. Maliku ra ndesh me qeverinë e re të Sakifes në çastin kur refuzoi t’ia paguante zeqatin. Në përjashtim të këtij refuzimi, ai dhe fisi i tij ishin myslimanë në kuptimin e plotë të fjalës. Por këtë veprimin “të pakujdesshëm” ata do ta paguanin me jetët e tyre.
Përballë dëshmive të qarta kundër Halidit, Ebu Bekrit do të duhej ta sillte atë para gjyqit. Por si një udhëheqës mirënjohës që ishte, ai e mbrojti dhe i arsyetoi krimet e tija si një “gabim i vogël gjykimi”. Madje si një shpërblim për këtë “trimëri” të tijën, ai e “dekoroi” me titullin “shpata e Zotit” dhe një vit më pas, kur i gjithë Gadishulli ishte nën sundimin e vet, e emëroi si komandant suprem të trupave në Siri.
Kjo tregonte se krimet si imoraliteti (zina) dhe masakra kundër myslimanëve jo vetëm që nuk dënoheshin, por mund edhe të shpërbleheshin nëse personi që i kryente ishte një përkrahës i verbër i qeverisë së Sakifes.
Togfjalëshi “gabim gjykimi”do të ishte një zbulim i këndshëm për shumë myslimanë, që do t’u mundësonte atyre ta racionalizonin çdo krim të tyre dhe ta mbronin çdo kriminel. Në vitet që do të vinin, këta myslimanë do t’i mbulonin disa veprime dhe krime të tmerrshme të historisë së Islamit, gjithnjë duke thënë se ishte një “gabim gjykimi”.
Këtu mund të shihet qartë aplikimi i një standardi të dyfishtë. Në Kalifatin e Ebu Bekrit, të gjithë ata musimanë të cilët s’e kishin paguar zeqatin, u etiketuan prej tij dhe prej historianëve sunnitë si “të dalë nga Islami”, me çfarë edhe e merituan vdekjen. Por gjatë Kalifatit të Ali ibn Ebu Talibit, të gjithë ata që u rebeluan kundër një pushteti plotësisht të ligjshëm dhe e shkaktuan vdekjen e dhjetëra mijëra myslimanëve, u shpallën të pafajshëm, duke thënë se ata thjesht kishin bërë një “gabim gjykimi” dhe se ishin “penduar” për këtë gjë. Togfjalëshi “gabim gjykimi”, pra, do të ishte një mbulesë e mrekullueshme e krimeve.
Siç thamë edhe më sipër, Ebu Bekri e filloi Kalifatin e tij me një luftë civile. Por ai arriti ta “trukonte” atë dhe ta prezantonte si një luftë kundër mohimit të Islamit dhe me veprime të vendosura, arriti t’i shkatërronte të gjithë kundërshtarët e tij.
Pushtimet e tjera të Ebu Bekrit
I Dërguari i Zotit e kishte emëruar njëfarë Zijad bin Labidi si guvernator të Hadramautit dhe të Kindit. Kur ai vdiq, një njeri i quajtur Eshath bin Kajs u rebelua kundër qeverisë së Medines, e cila tashmë udhëhiqej nga Ebu Bekri. Ky i fundit e dërgoi gjeneralin e tij Ikrime bin Ebu Xhehl për ta rivendosur pushtetin në Arabinë jugore. Ikrimeja e mundi Eshathin, e zuri rob dhe e dërgoi në Medine si të burgosur lufte. Eshathi kërkoi të falej. Ebu Bekri jo vetëm që e fali por e martoi edhe motrën e tij me të.
Në Bahrejn, fiset Benu Bekr dhe Benu Abdu’l-Kajs s’kishin pranuar ta paguanin zeqatin. Edhe ndaj tyre u ndërmor një ekspeditë dhe u detyruan që ta paguanin sërish. Në historinë islame, këto ekspedita njihen si luftërat “Ridda”.
Ebu Bekri shpenzoi një vit të tërë duke luftuar kundër “njerëzve të Ridda-së dhe kundër profetëve të rremë. Në fund të një viti, të gjithë ishin nënshtruar dhe autoriteti i tij ishte përhapur në gjithë Arabinë. Megjithatë, pas mbarimit të këtyre ekspeditave, ai nuk donte që trupat të mbeteshin pasive dhe për këtë qëllim, vendosi t’i pushtonte shtetet fqinje: Sirinë dhe Persinë.
John Alden Williams
Kur Ebu Bekri mbaroi me ata që ishin larguar nga Islami, vendosi se do të ishte e arsyeshme që t’i kthente trupat drejt Sirisë. Me këtë qëllim, ai u dërgoi fjalë banorëve të Mekkes, Taifit, Jemenit dhe të gjithë arabëve të Nexhdit dhe të Hixhazit, duke i ftuar në një luftë të shenjtë, në të cilën ata do të mund të merrnin plaçka lufte nga grekët (bizantinët). Si pasojë, shumë njerëz, disa të prirë nga lakmia për prenë e luftës dhe disa të prirë nga besimi i tyre, u mblodhën në Medine. Nga el-Vakidiu përcillet se Ebu Bekri e emëroi Amr ibn Asin në Palestinë, kurse Shurahbil ibn Hasananë dhe Jezid bin Ebu Sufjanin në Damask. (Motive nga civilizimi islamik”, 1971).
Ekspeditat kundër Sirisë dhe Persisë filluan në kohën e Ebu Bekrit por ai vdiq para se të përfundonin. Këto ekspedita u përmbyllën me sukses nga pasardhësi i tij, Umar ibn el-Khattabi.
Konfiskimi i tokave të Fedekut nga Ebu Bekri
Fedeku ishte nga tokat, të cilat i fitoi i Dërguari i Zotit pas pushtimit të Hajberit në vitin e shtatë pas Hixhrit. Por ngase trupat myslimane nuk luftuan për ta fituar këtë tokë dhe ngase iu dorëzua vullnetarisht të Dërguarit, ajo konsiderohej një pronë e Zotit dhe e të Dërguarit të Tij.
Siç u theksua edhe më sipër, i Dërguari i Zotit ia dhuroi Fedekun vajzës së tij, pjesërisht si një kompensim për sakrificat e mëdha që nëna e saj Hatixheja i kishte bërë për hir të Islamit.
Kur Ebu Bekri i mori në duar frerët e pushtetit, një nga veprimet e para të tij ishte konfiskimi i Fedekut. Ai i largoi prej atje njerëzit e Fatimesë dhe përveç kësaj, i konfiskoi edhe pronat që i kishte pasur në Medine.
Kur Fatimeja e kundërshtoi këtë konfiskim, Ebu Bekri iu përgjigj me një “thënie” të babait të saj. Ai i tha se e kishte dëgjuar të Dërguarin e Zotit të thoshte se të dërguarit nuk kanë trashëgimtarë dhe se për këtë arsye, pasuria e tyre pasi të vdesin, nuk u takon fëmijëve të tyre por popullit.
Fatimeja tha se Fedeku nuk ishte një trashëgimi nga i ati por një dhuratë prej tij. Ajo tha se Fedeku ishte një pronë private e të Dërguarit të Zotit dhe pikërisht si të tillë, ai ia kishte falur Fatimesë.
Ebu Bekri i kërkoi dëshmitarë. Ishte kjo një kërkesë vërtet fantastike. Vetëm katër vite kishin kaluar nga pushtimi i Hajberit. Ebu Bekri jo vetëm që ishte i pranishëm në rrethimin e Hajberit por ishte ndër komandantët, të cilët pa sukses kishin bërë përpjekje për ta pushtuar kështjellën. Ai kishte parë me sytë e vet se ç’kishte bërë i Dërguari me Fedekun. Tani, katër vite më vonë, ai sillej sikur nuk dinte gjë. Sipas Buhariut, ndërmjet Fatimesë dhe Ebu Bekrit u shkëmbyen fjalët në vijim:
Fatimeja: O Ebu Bekr! Kush e trashëgon babain tënd nëse ai vdes?
