PËRMBAJTJA:
- Ekspedita e fundit
- Haxhi i lamtumirës
- Kurorëzimi i Ali ibn Ebu Talibit si sundues i ardhshëm i myslimanëve dhe si prijës i Shtetit Islam
- Ekspedita e Usames
- Ebu Bekri si Imam në namaz
- Testamenti i pashkruar i të Dërguarit të Zotit
- Bashkëshortet e të Dërguarit të Zotit
- Vdekja e të Dërguarit të Zotit
- Reagimi i familjes dhe i shokëve të Muhammedit ndaj vdekjes së tij

35. Ekspedita e fundit 

Pas çlirimit të Mekkes, kishte shumë fise pagane që ishin bërë myslimanë me dëshirën e tyre dhe ca fise të tjera, që e kishin pranuar Islamin pasi Profeti u kishte dërguar misionarë për t’ua mësuar doktrinat dhe praktikat e kësaj feje. Njëri nga këta misionarë ishte edhe Ali ibn Ebu Talibi. Mësuesi i tij e dërgoi atë në Jemen në vitin e dhjetë pas Hixhrit, për t’i ftuar në Islam fiset e këtij vendi.

Ndonëse ekspedita e fundit që organizoi Profeti ishte ajo që do të dërgohej drejt kufirit sirian nën komandën e Usame bin Zejd bin Harithes, ajo nuk u nis nga Medineja në të gjallë të tij. Andaj, mund të thuhet se ekspedita e Ramazanit të vitit të dhjetë pas Hixhrit, e dërguar drejt Jemenit nën komandën e Aliut, ishte ekspedita e fundit që u nis nga Medineja derisa ishte gjallë Profeti.

Aliu me kalorësit e tij arriti në Jemen në mes të dimrit  dhe i ftoi pjesëtarët e fisit Medhhexh ta pranonin Islamin. Përgjigja e tyre ishte një sulm me shigjeta e gurë, pas të cilit Aliu u urdhëroi trupave të tij të sulmonin. Ata i sulmuan jemenasit dhe i shpërndanë por nuk i ndoqën për t’i vrarë sepse misioni i Aliut ishte një mision paqeje dhe jo një ekspeditë luftarake. Urdhri i tij për trupat ishte që të luftonin vetëm në vetëmbrojtje.

Fisi Medhhexh kërkoi paqe dhe Aliu menjëherë pranoi. Pas kësaj, ai e përsëriti ftesën e tij që ta pranonin Islamin. Kësaj radhe, jo vetëm  ata por edhe fisi Hamdan iu përgjigj thirrjes së tij dhe e pranoi Islamin. Misioni i Aliut ishte i suksesshëm. I gjithë Jemeni e pranoi Islamin nëpërmjet përpjekjeve të tija. Ai, si gjithmonë, e kreu misionin e tij në mënyrë shembullore dhe demonstroi se ishte misionari par excellence i Islamit.

 

M. Shibli

Grupi më i fuqishëm dhe më me ndikim në Jemen përbëhej nga fisi Hamdan. Nga fundi i vitit 8 pas Hixhrit, i Dërguari e dërgoi Halid bin Velidin për t’i ftuar në Islam. Halidi kaloi gjashtë muaj mes tyre duke u folur për Islamin por nuk fitoi ndonjë konvertit dhe misioni i tij përfundoi me dështim. Ai ishte një gjeneral dhe pushtues por jo një misionar dhe mësues i mirë. Më në fund, i Dërguari e thirri të kthehej në Medine dhe në vend të tij e dërgoi Ali ibn Ebu Talibin.

Aliu i mblodhi pjesëtarët e fisit Hamdan në një fushë, ua lexoi porosinë e të Dërguarit të Zotit dhe ua prezantoi Islamin. Kësaj radhe ata iu përgjigjën dhe e pranuan këtë fe. I gjithë fisi u bë mysliman.

Aliu i dërgoi Profetit një raport në lidhje me misionin e tij. Kur Profeti e lexoi këtë, iu falënderua Zotit për mirësinë e Tij dhe duke i ngritur sytë drejte qiejve, e bekoi fisin Hamdan. Këtë gjë e bëri tri herë (Sirat’un-Nebi”, vëll. 2, botimi i dhjetë (1974), botuar nga “Ma’arif Printing Press”, Azamgarh, Indi).

 

Gjatë dhjetë viteve të fundit të jetës së tij, Profeti i Islamit kishte organizuar tetëdhjetë ekspedita, të cilat u nisën nga Medineja me misione të ndryshme. Disa prej tyre ishin ekspedita ushtarake dhe disa të tjera paqësore. Ekspedita e Aliut në Jemen meriton një kujdes të veçantë sepse ishte e fundit nga këto ekspedita. Pas kësaj, asnjë ekspeditë nuk u nis nga Medineja derisa ishte gjallë Profeti.

Viti 10 pas Hixhrit (631 i erës sonë) njihet si “Viti i delegacioneve”. Shumë fise arabe dërguan delegacione në Medine për ta pranuar Islamin, për t’ia shprehur Muhammedit bindjen e tyre dhe për ta njohur si sundues.

Në vitin e parë pas Hixhrit, Medineja e kishte pasur statusin e një qytet-shteti por vetëm dhjetë vite më pas, ajo ishte kthyer në kryeqytetin e një shteti të madh. I gjithë gadishulli e kishte pranuar autoritetin shpirtëror dhe politik të Medines. Muhammedi (paqja qoftë mbi të dhe mbi familjen e tij), më në fund kishte vendosur paqe në gjithë Arabinë dhe kishte ndërmarrë hapa për t’i mbrojtur interesat “shtetërore” të ummetit mysliman. Nuk kishte tashmë kurrfarë kërcënimi për Shtetin Islam nga ndonjë agresor i jashtëm.

Hebrenjtë dhe të krishterët po i paguanin rregullisht tatimet e tyre (xhizje). Ata i gëzonin të gjitha të drejtat e qytetarëve të Shtetit Islam dhe gëzonin një liri të plotë fetare. Arabët, pjesa më e madhe e të cilëve e kishte pranuar Islamin, ishin në vigjilje të një renesanse të madhe “kombëtare”. Këta ishin vetëm disa nga bekimet që Islami ia fali Gadishullit Arabik. 

 

 

36. Haxhi i lamtumirës 

Në muajin Dhulkide (muaji i njëmbëdhjetë i kalendarit islamik) të vitit të dhjetë pas Hixhrit, Muhammedi shpalli se do ta vizitonte Mekken për të bërë pelegrinazh. Ky lajm u përhap në të gjithë vendin dhe një numër i madh myslimanësh u mblodhën për ta shoqëruar. Numri i tyre mendohet se ishte mbi njëqind mijë. Para se të nisej, ai e emëroi Ebu Duxhane Ensariun si guvernator të Medines  gjatë mungesës së tij. Në ditën e njëzet e pestë të muajit të njëmbëdhjetë, ai u nis nga Medineja i shoqëruar nga të gjitha gratë e tija. Myslimanët e ndoqën me kujdes çdo lëvizje, çdo veprim dhe çdo shprehje të Profetit gjatë kësaj kohe dhe gjithçka që bëri ai, mbeti si një shembull i përjetshëm që do të ndiqej nga gjeneratat e ardhshme.

 

Maxime Rodinson 

Pas rënies së Mekkes, Muhammedi e bëri për së dyti herë Umren, rrotullimin ceremonial përreth Qabes dhe ecjen ndërmjet kodrave Safa dhe Merve. Por ai akoma s’e kishte bërë Haxhin. Muhammedi kishte ndërmend ta depaganizonte këtë ritual. Pas çlirimit të Mekkes, Attabi (guvernatori i Muhammedit në Mekke) ishte ai që e udhëhoqi këtë ceremoni dhe në të morën pjesë si paganët ashtu edhe myslimanët. Një vit më pas, në muajin Dhulhixhxhe të vitit të nëntë pas Hixhrit, Muhammedi sërish nuk mori pjesë në pelegrinazh. Ai akoma s’i kishte finalizuar mësimet e tija në lidhje me haxhin dhe nuk kishte qejf ta kryente këtë ritual bashkë me paganët. Ai e dërgoi Ebu Bekrin për ta udhëhequr ceremoninë. Gjatë rrugës, atij iu bashkëngjit Aliu, i cili ishte dërguar me një shpallje të re, të cilën duhej ai personalisht ta lexonte para njerëzve. Në përgjithësi, paganëve u ndalohej pjesëmarrja në haxh pas atij viti. Pas kalimit të katër muajve të shenjtë, të gjithë ata që s’e kishin pranuar Islamin dhe s’kishin bërë një marrëveshje me Muhammedin, do të konsideroheshin armiq. Kjo ishte hera e fundit që paganët morën pjesë në ritualin e haxhit.

Një vit më pas, në Dhulhixhxhe (muaji i dymbëdhjetë islam) të vitit 10 (Mars 632), Profeti shpalli se do t’i udhëhiqte personalisht ceremonitë, tani që tempulli ishte pastruar nga prania pagane. Ai arriti në Mekke më 5 Dhulhixhxhe dhe më 8 Dhulhixhxhe ceremonitë filluan. Sytë ishin fiksuar tek Profeti sepse sjellja e tij do të bëhej një ligj për myslimanët. (“Muhammedi”).

 

Më 9 Dhulhixhxhe të vitit të dhjetë pas Hixhrit, i Dërguari mbajti një fjalim historik në luginën e Arafatit, në të cilin bëri një përmbledhje të mësimeve të tija. Ai fillimisht iu falënderua Zotit për mëshirën dhe për bekimet e Tija të pafundme dhe pastaj tha:

O myslimanë! Më dëgjoni me kujdes! Ky mund të jetë rasti i fundit që gjendem në mesin tuaj dhe mbase nuk do të mund ta bëj edhe njëherë haxhin.

Zoti është një dhe nuk ka të barabartë. Mos i gjeni të barabartë Atij dhe mos e krahasoni askënd me Të. Adhurojeni Atë, kini droje prej Tij, binduni Atij dhe duajeni Atë. Mos i lini pas dore adhurimet tuaja dhe agjëroni në muajin e agjërimit. Paguajeni rregullisht zeqatin dhe vizitojeni Shtëpinë e Zotit kurdo që të mundeni.

Mbajeni mend se secili prej jush do t’i japë llogari Zotit për atë që ka bërë në këtë botë dhe dijeni se shumë shpejt do të gjendeni në praninë e Tij.

Unë po i shpall të pavlefshme të gjitha traditat e “kohës së injorancës”. Gjakmarrja e parë që e shpall të pavlefshme është ajo për kushëririn tim Ibn Rab’ia dhe fajdeja e parë që e shpall të pavlefshme është ajo e borxheve të dhëna nga xhaxhai im Abbas ibn Abd’ul-Muttalibi.

Ju bëj thirrje që ta respektoni nderin, jetën dhe pronën e njëri-tjetrit, njësoj siç e nderoni shenjtërinë e kësaj dite. Të gjithë besimtarët janë vëllezër. Nëse një gjë i takon njërit prej tyre, ajo është e ndaluar për të tjerët, përveç nëse ai i lejon.

Jini të sinqertë në fjalët dhe në veprat tuaja! Jini të sinqertë me njëri-tjetrin dhe gjithnjë të bashkuar!

Ju keni të drejta mbi gratë tuaja por edha ato kanë të drejta mbi ju. Silluni ndaj tyre me dashuri e me butësi, nderojini dhe jini të dhembshur ndaj tyre!

Skllevërit tuaj janë krijesa të Zotit. Mos jini të ashpër ndaj tyre! Nëse gabojnë, falni gabimin e tyre! Jepuni për të ngrënë nga ajo që hani vetë dhe mbathini ata ashtu si jeni të mbathur vetë.

Dijeni se pjesëtarët e familjes sime janë si yjet në natë. Ata e çojnë drejt shpëtimit gjithkënd që u bindet e që i ndjek. Në mesin tuaj po lë dy gjëra të çmueshme: Librin e Zotit dhe pjesëtarët e familjes sime (Ehl-i Bejtin). Këto dy gjëra e përmbushin njëra-tjetrën dhe kurrë nuk ndahen. Po t’u bindeni atyre, kurrë s’do të devijoni.

Dhe mbajeni mend se unë jam i Dërguari i fundit i Zotit për njerëzimin. Pas meje s’do të ketë të dërguar të tjerë prej Tij.

 

Më pas, i Dërguari i Zotit e përfundoi fjalimin e tij me një lutje të shkurtër falënderimi ndaj Krijuesit dhe i kërkoi që Ai të ishte dëshmitar se e kishte kryer detyrën e tij, se i kishte përmbushur detyrimet dhe se ua kishte përcjellë njerëzve porosinë e Islamit.

Ky fjalim, njësoj si të gjithë fjalimet e tjera të Profetit, dallohet me qartësinë dhe me dimensionin e tij praktik. Në të, ai i përfshiu të gjithë mësimet e tija që do të mbeteshin përjetësisht të mbjellura në zemrat dhe në mendjet e dëgjuesve.

Profeti u demonstroi myslimanëve si t’i kryenin ritet e haxhit dhe i shlyeu edhe gjurmët e mbeturinave të fundit pagane. Në fjalimin e tij, ai gjithashtu la të kuptohej se ndoshta nuk do të jetonte edhe shumë gjatë. Pikërisht në këtë periudhë u shpall edhe kapitull 110 i Kur’anit, i cili quhet “Ndihma” (Nasr) dhe thotë:

Kur të vijë ndihma e Zotit tënd dhe fitorja

E t’i shohësh njerëzit tek hyjnë në fenë e Zotit tufë pas tufe

Madhëroje Zotin tënd me lëvdata dhe falje kërko

Se vërtet Ai i pranon pendimet...

 

Imam Buhariu përcjell se kur u shpall ky kapitull, Umar ibn el-Khattabi i kërkoi Abdullah ibn Abbasit që t’ia shpjegonte kuptimin e kësaj shpalljeje. Ibn Abbasi tha: “Këta vargje tregojnë se po afrohet koha kur i Dërguari do të ndahet prej neve”.

Shumë historianë bashkëkohorë në lindje dhe në perëndim kanë thënë se vdekja e Profetit ishte e paparashikuar dhe e beftë. Por kjo s’ka të bëjë aspak me të vërtetën. Ai vetë ishte i pari që foli për këtë gjë dhe kur u shpall kapitulli “Ndihma”, ndjekësve të tij kryesorë s’u kishte mbetur thuajse kurrfarë dyshimi në mendje se misionit tokësor të të Dërguarit po i afrohej fundi. Porosia për vdekjen që po afrohej jepet në vargun e tretë, ku thuhet “falje kërko”. Ky varg ishte një shenjë e mjaftueshme për të zotët e mendjes. 

Marmaduke Pickthall

Ishte pikërisht gjatë pelegrinazhit të fundit që u shpall kapitulli i titulluar “Ndihma”, të cilin Muhammedi e pranoi si një paralajmërues se vdekja e tij po afrohej (“Hyrja e përkthimit të Kur’anit të Shenjtë”, Lahore, Pakistan, 1975.)

 

 

 

37. Kurorëzimi i Ali ibn Ebu Talibit si sundues i ardhshëm i myslimanëve dhe si prijës i Shtetit Islam 

Haxhi i lamtumirës kishte mbaruar tashmë dhe Muhammedi, i Dërguari i Zotit, bashkë me turmën e madhe të ndjekësve të tij, ishte gati për t’u kthyer në shtëpi. Ai dha shenjë dhe  karvani i pelegrinëve u nis nga Mekkeja.

Në një distancë të shkurtër në veri të Mekkes është një luginë e quajtur Khumm, në të cilën gjendej një pellg uji (Gadir në arabisht). Khummi ishte një udhëkryq, nëpër të cilin kalonin shumë rrugë. Kur i Dërguari arriti në afërsi të Gadirit, atij iu shpallën vargjet në vijim:

O i Dërguar! Shpalle porosinë që t’u zbrit nga Zoti yt! Po të mos e shpallësh, s’do ta kesh plotësuar detyrën tënde. Dhe Zoti ka për të të mbrojtur nga njerëzit sepse Ai s’i udhëzon ata që e mohojnë të vërtetën (Kur’an 5:67).

Urdhrat hyjnorë mbase kurrë më parë s’kishin qenë kaq të mprehtë si në këtë varg, i cili me sa shihet, kishte të bënte me një çështje jetike që i Dërguari duhej ta shpallte herët a vonë. Andaj, ai urdhëroi që  karvani të ndalej dhe të thirreshin prapa ata që ishin nisur në drejtime të ndryshme. Pastaj priti derisa edhe  karvani i fundit i nisur nga Mekkeja arriti tek pellgu në Khumm.

Pelegrinët do të ndaheshin nga njëri-tjetri në Khumm dhe do të vazhdonin me  karvanë të ndryshëm duke shkuar secili drejt destinacionit të vet. Por i Dërguari kishte një shpallje të rëndësishme për të bërë para se të shpërndaheshin pelegrinët dhe ishte i kujdesshëm që këtë shpallje ta dëgjonin sa më tepër myslimanë që të ishte e mundur.

Një “foltore” u improvizua nga lëkurat e deveve të vendosura mbi njëra-tjetrën dhe i Dërguari u ngjit mbi të, në mënyrë që gjithkush të mund ta shihte me sytë e vet. Kushëriri i tij Aliu qëndronte pranë tij.

Tani Muhammedi ishte i gatshëm për ta mbajtur fjalimin historik, duke iu bindur urdhrit të dhënë në vargun e mësipërm. Ai iu falënderua Zotit që i kishte bekuar me Islamin dhe pastaj u parashtroi një pyetje myslimanëve:

“A kam unë më shumë të drejtë mbi shpirtrat tuaj sesa ju vetë?”

Myslimanët u përgjigjën njëzëri: “I Dërguari i Zotit ka më shumë të drejta mbi shpirtrat tanë sesa ne vetë”.

“Në qoftë ashtu, atëherë kam një porosi shumë të rëndësishme për ju”,tha i Dërguari dhe vazhdoi:

“O myslimanë! Unë s’jam veçse një i vdekshëm si të gjithë ju dhe shumë shpejt, mbase do të shkoj në prani të Zotit tim. Trashëgimia ime më e vlefshme për ju janë Libri i Zotit dhe pjesëtarët e familjes sime. Tani dëgjoni me kujdes dhe dijeni se unë jam Udhëheqësi i të gjithë besimtarëve. Të gjithë ata burra dhe ato gra që më njohin mua si Udhëheqës të tyre, le ta njohin edhe Aliun si të tillë! Aliu është Udhëheqës i gjithë atyre burrave dhe grave, udhëheqës i të cilëve jam unë”. 

Pas kësaj shpalljeje, i Dërguari i ngriti duart drejt qiellit dhe tha: “O Zot! Ji mik i atij që është mik me Aliun dhe ji armik i çdokujt që është armik i tij!”.

Ajo që përcollëm më sipër është një përmbledhje e asaj që tha i Dërguari i Zotit në Khumm. Teksti i plotë dhe konteksti i këtij fjalimi është ruajtur në veprën e famshme “Teuhid ed-Dala’il” të dijetarit të famshëm sunnit Allame Shahab’uddin Ahmed. Më poshtë po e japim një version të shkurtuar të fjalimit, ashtu siç është përcjellë në këtë vepër:

I falënderohem Zotit për të gjitha të mirat e Tija. Dëshmoj se s’ka zot tjetër veç Allahut dhe se Ai është Zoti i vetëm, i Gjithëfuqishëm dhe i Përsosur. Ne të gjithë jemi të varur prej tij. Ai s’ka bashkëshorte, s’ka fëmijë dhe s’ka të barabartë. Unë jam njëri nga robërit e Tij por Ai më zgjodhi si të Dërguar të udhëzimit për gjithë njerëzimin. O njerëz! Kinie droje Zotin gjithmonë dhe kurrë mos tregoni mosbindje ndaj Tij! Mos luftoni veçse për Islamin dhe mbani mend se dituria e Zotit përfshin gjithçka.

