PËRMBAJTJA
- Kultivimi i dimensionit hyjnor
- Kultivimi i dimensionit material
- Islami nuk e miraton tërheqjen dhe shkëputjen e muslimanit nga shoqëria
- Kuptimi i asketizmit në Islam 

Pjesa I
Vlera dhe pozita e njeriut në Islam
(kliko për të hapur) 

Pjesa II
Realiteti i njeriut dhe lidhja e tij me këtë botë 
(kliko për të hapur) 

Në kapitullin e kaluar folëm lidhur me faktin se njeriu është një qenie me dy dimensione, prej të cilëve njëri është dimensioni shpirtëror ose hyjnor, ndërsa tjetri dimensioni material dhe substancial i tij. Përveç kësaj, thamë se kjo qenie e çuditshme, e quajtur njeri, falë këtyre dy dimensioneve të veta, në njërën anë mund të arrijë të lartësohet aq shumë sa të fitojë një pozitë të çmueshme pranë Zotit, ndërsa në anën tjetër mund të vyshket e të shkatërrohet tërësisht. Po kështu, thamë se, sikur të aftësohet e të lartësohet drejt Zotit, do të vijë pika kur Zoti ka për ta ftuar drejt Vetes. Në këtë pjesë, do të flasim lidhur me pyetjen se si mund të kënaqen ose të kultivohen dy dimensionet e ndryshme të njeriut. 

 

Kultivimi i dimensionit hyjnor

Një aspekt që duhet theksuar gjithnjë është nevoja që të dy aspektet e karakterit njerëzor të ushqehen paralelisht. Pra, njësoj siç ka njeriu një dimension hyjnor, i cili duhet të ushqehet e kultivohet, ai posedon edhe një dimension material, i cili duhet të kultivohet me po aq kujdes. Nëse dimensioni hyjnor i njeriut zhduket ose heshtet si pasojë e pakujdesisë, njeriu do të shndërrohet në një egërsirë, që do të jetë më e egër se të gjitha kafshët e tjera. Por, po kështu, nëse nuk përmbushen nevojat dhe prirjet materiale të njeriut, përveç ndjesisë së mospërmbushjes, krijohen edhe komplekse të ndryshme. Një njeri i tillë, ndonëse nuk është në gjendje më të keqe se ai që e ka humbur dimensionin e vet hyjnor, nuk mund të thuhet as se është më mirë. Ndaj kur u hedhim një vështrim vargjeve të Kur’anit të Shenjtë dhe thënieve të përcjellura nga Ehl-i Bejti, shohim se po aq sa këshillat lidhur me kultivimin e dimensionit hyjnor të njeriut, janë bërë edhe këshilla për ushqimin dhe kënaqjen e dimensionit material.

Lidhur me ushqimin e dimensionit hyjnor, Islami e ka bërë detyrim namazin dhe këshillat e ndërlidhura me të. Me fjalë të tjera, ai e ka prezantuar namazin si ushqimin më të mirë e më të dobishëm për dimensionin shpirtëror të njeriut. Njësoj siç ka nevojë të ushqehet mëngjes e mbrëmje trupi i njeriut, edhe dimensioni i tij hyjnor duhet të ushqehet rregullisht. Ndaj edhe Kur’ani, lidhur me këtë, thotë:

Fale namazin në dy skajet e ditës dhe në orët e hershme të natës. Vërtet veprat e mira i largojnë të ligat. Kjo është një këshillë për ata që mendojnë. (Kur’an, 11:114) 

Shprehja “vërtet veprat e mira i largojnë të ligat” nuk flet për faktin se namazi është një mjet për faljen e mëkateve. Ndonëse në pamje të parë mund të vihet tek ky kuptim, kuptimi i vërtetë i këtij vargu është si vijon: “Fale namazin që të zhduket ndryshku mbi zemrën tënde! Fale namazin që të shpëtosh nga papastërtitë e të dëliresh!”