Ebu Bekri: Unë e trashëgoj sepse jam djali i tij.
Fatimeja: Kush është trashëgimtari i babait tim?
Ebu Bekri: Ti je trashëgimtare sepse je e bija e tij.
Fatimeja: Në është kështu, përse e merr Fedekun prej meje?
Ebu Bekri: E kam dëgjuar të Dërguarin të thotë: “Ne jemi profetë dhe nuk lëmë trashëgimtarë që të na trashëgojnë. Pasi të kemi vdekur, gjithë ç’lëmë pas i takon ummetit (shoqërisë myslimane)”.
Fatimeja: Por babai im ma dha Fedekun si një dhuratë që në të gjallë të tij. Për vite me radhë, Fedeku ka qenë një pronë e imja.
Ebu Bekri: A ke dëshmitarë?
Fatimeja: Aliu dhe Umm Ejmeni janë dëshmitarët e mi.
Ebu Bekri: Nuk mjafton dëshmia e një burri dhe e një gruaje. Ose duhet të ketë dy burra ose një burrë dhe dy gra. Por ngase nuk është kështu, atëherë e quaj të mbyllur këtë rast.
Veshët, të cilëve u drejtohej Fatimeja, nuk kishin vullnet për të dëgjuar argumente ose për ta ndjekur arsyen. Dëshmitarët nuk do të kishin fare ndikim tek ata që ishin të vendosur për të mos u bindur. Pala e akuzuar (Ebu Bekri në këtë rast) kishte një argument shumë vendimtar në dorë: fuqinë. Ishte ky një argument që kishte mundësi ta heshtte çdo argument tjetër, siç edhe bëri vërtet.
Për ta përligjur konfiskimin e pronave të Fedekut, Ebu Bekri përcolli një “hadith” nga i Dërguari i Zotit. Është vërtet e çuditshme që këtë hadith e kishte dëgjuar vetëm ai. Dhe është po kaq e çuditshme që Muhammedi, pikërisht pjesëtarëve të familjes së tij nuk u kishte treguar se s’kishin të drejtë të trashëgonin ndonjë gjë prej tij, me arsyetimin se ishte i Dërguari i Zotit. Në vend të kësaj, duket sikur i Dërguari ua kishte “përshpëritur” vetëm njerëzve të huaj këtë gjë.
Ebu Bekri është personi i vetëm në shoqërinë myslimane që e përcolli këtë hadith dhe i cili e vendosi atë ballë për ballë me verdiktin e Kur’anit.
Kur’ani thotë:
Nga ajo që lihet pas nga prindërit dhe të afërmit, ka një hise për burrat dhe një hise për gratë, qoftë e madhe prona ose e vogël...(Kur’an 4:7)
Për të pasur gjithkush dobi, Ne kemi caktuar trashëgimtarë për pronën e lënë nga prindërit dhe nga të afërmit. Jepeni edhe pjesën e atyre q’u keni premtuar! Vërtet Zoti është Dëshmitar i gjithçkaje...(Kur’an 4:33)
Sipas këtyre vargjeve, Zoti u ka dhënë të drejtë fëmijëve që t’i trashëgojnë pronat e lëna nga prindërit e tyre. A ka ndonjë varg tjetër në Kur’an, i cili ua mohon këtë të drejtë fëmijëve të të dërguarve dhe në veçanti të bijës së Muhammedit?
Edhe sikur të pranojmë se hadithi i përcjellë nga Ebu Bekri është i vërtetë dhe se pasardhësit e profetëve nuk mund të trashëgojnë asgjë prej tyre, atëherë ky “ligj” do të duhej të ishte i vlefshëm për pasardhësit e të gjithë profetëve dhe jo vetëm për të bijën e Muhammedit. Megjithatë, sipas Kur’anit, profetët e kaluar i kishin trashëgimtarët e tyre, të cilët trashëguan nga këta profetë.
Dhe Sulejmani ishte trashëgimtar i Davudit...(Kur’an 27:16)
Shënim i përkthyesit të Kur’anit në lidhje me këtë varg:
Ajo që nënkuptohet këtu është se Davudi, jo vetëm që e trashëgoi mbretërinë e të atit por edhe thellësinë e tij shpirtërore dhe pozitën profetike, të cilat jo gjithmonë përcillen nga babai tek i biri. (Përkthimi i Kur’ani në anglisht, nga A. Jusuf Ali)
Sido që të kishte qenë, Fatimeja s’kishte nevojë të sillte dëshmitarë sepse ajo tashmë ishte pronare e Fedekut. Pronësia e saj në këtë copë toke ishte në bazë të një dekreti nga Muhammedi, i Dërguari i Zotit dhe Sunduesi i myslimanë. Si i tillë, ky dekret nuk mund të sfidohej nga askush. Në këtë rast, ishte Ebu Bekri ai që duhej të sillte dëshmi se pronësia e Fatimesë në Fedek ishte ilegale.
Një pikë e rëndësishme është që në një shtet, ekzekutivi të jetë i ndarë nga sistemi gjyqësor dhe që ekzekutivi të mos përzihet në gjyqësi. Por në rastin e Fedekut, Ebu Bekri, i cili ishte pala e akuzuar (se e uzurponte pa të drejtë një tokë), ishte njëherit edhe gjykatës i çështjes. Dhe siç mund të pritet në një rast të tillë dhe në çdo gjykim të inskenuar dhe të paracaktuar, verdikti i tij ishte e kundërta e asaj që kërkonte pala akuzuese.
Uzurpimi i Fedekut ishte një akt skajshmërisht arbitrar. Jo shumë kohë pas Fedekut, Ebu Bekri u konfrontua me shumë probleme të reja dhe komplekse. Për t’i zgjidhur këto probleme, ai themeloi dy principe të rëndësishme. Njëri ishte emërimi i shokëve të Profetit si gjykatës. Për këto pozita, ai zgjodhi njerëz që ishin të famshëm për pozitën e tyre të lartë dhe për diturinë. Sikur Ebu Bekri të ishte i drejtë, edhe rastin e Fedekut do të duhej t’ia përcillte një gjykatësi të tillë, në vend që të ndërmerrte një veprim të njëanshëm dhe ta konfiskonte tokën.
Principi i dytë që e themeloi Ebu Bekri ishte konsultimi me shokët e Profetit. Kur kishte probleme të vështira, ai ulej në xhami, i mblidhte shokët më të famshëm të Profetit dhe e shtronte çështjen para tyre. Pas një diskutimi, çështja zgjidhej. Sikur Ebu Bekri të kishte qenë i drejtë, ai do të duhej t’u kërkonte një gjykim të paanshëm shokëve të Profetit në lidhje me çështjen e Fedekut. Por këtë nuk e bëri kurrë.
“Hadithi”, të cilin Ebu Bekri e hodhi si argumentin e tij për ta konfiskuar Fedekun, ishte në të vërtetë vetëm një improvizim i bërë shpejt e shpejt, vetëm që të mund t’i ndihmonte në këtë situatë, e cila e vinte në rrezik pozitën e tij. Ishte ky një “princip” që atëherë u përmend për herë të parë dhe të fundit. Sapo kaloi kriza, ky princip u “varros” për të mos u nxjerrë kurrë më.
Gjatë konfrontimit të saj gjyqësor me qeverinë e Sakifes në lidhje me çështjen e Fedekut, Fatimeja edhe nuk priste ndonjë drejtësi të madhe. Vdekja e babait të saj, siç mund të kuptohet, ishte dhimbja dhe goditja më e madhe për të. Megjithatë, disa nga shokët e Profetit, sikur të mos u dukej mjaft e madhe kjo dhimbje, vendosën që edhe vetë të jepnin një “kontribut” të tyre. Pikërisht në kohën kur Fatimeja mbante zi dhe vajtonte për vdekjen e të atit, Ebu Bekri e shpalli verdiktin e tij në lidhje me konfiskimin e Fedekut, me çfarë njerëzit e qeverisë e morën tokën nën kontroll.