O myslimanë! Kini kujdes sepse kur të shkoj unë, do të dalin ca njerëz që do t’më veshin fjalë që s’i kam thënë dhe do të ketë një grup njerëzish qo do t’u besojnë atyre. Por unë strehohem në mbrojtjen e Zotit sepse s’ju kam thënë tjetër përveç të Vërtetës dhe s’ju kam ftuar drejt asgjëje, përveç asaj që Ai ma ka shpallur. Ata që i kalojnë kufijtë në këtë punë, do të dënohen.

Atë çast, Ibada ibn Samiti, një ndjekës i Muhammedit,  u ngrit dhe tha: “O i Dërguari i Zotit! Kur të vijë ajo kohë, kujt t’i drejtohemi për udhëzim?”

I Dërguari u përgjigj: Duhet t’u bindeni njerëzve të Shtëpisë sime (Ehl-i Bejtit) dhe ata t’i ndiqni. Ata janë trashëguesit e diturisë sime prej profeti. Ata do t’ju mbrojnë nga devijimi dhe do t’ju udhëzojnë drejt shpëtimit. Ata kanë për t’ju ftuar drejt Librit dhe drejt Traditës sime (Sunnetit). Ndiqni ata sepse ata nuk bien kurrë në dyshim. Besimi i tyre në Zotin është i palëkundur. Ata janë të udhëzuarit, ata janë Imamët dhe vetëm ata mund t’ju shpëtojnë nga mosbesimi, nga devijimi dhe nga risitë në fe.

Zoti ju ka urdhëruar ta doni Ehl-i Bejtin tim. Devotshmëria ndaj tyre është një obligim për ju (Kur’an 42:23) sepse ata janë të pastrit (Kur’an 33:33). Ata janë të pajisur me virtyte që s’i ka askush tjetër. Ata janë të zgjedhurit e vetë Zotit dhe tani, Zoti më ka urdhëruar t’jua shpall këtë:

“Dijeni se Meula (Udhëheqës; Mbrojtës) i kujt të jem unë, Meula i tij është edhe Aliu. O Zot! Ti bëhu Mik i atij që është mik i Aliut dhe bëhu Armik i gjithkujt që është armik i tij. O Zot! Ndihmoje atë që e ndihmon Aliun dhe largohu prej atij që largohet prej Aliut!”.

 

Fjalimi kishte mbaruar. I Dërguari i Zotit zyrtarisht e kishte shpallur Ali ibn Ebu Talibin sundues të ardhshëm të myslimanëve dhe e kishte emëruar si prijës të Shtetit Islam.

Sapo u bë kjo shpallje, u shpall edhe vargu i fundit i Kur’anit:

Sot e përsosa fenë tuaj, i plotësova të mirat e Mia mbi ju dhe jua zgjodha Islamin si fe... (Kur’an 5:3)

Ishte dita e tetëmbëdhjetë e muajit Dhulhixhxhe të vitit të 10-të pas Hixhrit (21 Mars 632) kur u shpall vargu i fundit i Kur’anit. Shpallja kishte filluar në vitin 610 në shpellën Hira në Mekke dhe përfundoi në vitin 632 në luginën e Khummit, me emërimin e Ali ibn Ebu Talibit si Prijës pas Muhammedit dhe si Udhëheqës të qeverisë së Medines dhe të Shtetit Islam.

Ibn Haxhar el-Eskalaniu, në veprën e tij “el-Isaba fi temjiz es-Sahaba” thotë se pasi e bërë këtë shpallje, i Dërguari i Zotit vendosi një turban në kokën e Ali ibn Ebu Talibit, me çfarë edhe e përfundoi “kurorëzimin” e tij. Të gjithë shokët e Profetit e përgëzuan Aliun pas kësaj ndodhie. Në mesin e atyre që e përgëzuan ishte edhe Umar ibn el-Khattabi dhe të gjitha gratë e Profetit.

Hassan bin Thabit el-Ensariu ishte poeti “zyrtar” i të Dërguarit të Zotit, i cili i derdhi në vargje thuajse të gjitha ngjarjet e rëndësishme në jetën e tij. Kurorëzimi i Ali ibn Ebu Talibit ishte pa dyshim njëra nga ngjarjet më të rëndësishme historike që e sfiduan talentin e tij poetik. Me këtë rast, ai përpiloi disa vargje që ia kushtoi Aliut. Në vijim, po japim në përkthim të përafërt të këtyre vargjeve:

Në ditën e Gadir-i Khumit, Profeti u thirri myslimanëve dhe u tha:
Kush është Zoti juaj dhe kush është udhëheqësi juaj?
“Allahu është Zoti ynë”, thanë “Dhe ti je udhëheqësi, të cilit i bindemi të gjithë”.
Dhe ai i tha Aliut të ngrihej e kur u ngrit
  Ia ngriti dorën e tha:
“Ty po të zgjedh si prijës pas meje.
Andaj, prijës i kujt jam unë, prijës i tij është ‘dhe Aliu.
Pra bëhuni të gjithë miq dhe përkrahës të tij! 

Një tjetër poet që përpiloi vargje për rastin e kurorëzimit të Aliut ishte Kajs ibn Ubade Ensariu. Ai tha:

Kur armiku u ngrit kundër nesh,
“Mjafton Zoti”, thashë
“Furnizuesi ynë dhe Mbrojtësi më i mirë”.
Aliu është Udhëheqësi ynë (Meula) dhe udhëheqësi i besimtarëve
Kështu thotë Kur’ani dhe kështu është
Qëkur i Dërguari doli e tha:
Prijës i kujt jam unë,
 Prijës i tij është Aliu... 

Ajo që tha i Dërguari i Zotit atë ditë ishte një shpallje e vendosur, e cila nuk linte vend për kundërshtime.

Është tejet interesante se madje edhe një njeri si Amr ibn As (i cili vite më vonë do të luftonte kundër Aliut) u “frymëzua” të shkruante një poezi për Aliun në rastin e Khummit. Ai thotë:

Goditja e shpatës së Aliut është njësoj si bindja që ia shprehëm të gjithë në Gadir e që e bëri gjithkënd të përulej para fuqisë së tij.

 

Nëse dy vargjet e Kur’anit që i përmendëm më sipër lexohen njëra pas tjetrës dhe kuptohen në kontekstin e tyre historik, kuptimi i tyre bëhet më se i qartë. Unë do t’i përcjell edhe njëherë në një analizë të shkurtër dhe për hir të të qenit praktik, do t’i shënoj me numrat 1 dhe 2 respektivisht.

1. O i Dërguar! Shpalle porosinë që t’u zbrit nga Zoti yt! Po të mos e shpallësh, s’do ta kesh plotësuar detyrën tënde. Dhe Zoti ka për të të mbrojtur nga njerëzit sepse Ai s’i udhëzon ata që e mohojnë të vërtetën.


2. Sot e përsosa fenë tuaj, i plotësova të mirat e Mia mbi ju dhe jua zgjodha Islamin si fe...

Kurorëzimi i Aliut ndodhi pikërisht në intervalin kohor ndërmjet shpalljes së këtyre dy vargjeve të Kur’anit. Kjo çështje ishte aq urgjente sa i Dërguari i Zotit, në vargun e parë, u urdhërua të linte çfarëdo që ishte duke bërë dhe të merrej me këtë punë. Për këtë qëllim, ai urdhëroi që të ktheheshin të gjithë pelegrinët dhe të mblidheshin në luginën e Khummit. Më pas, ai u shpalli se Aliu do të ishte pasardhësi i tij si sundues i “Mbretërisë së Qiejve” në tokë.

Pak kohë pasi e kishte bërë këtë emërim të Aliut, u shpall edhe një varg tjetër nga Zoti, i cili e konfirmonte këtë veprim të tijin. Emërimi i Aliut si zëvendës i tij ishte në të vërtetë kulminacioni i një pune që për Muhammedin kishte zgjatur sa një jetë e tërë. Me emërimin e Aliut, misioni i tij si i Dërguar i Zotit ishte kompletuar. Në të kaluarën, ai në shumë raste e kishte shpallur Aliun si pasardhës të vetin por në Gadir-i Khumm, ai zyrtarisht e emëroi atë si prijësin e ri të Shtetit Islam.

Ka një lidhje tejet logjike dhe të qartë ndërmjet këtyre dy vargjeve të Kur’anit (i pari aq i rreptë dhe ngulmues për një veprim dhe i dyti aq miratues për veprimin e kryer) dhe fjalëve që i Dërguari i Zotit i kishte thënë: Aliu është “meula” (prijës) i të gjithë atyre, “meula”(prijës) i të cilëve jam unë.

 

Disa persona janë përpjekur të luajnë me kuptimin e fjalës “meula” në këtë kontekst. Ata pretendojnë se kjo thënie e Profetit është e vërtetë dhe autentike por thonë se fjala “meula” nuk do të thotë “prijës” ose “udhëheqës” por thjesht “mik”. Por është e qartë se ky nuk ishte qëllimi i vetë të Dërguarit. A thua vallë ai i ktheu prapa  karvanët dhe i bëri të ndalojnë në rrafshinën e nxehtë të Khummit, vetëm për t’u thënë se Aliu ishte një mik i tyre? Mos vallë pelegrinët mendonin se në atë kohë, Aliu nuk ishte miku i tyre dhe duhej që i Dërguari t’i bindte për një gjë të tillë?

Ata që e interpretojnë fjalën “meula” si “mik”, ndoshta harrojnë se para se ta cilësonte Aliun si të tillë, Muhammedi e kishte prezantuar veten pikërisht me këtë emër. Ky fakt nuk lë shumë vend për interpretime dhe na bën të qartë se kuptimi i kësaj fjalie mund të ishte vetëm një: i Dërguari i Zotit ishte prijësi i myslimanëve dhe Aliu ishte prijësi pas tij.

Këta persona gjithashtu harrojnë se përpara se ta bënte shpalljen e tij, Profeti parashtroi një pyetje që thoshte: “A kam unë më shumë të drejtë mbi shpirtrat tuaj sesa ju vetë?”. Përgjigja e myslimanëve ishte një “po” e thënë njëzëri.

Kjo pyetje ishte një prelud i shpalljes së Aliut si pasardhës i tij. Pyetja e parashtruar dhe shpallja që erdhi pas saj ishin të lidhura dhe u thanë në kontekstin e njëjtë. Kur të lexohen të dyja së bashku, në kokën e lexuesit nuk do të mbetet as edhe dyshimi më i vogël se fjala “meula” do të thotë “prijës” ose “udhëheqës” dhe jo “mik”.

Shumë nga komentuesit sunnitë të Kur’anit kanë vërtetuar se urdhri i prerë nga Zoti ishte pikërisht për emërimin e Aliut si prijës të myslimanëve. Disa prej tyre janë:

-          Vahidiu në veprën “Esbab’un-Nuzul”

-          Sujutiu në “Tefsir durr el-Manthur”

-          Ibn Kethiri

-          Imam Ahmed bin Hanbeli

-          Ebu Ishak Nishapuriu

-          Gazaliu në veprën “Sirr’ul-Alemin”

-          Taberiu në veprën “Tarih er-Rusul vel-Muluk”

-          Shejh Abdu’l Hakk, muhaddithi i Delhit.

 

Këtu duhet të theksojmë se para shpalljes së vargut të parë (5:70), të gjithë urdhrat në lidhje me kodin ligjor islam si namazi, zeqati, haxhi, xhihadi (dhe në të vërtetë, të gjithë urdhrat në lidhje me jetën personale, shoqërore, politike dhe ekonomike të myslimanëve) ishin “zbritur” tashmë. I Dërguari ua kishte shpallur njerëzve këto ligje dhe myslimanët kishin filluar t’i implementonin aq sa këto ligje ishin bërë pjese e jetëve të tyre. Ai vetë e kishte shpallur dhe implementuar çdo ligj. Gjëja e vetme që i Dërguari nuk e kishte bërë deri atëherë ishte emërimi i hapur i pasardhësit të tij. Shoqëria myslimane kishte të drejtë të dinte se kush do të ishte prijësi i saj pas vdekjes së tij. Ishte pikërisht kjo detyrë që ai e kreu pas urdhrit për ta “shpallur porosinë” që i ishte dhënë. Urdhri i ardhur nga Zoti ishte tejet i rreptë dhe i Dërguari nuk mund të mos e realizonte atë.

Dhe menjëherë pasi e realizoi urdhrin hyjnor, u shpall vargu i dytë (5:4), i cili vendoste një vulë aprovimi mbi veprimin e tij të sapokryer. Me inaugurimin zyrtar të Ali ibn Ebu Talibit si pasardhës të Muhammedit dhe si prijës të myslimanëve, vargjet e fundit të Shpalljes u shkruan në Librin e Zotit. Vargu i fundit i Shpalljes hyjnore u shpall dhe u shënua më 21 Mars të vitit 632, me çfarë dyert e Shpalljes u vulosën përgjithmonë. Tetëdhjetë ditë më pas, më 8 Qershor të po atij viti, i Dërguari i Zotit u nda nga ndjekësit e tij dhe kaloi në prani të Zotit. Pas këtij rasti, në 80 ditët e mbetura të jetës së tij, historia nuk shënon asnjë urdhër ose ndalesë nga i Dërguari i Zotit, qoftë doktrinare ose praktike. Islami, pra, u shpall i kompletuar dhe i përsosur në çastin kur i Dërguari e emëroi Ali ibn Ebu Talibin si pasardhës.

Zoti i mbuloftë me mëshirë robërit e tij Muhammedin dhe Aliun dhe pjesëtarët e familjes së tyre!

 

I Dërguari i Zotit tashmë mund ta sodiste me kënaqësi veprën e tij të kryer dhe ta shihte të ardhmen përplot shpresë dhe lumturi. Në shpalljen e Aliut si pasardhës të vetin ai shihte një vazhdimësi të misionit, për të cilin kishte punuar me aq mundim për 23 vite me radhë dhe kishte përballur aq shumë rreziqe. Misioni i tij kishte kërkuar sakrifica të panumërta. Tani ai e shihte se e gjithë përpjekja dhe sakrificat e tija kishin dhënë fryt dhe e dinte se Aliu do ta kontrollonte anijen e Islamit drejt destinacionit të saj, me aftësinë e njëjtë që ai vetë e kishte kontrolluar.

Muhammedi nuk e zgjodhi Aliun për pasardhës të vetin thjesht sepse ky i fundit ishte kushëriri dhe ndjekësi i tij më i preferuar. Ai nuk e zgjodhi Aliun as për shkak të cilësive të tija personale. Në të vërtetë, Muhammedi s’kishte fare të bënte me këtë zgjedhje. Koha e shpalljes së dy vargjeve të fundit të Kur’anit (5:70 dhe 5:4), ngjarjet që ndodhën në intervalin kohor ndërmjet këtyre dy shpalljeve dhe lidhja logjike ndërmjet tyre, na çon drejt një përfundimi të vetëm: zgjedhja e Aliut si pasardhës i Profetit të Islamit ishte një vendim hyjnor. Ishte vetë Zoti që e kishte zgjedhur Aliun dhe Zoti nuk mund ta zgjidhte dikë që do të ishte dytësor për nga cilësia. Ai mund ta zgjidhte vetëm më cilësorin, më të mirin dhe më të veçantin mes tyre, i cili s’ishte tjetër veçse Aliu. Aliu ishte simboli dhe shprehja më e qartë e të Vërtetës së Islamit, njësoj siç kishte qenë dëshmitari i parë i të Vërtetës kur ajo u shpall nga Profeti. Zoti i bekoftë që të dy, bashkë me familjet e tyre.

I Dërguari i Zotit e shfrytëzoi çdo mundësi për t’ua bërë të qartë myslimanëve pozitën e lartë të Aliut. Në një thënie shumë të famshme të tij, ai thotë se pozita e Aliut pranë tij ishte e ngjashme me marrëdhënien mes Musës dhe Harunit, me dallimin e vetëm se Aliu nuk ishte profet. Ky hadith përcillet nga Saad bin Ebu Vakkasi dhe është i shënuar në Sahihun e Imam Muslimit si vijon:

Amir bin Sa’d bin Ebi Vakkasi përcjell nga i ati se i Dërguari i Zotit (paqja qoftë mbi të) i tha Aliut: “Pranë meje, ti je njësoj siç ishte Haruni pranë Musës, me dallimin që nuk ka më profet pas meje”. Rrëfyesi thotë: “Kisha dëshirë ta dëgjoja këtë gjë drejtpërdrejt nga Sa’d bin Ebi Vakkasi dhe shkova tek ai. I tregova se ç’më kishte treguar Amiri (djali i tij), me ç’rast ai më tha: “Po e kam dëgjuar”. Pastaj i vendosi duart mbi veshë dhe foli sërish: “Në gënjefsha, m’u bëfshin të shurdhër të dy veshët!”.

 

Sa’d bin Ebi Vakkasi përcjell se i Dërguari i Zotit e la pas Ali ibn Ebu Talibin (kur po nisej për në Tebuk), me ç’rast ky i fundit i tha: “O i Dërguar i Zotit! A po më lë pas me gratë dhe me fëmijët?”. Pas kësaj, i Dërguari tha: “A s’je i kënaqur që të jesh për mua siç ishte Haruni për Musën, me dallimin e vetëm se nuk ka profet tjetër pas meje?”.

Ky hadith është përcjellë edhe nga Shu’baja me zinxhirin e njëjtë të transmetimit.

 

Amir bin Sa’d bin Ebi Vakkas përcjell nga babai i tij se kur Muavije ibn Ebu Sufjani e emëroi Sa’din për guvernator, i tha: “Çfarë s’të lejon ta mallkosh Ebu Turabin (Aliun)?”. Ai ia ktheu: “Kam dëgjuar tri gjëra nga i Dërguari i Zotit për të dhe po ta dëgjoja për vete veç njërën prej tyre, do të ishte për mua më e çmueshme se devetë e kuqe. Kur i Dërguari e la pas teksa po shkonim në ekspeditë, Aliu i tha: “O i Dërguar i Zotit, a po më lë pas me gratë e me fëmijët?”. I Dërguari u përgjigj: “A s’je i kënaqur që të jesh për mua siç ishte Haruni për Musën, me dallimin e vetëm se s’ka më profetë pas meje?”.

Përveç kësaj, në ditën e Hajberit e kam dëgjuar të Dërguarin të thotë: “Do t’ia jap flamurin një njeriu që e do Zotin dhe të Dërguarin dhe të cilin Zoti dhe i Dërguari e duan”. Ne të gjithë po prisnim me padurim kur i Dërguari tha: “Thirreni Aliun!”. Ky i fundit erdhi dhe sytë i kishin marrë ndezje. I Dërguari i njomi me pështymën e tij, ia dha flamurin Aliut dhe atë ditë Zoti na dha fitore.

Rasti i tretë ishte kur u shpall varg: “Ejani t’i marrim fëmijët tanë dhe fëmijët tuaj, gratë tona dhe gratë tuaja, veten tonë dhe veten tuaj e t’i lutemi Zotit që mallkimi të jetë mbi gënjeshtarët!”(Kur’an 3:61). Atë ditë, i Dërguari e mori Aliun, Fatimenë, Hasanin e Husejnin dhe tha: “Zoti im! Këta janë familja ime”.

 

Hadithi i Profetit, në të cilin pozita e Aliut pranë tij krahasohet me atë të Harunit pranë Musës, qartësohet me vargun vijues të Kur’anit të Shenjtë:

(Musa u lut)”O Zoti im! Ma zgjero gjoksin, ma lehtëso punën e m’i largo pengesat nga e folura, që të më kuptojnë. Dhe ma jep ndihmës nga familja ime tim vëlla Harunin, ma shto fuqinë nëpërmjet atij dhe bëje atë ta ndajë barrën time me mua: që të të madhërojmë Ty pa ndalur e të të kujtojmë pa pushim sepse Ti na sheh gjithmonë. (Zoti) tha: “U pranua lutja jote o Musa. Dhe vërtet Ne të falëm të mira edhe herë të tjerë më parë...(Kur’an 20:25)

Profeti Musa iu lut Zotit që t’i jepte një ndihmës nga familja e tij. Ai nuk kërkoi një ndihmës në mesin e ndjekësve dhe miqve të vet. Ai u lut që vëllai i tij Haruni të bëhej ndihmësi i tij dhe një burim fuqie për të.