Kryeje namazin që nga koha kur dielli fillon të lëvizë drejt perëndimit e deri në errësirën e natës. Njësoj edhe lutjen e agimit. Vërtet, lutja e agimit dëshmohet. ”(Kur’an, 17:78) 

Dobitë dhe bekimet e shumta të namazeve të drekës, ikindisë, akshamit dhe jacisë, mund të gjenden edhe tek namazi i sabahut. Por përveç këtyre, ka edhe një namaz tjetër për njeriun, koha e të cilit është në orët e vona të natës. Njeriu, pra, duhet të ngrihet në një orë të vonë të natës e të mbetet zgjuar deri në fund të saj, duke falur namaz gjatë gjithë kohës:

Zgjohu në një pjesë të natës dhe fal namaz! Ky është një detyrim vetëm për ty. Mbase Zoti të ngrit në një pozitë të lëvduar. (Kur’an, 17:79) 

Në Kur′an, në vargun 41 të kapitullit Ahzab, thuhet:

O ju që besuat! Përkujtojeni Zotin shumë! (Kur′an, 33:41) 

Lidhur me këtë varg, Imam Xhaferi (a.s) ka thënë: Zoti, që është Krijues i botëve, ka krijuar nga një masë e kufi për çdo adhurim, qoftë i detyrueshëm ose i pëlqyeshëm. Megjithatë, në këtë varg, Ai nuk ka përmendur kurrfarë kufiri për përkujtimin e Zotit (dhikr).

Njeriut i janë caktuar 51 rekate në ditë, prej të cilave 17 janë të detyrueshme, dhe i është caktuar edhe haxh’xhi si një detyrim vjetor (për atë që ka mundësi). Megjithatë, kur vjen fjala tek përkujtimi i Zotit, nuk është shprehur kurrfarë kufiri dhe numri. Përkundrazi, Kur’ani thotë: O ju që besuat! Përkujtojeni shumë Zotin dhe madhërojeni atë mëngjes e mbrëmje!

Ky realitet përmendet edhe në një varg tjetër kur’anor:

Pas kësaj, ai doli nga tempulli, erdhi para popullit të vet dhe u bëri shenjë për t’u thënë “madhërojeni Zotin mëngjes e mbrëmje” (Kur’an, 19:11) 

Dhe ndërsa flet për njeriun që e ka dëlirur shpirtin e tij, duke e realizuar kështu detyrën që i është ngarkuar nga Zoti, Kur’ani thotë:

I shpëtuar është kush dëlir shpirtin e vet dhe i humbur ai që e njollos. (Kur’an, 91:9-10) 

Nuk ka ndonjë gjë tjetër në Kur’an, e cila është theksuar me kaq ngulm. Nuk ka ndonjë varg tjetër, përmbajtjes të të cilit i paraprijnë dhjetë betime, siç është në rastin e vargut të mësipërm nga kapitulli Shems. Shpëtimi, pra, është për ata që e dëlirin unin (nefsin) e tyre, që e shlyejnë ndryshkun mbi zemër, që e shkatërrojnë ngurtësinë e zemrës, që i largojnë nga vetja cilësitë e liga dhe që shpëtojnë nga zinxhirët e kësaj bote.

I humbur ai që e njollos. (Kur’an, 91:10) 

Nuk ka dyshim se është i humbur dhe i dëshpëruar një njeri, i cili ndonëse e ka mundësinë për ta lartësuar unin e tij drejt shkallëve të larta shpirtërore, lejon që uni të prangoset me zinxhirët e kësaj bote, të mësohet me veprat e liga në vend të të mirave dhe të pajiset me veset më të liga të imoralitetit.

Edhe Kur’ani, duke i përmendur këto dy gjendje të kundërta me njëra-tjetrën, thotë:

Kush mund të jetë si ai, të cilit Zoti ia ka hapur gjoksin për Islamin me një dritë prej Zotit të tij? Mjerë ata që zemrat u janë bërë si gur karshi përkujtimit të Zotit! Ata janë në devijim të qartë. (Kur’an, 39:22) 

Mjerë ata që e kanë zemrën të nxirrë e të bërë gur, mjerë ata që e kanë lënë zemrën t’u ndryshket! Mjerë ata që dimensionin e vet hyjnor nuk e përndrisin me një dritë nga Zoti dhe që lejojnë t’u ngurtësohet zemra karshi përkujtimit të Tij!