Shumë kohë pasi kishte vdekur edhe pala e akuzuar edhe pala që akuzonte në rastin e Fedekut, Kalifi umajjad Umar bin Abd’ul-Azizi (i dymbëdhjeti me radhë pas Ebu Bekrit), do t’ua kthente Fedekun pasardhësve të Fatimesë. Siç dëshmon historia, Umar bin Abd’ul-Azizi ishte një sundues që i druhej Zotit dhe kuptonte se konfiskimi i Fedekut kishte qenë një akt i pakujdesshëm dhe një uzurpim.
Veprimi i qeverisë së Sakifes gjatë konfiskimit të Fedekut s’kishte të bënte shumë me ligjin ose me interpretimin e tij. Udhëheqësit e kësaj qeverie ishin të frymëzuar nga një qëllim i vetëm: t’ua merrnin pasardhësve të Muhammedit burimin e tyre të vetëm për jetesë. Sipas ligjeve islame, lëmosha është e ndaluar për familjen e Muhammedit dhe ata nuk mund ta pranonin atë. Prona që ua kishte falur Muhammedi ishte konfiskuar dhe e drejta e tyre për ta trashëguar atë, nuk u njihej.
Tërheqja e Aliut nga jeta publike
Pas këtyre ndryshimeve, pjesën më të madhe të kohës së tij Aliu e kaloi i mbyllur në shtëpi, ku merrej me mbledhjen dhe radhitjen kronologjike të vargjeve të Kur’anit. Me këtë, ai demonstronte se detyra e tij ishte shërbimi ndaj Islamit, pavarësisht rrethanave të jashtme. Para miqve të tij, ai shumë shpesh e përsëriste një thënie të të Dërguarit të Zotit, sipas të cilës Kur’ani dhe familja e tij ishin “trashëgimia” e të Dërguarit për shoqërinë myslimane dhe se që të dy këto trashëgimi ishin të pandashme nga njëra-tjetra.
Në mesin e shokëve të Profetit, askush nuk ishte më kompetent se Aliu për t’i përmbledhur vargjet e Kur’anit. Ai ishte njëri nga shokët e të Dërguarit që e dinte Kur’anin përmendësh. Vetë Umar ibn Khattabi ishte përpjekur për katërmbëdhjetë vite me radhë për ta mësuar kapitullin e dytë të Kur’anit por nuk kishte arritur.
Përmbledhja e vargjeve të Kur’anit sipas rendit në të cilin ishin shpallur, ishte një detyrë që mund të kryhej vetëm nga një person i edukuar me kujdes nga vetë Muhammedi. Pikërisht i tillë ishte Aliu. Me Muhammedin, ai kishte kaluar më shumë kohë se gjithkush tjetër dhe mund të thuhej lehtësisht se ishte rritur me Kur’anin. Vetë ai ka thënë shpesh se nuk kishte një varg të Kur’anit, për të cilin nuk dinte se kur ishte shpallur, ku dhe përse. Ai e dinte kohën, vendin dhe rrethanat në të cilat ishte shpallur secili varg.
Aliu e përfundoi këtë detyrë të tij të vetë-imponuar. Por fatkeqësisht për Islamin, grupi që ishte në pushtet, duke e ndjekur politikën e tij të veprimit të deriatëhershëm, vendosi të mos e njihte këtë vepër. Për ta, asgjë nuk mund të ishte më e pakëndshme sesa të pranohej një shërbim i Aliut për Islamin. Si pasojë, ata nuk e pranuan këtë përmbledhje të Kur’anit që Aliu e kishte përgatitur.
Në ditët pas vdekjes së Profetit, shumë njerëz erdhën të takoheshin me Aliun dhe disa prej tyre e këshilluan që me forcë ta merrte atë që i takonte. Në mesin e tyre, kishte edhe miq të sinqertë të tij por edhe shumë njerëz që dëshironin ta shfrytëzonin rastin për përfitime vetjake. Të gjithë ata i dhanë përkrahje Aliut. Siç mund të kuptohet, grupi i dytë i jepte përkrahje vetëm për t’i realizuar qëllimet e veta. Ata shpresonin se do të shkaktonin një luftë brendaislame, që më pas të përfitonin nga kjo përçarje e myslimanëve.
Menjëherë pas vdekjes së Profetit, xhaxhai i tij Abbas ibn Abd’ul-Muttalibi erdhi tek Aliu dhe i tha: “Zgjate dorën që të ta shpreh bindjen time! Ky veprim i imi do të ketë ndikim tek myslimanët e tjerë. Ata do të thonë se xhaxhai i Profetit ia shprehu Aliut bindjen. Andaj edhe ne duhet t’i bindemi atij”.
Natyrisht, Abbasi ishte njëri nga miqtë e paktë të sinqertë në këtë rreth. Në kategorinë e dytë të atyre që “ia donin të mirën” Aliut, ishte edhe prijësi i fisit Umejje dhe armiku i përjetshëm i Islamit: Ebu Sufjani. Në ndodhitë pas vdekjes së Profetit, ai e shihte mundësinë për ta shkatërruar Islamin dhe vendosi ta shfrytëzonte këtë gjë. Ai shkoi tek Aliu dhe i tha: “Është e tmerrshme kur shoh se pjesëtarë të fiseve më të pavlera të Kurejshit po e uzurpojnë të drejtën tënde dhe ta marrin nga dora qeverisjen që të takon ty. Nëse dëshiron t’ua marrësh qeverisjen nga duart, mjafton të më japësh një shenjë dhe unë sakaq do t’i mbush rrugët e Medines me ushtarë e kalorës të gatshëm për të vdekur me urdhrat e tu”.
Cili i vdekshëm mund t’i rezistonte një oferte të tillë? Dhe në fund të fundit, ç’kishte për të humbur Aliu? Atë që mund ta humbte, e kishte e humbur tashmë. Por nga ana tjetër, kush ne mesin e myslimanëve e donte Islamin më shumë se Aliu? Ai kurrë s’kishte lejuar që lakmia dhe provokimet të ishin një shtysë për të vepruar kundër interesave të Islamit dhe të myslimanëve. Islami ishte akoma një arritje e brishtë që mund të shkatërrohej ose të dëmtohej nga forca të korruptuara, si brenda Medines ashtu edhe jashtë. Por tek Aliu, Islami kishte një mbrojtës që kurrë nuk do ta lejonte këtë gjë.
Nëse Aliu ishte “gjykuesi më i mirë në Islam”, ai ishte edhe gjykuesi më i mirë i njerëzve. Përgjigja në formë pyetjeje që ia dha Ebu Sufjanit, është tejet karakteristike për të: “Prej kur ke filluar t’ia duash të mirën Islamit?” Ishte kjo një pyetje retorike, e cila e refuzoi ofertën e Ebu Sufjanit ashtu siç e meritonte.
Me këtë përgjigje, Aliu demonstroi edhe njëherë se vetëm ai ishte mbrojtësi i vërtetë i Islamit. Në këtë çast kritik, ai i sakrifikoi ambiciet dhe interesat e tija për ta shpëtuar Islamin nga një tragjedi.