Zoti iu përgjigj lutjes së Musës, ia dha vëllain e tij Harunin si ndihmës dhe e bëri atë një burim fuqie për Musën.

Edhe Muhammedi, i Dërguari i fundit i Zotit, zgjodhi një ndihmës nga familja e tij. Zgjedhja e tij ishte vëllai i tij Aliu. Aliu i dha fuqi dhe e ndau me të detyrën që kishte, siç kishte premtuar në “darkën e të afërmve” shumë vite më parë, kur ishin mbledhur të parët e fiseve Hashim dhe Muttalib.

Ishte pikërisht Zoti që e zgjodhi Harunin si ndihmës të Musës. Nuk ishte ummeti (populli) i Musës ai që e bëri zgjedhjen.

Dhe Ne caktuam me Musën një kohë prej tridhjetë netësh e pastaj i shtuam edhe dhjetë të tjera, që të përmbushej koha e caktuar nga Zoti i tij: dyzet net. Dhe Musa e la të vëllanë Harunin: “Më zëvendëso tek populli im, vepro mirë dhe mos e ndiq rrugën e atyre që bëjnë trazira. (Kur’an 7:142).

 

Musa e vendosi të vëllanë Harunin në krye të popullit dhe nuk e la popullin pa një udhëheqës, ndonëse do të largohej vetëm për dyzet ditë nga mesi i tyre. Edhe Muhammedi nuk devijoi nga kjo praktikë e të dërguarve të Zotit. Ai nuk i la myslimanët pa një prijës dhe për këtë punë e zgjodhi të vëllanë Aliun.

Kështu iu lut Zotit Musa:

“Zoti im! Më fal mua dhe tim vëlla! Na prano në mëshirën Tënde sepse ti je më i Mëshirshmi i mëshiruesve... (Kur’an 7:151).

Musa, pra, nuk u lut vetëm për vete. Ai lutej në veçanti edhe për vëllain e tij Harunin. Po kështu, edhe Muhammedi lutej për veten e tij dhe për vëllain e tij Aliun. Ai gjithnjë lutej që mëshira e Zotit të ishte mbi të dy dhe mbi familjen e tyre.

Dhe prapë u falëm të mira Musës dhe Harunit. Paqja dhe mëshira qoftë mbi Musën dhe mbi Harunin. Kështu Ne i shpërblejmë ata që veprojnë drejtë. Ata ishin dy robër Tanë besimtarë. (Kapitulli 37, vargjet 114, 120, 121, 122).

Zoti e bekoi Musën dhe Harunin dhe në të njëjtën mënyrë i bekoi edhe Muhammedin dhe Aliun. Të katërt ishin njerëz të të drejtës. Andaj Zoti i shpërbleu dhe u dërgoi selame.

Ndonëse Haruni u zgjodh nga Zoti për të qenë pasardhësi i Musës, ai vdiq që në të gjallë të Musës, duke e krijuar nevojën për të zgjedhur një pasardhës të ri, i cili do të ishte Joshua (Jusha ibn Nun në traditën islame). Njësoj si Haruni, edhe ai u zgjodh nga Zoti dhe në zgjedhjen e tij nuk ishte populli (ummeti) i Musës që u pyet. Pas vdekjes së Musës, Joshua i udhëhoqi hebrenjtë drejt fitores.

Kriteret e zgjedhjes së pasardhësit të të Dërguarit të Zotit mund të shihen qartë në vargjet e sipërpërmendura të Kur’anit. Ali ibn Ebu Talibi ishte zgjedhja e Zotit dhe gjithë ç’kishte për të bërë Muhammedi ishte që ta shpallë formalisht se Aliu do të ishte prijës i myslimanëve pas vdekjes së tij. Pikërisht shpallja e këtij fakti ishte arsyeja përse ai i mblodhi njerëzit në luginën e Khummit.

Një mysliman i sotëm mund të pandehë se kjo shpallje historike e Profetit duhet të jetë ndjekur nga një hare e përgjithshme në mesin e myslimanëve. Mund të duket pak e çuditshme por nuk ishte ashtu. Kishte disa myslimanë që ishin të lumtur por kishte edhe shumë të tillë që nuk e ndanin këtë lumturi. Këta të fundit kishin ushqyer shpresa të tjera dhe kishin krijuar në vete disa ambicie, të cilat nuk përshtateshin edhe aq me atë që kishte shpallur i Dërguari në Gadir Khumm. Shpallja e tij aq e drejtpërdrejtë dhe pa kompromis i shkatërroi shpresat dhe ambiciet e këtij grupi.

Por ata nuk u dorëzuan dhe menduan një lojë tjetër. Këta njerëz filluan të përshpërisnin në veshët e arabëve se emërimi i Aliut si sundues i myslimanëve ishte një akt që buronte nga ambicia e Profetit për ta monopolizuar gjithë fuqinë politike tek familja e tij, gjegjësisht tek Hashimitët, duke i lënë mënjanë gjithë fiset e tjera. Ata e prezantonin këtë emërim si një akt të pavarur nga Shpallja hyjnore. Këta persona e kuptuan se sikur të arrinin t’ua turbullonin mendjen arabëve dhe t’i shtynin drejt një lufte për pushtet, ata vetë do të mund ta shfrytëzonin rastin dhe të ngadhënjenin. Që nga ai çast, ata filluan të krijonin një strategji të re që do t’i përshtatej situatës së sapokrijuar.

Kush janë këta njerëz? Ata nuk janë identifikuar me emra por ekzistenca e tyre dhe potenciali i tyre për të krijuar trazira është konfirmuar në vargun e parë (5:70), ku thuhet: “Dhe Zoti ka për të të mbrojtur nga njerëzit sepse Ai s’i udhëzon ata që e mohojnë të vërtetën..”. Me sa shihet, Profeti hezitoi fillimisht, duke qenë i aftë ta parashikojë kundërshtimin masiv të shumë arabëve ndaj emërimit të Aliut si sundues të ardhshëm të Shtetit Islam. Në këtë varg, ai sigurohet nga Zoti se Ai do ta mbrojë prej tyre dhe se duhej ta tejkalonte atë hezitim të vetin dhe ta shpallte Aliun për pasardhës.

Kundërshtimet ndaj shpalljes historike të Gadir-Khummit ishin në të vërtetë, kundërshtime ndaj vetë Muhammedit. Megjithatë, deri në atë çast kundërshtimet dhe opozita ndaj të Dërguarit kishin qenë të fshehta dhe nuk tërhiqnin vëmendje. Por shumë shpejt pas kësaj ngjarjeje, kjo opozitë do të shfaqej hapur edhe përkundër faktit se i Dërguari ishte akoma gjallë. Kjo temë do të analizohet në kapitujt në vijim.

Shokët e Profetit (as’habët) që e kanë përcjellë rastin e Gadir Khumit janë:

Khuzajma bin Thabit

Sehl bin Sa’ad

Adij bin Hatim

Akba bin Aamir

Ebu Ejub Ensari

Ebu’l-Haitham bin Taihan

Abdullah bin Thabit

Ebu Ja’la Ensari

Numan bin Exhlan Ensari

Thabit bin Vadi’a Ensari

Ebu Fadhala Ensari

Abdurrahman bin Abd Rabb

Xhunaida bin Xhanada

Zejd bin Erkam

Zejd bin Sherhil

Xhabir bin Abdullah

Abdullah ibn Abbas

Ebu Said el-Khudri

Ebu Dherr el-Giffari

Selman el-Farisi

Xhubejr bin Mutim

Hudhejfe bin Jemen

Hudhejfe bin Usajd.

 

Nga historianët që e kanë përcjellë ngjarjen e Gadir-Khummit mund të përmenden Ethir’ud-Dini në veprën “Usudu’l-Gabe”, Halebiu në veprën “Sirat’ul-Halebije” dhe Ibn Haxhari në “el-Sava’ik el-Muhrika”.

Në mesin e dijetarëve të hadithit, ata që e kanë përmendur ngjarjen janë Muslimi, Nesaiu, Ibn Maxha, Ahmed bin Hanbeli dhe Hakimi. 

 

38. Ekspedita e Usames 

Zejd bin Harithe kishte qenë një rob i liruar dhe mik i të Dërguarit. Ai u vra në betejën e Mut’asë në vitin 629, në të cilën ishte emëruar prijës i ushtrisë myslimane kundër romakëve. Myslimanët e humbën betejën dhe u tërhoqën në Hixhaz.

I Dërguari prej kohësh dëshironte t’i shlyente kujtimet e hidhura të asaj beteje por kishte pritur një rast të volitshëm për këtë gjë. Qëkur ishte shpërngulur në Jethrib (Medine), i Dërguari kishte pasur një ritëm mjaft intensiv pune. Ai kishte kryer detyra të tilla, të cilat një grupi të tërë njerëzish do t’i vinin të vështira. Që nga haxhi i lamtumirës në Mars të vitit 632, ai kishte punuar pa ndalur e pa pushuar. Puna intensive dhe kushtet e vështira të jetesës e patën ndikimin e tyre dhe ai shumë shpejt u sëmur. Kjo sëmundje do të ishte vdekjeprurëse për të. Ndonëse edhe më parë kishte përjetuar sëmundje, asnjëherë nuk kishte lejuar që sëmundja ta pengonte nga detyrat e tija si i Dërguar i Zotit dhe si prijës i myslimanëve.

Çasti i tij i shumëpritur dukej se kishte ardhur. Profeti e furnizoi dhe e organizoi një ekspeditë të re, e cila duhej ta pushtonte frontin sirian. Prestigji i Islamit ishte shkatërruar në betejën e Mut’asë dhe kishte ardhur koha për ta korrigjuar këtë gjë. Si prijës të ekspeditës, Profeti e zgjodhi Usamen tetëmbëdhjetë vjeçar, djalin e Zejd bin Harithes që kishte rënë dëshmor në Mut’ah. Që të dy, baba e bir, kishin qenë tejet të dashur për Profetin. Por ai nuk i bëri ata gjeneralë vetëm për shkak të kësaj lidhjeje personale. Ata ishin gjeneralë falë aftësive të tyre për t’i kontrolluar njerëzit e tjerë dhe për t’i udhëhequr në luftë.

Në ditën e 18 të muajit Safar të vitit 11, i Dërguari ia dha Usames flamurin e Islamit, e udhëzoi hollësisht në lidhje me qëllimin e ekspeditës dhe i dha disa urdhra në lidhje me mënyrën se si duhej të vepronte. Pastaj urdhëroi që të gjithë ndjekësit e tij përveç Aliut dhe burrave të tjerë të fisit Hashim, të paraqiteshin tek Usameja dhe të shërbenin nën urdhrat e tij. Në mesin e tyre, ndodheshin personat më të vjetër, më të pasur dhe më të fuqishëm të Kurejshit si Ebu Bekri, Umari, Abdurrahman bin Aufi, Ebu Ubejde ibn el-Xherrahu, Sa’ad bin Ebi Vakkasi, Talha bin Ubejdullahu, Halid bin Velidi dhe shumë të tjerë. I Dërguari urdhëroi që ekspedita në krye me Usamen të nisej menjëherë drejt destinacionit të saj.

 

Sir William Muir

Ditën e mërkurë, Muhammedin e zunë ethet dhe një kokëdhimbje e fortë por këtë gjendje e tejkaloi shpejt. Mëngjesin e ardhshëm, ai ndjehej mjaft mirë sa ta merrte flamurin e ushtrisë dhe ta vendoste mbi një shkop. Më pas ia dha flamurin Usames dhe tha: “Lufto me këtë flamur në emër të Zotit tënd dhe në rrugën e Tij! Kështu ke për t’i turpëruar e për t’i vrarë ata që s’e besojnë Zotin”. Pas kësaj, kampi u vendos në Xhorf dhe të gjithë ushtarët, duke mos përjashtuar as Ebu Bekrin dhe Umarin, u thirrën që t’i bashkëngjiteshin ushtrisë (“Jeta e Muhammedit”, Londër, 1877.)

 

Muhammed Husejn Hajkal

Myslimanët s’qëndruan gjatë në Medine pas kthimit nga pelegrinazhi i lamtumirës. Profeti kishte urdhëruar mobilizim të menjëhershëm të një ushtrie të madhe dhe i kishte urdhëruar që të marshonte drejt Damaskut. Me këtë ushtri dërgoi edhe një grup nga myslimanët më të hershëm, në mesin e të cilëve ishin edhe Ebu Bekri dhe Umari. Komandën e ushtrisë ia dha Usame bin Zejd bin Harithes (“Jeta e Muhammedit”, Kairo, 1935).

 

Profeti kërkoi që ushtria të largohej menjëherë nga Medineja. Por çuditërisht, ushtria nuk dukej shumë entuziaste për t’iu bindur urdhrit të tij. Në vend të bindjes, Profeti u ndesh me rezistencë nga disa prej ndjekësve të tij më në zë.

Që atë çast, i Dërguari duhej të përballej me dy probleme. Njëri problem ishte sëmundja e tij kurse problemi i dytë rezistenca e ushtrisë. Ditët e fundit të jetës së tij në këtë botë do të karakterizoheshin nga kjo përpjekje dydimensionale.

Pjesëtarët më të moshuar të Kurejshit reaguan me pakënaqësi ndaj emërimit të një djaloshi 18 vjeçar në krye të tyre, i cili jo vetëm që ishte i ri por ishte edhe djali i një ish-skllavi. Andaj, në vend që të paraqiteshin pranë tij për detyrë, shumë prej tyre filluan t’i shmangeshin dhe të vonoheshin qëllimisht. Madje disa prej tyre ishin aq të pakënaqur me këtë zgjedhje të Profetit, sa e shprehën hapur kundërshtimin e tyre.

 

R.V.C. Bodley

Veteranëve nuk u pëlqente ideja se duhej ta sulmonin ushtrinë e frikshme romake, të udhëhequr nga një çunak pa shumë përvojë ushtarake. Megjithatë, Muhammedi nuk e ndryshoi pozitën e tij dhe nuk bëri asnjë hap prapa. Me këtë, ai e themeloi shembullin që do të ndiqej që atëherë në mesin e myslimanëve, sipas të cilit mosha nuk e bënte njeriun një gjeneral më të mirë. Ai e mbolli në mesin e tyre porosinë e demokracisë që ata duhej t’ia shpallnin botës. Pa e diskutuar fare emërimin e Usames, ai e thirri djaloshin në xhami dhe ia dorëzoi flamurin e Islamit, duke i kërkuar t’i sillte lavdi këtij flamuri  (“I Dërguari”, New York, 1946).

 

Megjithatë, emërimi i Usames nuk ishte arsyeja e vetme përse disa nga shokët e Profetit nuk kishin dëshirë të niseshin për në Siri. Kishte edhe arsye të tjera që i bënin disa nga shokët e tij të besonin se ishte jetike të mbeteshin në Medine, pa dallim se ç’do të urdhëronte i Dërguari i Zotit. Usameja e pyeti të Dërguarin në s’do të ishte më mirë ta shtynin ekspeditën derisa ai të shërohej por përgjigja e tij ishte: “Jo! Dua të niseni që tani”.

Pas kësaj, Usameja shkoi tek kampi në Xhorf por vetëm disa prej shokëve të Profetit erdhën për t’iu bashkëngjitur. Ata e dinin se sëmundja e Profetit kishte krijuar një “krizë” në shoqërinë myslimane dhe u dukej tejet e rrezikshme që të largoheshin nga Medineja, ndonëse u dukej një gjë e “parrezikshme” që t’i shfaqnin mosbindje atij. Ata e vendosën në radhë të parë rregullin e artë “në fillim siguria” dhe pastaj urdhrat e të Dërguarit.

Profeti kishte ethe dhe kokëdhimbje të fortë por megjithatë arriti të shkonte në xhami dhe t’u drejtohej njerëzve, në mesin e të cilëve ndodheshin edhe ata që nuk i ishin bashkëngjitur ushtrisë akoma. Ai tha:

“O arabë! Jeni dëshpëruar ngase e kam emëruar Usamen si gjeneral mbi ju dhe dëgjoj se po ngrini dyshime e po pyesni në është i aftë për t’ju udhëhequr në luftë. Por unë e di se ju jeni të njëjtët njerëz që më parë e thonit të njëjtën gjë për babain e tij. Për Zotin, Usameja meriton të jetë gjenerali juaj, njësoj siç meritonte i ati. Tani binduni urdhrave të tij dhe nisuni!”.

 

Betty Kelen

Pak kohë pas haxhit të lamtumirës, me ambiciet e tija që po rriteshin drejt veriut, si në një lojë të fatit Muhammedi organizoi një ekspeditë për në Siri, duke e vendosur në krye të saj Usamen, djalin e Zejdit, edhe përkundër kundërshtimeve të disa prej gjeneralëve të tij për moshën e re të Usames, i cili ishte njëzet vjeç. Muhammedi u tha ashpër: “Ju ankoheni për të, njësoj siç u ankuat për babain e tij më parë. Por ai e meriton udhëheqësinë e ushtrisë, njësoj siç e meritonte i ati”.

Muhammedi s’kishte nevojë t’i arsyetonte veprimet e tija më tepër. Ai e vendosi flamurin në duart e Usames por megjithatë, ky diskutim e shqetësoi dukshëm. (“Muhammedi, i Dërguari i Zotit”).

 

Kurdo që ndihej më mirë dhe paksa i lehtësuar nga sëmundja e tij, i Dërguari i pyeste njerëzit përreth vetes në ishte nisur ushtria e Usames. Ai vazhdoi gjithë kohës t’u thoshte se duhej ta dërgonin sa më parë drejt frontit sirian.

Pjesa më e madhe e ushtarëve të thjeshtë iu bind urdhrave të Profetit dhe u paraqit pranë Usames në Xhorf por ndjekësit më të rëndësishëm dhe më të vjetër të Muhammedit nuk e bënë një gjë të tillë. Disa prej tyre mbetën në qytet kurse të tjerë, pas insistimeve të të Dërguarit, shkuan në Xhorf, vetëm për t’u kthyer sërish në Medine pas një kohe. Ata vazhduan të lëviznin ndërmjet kampit dhe qytetit. Disa prej tyre erdhën në Medine për t’i marrë pajisjet që u mungonin kurse disa të tjerë veç për t’i ndjekur ndodhitë më të fundit. Kishte edhe ca të tjerë që erdhën për “t’u interesuar për shëndetit e të Dërguarit”. Në gjithë këtë, kishte edhe të tillë që nuk shkuan fare në kampin ushtarak në Xhorf. Ata mbetën në qytet për shkak të “dashurisë” për Profetin, me pretekstin se nuk mund ta linin atë në një kohë kur ishte kaq i sëmurë.

Por këto shfaqje “dashurie” dhe “dhembshurie”ndaj tij nuk patën ‘dhe aq ndikim tek vetë i Dërguari sepse për të, treguesi i vërtetë i dashurisë ndaj tij ishte bindja ndaj urdhrave që i kishte dhënë. Ai u urdhëroi të niseshin drejt Sirisë por ata shfaqën një mosbindje të hapur dhe pikërisht në ditët e fundit të jetës së tij.

 

Betty Kelen

Sëmundja e tij u përkeqësua por ai me ngulm e shpërfillte sëmundjen e tij për hir të Usames, sepse sa më shumë që përhapej fjala se Muhammedi ishte i sëmurë, aq më të vështirë e kishte Usameja t’i rekrutonte trupat e tija. Disa nga ata që i ishin bashkëngjitur u kthyen në Medine dhe diçka dihej qartë: askush nuk kishte ndërmend të nisej. (“Muhammedi, i Dërguari i Zotit”).