Vërtet, ka shumë vargje të ngjashme në Kur’an. Të gjithë këta vargje ia tërheqin vëmendjen njeriu drejt dimensionit të vet shpirtëror, duke e mësuar të jetë i kujdesshëm për të dhe duke paralajmëruar se, në rast pakujdesie, zemra ngurtësohet dhe mbetet e fundosur në humbje përjetësisht. Pa dyshim, kjo e vërtetë nuk na shfaqet vetëm në vargjet e Kur’anit. Përkundrazi ekzistojnë shumë hadithe, të cilat flasin për realitetin e përmendur në këta vargje, gjegjësisht për faktin se mëkati krijon një pikë të zezë në zemrën e njeriut, e cila, nëse njeriu nuk pendohet, nuk kërkon falje për të dhe vazhdon të mëkatojë, rritet edhe më, derisa e kaplon gjithë zemrën e njeriut. Paskëtaj, njeriu do të jetë përgjithmonë në humbje e në fatkeqësi dhe nuk do të ketë shpresë shpëtimi.

 

Kultivimi i dimensionit material

Kush mund të jetë si ai, të cilit Zoti ia ka hapur gjoksin për Islamin me një dritë prej Zotit të tij? Mjerë ata që zemrat u janë bërë si gur karshi përkujtimit të Zotit! Ata janë në devijim të qartë. (Kur’an, 39:22) 

O bijtë e Ademit! Kurdo që të falni namaz, mbathuni bukur, stolisuni. Dhe hani e pini por mos shkapërderdhni, sepse vërtet, Zoti nuk i do të shkapërderdhurit. (Kur’an, 7:31) 

Siç shihet në vargun vijues, Zoti i Madhëruar e urdhëron njeriun që, në shoqëri, të sillet në një mënyrë që lë përshtypje pozitive ndaj të tjerëve, të hajë e të pijë nga bekimet që i janë falur, por duke e bërë këtë, të mos tepërojë, pra të mos shkapërderdhë e të mos i tejkalojë kufijtë duke u përhumbur në botën e kënaqësisë e të argëtimit.

Fill pas këtij vargu, Zoti thotë:

Thuaj: “Kush është ai që i ndalon të mirat dhe bekimet e pastra, të cilat Zoti i ka krijuar për robërit e Tij? Këto gjëra u janë lejuar besimtarëve në këtë botë, ndërsa në botën tjetër veç atyre do t’u takojnë. (Kur’an, 7:32)

 

Në këtë varg shohim se si Zoti i drejtohet të Dërguarit (s.a.a) të Tij dhe i thotë: “O i Dërguar! Ata që nuk martohen, ata që nuk hanë e nuk pinë nga të mirat e kësaj bote, përveç gjërave të ndaluara e pa tepëruar, dhe ata që e mundojnë veten e tyre duke u larguar nga njerëzit e tjerë, janë njerëz që e duan errësirën e kësaj bote. Ndaj thuaju atyre: Ky veprim i juaji mund të jetë veç një veprim prej çifutësh. Kush thotë se kështu duhet të jetë një musliman? Kush jua ndalon këto gjëra? Zoti për ju i ka krijuar këto të mira. Dhe nëse shihni se edhe një jobesimtar përfiton prej këtyre të mirave, dijeni se është për hatrin tuaj. Të gjitha këto gjëra, Zoti i ka krijuar për ju dhe arsyeja e ekzistencës së tyre është ekzistenca juaj. Ndonëse në botë, këto të mira u shpërndahen si besimtarëve, ashtu edhe jobesimtarëve, në amshim do të jenë hise e atyre që besuan.”