Ishte vërtet një periudhë kritike në historinë e Islamit të sapolindur. Rebelime kundër qeverisë së Ebu Bekrit po fillonin në çdo cep të shtetit. Sikur Aliu ta pranonte sugjerimin e Abbasit dhe të Ebu Sufjanit, mbase do të arrinte ta merrte në dorë qeverisjen e Medines. Por ky sukses i tij do t’i kushtonte një luftë civile në Medine, në vetë bërthamën e shtetit dhe të shoqërisë myslimane. Një luftë e tillë në Medine do t’i jepte fund të menjëhershëm jetës së Islamit. Aliu e kaloi edhe këtë sfidë, njësoj siç i kishte kaluar sfidat e tjera në jetën e tij. Ai nuk iu bind lakmisë.
Shoqëria e Sinsinatit, e formuar pas Revolucionit Amerikan nga ana e oficerëve që shërbyen pranë George Washingtonit, i ka ruajtur gjithmonë lidhjet e saja me pasardhësit e oficerëve francezë që i shërbyen kauzës amerikane. Përkthimi i motos së kësaj shoqërie është kuptimplot: “Ai sakrifikoi gjithçka për ta shpëtuar kombin”.
Një moto e ngjashme, mbase shumë më e përshtatshme për Ali ibn Ebu Talibin, do të ishte: “Ai sakrifikoi gjithçka për ta shpëtuar Islamin”.
Brenda një dite të vetme, Aliu ishte përballur me dy goditje të tmerrshme. E para ishte vdekja e mikut dhe bamirësit të tij më të madh Muhammedit. Vdekja e këtij të fundit i kishte dhënë fund lumturisë dhe mirëqenies së Aliut e të familjes së tij. Goditja e dytë kishte qenë uzurpimi i të drejtës së tij të pasardhësisë. Shokët e Profetit e kishin nxjerrë Kalifatin nga shtëpia e tij dhe e kishin përshtatur atë për veten e tyre.
Aliu po përpiqej të shpëtonte nga ndikimi i këtyre dy goditjeve kur erdhi një goditje e tretë, po kaq shkatërrimtare sa dy të parat. Shtatëdhjetë e pesë ose nëntëdhjetë e pesë ditë pas vdekjes së Profetit, vdiq edhe e bija e tij e dashur, Fatimeja. Pas vdekjes së saj, Aliu u kaplua nga pikëllimi. Në përshtatshmëri me kërkesën e saj, Fatimeja u varros natën. Vetëm pjesëtarët e familjes u informuan për varrimin dhe vetëm ata e dinin vendin ku do të varrosej. Populli i Medines nuk e kuptoi kur dhe ku u varros Fatimeja.
Pas vdekjes së të atit, Fatimeja s’dëshironte tjetër veçse të bashkohej me të në Qiej. Vdekja e saj u përshpejtua dhe mbase u shkaktua nga goditjet e njëpasnjëshme që erdhën pas vdekjes së të atit. Shumë nga shokët e Profetit nuk kishin marrë pjesë në varrimin e tij. Kësaj radhe, në varrimin e Fatimesë, ata qëllimisht nuk u lajmëruan. Ajo u takua me të atin në Qiej dhe e gjeti sërish lumturinë e humbur që nga vdekja e babait të saj.
Aliu ishte vetëm 32 vjeç kur vdiq i Dërguari dhe e bija e tij. Pas vdekjes së tyre, koha e mbetur e tij kaloi si një ndajnatë, në të cilën u përpoq t’i tejkalonte dhimbjet e tija nëpërmjet devotshmërisë ndaj Zotit dhe nëpërmjet shërbimeve për Islamin. Edhe përkundër mospajtimeve të tija me sunduesit e kohës, ai kurrë nuk ndoqi një politikë penguese dhe u tregua gjithnjë i gatshëm për t’u shërbyer myslimanëve. Gjithçka që ai tha dhe bëri ishte për ta fuqizuar Islamin dhe për t’u ndihmuar myslimanëve. Edhe njëherë tjetër, Aliu po demonstronte se dashuria dhe urrejtja e tij, njësoj si miqësia dhe armiqësia, ishin vetëm e vetëm për hir të Zotit. Sjellja e tij ndaj individëve ishte krejtësisht jopersonale. Të tilla ishin edhe dashuria dhe urrejtja e tij. Ai dashuronte dhe urrente vetëm për hir të Zotit. Ai i donte ata që e donin Zotin dhe i urrente ata që e urrenin Atë.
Ebu Bekri dhe Umari e dinin se arabët kishin dy obsesione: dashurinë për të plaçkitur dhe hakmarrjen. Të dy këto pika të dobëta ata do t’i shfrytëzonin më së miri. Ata u dhanë arabëve mundësi për të plaçkitur duke i akuzuar si jobesimtarë ata myslimanë që nuk i kishin paguar tatimet. Në çastin kur ata u etiketuan si jobesimtarë, ishte e ligjshme të vriteshin, të plaçkiteshin shtëpitë e tyre dhe t’u robëroheshin fëmijët e gratë.
Por eliminimi i “jobesimtarëve” ishte vetëm një çështje e vogël dhe lokale. Për t’i zgjidhur problemet e tyre afatgjata, Ebu Bekri dhe Umari ndërmorën veprime në kufijtë e shtetit. Fitimtarëve në luftërat kundër “jobesimtarëve”, ata nuk u lejuan të ktheheshin në Medine. Në vend të kësaj, urdhëruan që ushtria të nisej drejt frontit pers dhe sirian dhe t’i pushtonte njëkohësisht këta dy vende. Ky vendim, siç do të tregonin ngjarjet në vijim, ishte një lëvizje gjeniale politike.
Theodor Nöldeke
Ishte vërtet një vendim i goditur që fiset e saponënshtruara të egërsirës të ktheheshin drejt një qëllimi të jashtëm, në të cilin mund ta shuanin në një nivel shumë më të madh etjen e tyre për plaçka, t’i ruanin ndjenjat e tyre luftarake dhe ta përforconin lidhjen e tyre me besimin e ri... (“Shënime nga historia e Lindjes”).
Mbase do të ishte më e saktë sikur Nöldeke të thoshte se fiset “do ta përforconin lidhjen e tyre me qeverinë e re të Sakifes” dhe jo “me besimin e ri”. Besimi nuk bëhet më i fuqishëm duke vrarë njerëz të tjerë dhe duke i plaçkitur shtëpitë dhe qytetet e tyre. Megjithatë, nuk ka dyshim se fiset e përforcuan lidhjen e tyre me qeverinë e Sakifes, e cila u dha një mundësi të shkëlqyer për ta “shuar etjen e tyre për plaçka”.
Geoffrey Blainey
Profesor Quincy Wright , i cili në vitin 1942 e përfundoi në Chicago një studim në lidhje me luftën, erdhi në përfundimin se njëri nga shkaqet kryesore dhe më të shpeshta të luftërave ndërkombëtare është tendenca agresive për të bërë luftë të jashtme me qëllim të largimit të vëmendjes nga problemet e brendshme. (“Shkaqet e luftërave”, New York, 1973).
Sir Basil Lidell Hart
Diktatorët bëjnë luftë me ndonjë shtet tjetër si një mjet për ta larguar vëmendjen nga situata e brendshme dhe për të lejuar që pakënaqësia të shpërthejë në drejtim të jashtëm... (“Përse nuk mësojmë nga historia?”, 1973).
Kur ushtritë myslimane i sulmuan ushtritë romake dhe perse, pakënaqësia e tyre shpërtheu në drejtim të jashtëm.
Professor James M. Buchanan
Duhet të ruhemi nga hijet e “1984”-ës së Orwellit, në të cilën armiqtë e jashtëm krijohen, qofshin të vërtetë ose imagjinarë, vetëm për të fituar përkrahje të brendshme morale për qeverinë kombëtare. (cituar nga Leonard Silk në gazetën “New York Times” të datës 24 Tetor 1986).