 

Më në fund ndodhi e pashmangshmja. Muhammedi, i Dërguari i fundit i Zotit në tokë, vdiq. Përpjekja e tij për t’i larguar shokët e vet nga Medineja përfundoi me “triumfin” e këtyre të fundit. Ata nuk u paraqiten pranë Usames dhe ushtria nuk u nis për në ekspeditë derisa ishte gjallë Profeti.

Për myslimanët, çdo urdhër i Muhammedit është urdhri i vetë Zotit sepse për ta, ai është Përcjellësi i Vullnetit dhe i Qëllimi Hyjnor. Mosbindja ndaj Muhammedit është sinonim i mosbindjes ndaj Zotit. Andaj, ata që treguan mosbindje atë ditë, e fituan pakënaqësinë e Zotit në llogari të tyre.

Beteja e Mut’asë kishte ndodhur në vitin 629 dhe kishte përfunduar me humbjen e myslimanëve. I Dërguari kishte ndërmend ta pastronte këtë njollë të disfatës por duhej të kalonin tre vite që ai t’i urdhëronte Usames ta pushtonte frontin sirian si shpagim për katastrofën e Mut’asë. Koha e zgjedhur për ekspeditën e Usames krijon një sërë pyetjesh. Përse i Dërguari nuk e organizoi këtë ekspeditë në 3 vjetët e kaluar? Përse vendosi që ajo të dërgohej pak kohë para vdekjes së tij? Përse përnjëherë u bë kaq e rëndësishme për të që shokët e tij dhe ushtarët të largoheshin nga Medineja? Siç përmendëm edhe më sipër, që nga haxhi i lamtumirës, gjendja shëndetësore e të Dërguarit kishte filluar të tregonte shenja përkeqësimi. Dy muaj më pas, gjendja e tij u përkeqësua edhe më, për të përfunduar me vdekjen e tij disa ditë më vonë.

Përveç kësaj, siç përmendëm më sipër, i Dërguari u tregoi myslimanëve në më shumë raste se nuk i kishte mbetur edhe shumë kohë për të jetuar në këtë botë. Historiani i famshëm Taberiu, i përcjell fjalët e Abdullah ibn Abbasit, i cili thotë: “(Dy muaj pas haxhit të lamtumirës) i Dërguari na tha se mbase do të vdiste pas një muaji” (Historia e Taberiut, vëll.2, fq.435).

Përcillet gjithashtu se një natë, i Dërguari shkoi në varrezat “el-Baki”, i shoqëruar nga shërbëtori i tij. Pasi u lut për të vdekurit, ai tha: “Ata janë më mirë se të gjallët. Shpejt kanë për t’u shfaqur shumë të liga të reja dhe secila do të jetë më e frikshme dhe më e shëmtuar se tjetra”.

Në njërën anë, i Dërguari flet për vdekjen e tij dhe e parashikon shfaqjen e të ligave të reja kurse në anën tjetër, kërkon me ngulm që shokët e tij të largoheshin nga Medineja për në Siri.

Në një kohë kur vdekja po i afrohej, ç’do të ishte më me rëndësi për të Dërguarin? Të kërkonte hakmarrje për vrasjen e një miku të vrarë tre vite më parë në një front të largët ose ta mbronte Shtetin e Medines dhe shoqërinë myslimane nga trazirat e reja që, sipas tij, po afroheshin.

Përgjigja e qartë e kësaj pyetjeje na lë të kuptojmë se nëse vdekja e Zejdit kishte mundur të priste tre vite, ajo mund të priste edhe më. Nuk ka dyshim se siguria e Shtetit të Medines dhe e shoqërisë myslimane ishte çështja më e rëndësishme. Sipas kësaj logjike, i Dërguari do të duhej ta vendoste ushtrinë në Medine dhe në rrethinat e saj, në vend që ta dërgonte në një front të largët.

Por me sa duket, i Dërguari nuk mendonte kështu. Për të nuk kishte asgjë më të rëndësishme atë çast sesa t’i dërgonte shokët e tij në Siri, jo vetëm jashtë Medines por edhe jashtë Arabisë. Kur vërejti se ata nuk u bindeshin urdhrave të tij, ai i mallkoi. Sipas asaj që përcillet në veprën “Kitab el-Milal ven-Nihal (fq.8)”, ai tha: “Ushtria e Usames duhet të niset menjëherë. Zoti i mallkoftë ata që nuk shkojnë me të!”.

Kjo ishte hera e parë që Muhammedi, i Dërguari i Mëshirës dhe Mëshira për njerëzimin, e mallkonte dikë.  Para kësaj, ai kurrë s’e kishte mallkuar ndonjë njeri, madje as armiqtë e tij më të përbetuar si Ebu Xhehli dhe Ebu Sufjani. Ai nuk i mallkoi as njerëzit e Taifit kur ata e përzunë me gurë nga qyteti i tyre. Përveç kësaj, në të kaluarën, kur dikush nuk mund të shkonte në betejë, ai kurrë nuk i kishte bërë shtypje dhe i kishte lejuar të qëndronte në shtëpi. Por në ekspeditën e Usames, ai s’kishte dëshirë të dëgjonte arsyetime prej askujt. Urdhrat e tij për t’iu bashkëngjitur ushtrisë së Usames ishin të prerë, të pandryshueshëm dhe pa kompromis.

Në çastet e fundit të jetës së tij, një njeri gjithmonë ka dëshirë t’i ketë pranë njerëzit dhe miqtë e tij. Ai dëshiron dhe shpreson që pas vdekjes së tij, ata të marrin pjesë në varrim, të luten për të dhe ta ngushëllojnë familjen e tij. Por në kundërshtim me të gjitha normat në një rast të tillë, Muhammedi po bënte gjithçka për t’i larguar ndjekësit dhe miqtë e tij nga Medineja. Ai nuk dëshironte që ndonjëri të mbetej pranë tij. Myslimanët sunnitë pretendojnë se Muhammedi, Profeti i Islamit, nuk e emëroi pasardhësin e tij dhe me këtë, ia la shoqërisë myslimane zgjedhjen e tij. Në është kështu, atëherë urdhrat e Profetit që shokët dhe ndjekësit e tij të largohen nga Medineja në një kohë kur ai ishte duke vdekur, duken tejet kundërthënës.

Ishte më se e qartë se Profeti po vdiste. Edhe vetë e kishte thënë këtë gjë disa herë tashmë. Sipas kësaj, kishte ardhur koha që ndjekësit e tij të mblidheshin e ta caktonin sunduesin e ardhshëm. Por Profeti insistonte që ata të shkonin në një vend qindra kilometra larg tij dhe larg Medines. Sikur ai të kishte dashur që ata ta zgjidhnin pasardhësin e tij nëpërmjet “bisedimeve”, a do t’u urdhëronte vallë të largoheshin nga Medineja? Ai vetë e kishte paralajmëruar shoqërinë islame se ajo rrezikohej nga “të liga” të reja. Atëherë a nuk do të duhej t’u kërkonte ndjekësve të tij të qëndronin në Medine, për ta mbrojtur Islamin nga këto rreziqe? Në fund të fundit, kush do ta mbronte shoqërinë myslimane nga rreziqet në jo ndjekësit e tij?

Kur të mendohet se i Dërguari e dinte se do të vdiste, ai duhej të mos e kishte përgatitur fare ekspeditën e Usames. Në vend të kësaj, ai duhet t’u kishte sugjeruar ndjekësve të tij që të përgatisnin një strategji, nëpërmjet të cilës do t’i shmangnin këto të liga dhe rreziqe që po shfaqeshin në horizontin e Medines.

Por Muhammedi nuk bëri diçka të tillë. Në të vërtetë, ai e bëri të kundërtën e kësaj. Ai u urdhëroi ndjekësve të vet që të largoheshin nga Medineja, me një ton të ashpër si kurrë më parë. Mos vallë kjo do të thoshte se vetë ndjekësit e tij ishin ata që ai i shihte si autorë potencialë të këtyre të ligave që i kanoseshin shoqërisë myslimane?

Siguria dhe shpëtimi i myslimanëve varej nga bindja e skajshme e tyre ndaj urdhrave të të Dërguarit. Në çastin që treguan mosbindje ndaj urdhrave të tij, ata e hapën derën e të gjitha të ligave dhe rreziqeve.

Po të shihet konteksti i këtyre ngjarjeve, duket se Muhammedi kishte arsye shumë të rëndësishme për ta shtyre ekspeditën e Usames deri në çastet e fundit. Më parë, ai në mënyrë të qartë kishte thënë dhe kishte përsëritur se Ali ibn Ebu Talibi duhej të ishte pasardhësi i tij. Megjithatë, ai ishte i vetëdijshëm për praninë e një antipatie të ndjekësve të tij ndaj Aliut.

I Dërguari i Zotit e dinte se grupi që ishte kundër Aliut ishte tejet i fuqishëm dhe i kujdesshëm. Prandaj ishte i bindur se sikur të ishin larg Medines pjesëtarët e këtij grupi, Aliu do të mund ta trashëgonte pa ndonjë pengesë. Qëllimi i vërtetë i ekspeditës së Usames, pra, ishte dërgimi jashtë Medines i të gjithë atyre që do të mund ta sfidonin vendosjen e Aliut si Kalif. I Dërguari shpresonte se në mungesë të ndjekësve të tij në Medine, Aliu do ta merrte lehtësisht në dorë pushtetin dhe derisa të ktheheshin ata, do ta vendoste kontrollin e tij mbi qeverisjen e vendit.

Ekspedita e Usames, pra, ishte preludi i transferimit të pushtetit prej Muhammedit tek pasardhësi i tij Ali ibn Ebu Talibi.

Por shokët e Profetit nuk do të largoheshin nga Medineja. Me qëndrimin e tyre në Medine, ata e sfiduan vetë Profetin, duke i shpërfillur madje edhe mallkimet e tija. Ata e dinin se sikur Aliu ta merrte qeverisjen në duar, ata do t’i humbnin përgjithmonë frerët e pushtetit. Për këtë arsye, ata ishin të vendosur që ta parandalonin me çdo kusht një gjë të tillë. Ata nuk kishin ndërmend ta rrezikonin fuqinë e tyre.

Për rivlerësimin e episodit me ekspeditën e Usames, lexuesi duhet t’i ketë parasysh pikat në vijim:

1. Beteja e Mut’asë kishte ndodhur në vitin 629. Në verën e vitit 632, fronti sirian ishte i qetë dhe nuk kishte kurrfarë rreziku për një sulm ndaj Medines nga veriu. Në të vërtetë, nuk kishte madje as thashetheme për ndonjë sulm çfarëdo që do t’i drejtohej Hixhazit. Por edhe përkundër kësaj, i Dërguari kërkonte me padurim ta dërgonte ushtrinë drejt Sirisë.


2. Ekspedita e Usames, së paku në dukje, kishte për qëllim ta ngrinte moralin e myslimanëve pas betejës së Mut’asë dhe t’i dënonte ata që e kishin vrarë babain e Usames Zejd bin Harithen. I Dërguari e ngarkoi Usamen që ta shpaguante vdekjen e babait të tij. Por edhe Xhafer ibn Ebu Talibi, “martiri me krahë zogu” i Islamt dhe njëherit vëlla i Aliut, ishte vrarë në këtë betejë. Megjithatë, Profeti nuk e dërgoi Aliun ose ndonjë pjesëtar tjetër të fisit Hashim në këtë ekspeditë. Të gjithë i mbajti në Medine.


3. Edhe përkundër sëmundjes së tij të rëndë, i Dërguari ngulmonte që ushtria të nisej drejt Sirisë. Ai ua preu shkurt disave prej ndjekësve të tij që shfaqnin interesim për gjendjen e tij shëndetësore dhe u urdhëroi prerë që të niseshin me Usamen.


4. Në këtë ekspeditë, Usame bin Zejdi ishte vendosur në krye të disa shokëve të Profetit që ishin mjaft të moshuar sa për të qenë gjyshër të tij. Në mesin e tyre ishin Ebu Bekri, Umari, Osmani, Ebu Ubejde el-Xherrahu, Abdurrahman bin Aufi dhe shumë të tjerë. Me këtë, i Dërguari, pak kohë përpara vdekjes së tij, e theksonte principin se myslimanët nuk duhet ta konsideronin një njeri si të denjë për prijës vetëm ngase ishte i moshuar.


5. Nëse ka një njeri të kualifikuar për të qenë prijës, atëherë njerëzit që s’i përmbushin standardet nuk kanë ç’kërkojnë. Ky ishte themeli i kundërshtimit të shokëve të Profetit ndaj udhëheqësisë së Usames. I Dërguari pajtohej se vetëm personi më i kualifikuar meritonte t’i jepej autoriteti. Por ai insistonte se Usameja ishte më i kualifikuari në mesin e tyre edhe përkundër moshës së tij të re.


6. Sunnitët thonë se i Dërguari konsultohej shpesh me ndjekësit e tij dhe se kjo e bënte qeverisjen e tij një “demokraci” të vërtetë. Është më se e vërtetë se ai “konsultohej” me ta herë pas herë dhe kur bëhej fjalë për çështje dytësore. Por edhe përkundër kësaj, ishte ai vetë që vendoste më në fund. Në Hudejbije, Umar ibn Khattabi ishte udhëheqës i opozitës ndaj të Dërguarit ndërsa ky i fundit bënte negociata paqeje me paganët. I Dërguari thjesht i shpërfilli kundërshtimet e Umarit dhe e nënshkroi marrëveshjen e paqes. Më pas, dijetarët sunnitë shpjegojnë se i Dërguari i kishte shpërfillur kundërshtimet e Umarit sepse ishte duke vepruar me urdhër të prerë të Zotit. Plotësisht kanë të drejtë. Por emërimi i Usames si gjeneral i ushtrisë s’kishte të bënte fare me urdhrin hyjnor dhe Profeti mund ta tërhiqte vendimin e tij pas gjithë atyre kundërshtimeve. Por ai nuk pranoi as të diskutonte me ta mbi këtë çështje, e jo më t’i pranonte këshillat e tyre.


7. Urdhrat e të Dërguarit që ndjekësit e tij të shërbenin nën komandën e Usames dhe të largoheshin nga Medineja për në Siri ishin tejet të prerë. Por ata nuk u nisën dhe ai vdiq. Kështu, ata e arritën qëllimin e tyre që s’ishte tjetër veçse të ishin të pranishëm në Medine kur ai të vdiste.


8. Ndjekësit e Profetit, të cilët duhej të paraqiteshin tek gjenerali i tyre Usameja, tregonin mosbindje ndaj urdhrave të tij në një kohë kur ai ishte akoma gjallë. Nëse  ata mund të bënin një gjë të tillë në të gjallë të tij, fare lehtë mund t’i shpërfillnin urdhrat e tij në lidhje pasardhësin, pasi të kishte vdekur. Ata i vendosën ambiciet dhe interesat e tyre para urdhrave dhe dëshirave të të Dërguarit të Zotit.

 

 

 

39. Ebu Bekri si Imam në namaz 

Historianët sunnitë pretendojnë se kur Muhammedi, për shkak të sëmundjes së tij, nuk mundej më të merrte pjesë në namazet publike, ai i urdhëroi Ebu Bekrit që t’i udhëhiqte këto namaze. Këtë gjë, ata e përdorin si një argument për të treguar se ai dëshironte që Ebu Bekri të ishte pasardhësi i tij.

Rrëfimet në lidhje me këtë përcillen në shumë versione. Sipas njërit version, Bilalli erdhi për ta pyetur të Dërguarin në do t’i udhëhiqte namazet. I Dërguari i tha: “Jo, thuaji Ebu Bekrit le t’i udhëheqë namazet!”

Ky tregim ka një version të dytë, sipas të cilit i Dërguari e pyeti njëfarë Abdullah bin Zama’a se ku gjendej Ebu Bekri. Ibn Zama’a e kërkoi Ebu Bekrin por nuk e gjeti dot. Pastaj e gjeti Umarin dhe i tha që ta udhëhiqte namazin. Por kur Umari e recitoi tekbirin (Allahu Ekber), i Dërguari e dëgjoi dhe tha: “Jo, jo! Zoti dhe besimtarët e ndalojnë këtë gjë. Thuaji Ebu Bekrit t’i udhëheqë!”

Versioni i tretë thotë se i Dërguari i pyeti ata përreth vetes në kishte ardhur koha e namazit. Ata i thanë se kishte ardhur dhe ai u kërkoi që t’i thoshin Ebu Bekrit t’i udhëhiqte njerëzit në namaz. E shoqja Aisheja tha se babai i saj ishte një njeri i prekshëm që do të qante po ta shihte të zbrazur vendin e tij në xhami dhe askush nuk do të mund t’ia dëgjonte zërin gjatë namazit. Por i Dërguari insistoi që Ebu Bekri të ishte imam gjatë lutjeve.

Nëpër librat e historisë ka shumë tregime të tilla dhe të gjithë thonë se Ebu Bekri i udhëhoqi njerëzit gjatë namazit në ditët e fundit të jetës së të Dërguarit.

 

Muhammed ibn Ishak

Ibn Shihabi thotë se Abdullah bin Ebu Bekri ka përcjellë nga i ati, i cili e ka dëgjuar Abdullah bin Zama’anë të thotë:

“Kur i Dërguari ishte i sëmurë rëndë dhe unë me disa myslimanë ishin me të, Bilalli e thirri në namaz dhe ai (i Dërguari) na tha që ta gjenim dikë që do t’i udhëhiqte njerëzit. Unë dola jashtë dhe aty ishte Umari me disa njerëz por Ebu Bekri nuk ishte. I thashë Umarit t’i udhëhiqte njerëzit në namaz dhe ai pranoi. Por kur thirri “Allahu Ekber”, i Dërguari ia dëgjoi zërin, ngase Umari kishte një zë të fuqishëm, dhe pastaj pyeti se ku ishte Ebu Bekri, duke thënë dy herë: “Zoti dhe myslimanët e ndalojnë një gjë të tillë”. Pastaj unë u dërgova tek Ebu Bekri dhe ai erdhi pasi Umari e kishte mbaruar namazin dhe i udhëhoqi njerëzit në namaz. Umari më pyeti se ç’dreqin kisha bërë, duke thënë: “Kur më the të udhëhiqja në namaz, unë mendova se i Dërguari ta kishte urdhëruar këtë gjë. Po të mos ishte ashtu nuk do të bëjë një gjë të tillë”. Unë i tregova se i Dërguari s’më kishte thënë një gjë të tillë por se kur nuk e gjeta dot Ebu Bekrin, mendova se Umari ishte më i merituari në mesin e atyre njerëzve për t’i udhëhequr në namaz. (“Jeta e të Dërguarit të Zotit”).

Ajo që kemi përcjellë më sipër është shënimi më i hershëm historik në lidhje me rrëfimin se Ebu Bekri ishte imam në namaz. Përcjellësi i kësaj ngjarjeje është Abdullah bin Zama’a. Ai vetë thotë se i Dërguari i kërkoi që të gjente dikë, domethënë këdo që të jetë, që do t’i udhëhiqte njerëzit në namaz. I Dërguari nuk e përmend Ebu Bekrin. Edhe më pas, kur ai i ndaloi Umarit t’i udhëhiqte njerëzit në namaz, ai nuk i urdhëroi Ebu Bekrit të bënte një gjë të tillë. Ai thjesht pyet se ku është Ebu Bekri.

Abdullah bin Zama’a mendonte se në mesin e atyre njerëzve, Umari meritonte t’i udhëhiqte njerëzit në namazin e tyre. Por i Dërguari nuk pajtohej me këtë.

 

Sir William Muir

Përcillet se një ditë Ebu Bekri nuk ishte prezent kur u thirr ezani nga Bilalli dhe Umari, i cili gabimisht mendonte se Muhammedi i kishte urdhëruar atij që t’i udhëhiqte njerëzit në namaz, u ngrit në këmbë dhe me zërin e tij të fuqishëm thirri “I madh është Zoti”, për të filluar me namazin. Muhammedi, i cili e dëgjoi këtë nga dhoma e tij, thirri me sa kishte fuqi: “Jo! Jo! Jo! Zoti dhe të gjithë besimtarët ndalojnë një gjë të tillë! Askush përveç Ebu Bekrit! Mos lini që dikush tjetër t’i udhëheqë njerëzit në lutje përveç atij! (“Jeta e Muhammedit”, Londër, 1877).

 

Siç shprehëm edhe më sipër, sipas historianëve sunnitë, qëllimi përse i Dërguari i urdhëroi Ebu Bekrit t’i udhëhiqte njerëzit gjatë namazit, ishte që ta “promovonte” si pasardhës të vetin.

Realisht, është më se e mundur që Ebu Bekri t’i ketë udhëhequr njerëzit në namaz gjatë jetës të të Dërguarit. Ajo që megjithatë, nuk është e qartë, është pyetja në e bëri këtë gjë Ebu Bekri si pasojë e urdhrit të Profetit ose së paku, pas miratimit të tij.

Pretendimi se Ebu Bekri i udhëhoqi njerëzit në namaz me urdhrin e të Dërguarit është vërtet i dyshimtë, kur të mendohet se ai ishte një ushtar i caktuar për të qenë në ushtrinë e Usames. I Dërguari i kishte urdhëruar të largohej nga Medineja për t’u paraqitur tek komandanti i tij në Xhorf, gjë që Ebu Bekri kurrë nuk e bëri.

Edhe sikur të pranojmë për një çast se i Dërguari urdhëroi që Ebu Bekri ta kryente detyrën e imamit, akoma nuk është e qartë se si kjo gjë u konsiderua një “nominim” i Ebu Bekrit për pozitën e pasardhësit. Në fund të fundit, vetë Ebu Bekri bashkë me Umarin dhe me Ebu Ubejden, kishin shërbyer nën komandën e Amr ibn Asit në ekspeditën Dhat es-Salasil dhe që të tre ishin radhitur në namaz nën udhëheqësinë e Amrit për javë të tëra. Amr bin Asi ua kishte bërë të qartë se ai ishte udhëheqësi i tyre, jo vetëm në aspektin ushtarak por edhe fetar.

Siç përmendëm, myslimanët sunnitë pretendojnë se i Dërguari e zgjodhi Ebu Bekrin për t’i udhëhequr njerëzit në namaz sepse dëshironte që ky i fundit të ishte pasardhësi (Kalifi) i tij.

Ibn Haxhar Mekkiu, një historian sunnit, në librin e tij “Tat’hir el-Xhenan” (fq.40) shkruan: “Ebu Bekri i udhëhoqi myslimanët në namaz (sipas urdhrit të të Dërguarit). Andaj, pranohet me koncensuz nga dijetarët se Kalifati i tij ishte me miratimin e të Dërguarit”.

Por këta sunnitë të njëjtë janë ata që thonë se udhëheqja e myslimanëve në namaz nuk është një meritë e veçantë që kërkon një kualifikim të caktuar. Në këtë drejtim, ata mbështeten në hadithin e mëposhtëm, të përcjellë nga Ebu Hurejreja prej të Dërguarit të Zotit:

“Namazi është një obligim për ju dhe ju mund ta falni atë pas çdo myslimani, qoftë ai edhe “fasik” (njeri që kryen mëkate të mëdha).

Sipas asaj që thuhet më sipër, një fasik është po aq i kualifikuar për të qenë imam në namaze sa ç’është një shenjtor. Në aspektin e të qenit imam në namaz, shenjtori i pastër dhe mëkatari janë të barabartë.

 

John Alden Williams

Bindja dhe të dëgjuarit e Imamit dhe të Prijësit të besimtarëve është një obligim, qoftë ai i virtytshëm ose një njeri përplot vese, qoftë ky i ardhur në atë pozitë me pajtimin e njerëzve ose me anë të shpatës. Lufta e shenjtë është efektive deri në Ditën e Gjykimit dhe njeriu nuk ka të drejtë të ndahet nga Prijësi i besimtarëve, qoftë ai i virtytshëm ose krejtësisht i pamoralshëm. Ndarja e presë së luftës dhe ushtrimi i dënimeve të parapara nga ligji, i takon vetëm Imamit. Askush nuk ka të drejtë ta kritikojë Prijësin ose ta kundërshtojë atë. Dhënia e parasë së zeqatit këtyre njerëzve është e lejuar. Kushdo që e paguan zeqatin, e ka kryer obligimin e tij, qoftë Prijësi i virtytshëm ose i pamoralshëm. Namazi me xhemaat pas Prijësit ose pas personit që ai e ka caktuar, është i vlefshëm dhe i plotë, duke përfshirë që të dy sexhdet. Kushdo që i përsërit këto sexhde vetëm sjell risi në fe, duke u larguar nga Tradita e Profetit. Për një njeri të tillë, s’ka kurrfarë vlere as namazi i të premtes, përderisa nuk beson në lutjen bashkë me Prijësit, qofshin ata të mirë ose të ligë. Tradita e Profetit është që të bëhen dy sexhde me ta dhe pastaj të konsiderohet e kryer kjo punë. Sa i përket kësaj, le të mos ketë kurrfarë dyshimi në zemrat tuaja! (“Disa doktrina esenciale hanbelite nga një fetva në lidhje me çështjet e civilizimit islamik”, fq.31, 1971) . 

 

Sipas verdiktit hanbelit, të përcjellë më sipër, gjithsecili ka të drejtë t’i udhëheqë myslimanët në namaz. Sipas kësaj,  Ebu Hurejreja dhe Ebu Sufjani janë po aq të kualifikuar për një gjë të tillë sa edhe Ebu Bekri.

Ky mendim u formulua nga gjeneratat e mëvonshme të myslimanëve. I vetmi person që nuk pajtohej me këtë gjë ishte Muhammedi, Përcjellësi i Porosisë së fundit hyjnore për njerëzimin. Ai e konsideronte Umarin të “pakualifikuar” për t’i udhëhequr njerëzit në namaz dhe i ndaloi këtij të fundit një gjë të tillë.

Myslimanët shiitë e konsiderojnë të falsifikuar thënien, të cilën Ebu Hurejre ia ka mveshur të Dërguarit të Zotit në lidhje me atë se qenka e lejuar të falet namazi pas kujtdo që të jetë, qoftë edhe fasik. Ata thonë se një Imam duhet të jetë:

-          mysliman

-          mashkull

-          i rritur

-          me mendje të shëndoshë

-          i drejtë

-          i ditur

-          i njohur si një njeri me karakter të mirë.

 

Rrëfimi se Ebu Bekri i ka udhëhequr myslimanët në namaz që në të gjallë të Profetit, mund të jetë i saktë ose i gabuar. Po të jetë i saktë, kjo do të thotë se ai ka kryer një detyrë, të cilën sipas Ebu Hurejres dhe sipas juristëve dhe dijetarëve sunnitë, do të mund ta kryente gjithkush. Kjo ishte një detyrë që atij nuk i falte një status të veçantë. Po të jetë i gabuar ky rrëfim, atëherë do të thotë se ai kurrë nuk i udhëhoqi myslimanët në namaz në kohën kur ishte gjallë i Dërguari i Zotit.

Por sikur ky rrëfim të jetë i saktë, atëherë do të thotë se namazi i falur pas Umar ibn el-Khattabit është i pavlefshëm. Vetë i Dërguari thotë se Zoti nuk dëshiron që Umari të bëhet imam në namaz. Insistimi i Umarit për ta marrë përsipër rolin e imamit në namaz, para ose pas vdekjes së të Dërguarit, nuk i bën këto lutje më shumë të pranueshme për Zotin.

 

 

40. Testamenti i pashkruar i të Dërguarit të Zotit 

Islami ishte qëllimi i jetës dhe i ekzistencës së Muhammedit, të Dërguarit të bekuar të Zotit për njerëzimin. Ai u dërgua në botë pikërisht për ta shpallur Islamin. Për ta përhapur porosinë e kësaj feje, atij iu desh të luftojë kundër rreziqeve të panumërta, të cilat do t’i tejkalonte të gjitha. Ai e bëri Islamin të aftë për të mbijetuar falë sakrificave të mëdha që u bënë për të. Themeli Islamit dhe sistemi i tij i vlerave ishin për të si një kopsht, të cilin e kishte kultivuar me gjakun e të dashurve të tij.

Çfarë mund të ishte më e logjikshme për të Dërguarin sesa të ndërmerrte hapa për ta garantuar sigurinë dhe mbijetesën e Islamit? Ç’mund të ishte më e natyrshme për të sesa të dëshironte që Islami të ishte i pathyeshëm? Pikërisht për këtë qëllim, ai vendosi t’i ruante interesat afatgjata të Islamit me aq sa ishte në fuqitë e tija, duke shkruar një testament.

A mund vallë të mendohet se Muhammedi do ta shpërfillte një detyrë të një rëndësie kaq të madhe për ndjekësit e tij? Një amanet i fundit, një testament i të Dërguarit të Zotit, në të cilin do të shpreheshin qartë dhe prerë urdhrat e tij për transferimin e pushtetit nga ai tek pasardhësi, ishte një nevojë jetike e Islamit. Andaj, pak para vdekjes së tij, ai u urdhëroi shokëve të tij të mblidheshin dhe u kërkoi t’i sillnin një pendë, letër dhe bojë, që të mund të diktonte një “manifest” për shoqërinë myslimane, i cili do ta mbronte këtë të fundit nga devijimi dhe do ta ruante nga përçarja.

Ishte kjo një kërkesë më se e arsyeshme për një njeri në prag të vdekjes. Por sërish, ai u ndesh me mosbindje. Një grup nga ndjekësit e tij nuk donte që ai të shkruante një testament.

 

Në vëllimin e parë të Sahih-ut të tij, Imam Buhariu shkruan: Umari tha: “Të Dërguarin e Zotit e kanë kapluar dhimbjet”. Ne s’kemi nevojë për testament. E kemi tashmë Librin e Zotit dhe ai na mjafton (fq.25) .

Në vëllimin e dytë të po të njëjtës vepër, Buhariu e përcjell sërish të njejtin incident, si vijon:

I Dërguari tha: “Më sillni një copë letre. Do t’ju shkruaj diçka në të që s’do t’ju lërë të dëvijoni”. Por të pranishmit filluan të diskutonin mes veti. Disa prej tyre thanë se i Dërguari i Zotit po fliste në kllapi (fq.121).

Këtu Buhariu ka bërë një përpjekje për ta fshehur identitetin e Umarit pas fjalëve “disa prej tyre”. Por Shejh’ud-din Khaffaxhiu, një historian sunnit, tregohet më pak i matur në këtë drejtim dhe thotë: Umari tha: “I Dërguari i Zotit flet përçart” (Nisam’ur-Rijadh, vëll.4, fq.278).

Të thuash se i Dërguari i fundit dhe më i madh i Zotit për njerëzimin “flet përçart”, është një shprehje krejtësisht e pakujdesshme dhe e pamenduar për një mysliman. A do të ishte vallë e mundur që Sjellësi dhe Mësuesi i porosisë së fundit hyjnore për njerëzimin të “fliste përçart”? Dhe për më tepër, ç’ishte aq e palogjikshme dhe irracionale në kërkesën e tij për të shkruar një testament?

Fjalët e panevojshme dhe të paarsyeshme të Umarit shkaktuan një diskutim ndërmjet të pranishmëve në dhomën e të Dërguarit. Disa prej tyre thoshin se duhej t’i bindeshin Mësuesit të tyre e të sillnin letër, bojë dhe një pendë. Të tjerët, që ishin shumicë, e përkrahën Umarin dhe nuk lejuan që të silleshin gjërat e nevojshme për shkrim. Diskutimi u bë aq i pakëndshëm dhe i zhurmshëm, sa i Dërguari u kërkoi që të dilnin jashtë e ta linin të qetë.

Në “Sahihun” e tij, Buhariu shkruan:

Kur sëmundja e të Dërguarit u përkeqësua, ai tha: “Më sillni letër që të mund të shkruaj për ju një testament, i cili s’do t’ju lërë të devijoni pas vdekjes sime”. Umar ibn el-Khattabi tha: “Jo. Këto janë fjalë të pakuptimta. Neve na mjafton Libri i Zotit”. Një tjetër njeri tha: “Duhet të sjellim letër”. Pastaj filloi një zënkë dhe i Dërguari tha: “Dilni jashtë!”.

Mosbindja e Umarit ndaj të Dërguarit të Zotit i kishte polarizuar ndjekësit e këtij të fundit në dy grupe. Pikërisht në këtë çast filloi ndarja në shoqërinë myslimane. Me shumë gjasa, kjo ishte hera e fundit që i Dërguari i Zotit po shprehte një dëshirë para ndjekësve të tij. Por ata nuk ia plotësuan. Ai ishte i shqetësuar nga ky kundërshtim i hapur por mbase jo ‘dhe aq i befasuar. Kjo nuk ishte hera e parë që ata shfaqnin mosbindje. Ekspedita e Usames i kishte demaskuar tashmë të tillët.

 

Sir William Muir 

Atë çast, duke e njohur Umarin dhe disa prej ndjekësve të tij më në zë që ndodheshin në dhomë, ai (Muhammedi) tha: “Më sillni bojë dhe letër, që të mund të shkruaj për ju një gjë që s’do t’ju lërë të devijoni asnjëherë”. Umari tha: “S’është i vetëdijshëm se ç’thotë. A s’na mjafton neve Kur’ani?” (“Jeta e Muhammedit, Londër”, 1877).

 

 Muhammed Husejn Hajkal

Ndërsa ishte i kapluar nga ethet dhe i rrethuar nga vizitorë të shumtë, Muhammedi kërkoi një pendë, bojë dhe letër. Ai tha se do të diktonte diçka për të mirën e ndjekësve të tij, duke i siguruar se sikur t’i ndiqnin këto këshilla, kurrë nuk do të devijonin. Disa prej tyre mendonin se ngase Profeti (paqja dhe mëshira e Zotit qoftë mbi të) ishte i sëmurë rëndë dhe ngase ata e kishin Kur’anin tashmë, nuk kishte nevojë për shkrime të mëtejme. Përcillet se ky ishte mendimi i Umarit. Të pranishmit s’u morën vesh dot ndërmjet veti në lidhje me këtë çështje. Disa thoshin se duhej të silleshin materialet për shkrim dhe të shkruhej ajo që do të diktonte Profeti. Të tjerë thoshin se shkrime të tjera përveç Librit të Zotit do të ishin të tepërta dhe të panevojshme. Muhammedi u kërkoi të dilnin, duke thënë: “Juve s’ju ngjan të ziheni në praninë time”. Ibn Abbasi kishte droje se myslimanët do të humbnin diçka me rëndësi po të mos silleshin materialet e shkrimit por Umari ishte i palëkundur në vendimin e tij, i cili mbështetej në fjalët e Zotit: “Dhe asgjë s’kemi lënë mënjanë në këtë Libër” (“Jeta e Muhammedit”, Kairo, 1935).

 

Në një artikull të titulluar “Ikbali dhe politika islame” dhe të botuar në numrin e muajit Prill të vitit 1946 në revistën “Muslim news international” në Karaçi të Pakistanit, autori Xhemilud’din Ahmet, shkruan:

Pyetja me të cilën përballen vendet myslimane është: “A është i aftë Ligji Islam për të evoluar?” Një pyetje kjo, e cila do të kërkojë një përpjekje të madhe intelektuale dhe që pa dyshim do të gjejë një përgjigje pozitive, sikur bota islame të merret me këtë pyetje në stilin e Umarit, i cili është mendja e parë e pavarur dhe kritike e Islamit dhe që në çastet e fundit të jetës së Profetit, e pati guximin moral për të thënë: “Libri i Zotit na mjafton” .

 

S’ka dyshim se autori i përcjellë më sipër është tejet krenar për “guximin moral” të Umarit. Muhammedi, i Dërguari i Zotit, ishte në shtratin e  vdekjes dhe mbase i kishin mbetur vetëm disa orë jetë. Pikërisht ky ishte çasti kur Umari kishte vendosur ta tregonte “guximin e tij moral”. Në Hudejbije, kur i Dërguari i urdhëroi t’i dërgonte një porosi Kurejshit në Mekke, ai kishte refuzuar duke thënë se nuk kishte askënd në qytet që do të mund ta merrte nën mbrojtje dhe se po të shkonte i pambrojtur, do ta vrisnin. Përveç kësaj, kur u nënshkrua marrëveshja e Hudejbijes, Umari i prirë nga “dashuria” e tij për Islamin, e kundërshtoi hapur të Dërguarin e Zotit. Dhe tani, kur i Dërguari ishte në shtratin e vdekjes, kjo “dashuri” e njëjtë u shfaq sërish dhe e bëri atë që ta pengonte të Dërguarin e Zotit nga të shkruarit e një gjëje që sipas tij, do ta “rrezikonte autoritetin e Librit të Zotit”.

Nëse kjo ishte arsyeja e kundërshtimit të Umarit, atëherë do të thoshte se sipas tij, Muhammedi do ta sfidonte autoritetin e Librit të Zotit. Por si mund ta dinte Umari një gjë të tillë? Sikur të Dërguarit t’i lejohej një testament, fjalët e para të dala nga goja e tij do të tregonin në fliste ai “përçart” dhe “pa qenë i vetëdijshëm”, siç kishte thënë Umari.

Ndoshta autori i artikullit të mësipërm Xhemilud’din Ahmed nuk e kishte të qartë se Umari po e përdorte “mendjen e tij të pavarur dhe kritike” kundër vetë autoritetit të Kur’anit, i cili thotë:

Është caktuar që kur t’i afrohet vdekja ndonjërit nga ju, në ka pasuri për të lënë, t’u lërë prindërve e të afërmve në një masë të arsyeshme. Ky është një obligim për ata që i druhen Zotit (Kur’an 2:180.)

 

Por ekziston edhe mundësia, që Umari t’i jetë kundërvënë të Dërguarit të Zotit, jo nga frika se ky i fundit në momentet e fundit të jetës së tij do ta shkatërronte veprën e tij jetësore (Islamin) duke thënë diçka kundër Kur’anit, por nga frika se ai do ta shënonte me shkrim atë që e kishte thënë më parë në Gadir Khumm, para një numri të madh pelegrinësh, duke e prezantuar Ali ibn Ebu Talibin si pasardhësin e tij. Umari duhej të parandalonte një gjë të tillë me çdo kusht. Një testament i nënshkruar dhe i vulosur nga i Dërguari i Zotit, i cili e shpall Aliun si udhëheqës të ardhshëm të Shtetit Islam, do të ishte një gjë që do ta largonte përgjithmonë Kalifatin nga kandidatët e tjerë.

Profeti tashmë e kishte të qartë qëndrimin e ndjekësve të tij kryesorë kur bëhej fjala për pasardhësinë e Aliut. Teksa ai vetë po dobësohej, mosbindja e tyre shtohej gjithë më tepër dhe bëhej më e qartë. Ekspedita e Usames ishte një rast akoma i freskët në mendje. Përplot zemërim, i Dërguari i kishte mallkuar ata që nuk do t’i bashkëngjiteshin Usames  por kjo gjë nuk kishte pasur kurrfarë efekti. Ata ishin po kaq shpërfillës edhe kur ai u kërkoi të dilnin nga dhoma e tij.

Për një mysliman modern, mund të duket krejt e çuditshme që njëri nga shokët e të Dërguarit të thotë se ai flet përçart. Por për këtë sjellje të tyre ka një përshkrim të ngjashëm në Kur’an. Me sa mund të shihet, këta shokë të Muhammedit, që thoshin se ai fliste përçart, kishin një shembull të ngjashëm tek paraardhësit e tyre, vëllezërit e Jusufit. Ata kishin thënë se babai i tyre Jakubi, i cili ishte gjithashtu profet, ishte duke bërë një gabim të madh. Ata mendonin se ata ishin më të “mençur” se ai. Kur’ani e përcjell këtë gjë, si vijon:

Ata thanë: “Vërtet babai ynë e do më tepër Jusufin dhe të vëllanë. Por ne jemi një grup i fuqishëm. Vërtet babai ynë është duke gabuar. Vriteni Jusufin ose dëbojeni në një tokë të panjohur, që bekimet e babait tuaj t’ju falen vetëm juve. Pastaj mund të jeni sërish nga të drejtët (Kur’an 12:8-9).