Dr. Hamid’ud-Din, një historian bashkëkohor pakistanez, thotë se Ebu Bekri kishte arsye të forta për ta sulmuar Persinë dhe Romën. Në veprën e tij, ai shkruan:
Arabët u bashkuan nën flamurin e Islamit dhe persët tashmë i konsideronin ata si një rrezik të madh. Arabët e krishterë të Irakut shumë shpesh i nxisnin persët kundër arabëve myslimanë (asokohe Iraku ishte akoma pjesë e Perandorisë Persiane). Por persët s’kishin mundësi t’u kushtonin vëmendje arabëve për vetë faktin se mbyteshin në luftërat e tyre civile që po e shkatërronin shtetin. Megjithatë, Ebu Bekri ishte i sigurt se sikur Persisë t’i rikthehej paqja e brendshme, ajo do ta sulmonte menjëherë Arabinë. Andaj, ai ishte gjithnjë i kujdesshëm dhe kurrë nuk u nda nga principi “siguria në radhë të parë”. Konflikte të vogla kishin filluar tashmë ndërmjet nomadëve të Irakut dhe myslimanëve të Vailit. Methanna bin el-Harith, prijës i Vailit, shkoi në Medine dhe i kërkoi leje Ebu Bekrit për ta sulmuar Irakun. Asokohe, Halid bin Velidi sapo e kishte përfunduar ekspeditën e tij kundër jobesimtarëve në Arabinë Qendrore, të cilët ishin eliminuar me sukses. Ebu Bekri e emëroi atë zëvendës të Methannas. (“Historia e Islamit”, botuar në Lahore, Pakistan nga Hamid’ud-Din, historian i doktoruar në Universitetin Harvard).
Siç duket, Ebu Bekri kishte arsye të fuqishme për t’i sulmuar edhe romakët. Në lidhje me këtë, Hamid’ud-Dini shkruan:
Njësoj si persët, erdhe romakët i druheshin qeverisë së re të konsoliduar të arabëve dhe e konsideronin atë një rrezik për ta. Për këtë arsye, ekzistonte gjithnjë rreziku i një sulmi pers ose romak kundër Medines. Ebu Bekri kurrë s’ishte i pavëmendshëm për këtë rrezik. Andaj, ai e dërgoi Halid bin Saidin në krye të një grupi ushtarësh, që të vëzhgonte dhe të raportonte në lidhje me frontin romak. (Historia e Islamit, botuar në Lahore, Pakistan)
Ushtarët e Ebu Bekrit e “vendosën paqen” në Arabi, e morën zeqatin nga fiset që s’e kishin paguar deri atëherë dhe kur s’kishte mbetur asgjë për të bërë në Arabi, ushtria i bëri ekspeditat e para drejt territorit pers dhe bizantin. Sukseset e vogla u ndoqën nga fitore të mëdha. Një rrjedhë e vazhdueshme ari dhe argjendi, grash dhe robëreshash, filloi të arrinte në Medine. Muhaxhirët dhe ensarët i harruan diskutimet e tyre në lidhje me atë që ishte e drejtë dhe e gabuar dhe po kështu, i harruan edhe dyshimet dhe xhelozitë e e tyre të ndërsjella. Ekspeditat në Persi dhe në Siri e konsoliduan qeverinë e Sakifes në Medine.
Qëllimet e luftërave të Ebu Bekrit dhe Umarit ishin:
1- Të pushonin kritikët e qeverisë së Sakifes dhe të merrnin fund pyetjet e shumta në lidhje me të.
2- Të bindeshin myslimanët se politikat e qeverisë së Sakifes ishin të prira nga një vullnet i vërtetë fetar.
3- T’u jepej arabëve një mundësi e mirë për ta shuar etjen e tyre për plaçkitje. Sipas kësaj teorie, kur arabët t’i shijonin kënaqësitë e pushtimit dhe plaçkitjes, ata do të kishin shumë pak kohë për të menduar në lidhje me pyetjet morale, etike dhe filozofike. Interesi i tyre do të dominonte mbi gjërat e tjera.
4- Të sigurohej pozita e qeverisë së Sakifes me të gjitha mjetet e mundshme. Udhëheqësit e kësaj qeverie kuptuan se në kaosin e luftërave dhe të pushtimeve, arabët do ta harronin familjen e Profetit të tyre. Ky do të ishte triumfi i vërtetë i qeverisë së Sakifes.
5- T’u jepej mundësi armiqve të familjes së Muhammedit të ngjiteshin lartë në pozitat e tyre, që të mund ta përforconin strukturën e Sakifes.
Ndonëse Aliu kurrë s’e kishte sfiduar Ebu Bekrin dhe Umarin, vetë prania e tij mjaftonte që ata ta konsideronin një “rrezik” për sigurinë e tyre. Për ta “siguruar” vetveten, ata do të duhej të gjenin një bosht tjetër fuqie. Këtë e gjetën pikërisht në familjen e Ebu Sufjanit dhe tek Umajjadët e tjerë të Mekkes, me të cilët lidhën aleanca të forta.
Sir John Glubb
Tre komandantët (e Ebu Bekrit në ekspeditën siriane) ishin Amr bin As, Shurahbil bin Hasana dhe Jezid bin Ebu Sufjani. Në ndërkohë, babai i këtij të fundit, Ebu Sufjani plak, triumfuesi i Uhudit dhe kundërshtari i vjetër i Muhammedit, ishte hequr nga skena duke e marrë përsipër qeverisjen e Jemenit. (“Pushtimet e mëdha arabe”, 1963).
Qeverie e Sakifes e emëroi Ebu Sufjanin për guvernator të Jemenit dhe djalin e tij më të madh Jezidin si gjeneral në ekspeditën siriane. Vëllai i vogël i Jezidit, Muavije bin Ebu Sufjani, ishte oficer në të njëjtën ushtri dhe e shoqëroi të vëllain.
Më në fund ishin krijuar mundësi të reja për dështakët umajjadë dhe nga anonimiteti i plotë, në të cilin ishin fundosur në të gjallë të Muhammedit, ata filluan përnjëherë të ngjiteshin në pozitat më të larta të shtetit.
Ebu Bekri dhe Umari, që të dy shfaqën një prirje të qartë për umajjadët gjatë sundimit të tyre. Këtë mund ta kenë bërë edhe për të siguruar dominim dhe për ta ruajtur integritetin e qeverisë që kishin formuar. Me sa duket, ata kishin një përshtypje tejet të mirë në lidhje me Ebu Sufjanin dhe me fëmijët e tij. Në veprën e tij “Jeta e Profetit”, Muhammed Shibli Nomaniu e përcjell ngjarjen në vijim:
Në sytë e Muhammedit, i pasuri dhe i varfëri, i zoti dhe skllavi, i bardhi dhe i ziu, të gjithë ishin të barabartë. Selmani, Shuhajbi dhe Bilalli, që të tre kishin qenë skllevër. Por tashmë ata ishin të barabartë me prijësit e Kurejshit.
Një ditë, Selmani dhe Bilalli po shkonin diku dhe u takuan me Ebu Sufjanin dhe Ebu Bekrin. Njëri nga ata tha: “Përse qafën e këtij armiku të Zotit s’e ka goditur akoma tehu i shpatës?”
Ebu Bekri u tmerrua me ta dëgjuar këtë dhe tha: “Si guxon të flasësh kështu për prijësin e Kurejshit?”. Më pas, ai menjëherë shkoi tek i Dërguari dhe u ankua në lidhje me këtë rast. Por i Dërguari ia ktheu: “Shpresoj që të mos e kesh zemëruar Selmanin ose Bilallin. Nëse i ke zemëruar ata, e ke zemëruar vetë Zotin”.
Atëherë Ebu Bekri shkoi tek Selmani dhe Bilalli dhe i pyeti: “A jeni të zemëruar me mua?” Ata u përgjigjën: “Jo! Të faltë Zoti!” (“Jeta e Profetit”, vëll.2, botuar në Azamgarh, Indi, 1974).