Ata jo vetëm që i urrenin vëllezërit e tyre të pafajshëm, Jusufin dhe Bunjaminin, por edhe nuk e nderonin dhe e nënçmonin babain e tyre si një mendjelehtë injorant në moshë të thyer. Në të vërtetë, Jakubi ishte mjaft i urtë sa të shihte se djemtë e tij të rinj Jusufi dhe Bunjamini kërkonin mbrojtje dhe të shihte se Jusufi kishte një madhështi shpirtërore. Por për ta, urtësia e tij ishte një çmenduri dhe një mendjelehtësi, pikërisht ngase e prekte egon e tyre, siç  bën rëndom e vërteta. Prandaj u mbështetën në forcën e tyre: dhjetë të fuqishmit kundër Jakubit plak, djaloshit Jusuf dhe Bunjaminit të vogël (Shënim i përkthyesit të Kur’anit në anglisht, Abdullah Jusuf Ali). 

 

Duke e shpjeguar pjesën e fundit të vargut të dytë, komentuesi thotë: Ata thanë me ironi: “Njëherë të shpëtojmë prej Jusufit. Pastaj do të kemi kohë për t’u bërë “të mirë” si ai ose të pendohemi për këtë krim tonin pasi t’i kemi gëzuar të mirat e kësaj pune”.

Në këtë pikë, një studiues i historisë do të pyeste përse Muhammedi nuk e diktoi testamentin e tij pak më vonë, pas këtij dështimi fillestar. Pa dyshim, duhet të ketë pasur edhe raste të tjera, në të cilat u mblodhën ndjekësit e tij dhe ai mund ta shfrytëzonte njërin prej tyre.

Të pranojmë se Muhammedi do të mund të diktonte një testament më vonë. Por çfarë mund ta pengonte Umarin dhe përkrahësit e tij nga të thënit se ky testament ishte përpiluar në gjendje të “pavetëdijshme” ose duke folur “përçart” dhe se shi për këtë arsye, ishte i papranueshëm për shoqërinë myslimane? Muhammedi s’kishte dëgjuar ndonjë gjë më të shëmtuar që nga koha e Ebu Xhehlit dhe nuk kishte shumë dëshirë t’i dëgjonte sërish këto fjalë, veçanërisht në një kohë kur ishte në shtratin e vdekjes. Andaj, ai u hoqi dorë nga kjo përpjekje.

Plani i Umarit do të funksiononte edhe sikur Muhammedi të kishte diktuar një testament. Për ta racionalizuar sjelljen e Umarit, mbrojtësit e tij thonë se në atë kohë, feja ishte përsosur dhe kompletuar dhe se për këtë arsye, një testament i tillë ishte i panevojshëm. Është më se e saktë se ishte kompletuar dhe përsosur Islami por kjo s’do të thoshte assesi se edhe shoqëria myslimane (ummeti) ishte e përsosur dhe se mund ta linte mënjanë udhëzimin profetik duke pretenduar se nuk i kanosej ndonjë rrezik për të devijuar nga e Vërteta. Shoqëria myslimane mund të devijonte nga rruga e drejtë dhe ajo devijoi vërtet. Të gjitha luftërat civile, mosmarrëveshjet dhe ndarjet në Islam u shkaktuan pikërisht për shkak të këtij devijimi.

Pretendimi i ummetit mysliman se një testament i tillë s’ishte i nevojshëm, është marrja përsipër nga ummeti i një autoriteti më të madh nga ç’i takon në të vërtetë. Shoqëria myslimane duhet ta linte këtë vendim në duart e atij, të cilin Zoti e zgjodhi si të Dërguarin e Vet për njerëzimin. Vetëm ai mund ta dinte në ishte i nevojshëm një testament ose jo. Ç’të drejtë kishte shoqëria myslimane t’ia kufizonte lirinë e veprimit të Dërguarit të Zotit mbi tokë?

Kundërshtimet e Umarit ndaj Muhammedit, kur ky i fundit ishte në prag të vdekjes, e përbëjnë njërën nga skenat më të shëmtuara të historisë së Islamit, të cilën asnjë përpjekje e historianëve për ta mbuluar, nuk mund ta korrigjojë. Kjo skenë e njëjtë ishte prelud i konfrontimit ndërmjet shokëve të Profetit dhe familjes së tij.

 

 

41. Bashkëshortet e të Dërguarit të Zotit 

Bashkëshortja e parë e Muhammedit ishte Hatixheja. Ata u martuan në Mekke dhe ndanë së bashku një çerek shekulli dashurie dhe jetese të lumtur, derisa Hatixheja vdiq. Në të gjallë të saj, Muhammedi nuk u martua me asnjë grua tjetër.

Pas vdekjes së saj, Muhammedi u martua me shumë gra të tjera por asnjëra nuk arriti ta merrte vendin e saj në zemrën e tij. Për Muhammedin, humbja e saj ishte edhe humbja e haresë bashkëshortore. Deri në fund të jetës së tij, ai e përmendi atë dhe gjithnjë e kujtoi me dashuri, me dhembshuri e me mirënjohje.

Gruaja e parë, me të cilën i Dërguari u martua pas Hatixhes, ishte Sevda bint Zama’a, një vejushë, burri i të cilës kishte vdekur në Abisini.

Gruaja e tretë e tij ishte Aisheja, e bija e Ebu Bekrit. Përcillet se me të u martua që në Mekke por ajo u vendos në shtëpinë e tij pas shpërnguljes në Medine.

Në shumë raste, i Dërguari u përpoq ta fitonte besnikërinë e ndonjë fisi ose ndonjë familjeje të caktuar duke u martuar me një grua prej tyre. Martesa e tij me Umm Habiben, të bijë e Ebu Sufjani dhe me Safijen, të bijën e Akhtabit, ishin martesa të tilla.

Njëra nga bashkëshortet e të Dërguarit ishte edhe Hafsa, e bija e Umar ibn el-Khattabit. I shoqi ishte vrarë në betejën e Bedrit dhe babai i saj përpiqej t’i gjente një bashkëshort tjetër. Në fillim ai u propozoi miqve të tij Osman bin Affanit dhe Ebu Bekrit. Por që të dy i kërkuan falje dhe refuzuan.

Umari u ndje i turpëruar nga ky refuzim i miqve të tij dhe iu ankua të Dërguarit për këtë gjë. Ky i fundit, për ta lehtësuar Umarin nga këto ndjenja, i tha se ngase asnjëri s’e kishte pranuar vajzën e tij për grua, ai do ta merrte në familjen e tij.

Në përjashtim të Hatixhes, asnjëra nga gratë e të Dërguarit nuk i lindi fëmijë. Guvernatori i Egjiptit i kishte dërguar një skllave kopte, të quajtur Maria. Ajo hyri në haremin e tij dhe i lindi një djalë të quajtur Ibrahim.

Lindja e djalit i dha një status të veçantë Marisë, duke i dëshpëruar gratë e tjera të të Dërguarit. Muhammedi e donte shumë djalin e vogël dhe qëndronte për orë të tëra me të, duke e mbajtur në krahë. Por fatkeqësisht, ky djalë nuk jetoi gjatë dhe vdiq në vitin e parë të jetës së tij.

 

D.S. Margoliouth

Vitet e tija të fundit u bënë më të ndritshme falë lindjes së një djali nga konkubina e tij kopt Maria. Këtë djalë e pagëzoi sipas themeluesit mitik të fesë së tij Ibrahimit. Kjo konkubinë u bë objekt xhelozie i grave të tija të tjera që s’i kishin lindur dot fëmijë. Kjo ndodhi kishte shkaktuar një dëshpërim tek gratë e tjera, i cili do të shuhej së shpejti me vdekjen e fëmijës (që s’jetoi më shumë se njëmbëdhjetë muaj) (“Muhammedi dhe zhvillimi i Islamit”, Londër, 1931).

 

Muhammed Husejn Hajkal

Duke i lindur një fëmijë, statusi i Marisë u rrit pranë të Dërguarit, i cili tashmë e shihte atë si një bashkëshorte të lirë dhe madje si bashkëshorten e tij, e cila e gëzonte pozitën më të favorshme pranë tij.

Është më se e natyrshme se një ndryshim i tillë do të shkaktonte jo pak xhelozi në mesin e grave tjera të tij, të cilat s’kishin lindur dot. Dhe është po kaq e natyrshme se interesi dhe dhembshuria e të Dërguarit për fëmijën e sapolindur dhe për të ëmën do ta rriste këtë gjë. Për më tepër, Muhammedi e kishte shpërblyer Selmanë, gruan e Ebu Rafiut, për rolin e saj si mamicë. Lindjen e të birit ai e kishte festuar duke u shpërndarë grurë të varfërve të Medines. Djalin e tij, ai e la nën kujdesin e Ummu Sejfit, një nënë qumështi, të shtatë dhitë e të cilës do të ishin në dispozicion të foshnjes. Çdo ditë, Muhammedi e vizitonte shtëpinë e Marisë për ta parë fytyrën e ndritur të të birit dhe për t’u siguruar se i vogli po rritej me shëndet të plotë. E gjithë kjo shkaktoi një xhelozi të fortë tek gratë e tjera të tij që s’i kishin lindur fëmijë. Pyetja ishte se sa kohë do të mund ta duronin ato këtë gjendje.

Një ditë, me krenarinë e zakonshme të një babai të ri, i Dërguari hyri në dhomën e Aishes duke e mbajtur në krahë djalin e tij për t’ia treguar asaj. Ai i tregoi se sa shumë i ngjante. Aisheja e vështroi foshnjën dhe tha se nuk shihte kurrfarë ngjashmërie. Kur i Dërguari i tregoi se sa mirë po rritej fëmija, Aisheja iu përgjigj ftohtë se çdo fëmijë do të rritej ashtu po t’i jepej aq shumë qumësht sa ç’i jepej atij. Në të vërtetë, lindja e Ibrahimit shkaktoi një pezm aq të madh tek gratë e Profetit sa disa prej tyre do të kalonin përtej këtyre përgjigjeve të hidhura. Kjo gjë shkoi aq larg sa edhe vetë Shpallja Hyjnore do të ndërhynte duke i qortuar. S’ka dyshim se e gjithë kjo la gjurmë në jetën e të Dërguarit si dhe në historinë e Islamit (“Jeta e Muhammedit”, Kairo, 1935).

 

Në një rast, Hafsaja e “befasoi” të shoqin teksa ky i fundit ishte me Marinë dhe këtë “të fshehtë” ia tregoi edhe Aishes. Gratë e tjera të të Dërguarit e dëgjuan këtë gjë nga Aisheja. Shumë thashetheme dhe shumë fjalë u përhapën për këtë incident dhe më në fund, Kur’ani ndërhyri me një qortim për këto dy zonja (Aishen dhe Hafsën) në vargun vijues:

Po të ktheheni me pendim drejt Tij (Zotit), vërtet zemrat tuaja kanë anuar. Por sikur ju të dyja të bashkoheni kundër tij, Zoti është mbrojtësi i tij, Xhibrili dhe të gjithë të drejtët në mesin e besimtarëve. Edhe engjëjt do ta mbrojnë atë... (Kur’an 66:4)

Familja e Profetit nuk ishte si çdo familje tjetër. Bashkëshortet e Pastërtisë duhej të kishin një status më të lartë në sjellje sesa gratë e zakonshme, ngase kishin një detyrë më të lartësuar për të kryer. Por edhe ato ishin vetëm njerëz dhe mund të binin viktimë e dobësive të tyre gjinore, siç edhe ndodhte ndonjëherë.

Sjellja e gabuar e Aishes njëherë shkaktoi vështirësi serioze. Mendja e Profetit ishte e turbulluar dhe ai vendosi të qëndronte larg grave të tija për një kohë. Edhe Hafsa, vajza e Umarit, ishte e prirë për ta shfrytëzuar pozitën e saj. Kur ata të dyja i bashkonin fuqitë dhe këshilloheshin me njëra-tjetrën fshehurazi, i shkaktonin shumë probleme Profetit. (Shënim i përkthyesit të Kur’anit në anglisht, Abdullah Jusuf Ali).

Shumë nga përkthyesit dhe komentuesit e Kur’anit e kanë përkthyer fjalën saghat, që përmendet në vargun 66:4, në mënyrën siç e kemi përcjellë më sipër, gjegjësisht si “anuan” (angl. inclined)^[1]. Përkthimi i tyre thotë: Zemrat tuaja kanë anuar... 

Drejt ç’gjëje kanë anuar? Në këtë kontekst, shprehja “zemrat tuaja kanë anuar” është krejtësisht e pakuptimtë. Përkthimi i saktë i fjalës saghat është  “i/e devijuar”. Ebu’l Ala Maududiu e ka përcjellë përkthimin e saktë të këtij vargu, si vijon:

Nëse ju të dyja pendoheni tek Zoti (do të ishte më mirë për ju), sepse zemrat tuaja kanë devijuar nga rruga e drejtë. Dhe sikur ta përkrahni njëra-tjetrën kundër Profetit, dijeni se Zoti është Mbrojtësi i tij dhe pas tij Xhibrili dhe besimtarët e drejtë. Edhe engjëjt janë shokë e ndihmues të tij... (Tefhim’ul-Kur’an, vëll.6, Lahore, Pakistan, përkthyer në anglisht nga Muhammed Ekber Muradpuri dhe Abdu’l-Aziz Kemal, botimi i dytë, Maj 1987).

 

Kur Hafsa e “kapi në befasi” Muhammedin me Marinë, supozohet se ai i kishte premtuar asaj se nuk do të shihej me Marinë. Kjo, siç dihet, ishte e palejuar. Një bashkëshorte nuk kishte të drejtë ta kufizonte lirinë e të shoqit për t’u takuar me bashkëshortet e tjera të tij. Një përpjekje e tillë nga një bashkëshorte jo vetëm që do të ishte në kundërshtim me ligjet e Islamit por edhe me traditat arabe, para dhe pas Islamit.

 

Sir William Muir

Si në rastin me Zejnebin, Muhammedi solli një porosi hyjnore, e cila nuk i lejonte të ndahej nga Maria, i qortonte Hafsën dhe Aishen për mosbindjen e tyre dhe fliste për mundësinë që ai t’i shkurorëzonte të gjitha gratë e tija për shkak të një sjelljeje kaq të pahijshme ndaj tij. Ai pastaj u largua prej tyre dhe jetoi një muaj me Marinë. Umari dhe Ebu Bekri u ndjenë të turpëruar nga largimi i tij prej vajzave të tyre drejt një konkubine dhe u mërzitën për këtë ngjarje (“Jeta e Muhammedit”, Londër, 1877) .

 

Nga gjërat që përcollëm më sipër, mund të shihet se pas vdekjes së Hatixhes, jeta bashkëshortore e të Dërguarit nuk karakterizohej ‘dhe aq nga hareja dhe paqja. Shumë prej bashkëshorteve të tija ishin gra xheloze dhe “viktima” e parë e kësaj xhelozie ishte pikërisht qetësia e shtëpisë së tij.

 

D.S. Margoliouth

Qëndrimi i bashkëshorteve në haremin e Profetit ishte i shkurtër për shkak të sjelljeve jo të hijshme. Në disa raste, të sapoardhurat, pa qenë të vetëdijshme, mësuan nga gratë xheloze të të Dërguarit fjalë dhe shprehje që do ta bënin Profetin t’i shkurorëzonte menjëherë. Njëra prej tyre u shkurorëzua prej tij, ngase në vdekjen e Ibrahimit tha se sikur ai të ishte vërtet profet, djali s’do t’i kishte vdekur...(”Muhammedi dhe zhvillimi i Islamit”, Londër, 1931).

 

Ishte një shprehi e të Dërguarit që të largohej natën nga shtëpia dhe t’i vizitonte varrezat el-Baki, për t’u lutur për të vdekurit që pushonin atje. Pak para sëmundjes së tij të fundit, ai kishte bërë sërish një vizitë të tillë, mbase për të fundit herë, dhe kishte qëndruar atje deri pas mesnate duke u lutur për të vdekurit. Disa historianë thonë se pikërisht në këtë rast, ai u ftoh dhe me këtë filloi sëmundja e tij vdekjeprurëse. Thuhet se Aisheja e ndoqi fshehurazi në njërën nga këto vizita.

 

D.S.Margoliouth

Thuhet se gjatë natës, Profeti shkonte tek varrezat el-Baki dhe lutej për faljen e të vdekurve. Këtë e kishte bërë shumë herë. Por gjatë njërës prej vizitave të tija, Aisheja e ndoqi atë si një detektiv, duke dyshuar se mund të kishte ndonjë aferë dashurie. Më në fund e kuptoi se destinacioni i tij ishin varrezat (marrë nga “Musnedi” i Imam Ahmed ibn Hanbelit, vëll.4, fq.221) (“Muhammedi dhe zhvillimi i Islamit”, Londër, 1931).

 

Gratë, me të cilat i Dërguari u martua pas Hatixhes, dallonin shumë prej saj, si në karakter ashtu edhe në sjelljet e tyre. Hatixheja i kishte dhënë një përkrahje të pakushtëzuar dhe të vazhdueshme të shoqit në kohën kur ai përpiqej për përhapjen e Islamit në Mekke. Për këtë qëllim, ajo e kishte shpenzuar gjithë pasurinë që kishte. Sakrificat e saja ia kishin shkatërruar rehatinë por ajo kurrë nuk iu ankua të shoqit për mungesat që kishin. Martesa e saj ishte e pasur me bekimin e dashurisë e miqësisë ndaj të shoqit dhe ishte përplot lumturi.

I Dërguari i Zotit jetonte një jetë tejet të varfër. Edhe në kohën kur ishte sunduesi i gjithë Arabisë, ai abstenonte nga luksi dhe rehatia, njësoj siç kishte vepruar gjatë periudhës së tij në Mekke. Vetë Aisheja përcjell se nuk mbante mend që i shoqi të kishte ngrënë derisa të ngopej më shumë se njëherë në ditë.

Kur plaçkat e luftës vinin, i Dërguari i shpërndante në mesin e myslimanëve. Bashkëshortet e tija vërejtën se edhe gratë më të varfra të Medines po bëheshin gjithë më të pasura në këtë mënyrë, ndërsa ato vetë mbeteshin njësoj. Ato ishin të bindura se duhej të përfitonin diçka nga bujaria e bashkëshortit të tyre. Në fund të fundit, ato nuk ishin mësuar me jetën e varfër që ai e jetonte. Të gjitha e diskutuan këtë çështje mes veti dhe u pajtuan se edhe ato duhet ta kishin pjesën e tyre në të mirat dhe në begatitë e lejuara, njësoj si gratë e tjera të Medines.

Pas kësaj, shoqet e të Dërguarit ia shfaqën atij këto kërkesa. Të gjitha njëzëri kërkonin një hise më të madhe prej tij. Dy prej tyre, Aisheja dhe Hafsa, ishin “zëdhënëset” e grupit. Teksa këto të dyja i bënin shtypje për kërkesat e tyre, Ebu Bekri dhe Umari erdhën për ta takuar të Dërguarin.

I Dërguari rrinte i heshtur, i rrethuar nga gratë e tija. Kur Ebu Bekri dhe Umari kuptuan se ç’po ndodhte, që të dy u zemëruan dhe i qortuan ashpër vajzat e tyre për kërkesat që kishin nga i Dërguari.

 

Muhammed Husejn Hajkal

Ebu bekri u ngrit dhe e kapi për flokësh të bijën e tij Aishen dhe të njëjtën e bëri edhe Umari me Hafsën. Ata u thanë të bijave: “Si guxoni t’i kërkoni të Dërguarit të Zotit diçka që ai s’ua jep dot?” Ata u përgjigjën: “Jo për Zotin! Ne nuk i kërkuam një gjë të tillë”. (“Jeta e Muhammedit”, Kairo, 1935)

 

Më në fund, çështja u zgjidh nëpërmjet një vargu që u shpall në lidhje me këtë rast, i cili thotë:

O i Dërguar! Thuaju grave tuaja: “Nëse e dëshironi jetën e kësaj bote dhe bukuritë e saj, atëherë ejani! Unë do t’ju paguaj furnizimin dhe do t’ju lë të lira në një mënyrë të hijshme. Por në e dëshironi Zotin, të Dërguarin e Tij dhe vendqëndrimin e përjetshëm, vërtet Zoti ka përgatitur një shpërblim të madh për ata që veprojnë mirë (Kur’an 33:28-29).

 

Pozita e grave të Profetit nuk ishte si ajo e grave të zakonshme. Ato kishin përgjegjësi dhe detyra të veçanta... Të gjitha bashkëshortet e tija kishin pozita të larta dhe duhej të vepronin si “nëna të besimtarëve”. Jeta e tyre s’ishte një jetë pasive si ajo e skllaveve të një haremi, as sa i përket kënaqësisë së tyre dhe as kënaqësisë së bashkëshortit të tyre. Në këtë varg atyre u thuhet se ato nuk kanë vend në Familjen e shenjtë (të Profetit) nëse e dëshirojnë rehatinë dhe shkëlqimin e kësaj bote. Në është kështu, ato mund të ndaheshin lehtësisht prej tij dhe të jetonin një jetë më të rehatshme. (“Shënim i përkthyesit të Kur’anit në anglisht, Abdullah Jusuf Ali).

Kur’ani i Shenjtë u ofronte grave të të Dërguarit një zgjedhje. Ose do ta zgjidhnin Zotin dhe të Dërguarin e Tij dhe do të jetonin një jetë vetëmohuese dhe përplot sakrifica ose do t’i zgjidhnin lukset, kënaqësitë dhe bukuritë e kësaj bote, me çfarë do të ndaheshin përgjithmonë nga bashkëshorti. Oferta ishte e qartë dhe e vendosur dhe bashkëshortet ishin të lira për të zgjedhur. Aisheja, Hafsa dhe bashkëshortet e tjera të të Dërguarit e rimenduan çështjen dhe vendosën që të largoheshin nga rehatia dhe nga kënaqësitë e kësaj bote dhe të mbeteshin në familjen e të Dërguarit si gra të tija. Kur i Dërguari i Zotit (paqja dhe mëshira e Zotit qoftë mbi të dhe mbi familjen e tij) vdiq në vitin 632, në haremin e tij kishte nëntë gra. Aisheja jetoi edhe gjysëm shekulli pas tij kurse gruaja që jetoi më shumë kohë pas vdekjes së Profetit ishte Mejmuneja. Ajo ishte njëherit edhe gruaja e fundit me të cilën ai u martua.

 

 

42. Vdekja e të Dërguarit të Zotit 

Qëllimet e Muhammedit si i Dërguari i Fundit i Zotit në tokë ishin:

-          shkatërrimi i idhujtarisë dhe politeizmit

-          shpallja e Njëshmërisë absolute të Krijuesit

-          përpilimi përfundimtar i sistemit fetar dhe ligjor

-          pastrimi i shpirtrave të burrave e grave

-          shkatërrimi i padrejtësisë, pabarazisë dhe injorancës

-          themelimi i një sistemi paqeje dhe drejtësie

-          krijimi i një sistemi në formën e një shteti politik që do t’i realizonte të mësipërmet dhe që do ta ruante intensitetin e veprës së tij.

Brenda njëzet e tre vjetëve të misionit të tij si i Dërguar i Zotit, Muhammedi i arriti të gjithë këto qëllime dhe pas kësaj, filloi të bëhej e qartë se njësoj si të gjithë të vdekshmit, edhe ai do të ndahej nga kjo botë. Siç u tha më sipër, këtë lajm ai e mori së pari në kapitullin Nasr (Ndihma), i cili është kapitulli i 110-të i Kur’anit. Muhammedi e kishte kaluar gjithë jetën në devotshmëri ndaj Zotit dhe në adhurimin e Tij. Por pas shpalljes së këtij kapitulli, angazhimi i tij në adhurim dhe në përgatitje për t’u takuar me Të, u bë më i madh se kurdoherë më parë.

Së paku në dy raste, i Dërguari la të kuptohej se vdekja e tij nuk ishte shumë larg:

1-      Në fjalimin e tij gjatë Haxhit të Lamtumirës në Arafat. Në ditën e nëntë të muajit Dhilhixhxhe të vitit të dhjetë pas Hixhrit, ai tha: “Mbase ky është haxhi im i fundit” Me të përfunduar fjalimin e tij, ai u parashtroi një pyetje pelegrinëve: “Kur të pyeteni nga Zoti juaj për punën time, ç’përgjigje do të jepni?” Pelegrinët u përgjigjën njëzëri: “Ti na përcolle porosinë e Zotit dhe e bëre detyrën tënde”. Kur e dëgjoi këtë përgjigje, ai e ngriti vështrimin drejt qiellit dhe tha: “Zoti im! Ti dëshmo se e kam kryer detyrën time”.

2-      Gjatë “kurorëzimit” të Ali ibn Ebu Talibit në Gadir Khumm, më 18 Dhilhixhxhe të vitit të dhjetë pas Hixhrit, ai përsëri foli për mundësinë e vdekjes së tij dhe tha: “Edhe unë jam një i vdekshëm dhe së shpejti mund të thirrem në prani të Zotit tim”.

 

Dhjetëra mijëra myslimanë i dëgjuan këto fjalë të të Dërguarit dhe të gjithë e dinin se ai nuk do të qëndronte edhe shumë gjatë me ta. Ai vetë e dinte se e kishte përfunduar me sukses detyrën që Zoti i tij ia kishte besuar dhe për këtë arsye, mezi priste që të takohej me Të.

I Dërguari i kalonte netët me gratë e tija, duke qëndruar me radhë tek secila. Më 19 Safar të vitit 11 pas Hixhrit, e kishte radhën të flinte tek Aisheja. Natën, ai shkoi për t’i vizituar varrezat el-Baki, i shoqëruar nga shërbetori i tij Ebu Muvajhibe, i cili përcjell:

I Dërguari qëndroi ndërmjet varreve dhe foli me këto fjalë. “Paqja qoftë mbi ata që janë në këto varre! Ju jeni të bekuar në gjendjen tuaj, në të cilën kaluat nga gjendja e njerëzve të kësaj bote. Sulme shkatërrimtare po vijnë njëra pas tjetrës nga çdo anë si valë errësire, secila më e ligë se tjetra”. 

Muhammed Husejn Hajkal thotë se sëmundja e të Dërguarit filloi në mëngjesin e kësaj nate, domethënë më 20 të muajit Safar. Më tej, ai thotë:

Pikërisht atëherë njerëzit filluan të merakoseshin dhe ushtria e Usames nuk lëvizi. Por fjalët e përcjella nga Ebu Muvajhibe vihen në dyshim nga shumë historianë, të cilët besojnë se sëmundja e Muhammedit nuk mund të ishte arsyeja e vetme që e ndalte ushtrinë dhe se një tjetër shkak ishte dëshpërimi i shumë personave, duke përfshirë disa nga paria e muhaxhirëve dhe ensarëve, në lidhje me udhëheqësinë e ushtrisë. (“Jeta e Muhammedit”, Kairo, 1935).

 

Me sa shihet, ngjarja vijuese duhet të ketë ndodhur në mëngjesin e ditës së njëzetë të muajit Safar:

 

Sir William Muir

Një natë, i Dërguari eci deri drejt varrezave në dalje të qytetit. Atje, ai qëndroi duke medituar dhe duke u lutur për të vdekurit. Në mëngjes, duke kaluar pranë derës së Aishes, e cila vuante nga kokëdhimbja, ai e dëgjoi zërin e saj: “Oh koka ime!” Muhammedi hyri brenda dhe tha: “Jo Aishe, unë jam ai që duhet të qajë për kokën e tij”. Pastaj vazhdoi me një zë të butë: “Por a s’do të doje të vdisje derisa unë jam gjallë akoma, që të mund të lutem për ty dhe pastaj, pasi të të mbështjellin me qefin, të të zbresin në varr?”.

“I ndodhtë dikujt tjetër kjo gjë!”, u përgjigj Aisheja. “Jo mua!” Pastaj shtoi: “Por kjo është ajo që ti dëshiron. Mund ta paramendoj se si, pasi ta kesh bërë gjithë atë dhe të më kesh varrosur, do të vije menjëherë në shtëpinë time dhe do ta kaloje natën duke u argëtuar me njërën nga gratë e tjera tuajat”.

I Dërguari qeshi me thumbimet e Aishes por sëmundja i ishte rënduar aq shumë sa nuk mundi t’i përgjigjej me një ton të ngjashëm. (“Jeta e Muhammedit”, Londër, 1877).

 

Betty Kelen

I Dërguari u lut gjatë gjithë natës (në varrezat el-Baki) dhe u kthye në shtëpi tek kasolla e Aishes, e cila kishte kokëdhimbje dhe me të parë të Dërguarin, e rrudhi fytyrën dhe tha: “Oh koka ime!”.

“Jo Aishe”, i tha i Dërguari “është koka ime”. U ul me vështirësi dhe me një kokë që i rëndonte nga dhimbjet, tha: “A do t’të pengonte të vdesësh para meje, që unë të të mbështjell në një qefin dhe të të varros?”.

Ai dukej tepër i sëmurë por Aisheja, e cila besonte se ai s’u kishte dhënë akoma fund martesave të tija diplomatike, iu përgjigj hidhur: “Jo! Sepse mund ta paramendoj se si do të kthehesh nga varri drejt e tek një bashkëshorte e re”. (“Muhammedi, i Dërguari i Zotit”).

 

Muhammed Husejn Hajkal

Mëngjesin e ardhshëm, Muhammedi e gjeti të shoqen Aishen, duke e mbajtur kokën mes duarve dhe duke u ankuar nga kokëdhimbja: “Oh koka ime!” Muhammedi u përgjigj: “Jo Aishe, është koka ime”. Megjithatë, kokëdhimbja e tij nuk e pengonte nga bisedat me gratë e tija, nga puna e tij e përditshme dhe madje nga ndonjë shaka me to. Teksa Aisheja vazhdonte të ankohej nga kokëdhimbja, Muhammedi i tha: “Në fund të fundit, s’do të ishte dhe aq keq moj Aishe, që ti të vdisje para meje. Atëherë unë do të mund të lutesha për ty dhe të gjendesha në varrimin tënd”. Por kjo vetëm sa ngjalli një zemërim tek Aisheja e re, e cila ia ktheu: “Le të jetë ky fati i dikujt tjetër. Po të më ngjante mua, ti do t’i kishe gratë e tjera tuajat për të të bërë shoqëri”. (“Jeta e Muhammedit”, Kairo, 1935).

 

I Dërguari nuk iu përgjigj ironisë së Aishes dhe u mbështet për muri. Kur dhimbja i kaloi, ai u ngrit dhe i vizitoi të gjitha gratë e tija si rëndom. Më 24 Safar, ai ishte në dhomën e Mejmunes kur e kapën ethet dhe një kokëdhimbje e fortë. Thuhet se ai i thirri të gjitha gratë e tija dhe u kërkoi leje që të qëndronte në dhomën e Aishes. Ato u pajtuan.

I Dërguari ishte tepër i pafuqishëm për të ecur. Andaj, Aliu e mbante në njërën anë dhe xhaxhai i tij Abbasi në anën tjetër, duke e ndihmuar nga dhoma e Mejmunes deri në dhomën e Aishes. Ai qëndroi në dhomën e Aishes deri në vdekjen e tij disa ditë më pas.

Por edhe përkundër etheve dhe dobësisë që kishte, i Dërguari shkonte në xhami kurdo që mundej dhe i udhëhiqte myslimanët në namaz. Më 26 Safar, përcillet se ai ndihej më mirë dhe se shkoi në xhami i ndihmuar nga Aliu dhe nga Abbasi. Ai e udhëhoqi namazin e drekës dhe pas namazit, u foli njerëzve që ishin mbledhur.

Ky ishte fjalimi i fundit i të Dërguarit të Zotit dhe në të, ai sërish la të kuptohej se vdekja e tij ishte pranë. Historianët sunnitë thonë se Ebu Bekri, i cili ishte në mesin e të pranishmëve, e kuptoi se ç’donte të thoshte i Dërguari dhe filloi të qante ngase ishte një njeri tepër i ndjeshëm. Sipas këtij rrëfimi, i Dërguari e pa Ebu Bekrin që qante dhe duke u kthyer nga njerëzit, tha: “Unë i jam mirënjohës Ebu Bekrit më shumë se kujtdo tjetër për ndihmën e tij materiale, për përkrahjen morale dhe për miqësinë. Sikur të mund të zgjidhja një mik në këtë shoqëri, unë do ta zgjidhja atë. Por s’ka nevojë për një gjë të tillë, ngase vëllazëria islame është një lidhje më e fuqishme nga të tjerat dhe ajo na mjafton neve. Dhe mbajeni mend se të gjitha dyert që hapen drejt xhamisë do të mbyllen, përveç asaj të Ebu Bekrit”.

Pastaj i Dërguari i paralajmëroi myslimanët që të mos i ktheheshin idhujtarisë dhe ta mbanin mend se ishin monoteistë. Pastaj shtoi:

“Një gjë që s’duhet ta bëni kurrë është ta adhuroni varrin tim. Ata popuj të kaluar, që i adhuruan varret e profetëve të tyre, e fituan mllefin e Zotit dhe u shkatërruan. Kini kujdes që të mos e bëni të njëjtën!”.

Po atë ditë i kishin treguar të Dërguarit se ensarët ishin tejet të pikëlluar për shkak të sëmundjes së tij. Ky fjalim i tij ishte një rast i volitshëm për t’u treguar muhaxhirëve në lidhje me shërbimet e mëdha të ensarëve për Islamin. Ai tha:

Mos harroni as për një çast të vetëm se çfarë kanë bërë ensarët për ju. Ata ju dhanë strehë dhe mbrojtje. Ata e ndanë bukën dhe shtëpinë e tyre me ju. Ndonëse nuk ishin pasanikë, ata i vendosën nevojat tuaja mbi të vetat. Ata janë “amaneti” im për ju. Popujt e tjerë do të rriten gjithë kohës por numri i ensarëve vetëm sa do të bjerrë. Çfarëdo që të kenë qenë detyrimet e ensarëve, ata i kanë kryer me zell. Tani është radha juaj për t’i kryer obligimet që i keni ndaj tyre.

Ensarët ishin të pranishëm në xhami dhe mezi i mbanin lotët. Duke u folur atyre, i Dërguari u tha:

“O ensarë! Pas vdekjes sime do të përballeni me shumë vuajtje dhe gjëma”.
Ata e pyetën: “O i Dërguar i Zotit! Ç’është këshilla jote për ne? Si të sillemi në këto kohë të vështira që do të vijnë?”.

Ai u përgjigj: “Jini të durueshëm dhe mos e humbni besimin tuaj në Zotin”.

 

Ekspedita e Usames akoma nuk ishte nisur. I Dërguari i dënoi veprimet e ndjekësve të tij dhe mosparaqitjen e tyre tek Usameja, duke u urdhëruar sërish që të largoheshin nga qyteti sa më parë. Ai pushoi disa çaste dhe pastaj i mallkoi të gjithë ata burra që nuk iu bindën urdhrave të tij për të shkuar në Siri.

Fjalimi kishte mbaruar. I Dërguari zbriti nga foltorja dhe u kthye në dhomën e tij. Ai ishte lodhur nga mundimi i madh gjatë të folurit dhe nuk shkoi sërish në xhami. Kjo ishte hera e fundit që u pa në publik.

Autenticiteti i pjesës së parë të fjalimit në lidhje me Ebu Bekrin, është tejet i dyshimtë dhe duket se është një pjesë e shtuar më pas. Siç kemi theksuar tashmë, Ebu Bekri ishte urdhëruar që t’i bashkëngjitej ushtrisë së Usames por është e mundur që i Dërguari ta ketë mbyllur njërin sy para dështimit të tij për t’u paraqitur në kampin ushtarak. Përveç kësaj, i Dërguari mund edhe ta ketë shprehur mirënjohjen e tij për kontributet materiale të Ebu Bekrit për Islamin. Ky i fundit kishte liruar shumë skllevër në Mekke dhe e kishte falur gjithë pasurinë e tij për ta furnizuar ekspeditën e Tebukut.

Tregimi mbi atë se i Dërguari urdhëroi që të gjitha dyert që hapeshin drejt xhamisë të mbylleshin, përveç derës së Ebu Bekrit, është një falsifikim tejet i qartë. Ebu Bekri jetonte në periferi të Medines, në një vend të quajtur Sunh. Ai nuk jetonte në qytet dhe nuk kishte një shtëpi, dera e të cilës hapej drejt xhamisë.

Në fjalimin e tij, i Dërguari thotë se sikur të mund të zgjidhte një mik, ky do të ishte Ebu Bekri.

Nëse ky fjalim i përcjellë është autentik, kjo do të thoshte se i Dërguari shpalli publikisht se nuk donte ta kishte mik Ebu Bekrin. Po të parafrazohet kjo thënie, ajo do të tingëllonte kështu: “Po të mund të zgjidhja një mik, do ta zgjidhja Ebu Bekrin. Por unë nuk e zgjedh atë. Të gjithë jemi pjesëtarë të vëllazërisë universale të Islamit dhe kjo na mjafton”.

Në fund të fundit, çfarë mund ta pengonte Muhammedin nga zgjedhja e Ebu Bekrit si mik? Asgjë! Engjëlli Xhibril s’kishte ardhur nga qiejt për t’i thënë se nuk mund ta kishte mik Ebu Bekrin dhe askush në botë nuk do t’i bënte diçka sikur të miqësohej me të.

Ngase kjo ishte shfaqja e fundit publike e të Dërguarit të Zotit dhe ngase, sipas pretendimeve sunnite, ai e donte jashtë mase Ebu Bekrin, ai do të duhej ta shfrytëzonte këtë rast jo vetëm për ta shpallur mik këtë të fundit, por edhe për ta shpallur Kalif (pasardhës) të vetin. Sikur të bënte diçka të tillë, a do të mundej vallë dikush t’i kundërvihej? Por për një shkak misterioz, ai nuk e bëri as njërën dhe as tjetrën (nuk e zgjodhi Ebu Bekrin as si mik dhe as si pasardhës). “Dashuria” e tij për Ebu Bekrin do të duhej të ishte shprehur por një gjë e tillë nuk ndodhi. Me sa duket, i Dërguari “e la mënjanë” një gjë të tillë, në një kohë tejet kritike.

Më 27 Safar, i Dërguari ndjehej tepër i dobët për të qëndruar në këmbë dhe për ta falur namazin. Historianët sunnitë thonë se kjo është data, në të cilën ai i urdhëroi Ebu Bekrit t’i udhëhiqte myslimanët në namaz. Ai vetë, thonë ata, ndenji ulur dhe e ndoqi namazin.

Buhariu, në përmbledhjen e tij me hadithe, e përcjell ngjarjen në vijim:

Më 28 Safar, Abbas ibn Abdul Muttalibi shkoi tek Aliu dhe i tha: “Për Zotin, Muhammedi do të vdesë së shpejti. Këtë ta them ngase e di shprehjen e fytyrës së fëmijëve të Abdul Muttalibit kur vdesin. Andaj, të sugjeroj që të flasësh me të dhe ta pyesësh në lidhje me pasardhësinë e tij”. Por Aliu iu përgjigj: “Jo në këtë gjendje në të cilën ndodhet. Nuk dua ta hap këtë çështje”.