Dr. Hamid’ud-Din
Kur vdiq Muhammedi, Ebu Bekri u bë Kalif. Ai ishte mjaft i vetëdijshëm për statusin e lartë të umajjadëve dhe i vëmendshëm ndaj lavdisë dhe nderit të tyre. Jezidin, djalin e Ebu Sufjanit, e emëroi për gjeneral të ushtrisë së tij. Në këtë kohë, Umajjadët bënë vepra aq të mëdha në shërbim të Islamit, sa njerëzit i harruan armiqësitë e tyre të mëparshme. Kur Damasku u pushtua, Umari (i cili tashmë e kishte trashëguar Ebu Bekrin si Kalif), e emëroi Jezid bin Ebu Sufjanin si guvernator. Kur vdiq Jezidi, në vend të tij Umari e emëroi Muavijen (vëllain e vogël të Jezidit) si guvernator të ri të Damaskut. (“Historia e Islamit”, Lahore, Pakistan, 1971)
Në këtë vlerësim të tij, historiani ka përfshirë edhe një shënim krejtësish subjektiv. Ç’veprash të mëdha kishin bërë vërtet Umajjadët “për hir të Islamit” në kohën e Ebu Bekrit ose në kohën e Umarit? Umajjadët vërtet bënë punë të mëdha (p.sh. pushtuan toka të reja) por këtë e bënë shumë më vonë dhe jo për hir të Islamit por thjesht për interesin e tyre. Dhe kush vallë ishin ata njerëz që i kishin harruar armiqësitë e kaluara të Umajjadëve kundër Islamit? Të parët që i harruan këto gjëra s’ishin tjetër veçse vetë Ebu Bekri dhe Umari.
Aleanca e Ebu Bekrit dhe e Umarit me familjen e Ebu Sufjanit e me Umajjadët kundër familjes së Muhammedit dhe kundër Hashimitëve, ishte një aleancë e përhershme dhe e pathyeshme.
Si trashëgimtarët shpirtërorë dhe “instrumentet” e politikës së Ebu Bekrit dhe Umarit, umajjadët kaluan një periudhë prej “çiraku”, që më në fund t’i shtronin pretendimet e tyre dhe të shpërbleheshin me të njëjtat. Shpërblimi i tyre s’ishte tjetër veçse vetë qeveria e Sakifes!
Ky është tregimi i ngjitjes në pushtet të umajjadëve. Pikërisht në këtë mënyrë, siç thotë edhe Gibboni, “prijësit e idhujtarisë u bënë udhëheqës të fesë dhe të perandorisë së Muhammedit”, mbase në njërën nga ndodhitë më ironike të historisë.
Sëmundja dhe vdekja e Ebu Bekrit
Në vitin 13 pas Hixhrit (viti 634), Ebu Bekri u sëmur dhe kur kuptoi se do të vdiste së shpejti, filloi të mendonte për emërimin e pasardhësit të tij.
Ai e thirri sekretarin e vet Osman bin Affanin që t’ia shkruante testamentin. Kur erdhi ky i fundit, Ebu Bekri ndenji ulur mbi shtrat dhe i diktoi:
“Me emrin e Zotit që është Bamirës dhe Mëshirues! Unë, Ebu Bekri, pasardhësi i të Dërguarit të Zotit..”.
Ebu Bekri arriti t’i thoshte vetëm këto fjalë dhe pastaj i ranë të fikët. Kur ishte pa vetëdijë, Osmani shkroi vetë: “...e emëroj Umarin si pasardhës timin dhe si sunduesin tuaj”.
Kur Ebu Bekri u zgjua sërish, ai e pyeti Osmanin se ç’kishte shkruar dhe ai ia lexoi fjalinë e plotë: “Unë Ebu Bekri, pasardhësi i të Dërguarit të Zotit, e emëroj Umarin si pasardhës timin dhe si sunduesin tuaj”. Ebu Bekri i miratoi këto fjalë dhe vazhdoi të diktonte. (“Historia” e Taberiut, vëll.4, fq.52).
Osmani nuk mund ta dinte në do të zgjohej sërish Ebu Bekri dhe në do të mund ta kompletonte testamentin e tij. Sipas kësaj, Osmani tashmë kishte falsifikuar një dokument, të cilin ai dhe disa të tjerë mbase do t’ia imponon më pas shoqërisë myslimane si testament të Ebu Bekrit.
Ndonëse Ebu Bekrit i ranë të fikët disa herë gjatë diktimit të testamentit, Umari asnjëherë nuk klithi se Ebu Bekri nuk dinte ç’fliste. I njëjti Umar nuk i kishte lejuar të Dërguarit të Zotit ta diktonte testamentin e tij, ndonëse këtij të fundit nuk i ranë aspak të fikët dhe nuk e humbi fare vetëdijen gjatë diktimit të testamentit.
Umari e mori testamentin e Ebu Bekrit dhe shëtiti në mesin e njerëzve duke u kërkuar ta pranonin atë që kishte shkruar Kalifi i Profetit.
Zgjedhja e Ebu Bekrit dhe demokracia
Shumë historianë e kanë hedhur pretendimin se zgjedhja e Ebu Bekrit u bë sipas principeve të demokracisë. Por ky pretendim nuk mund të jetë i saktë për disa shkaqe:
1- Kur vdiq Muhammedi, pjesa më e madhe e arabëve e kishin pranuar Islamin. Sipas principeve të demokracisë, të gjithë ata do të duhej të merrnin pjesë në zgjedhjen e prijësit të tyre. Dhe nëse kjo ishte e pamundur, atëherë duhej që së paku prijësit e të gjithë fiseve ta jepnin mendimin e tyre. Dhe nëse edhe kjo nuk ishte e mundur, atëherë do të duhej që pasardhësi i Profetit të zgjidhej në Xhaminë e tij, në një mbledhje ku do të merrnin pjesë të gjithë muhaxhirët dhe ensarët e pranishëm në Medine. Në jo tjetër, ky opcion i fundit ishte më se i mundur.
Por asnjëra nga këto metoda nuk u përdor. Në vend të kësaj, dy fise në mesin e ensarëve, Aus dhe Khazraxh, u mblodhën në Sakife për të zgjedhur një prijës të tyre. Spiunët e Ebu Bekrit dhe të Umarit i informuan në lidhje me mbledhjen e ensarëve dhe këta të dy vrapuan për t’iu bashkëngjitur mbledhjes. Gjatë rrugës, e morën me vete edhe Ebu Ubejde ibn el-Xherrahun.
Ebu Bekri dhe Umari janë lëvduar nga historianët se ishin shembuj të mëdhenj të demokracisë. Po të ishin vërtet të tillë, ata do të duhej t’u thoshin ensarëve që ta anulonin takimin e tyre në Sakife dhe të mblidheshin në Xhaminë e Madhe për të zgjedhur një udhëheqës, në praninë e të gjithë muhaxhirëve dhe ensarëve. Por një gjë të tillë nuk e bënë kurrë.
2- Në fjalimet e tyre në Sakife, Ebu Bekri dhe Umari i shprehën mirënjohjet e tyre për shërbime që ensarët i kishin bërë për Islamin por shtuan se qeveria që ata dëshironin ta merrnin në duar ishte krijuar nga Muhammedi. Tani që kishte vdekur ai, ajo do të duhej t’u takonte pasardhësve të tij dhe jo atyre. Ebu Bekri dhe Umari e shihnin veten si pasardhës të Muhammedit, duke e arsyetuar këtë me faktin se ishin nga fisi i Kurejshit, të cilit i takonte edhe vetë Muhammedi.
Është një rregull themelor i demokracisë që një kandidat për një post të caktuar të garojë për të duke u themeluar në cilësitë e tija personale. Ai duhet të jetë i aftë, të ketë përvojë etj. Në demokraci, një kandidat kurrë nuk pretendon se meriton ta marrë një pozitë të caktuar vetëm sepse është i lidhur përnga gjaku me mbajtësin pararendës të këtij posti. Megjithatë, argumenti më i madh i Ebu Bekrit kundër ensarëve ishte pikërisht pretendimi se ai ishte më afër Profetit se ç’ishin ata.