Historianët shiitë nuk e pranojnë këtë rrëfim. Ata thonë se i Dërguari në shumë raste kishte shpallur se Aliu do të ishte pasardhësi dhe udhëheqësi i myslimanëve. Nëse arabët nuk do ta pranonin udhëheqësinë e tij pas aq shumë shpalljeve të hapura, një shpallje e fundit vështirë se do të bënte dallim. Në të vërtetë, i Dërguari kishte bërë një përpjekje për të shkruar një testament kur kërkoi t’i sillej një pendë, letër dhe bojë. Por kjo kërkesë e tija nuk u pranua. Aliu nuk kishte shumë dëshirë ta shihte sërish dikë që do ta shfaqte “guximin e tij moral” duke bërtitur se i Dërguari i Zotit “po fliste përçart”. Të dëgjuarit e fjalëve të tilla vetëm sa do ta përshpejtonin vdekjen e mësuesit të tij.

Edhe sikur të pranojmë se ky rrëfim është i saktë, ai vetëm sa e shpreh devotshmërinë e Aliut ndaj mësuesit të tij dhe përpjekjen e tij për ta mbrojtur nga çdo gjë e pakëndshme.

Myslimanët shiitë gjithashtu thonë se vetë Abbasi mund ta kishte diskutuar këtë çështje me të Dërguarin po të donte, sepse ky i fundit ishte nipi i tij. I Dërguari ishte një njeri miqësor dhe i arritshëm edhe për të huajt. Ç’nevojë kishte Abbasi të druhej nga gjë e tillë?

Ndjekësit e tij po shihnin se i Dërguari nuk do të shërohej nga ethet që kishte dhe nga kokëdhimbja. Sapo e panë se ai ishte i lidhur tashmë me shtratin e vdekjes, shumë prej tyre filluan të ndjenin se nuk kishte kurrfarë rreziku edhe sikur të mos i bindeshin. Andaj, pavarësisht se sa u bënte shtypje për të shkuar në Siri, ata nuk u nisën dhe ekspedita e Usames nuk u realizua kurrë, së paku jo në të gjallë të tij.

Gjatë pasdites, Muhammedi e thirri Aliun dhe i tha: Për mua ka ardhur fundi i rrugës. Kur të vdes, ti laje trupin tim, mbështille në një pëlhurë dhe zbrite në varr! U kam borxh filan njerëzve, ndër të cilët edhe një çifuti që më ka dhënë para për ta furnizuar ushtrinë e Usames. Paguaji këto borxhe, duke përfshirë edhe atë të çifutit.

Pas kësaj, i Dërguari e hoqi unazën e tij, ia dha Aliut dhe i kërkoi që ta vinte në gisht. Aliu e bëri këtë dhe më pas, i Dërguari ia dha atij edhe shpatën, shtizën, parzmoren dhe armët e tjera që kishte.

 

E hënë, 1 Rebi el-Evvel, viti 11 pas Hixhrit

Kjo ishte dita e fundit e Muhammed bin Abdullahut, të Dërguarit të Zotit në tokë. Pati disa çaste kur u ndje më mirë por kryesisht, ishte e qartë dhimbja e tij e madhe. E shoqja Aisheja thotë:

Teksa afronte mesdita, Fatimeja, e bija e të Dërguarit të Zotit, erdhi për ta parë. Ai i dëshiroi mirëseardhje dhe i kërkoi të ulej pranë tij. Pastaj i tha asaj diçka që s’e dëgjova unë, pas të cilës ajo filloi të qante. Duke i parë lotët e të bijës, ai i tha prapë diçka që unë sërish s’e dëgjova por që e bëri Fatimenë të buzëqeshë. Ajo i ngjante shumë të atit në sjellje, në pamje dhe në karakter.

Pak kohë pasi vdiq i Dërguari, Aisheja e pyeti Fatimenë se ç’i kishte thënë i ati, që e kishte bërë atë të qante në fillim dhe pastaj të buzëqeshte.  Ajo ia ktheu: Në fillim, babai im më tha se do të vdiste. Kur e dëgjova këtë, fillova të qaja. Pastaj më tha se unë do të isha e para që shumë shpejt do ta takoja në qiej. Kur e dëgjova këtë, u gëzova shumë dhe buzëqesha.

 

Washington Irving

Fatimeja, fëmija i vetëm i mbetur i Muhammedit dhe njëherit edhe e shoqja e Aliut, erdhi për ta parë. Aisheja gjithnjë thoshte se s’kishte parë askë që t’i ngjante Profetit përnga sjellja e këndshme më shumë se Fatimeja. I Dërguari gjithnjë sillej me respekt dhe me butësi ndaj saj. Kur ajo vinte, ai ngrihej, shkonte drejt saj, e kapte për dore, ia puthte dorën dhe pastaj e bënte të ulej në vendin e tij. Takimi i tyre në këtë rast përcillet nga Aisheja në një hadith të shënuar nga Ebu’l-Fida-ja:

“Mirëse erdhe bija ime!”, i tha i Dërguari dhe e bëri të ulej pranë tij. Pastaj i përshpëriti diçka në vesh, pas të cilës ajo filloi të qante. Duke e kuptuar dhimbjen e saj, ai i përshpëriti diçka tjetër dhe fytyra e saj shkëlqeu nga gëzimi.

“Ç’do të thotë kjo?”, e pyeta Fatimenë. “I Dërguari po të nderon me një besim që nuk e shfaq ndaj asnjërës prej grave të tija”. Fatimeja u përgjigj: “Nuk mund të ta them të fshehtën e të Dërguarit të Zotit”. Por edhe përkundër kësaj, pas vdekjes së të Dërguarit ajo më tregoi se në fillim ai i kishte treguar për vdekjen që i afrohej dhe duke e parë se kishte filluar të qante, e kishte ngushëlluar duke i thënë se ajo do të vinte menjëherë pas tij dhe do të ishte një princeshë në parajsë. (“Jeta e Muhammedit”).

 

Gjatë pasdites, i Dërguari ndjente dhimbje dhe vazhdimisht e lagte fytyrën me ujë nga një shtambë që i rrinte pranë. Duke e parë në këtë dhimbje, Fatimeja tha e shqetësuar: “Ah këto vuajtjet e tim eti!”. Ai sërish u përpoq ta qetësonte duke i thënë: “Pas kësaj dite, babai yt kurrë s’do të ndjejë dhimbje edhe njëherë”. Pastaj shtoi: “Kur të vdes unë, thuaj: “Ne jemi të Zotit dhe tek Ai është kthimi ynë”.

Atë çast, frymëmarrja e tij filloi të rrallohej dhe ai përshpëriti diçka. Në veprën “Tabakaat”, Ibn Saadi përcjell se i Dërguari thoshte: “Gjithë ç’kërkoj tani është shoqëria e Zotit”. Këto ishin fjalët e tija të fundit.

Muhammedi i përsëriti tri herë këto fjalë dhe pastaj heshti përgjithmonë. Aisheja thotë: Unë vendosa një nënkresë nën kokën e tij dhe ia mbulova fytyrën. Pastaj u ngrita bashkë me gratë e tjera dhe të gjitha bashkë filluam të vajtonim, duke i goditur gjokset tanë dhe fytyrën”.

Muhammedi, Profeti i Islamit, vdiq pasditen e hënë, më 1 Rebi el-Evvel të vitit të njëmbëdhjetë pas Hixhrit, tetë ditë para ditëlindjes së tij të 63-të.

Historianët sunnitë thonë se i Dërguari vdiq më 12 dhe jo më 1 Rebi el-Evvel. Historianët shiitë, në anën tjetër, thonë se ai nuk vdiq më 1 Rebi el-Evvel por një ditë më parë, domethënë më 28 Safar.

Koncensusi i historianëve modernë perëndimorë është se i Dërguari vdiq më 8 Qershor të vitit 632, që përkon edhe me datën e lindjes së tij.

 

Varrimi i të Dërguarit

Trupi i të Dërguarit u la të martën. Vetëm gjashtë persona ishin të pranishëm gjatë këtij rituali. Ata ishin:

Ali ibn Ebu Talibi

Abbas ibn Abdu’l-Muttalibi

Fadhl ibn Abbasi

Kathm ibn Abbasi

Usama bin Zejd bin Haritheja

Aus bin Khuli Ensariu.

 

Usameja, gjenerali i ekspeditës për në Siri, ishte akoma në Xhorf, në pritje të ushtarëve të tij. Disa prej tyre i dërguan fjalë se i Dërguari po vdiste dhe se duhet të kthehej në Medine. Ai u kthye dhe vetëm pas disa çastesh, mësuesi i tij vdiq.

Aliu e lau trupin e të Dërguarit teksa Usameja hidhte ujë. Kur trupi ishte larë tashmë, Aliu e mbështolli atë në një pëlhurë dhe e fali namazin e të vdekurit. Pastaj doli dhe u tha myslimanëve të pranishëm në xhami që të hynin në dhomë dhe t’i recitonin lutjet e tyre. Hashimitët ishin të parët që e bënë këtë dhe pas tyre, erdhën muhaxhirët dhe ensarët.

Në Medine kishte dy gërrmues varresh. Njëri ishte Ebu Ubejde ibn el-Xherrahu dhe tjetri ishte Ebu Talha Zejd bin Sehli. Ata u thirrën por vetëm ky i fundit u gjet. Ai erdhi dhe e gërmoi varrin. Aliu hyri në varr për ta rrafshuar atë. Pastaj e ngriti trupin nga toka dhe e uli ngadalë në varr, i ndihmuar nga xhaxhai dhe nga kushërinjtë e tij. Më pas, varri u mbulua me dhé, ndërsa Aliu derdhi pak ujë mbi të.

Ndërkohë që Aliu dhe pjesëtarët e tjerë të fisit Hashim ishin të zënë me varrimin e Profetit të Islamit, Ebu Bekri, Umari, Ebu Ubejde ibn el-Xherrahu dhe disa të tjerë ishin të zënë në Sakife, me pretendimet e tyre për Kalifatin. Më në fund, Ebu Bekri ngadhnjeu. Kur tashmë e kishte siguruar bindjen e ensarëve, ai dhe miqtë e tij u kthyen në xhaminë e të Dërguarit. Më pas, Ebu Bekri u ngjit në foltoren e të Dërguarit dhe e kërkoi të njëjtën bindje nga populli. Mbrëmjen e të hënës dhe gjithë ditën e martë, njerëzit vinin në xhami për t’ia shprehur bindjen atij. Kjo ceremoni mbaroi të martën në mbrëmje dhe vetëm atëherë, Kalifi i sapozgjedhur gjeti kohë për të ndarë pak kohë për mësuesin e tij të vdekur dhe për t’u lutur pranë varrit të tij.

Muhammedi, i Dërguari i Zotit, Udhëheqësi i myslimanëve dhe Bamirësi më i madh i njerëzimit, nuk pati një varrim shtetëror. Veç një numër i vogël burrash, të gjithë të afërm të tij, ishin të pranishëm në varrim. Shumë nga ata që pretendonin se ishin ndjekës dhe miq të tij, e kishin lënë vetëm në kohën e vdekjes. Mungesa e tyre ishte ngjarja më e rëndësishme gjatë varrimit të tij.

Në veprën “Tabkaat”, Ibn Saadi thotë se Ali ibn Ebu Talibi i pagoi të gjithë borxhet e Muhammedit, të Dërguarit të Islamit. Ai dërgoi një lajmëtar që të shpallte në Medine se ai do t’i paguante borxhet e Muhammedit dhe të njëjtën gjë e bëri edhe në Mekke, gjatë periudhës së haxhit. Kushdo që kishte ndonjë gjë për të marrë, mund të vinte tek ai dhe ta merte. Ai u pagoi njerëzve pa i pyetur shumë dhe pa u kërkuar asnjë dëshmi se Muhammedi vërtet u kishte borxh. Këtë gjë, ai e bëri deri në ditët e fundit të jetës së tij.  

 

 

43. Reagimi i familjes dhe i shokëve të Muhammedit ndaj vdekjes së tij

Pjesëtarët e familjes së Muhammedit i kaploi një valë e fuqishme pikëllimi. E bija Fatimeja kishte qenë “drita e syve të tij”por ata sy tashmë ishin mbyllur përgjithmonë dhe kurrë më s’do t’i përshëndesnin atë dhe fëmijët e saj. Ajo kurrë më s’do ta dëgjonte nga buzët e tija zërin përplot dashuri dhe butësi të tij teksa i dëshironte mirëseardhje. Buzët e tija kishin heshtur përgjithmonë. Për të, ai ishte një baba, një nënë, një engjëll mbrojtës dhe vetë mëshira e Zotit mbi tokë. Për të, ai ishte boshti i ekzistencës.

Kurse për Muhammedin, e bija Fatimeja dhe familja e saj e vogël ishte “tempulli” i tij i dashurisë, lumturisë dhe dhembshurisë. Sa kohë që kishte qenë gjallë, ai e kishte trajtuar atë me respektin më të thellë dhe ishte sjellë me të si me ndonjë princeshë. Por për Muhammedin, ajo ishte shumë më tepër se kaq. Nga të gjithë njerëzit në botë, ajo ishte personi më i dashur për të.

Pas vdekjes së tij, dëshira e vetme e Fatimesë ishte që të takohej sërish me të atin në qiej. Kjo dëshirë e saj do të plotësohej shumë shpejt, vetëm dhjetë javë pas vdekjes së tij. Vdekja e saj do t’i fundoste të shoqin dhe fëmijët në një dhimbje të dytë pas asaj për të Dërguarin e Zotit.

Hasani dhe Husejni ishin nipërit e Muhammedit dhe ishin shumë të dashur për të. Ata uleshin në prehërin e tij në shtëpi ose në xhami dhe ai shpesh i mbante mbi supe kur ecte rrugës. Prehëri i tij ishte “djepi” i tyre, që tashmë ishte humbur përgjithmonë. Sytë e tyre të lagur nga lotët, dëshpërimthi e kërkonin gjyshin e tyre të dashur gjithandej. Mihrabi dhe mimberi i tij në xhami ishin të zbrazur tashmë dhe muret dukej sikur qanin për të. Xhamia e tij tani dukej si një guacë, margaritari i të cilës ishte humbur. Vajtimi i dy fëmijëve të vegjël përplasej në muret e xhamisë së tij për të jehuar në çdo anë.

Që të dy fëmijët e kishin atë ndjenjë të çuditshme, të pakëndshme dhe të panjohur për ta deri atëherë të të qenit i kapluar nga një frikë që s’ia dinin emrin. Ata ishin tepër të rinj për t’i emërtuar ndjenjat dhe frikën që kishin përbrenda, por edhe ata e shihnin se po i rrethonte një pasiguri e çuditshme. Për herë të parë në jetët e tyre ata ishin ndjerë të pasigurt sepse për ta, gjyshi i tyre kishte qenë shenja dhe simboli i sigurisë që tashmë ishte zhdukur.

Për Aliun, vdekja e Muhammedit ishte tragjedia më e madhe e jetës së tij, e cila kishte lëvizur gjithnjë përreth këtij njeriu, që nga dita kur ishte lindur. Muhammedi kishte qenë gjithnjë qendra e jetës së tij dhe boshti rreth të cilit kishte lëvizur. Tani Muhammedi ishte larguar nga bota e tij dhe Aliu nuk dinte si ta përballonte këtë gjëmë. Ai ndjehej si një anije e humbur në det dhe jeta e tij dukej sikur e kishte humbur kuptimin.

Aliu ishte gjeniu i Islamit. Kishte një karakter sublim dhe një personalitet të pakrahasueshëm. Por deri atëherë, ai ishte mbështetur tek Muhammedi si një “katalizator” që do ta sillte në shprehje gjenialitetin dhe personalitetin e tij. Aliu i kishte të gjitha potencialet për të qenë i pazëvendësueshmi i Islamit por kishte qenë e nevojshme prekja magjike e Muhammedit për t’i bërë këto potenciale të shfaqeshin në sipërfaqe.

Reagimi i Fatimesë, Hasanit, Husejnit dhe Aliut ndaj vdekjes së të Dërguarit ishte tejet normal dhe i parashikueshëm. Ata të pestë ishin pjesë e një rrethi familjar të bashkuar në dashurinë dhe në bindjen ndaj Zotit. Muhammedi ishte boshti i këtij rrethi. Me vdekjen e tij, “rrethi” u thye, duke i lënë të çorientuar pjesëtarët e tjerë të familjes. Mbase në atë çast akoma nuk e dinin, por më pas do të kuptonin shumë mirë se vdekja e Muhammedit s’ishte veçse një prelud i befasive dhe i vuajtjeve të reja që do të vinin. Që nga ajo koha, ata do të ishin në një gjendje të vazhdueshme vuajtjeje. Por edhe përkundër dhimbjeve dhe vuajtjeve të mëdha, besimi i tyre në mëshirën e Zotit dhe në triumfin përfundimtar të drejtësisë dhe të të vërtetës mbeti gjithnjë i fortë dhe i palëvizshëm si shkëmb. Shpresa e tyre për ta fituar kënaqësinë e Zotit u bë gjithë më e fortë me çdo goditje të valëve të vuajtjes.

Për ta duruar vuajtjen e vdekjes së Muhammedit, pjesëtarët e familjes së tij kërkuan dhe gjetën ndihmë në burimin e vetëm që nuk dështon kurrë: në mëshirën e pakufishme të Zotit.

 

Vdekja e Muhammedit dhe ummeti i tij

Myslimanët i bindeshin Muhammedit në dy dimensione. Në njërin, ai ishte i Dërguari i Zotit dhe në tjetrin, ai ishte Sunduesi i Arabisë. Askush nuk mund të tregonte mosbindje ndaj tij në këto dy dimensione dhe të mbetej akoma mysliman.

Në karakterin e tij si i Dërguari i Zotit, Muhammedi i kishte shpëtuar nga adhurimi i idhujve dhe i kishte mësuar ta adhuronin Zotin e vetëm. Kurse në karakterin e tij si Sundues i Arabisë, ai i kishte shpëtuar nga kaosi politik dhe nga luftërat shkatërrimtare. Ai u kishte sjellë rend e paqe dhe i kishte shpëtuar nga anarkia morale, nga varfëria ekonomike dhe nga “shterpësia” e tyre kulturore. Ai i kishte bërë të pasur dhe të civilizuar dhe kishte krijuar prej tyre një popull perandorak. Thënë shkurt, ai ishte personi me kontributin më të madh për ta. Më e pakta që mund të bënin ata ishte t’i shprehnin besnikëri dhe dashuri. Besnikëria ndaj Muhammedit dhe dashuria për të do të ishin standardi sipas të cilit do të matej feja e myslimanëve në Islam.

Kishte shumë myslimanë, shumica njerëz të rëndomtë, të cilët do ta donin Muhammedin dhe askush nuk mund të mohojë se dashuria e tyre ishte e pastër dhe e vërtetë. Pas vdekjes së tij, ata u kapluan nga pikëllimi dhe për ta, xhamia, qyteti dhe e gjithë bota filloi të dukej e shkretë.

Por reagimi  i ndjekësve të tij më në zë ndaj vdekjes së Muhammedit do të ishte paksa i ndryshëm. Kur ai vdiq, ndjekësit e tij të afërt nuk reaguan thuajse fare ndaj vdekjes së tij. Edhe nëse vdekja e tij i pikëlloi, ata kurrë nuk shprehën ndonjë shenjë pikëllimi. Gjëja e vetme që ata nuk e bënë ishte shprehja e ngushëllimeve familjes së tij. Askush në mesin e tyre nuk erdhi tek ata dhe t’u thoshte: “O njerëz të shtëpisë së Muhammedit, ne e ndajmë me ju këtë dhimbje tuajën. Vdekja e tij nuk është një humbje vetëm për ju por për të gjithë ne”.

Në një kohë kur njerëzit do të prisnin ngushëllime edhe nga të huajt, madje edhe nga armiqtë, është e pabesueshme por e vërtetë se shokët (sahabet) e Muhammedit, të Dërguarit të Zotit, nuk do t’i shprehnin një ngushëllim të tillë familjes së tij. Ata e lanë familjen e Muhammedit që t’ia vajtojë vdekjen.