3- Në rastin e emërimit të Umarit si Kalif, Ebu Bekri as nuk u mundua të inskenonte një farsë zgjedhjeje. Në mënyrë tejet arbitrare, ai e shpalli Umarin Kalif të ardhshëm të myslimanëve.
Myslimanët sunnitë pretendojnë se i Dërguari i Zotit nuk emëroi një pasardhës të vetin dhe se këtë zgjedhje ia la shoqërisë myslimane. Por Ebu Bekri e emëroi pasardhësin e vet dhe me këtë, devijoi nga praktika e Profetit. Nëse ishte një traditë (sunnet) e Profetit që të mos emërohej pasardhësi, atëherë duhet pranuar se Ebu Bekri nuk e respektoi këtë traditë dhe e emëroi vetë pasardhësin e tij.
Ebu Bekri nuk ishte i vetëm në refuzimin e demokracisë nëpërmjet veprave të tija. Njeriu më i rëndësishëm në zgjedhjen e Ebu Bekrit, vetë Umar bin Khattabi e kishte dënuar këtë lloj veprimi. Ai i kishte paralajmëruar myslimanët që kurrë më pas të mos përpiqeshin të zgjidhnin një udhëheqës nëpërmjet zgjedhjeve dhe se Zoti i kishte ruajtur nga pasojat e dëmshme të kësaj metode të zgjedhjes që ishte përdorur për Ebu Bekrin.
Ebu Bekri vdiq në muajin Gusht të vitit 634 dhe u varros pranë Profetit të Islamit.
Shumica e myslimanëve të sotëm besojnë se qeveria islame është demokratike për nga karakteri. Një qeveri e udhëhequr nga myslimanët mund të jetë e tillë por e njëjta gjë nuk vlen për një qeveri islame.
Deri në fund të Luftës së Parë Botërore, myslimanët jetuan gjithkund nën sundimin e mbretërve dhe të sulltanëve. Mbretërit e tyre i quajtën “Zil’lullah” (Hija e Zotit) dhe ishin më se të lumtur që jetonin nën këtë “hije” (nëse mund të thuhet se Zoti ka hije), ndonëse me shumë pak përjashtime, këta mbretër dhe sulltanë ishin sundues despotikë, autokratë dhe autoritarë. Ata ushtronin fuqi absolute mbi popullin dhe mund ta vrisnin gjithsecilin që do t’i zemëronte.
Pas Luftës së Parë Botërore, fuqia e mbretërve filloi të dobësohej. Në perceptimet e ndryshme të shekullit të njëzetë, mbretërit dhe sulltanët u bënë “të dalë mode” dhe myslimanët zbuluan se demokracia paskësh qenë më islamike. Ata filluan t’i thurnin lavde demokracisë dhe shumë prej tyre u “konvertuan” në të. Ky “konvertim” i tyre në demokraci do të thoshte se Islami, në katërmbëdhjetë shekujt e parë të tij kishte qenë “jodemokratik” dhe se vetëm pas vitit 1919, kishte filluar të “demokratizohej”.
Ata myslimanë që pretendojnë se demokracia është islamike thonë se pas vdekjes së të Dërguarit të Zotit, shokët e tij e themeluan atë që do të quhej “el-Khilafat er-Rashida” (Kalifati i të Drejtudhëzuarve), i cili do të ishte shembulli më i mirë i një qeverisjeje demokratike.
Ky Kalifat zgjati vetëm tridhjetë vjet. Pas tyre, demokracia islame u shtyp nga monarkia absolute dhe me këtë, sistemi i ashtuquajtur “demokraci islame” mori fund. Kjo demokraci duket se ishte një luks i tepërt dhe i brishtë. Në të vërtetë, ai nuk zgjati as tridhjetë vjet dhe jo më tepër se një gjeneratë.
Demokracia islame vdiq pa pasur një mbrojtës të flaktë dhe fare pa u vajtuar. Kush e vrau atë? Paganët? Idhujtarët? Politeistët? Çifutët? Të krishterët? Jo!!! Atë e vranë vetë myslimanët. Dhe kush ishin vallë ata myslimanë që e vranë këtë demokraci? Nuk ishin myslimanët e gjeneratave të mëvonshme por ishte vetë gjenerata e Muhammedit dhe e të gjithë “shokëve” e tij.
Nëse programi i Islamit kërkon themelimin e një demokracie si formën ideale të qeverisjes së myslimanëve, atëherë ç’duhet të themi për ata sabotues që e vranë këtë demokraci që në “fëmijërinë” e saj? Demokracia islame u krijua nga shokët (sahabet) e Profetit por edhe njerëzit që e shkatërruan atë, ishin sërish shokët e tij. Ndërkohë që një grup i shokëve të Profetit, i prirë nga Ebu Bekri dhe Umari, e themeluan demokracinë islame (siç pretendojnë myslimanët sunnitë), një grup tjetër nga shokët e tij, i prirë nga Muavije bin Ebu Sufjani dhe Amr bin Asi, e shkatërruan atë. Kurse një grup i tretë në mesin e shokëve të Profetit, në krye me Abdullah ibn Umarin dhe Ebu Hurejren, e dëshmuan luftën ndërmjet demokracisë islame dhe shkatërruesve të saj dhe u bënë spektatorët e heshtur të klithmave të vdekjes së demokracisë islame. Dhe kur tashmë s’kishte mbetur kurrfarë dyshimi se Muavije ishte “fitues”, si njerëz realist dhe pragmatikë, ata shpallën se ishin me të, gjegjësisht me shkatërruesin e demokracisë islame.
Faris Glubb
Qeverisja islame u shkatërrua në pjesën më të madhe të botës myslimane me ardhjen në fuqi të Muavijes në vitin 40 pas Hixhrit. Ai e shkatërroi Mbretërinë e Zotit të themeluar nga Profeti dhe e zëvendësoi me një mbretëri krejtësisht tokësore. Një Kalifat të drejtë dhe demokratik ai e zëvendësoi me një monarki të trashëgueshme tirane... (artikulli “Ideali islam i një qeverie etike”, i botuar në Muslim News International, Londër, Mars 1963).
Ebu Bekri, Umari, Muavije, Amr bin As, Abdullah ibn Umari dhe Ebu Hurejreja ishin që të gjithë shokë të Profetit (sahabe). Ebu Bekri dhe Umari e themeluan demokracinë islame kurse Muavije dhe Amri e shkatërruan atë. A do të thotë kjo se edhe ndërtuesit e demokracisë islame edhe shkatërruesit e saj janë të drejtë? A do të thotë kjo se edhe demokracia edhe monarkia janë “islamike”?
Për momentin mund ta shtyjmë diskutimin në lidhje me demokracinë “islame” por sunnitët e sotëm dhe dijetarët e tyre nuk kanë fare qejf t’ia falin epitetin “islamik” monarkisë. Sipas tyre, nuk ka një gjë të quajtur monarki islame.
Godfrey Jansen
Natyra politike e shtetit islam është tejet interesante. Kur u fillua me punë për përpilimin e një kushtetute të re për Pakistanin, që do të ishte në përshtatshmëri me mësimet historike të Islamit, presidenti Ejub Khan u kërkoi ekspertëve ta studionin historinë dhe t’i shihnin kushtetutat e shteteve të tjera myslimane. Hulumtimi solli dy përfundime: në Islam nuk ka vend për monarki dhe pasardhësia nuk mund të jetë në bazë trashëgimie. E tërë shoqëria myslimane duhet ta ketë të drejtën për ta zgjedhur udhëheqësin e saj dhe të drejtën për ta larguar atë. (Kjo do të thotë se të gjitha monarkitë myslimane, pavarësisht sa fetare duken, kishin qenë joislamike). Në lidhje me këto dy themele ka pajtueshmëri ndërmjet reformuesve tanë politikë por megjithatë, ka shumë dallime në aspektet e tjera të politikës islame. (“Islami luftarak”, New York).
Godfrey Jansen
Vëllazëria Myslimane (në Egjipt) theksonte se asnjë qeveri e themeluar nëpërmjet forcës nuk mund të pranohet, ngase konsultimi ishte i detyrueshëm sipas vargut 35 të kapitullit 42 të Kur’anit. Sipas kësaj, regjimet ushtarake të krijuara falë grushtshteteve ishin krejtësisht joislamike. (“Islami luftarak”, New York).
Pra, është një koncenzus i dijetarëve sunnitë të Pakistanit dhe i zëdhënësve sunnitë të Vëllazërisë Myslimane në Egjipt se monarkia dhe regjimet ushtarake janë joislamike. Por ky është një koncenzus i ri, të cilin dijetarët dhe juristët sunnitë të të kaluarës nuk do ta pranonin. Koncenzusi i tyre ishte krejtësisht tjetër. Siç kemi shpjeguar më sipër, ata e përkrahnin forcën.
Dhe a thua vallë fjala “joislamike” ishte vetëm një formë e zbutur qëllimisht e epitetit “pagane”? Në është kështu dhe nëse sipas juristëve sunnitë të Pakistanit, monarkia është vërtet një institut pagan, atëherë ç’është verdikti në lidhje me monarkët? A është e mundur që një monark të udhëheqë një qeveri joislamike dhe akoma të jetë mysliman? Dhe ç’do të ishte vallë verdikti i tyre në lidhje me njeriun që për herë të parë e uzurpoi Kalifatin me një puç ushtarak dhe që më pas e ktheu në monarki? Ç’do të ishte, pra, verdikti në lidhje me Muavije ibn Ebu Sufjanin, i cili shumë shpesh lëvdohej se ishte mbreti i parë i arabëve?
Pikëpamjet e juristëve sunnitë të Pakistanit dhe të Vëllazërisë Myslimane në lidhje me karakterin e monarkive dhe të regjimeve ushtarake, i ndan edhe Muhammed Esadi, një evropian modern dhe dijetar sunnit. Në librin e tij, “Shteti dhe qeverisja në Islam” (1980), ai shkruan:
...të qartësojmë një gjë në mendjen tonë! Kurrë s’ka pasur një shtet të vërtetë islam pas kohës së Profetit dhe pas Kalifatit të Medines, të prirë nga pasardhësit e tij Kalifët e Drejtudhëzuar: Ebu Bekri, Umari, Osmani dhe Aliu.
Sipas këtij gjykimi, Shteti Islam pushoi së qeni “islamik” që në çastin kur Muavije ibn Ebu Sufjani e uzurpoi Kalifatin. Por Muavije bëri shumë më tepër se kaq. Ai, jo vetëm që e ktheu Kalifatin në një monarki joislamike pagane, por edhe ia la trashëgim këtë traditë shoqërisë myslimane. Si pasojë, për shekuj me radhë shoqëria myslimane është sunduar nga monarkët dhe nga mbretërit dhe akoma edhe sot, në vitet e nëntëdhjeta të shekullit të njëzetë, ky fenomen vazhdon në Arabinë Saudite, në Jordan dhe në Maroko.
Dhe prapëseprapë, për myslimanët sunnitë Muavije vazhdon të jetë “një shok (sahabe) i Profetit dhe një shkrues i Kur’anit”, për të cilin natyrisht duhet të thuhet “Zoti qoftë i kënaqur me të” (radiallahu anhu). Mbase për hir të faktit se e ktheu Kalifatin islam në një monarki pagane!!!
Do të ishte një përpjekje interesante që të shihet në janë të aftë dijetarët sunnitë për t’i parë papërshtatshmëritë në logjikën e tyre dhe kundërthëniet në koncenzuset e arritura. Kur t’i vërejnë këto gjëra, do të ishte interesante të shihet se si do t’i racionalizonin të njëjtat.
Shumë myslimanë kthehen përplot nostalgji drejt sundimit tridhjetëvjeçar të Kalifëve të Drejtudhëzuar, duke e konsideruar si një “epokë të artë” të Islamit. Në të vërtetë, kjo epokë nuk ishte ‘dhe aq e artë sa u duket atyre ose në rastin më të mirë, ishte e artë vetëm për ata myslimanë që kishin arritur të mblidhnin sasi të mëdha ari në këto epoka “të arta”.
Pati vetëm katër Kalifë të Drejtudhëzuar. Tre prej tyre u vranë mizorisht dhe dy prej tyre në kaosin e një lufte civile. I vetmi prej tyre që nuk u vra dhe që pati një vdekje të natyrshme (domethënë Ebu Bekri), sundoi vetëm dy vite.
Godfrey Jansen
Një burim tjetër për shembuj ligjorë është tradita e Kalifëve të Drejtudhëzuar, që ishin katër sunduesit e parë pas Muhammedit. Ata ishin Ebu Bekri, Umari, Osmani dhe Aliu. Sundimi i tyre zgjati prej vitit 632 deri në vitin 661. Kjo periudhë e shkurtër prej njëzet e nëntë vjetësh është parë gjithnjë me nostalgji si “epoka e artë” e Islamit. Është vërtetx e diskutueshme përse konsiderohet një periudhë e artë, sepse përveç shkurtësisë, dy prej Kalifëve vdiqën pas atentateve dhe një tjetër u vra duke e lexuar Kur’anin. Të gjitha ndarjet që i ka përjetuar Islami dhe arabët që atëherë, kanë lindur pikërisht në këtë epokë “të artë”.
Megjithatë s’ka dyshim se ajo ishte një epokë e lavdishme, në të cilën myslimanët pushtuan toka të mëdha që fillonin nga Tripolitania në perëndim dhe deri në kufijtë e Indisë në lindje. Si pasojë, fjalët dhe bëmat e këtyre katër sunduesve të lavdishëm por me fund të hidhur, iu shtuan korpusit të Ligjit Islam. (“Islami luftarak”, New York).
Dy historianë bashkëkohorë pakistanezë, Prof. Sejjid Abd’ul Kadir dhe Prof.Muhammed Shuxha’ud-Din, në veprën e tyre “Historia e Islamit” (botuar në Lahore, Pakistan) e përcjellin pjesën “Kuptimi i Kalifatit” nga Abd’ul-Kelam Ezadi:
Duhet të ketë një qeveri për udhëzimin, mirëqenien dhe lumturinë e njerëzimit, e cila do ta shpëtojë nga dhuna, nga tirania, nga shtypja dhe nga shfrytëzimi dhe e cila do të vendosë paqe dhe siguri, që të mund të përhapet Ligji i Zotit mbi tokë dhe me këtë, toka të kthehet në një Parajsë”.
Një qeverisje e tillë ishte formuar tashmë nga Muhammedi, vetë i Dërguari i Zotit (paqja qoftë mbi të dhe mbi familjen e tij) në Medine. Ishte pikërisht një qeverisje që e kthente këtë tokë në një parajsë, duke i përhapur Ligjet e Zotit në të. Por historia e kësaj qeverisjeje mori fund me vdekjen e Muhammedit. Pas tij, njerëz të tjerë e morën në duar sundimin, qëllimet, politika dhe programi i të cilëve nuk ishin si të tijat. Si pasojë, karakteri i qeverisë së tij ndryshoi.
Qeveria e Muhammedit ishte Mbretëria e Qiejve mbi tokë. Por pas vdekjes së tij, ajo u bë një qeveri krejtësisht “aristoteliane”.