 Pikërisht kjo është porosia që Zoti i Madhëruar na e përcjell nëpërmjet Profetit (s.a.a) të Tij. Dhe më pas, në një varg të Kur’anit, shton:

Me gjërat që të ka falur Zoti, kërkoje amshimin (ahiretin), por mos e harro as hisen tënde në këtë botë. Njësoj siç të ka falur mirësi Zoti, falu edhe ti mirësi njerëzve të tjerë! (Kur’an, 28:77) 

Pra, o njeri, mos harro se nga mendja, fuqia, dituria, prona dhe karakteri që të ka falur Zoti, njësoj siç duhet të përfitosh për ta arritur amshimin, duhet gjithashtu të përfitosh edhe për këtë botë. O njeri! Mos u fundos në errësirën e botës duke e harruar krejtësisht atë dhe duke u bërë nga të humburit.

Muhsin Fejz Kashaniu, lidhur me këtë temë, përcjell një ndodhi nga jeta e të Dërguarit të Zotit (s.a.a):

Një ditë, dikush e lajmëroi të Dërguarin (s.a.a) se tre të rinj nga qyteti, duke u trembur nga vargjet që ishin shpallur lidhur me dënimin hyjnor, ishin larguar dhe ishin vendosur diku në shkretëtirë, ku merreshin pa ndalur me adhurimin e Zotit. Njëri prej tyre kishte vendosur të mos martohej e të mos takohej me asnjë grua, i dyti kishte vendosur të mos hante ushqime të shijshme, ndërsa i treti kishte vendosur të mos shoqërohej më me njerëzit, të mos shihej me ta dhe të mos jetonte mes tyre.

I Dërguari i Zotit nuk i dha kurrfarë vlere dhe konsiderate këtij veprimi të të rinjve. Për të ishte me rëndësi që t’i pengonte besimet dhe praktikat që binin ndesh me fenë. Për këtë arsye, ai erdhi në xhami, në një kohë që nuk vinte rëndom. Aq me shpejtësi kishte dalë prej shtëpie, sa xhybeja i kishte rënë nga shpatulla e tij e bekuar. Gjysma e xhybesë ishte varur mbi shpatullën e tij të bekuar, ndërsa gjysma tjetër zvarritej përtokë. Ai erdhi shpejt e shpejt në xhami dhe i kërkoi Bilalit që ta recitonte ezanin e t’i mblidhte njerëzit në xhami.

Të gjithë që e dëgjuan ezanin u merakosën. Çdokush e la punën që kishte dhe u erdhi në xhami, burrë a grua qoftë. I Dërguari (s.a.a) u ngjit në shkallën e parë të mimberit, për ta bërë atë shpallje tejet të rëndësishme për ummetin musliman. “O njerëz!”, ia nisi ai, “Unë jam i Dërguari i Zotit dhe bashkohem me gratë e mia. Unë jam i Dërguari i Zotit dhe ha ushqime të shijshme, shoqërohem me njerëzit e tjerë, jetoj mes tyre dhe kam kontakte me ta. Nuk është prej meje ai që nuk jeton sipas traditës sime.

 

Sipas mësimit islam dhe verdikteve të dijetarëve muslimanë, nuk është një sjellje e mirë që njeriu të sillet si tre të rinjtë e përcjellur në rrëfimin e mësipërm dhe t’i vendosë vetes ndalesa të këtij lloji. Vetë fjalët e të Dërguarit të Zotit (s.a.a), fill pasi kuptoi për sjelljen e këtyre të rinjve, janë një dëshmi e kësaj.

 

Islami nuk e miraton tërheqjen dhe shkëputjen e muslimanit nga shoqëria

Feja islame nuk e miraton një njeri që largohet prej njerëzve të tjerë dhe që shkëputet nga gjithçka. Me këtë veprim, njeriu vetëm sa largohet nga esenca e Islamit dhe nga vetë muslimanët. Në esencën e kësaj feje nuk ekziston mësimi i shkëputjes nga njerëzit dhe nga shoqëria. Po kështu, në Islam nuk ekziston as nocioni i besimtarit përtac, që gjithë ditën rri ulur në një qoshe të xhamisë, pa bërë gjë.

Sipas asaj që përcillet në burimet historike, kur Prijësi i Besimtarëve Aliu (a.s) erdhi në Kufe, menjëherë shkoi në xhami dhe atje pa një grup njerëzish, të cilët rrinin ulur në një kënd. Me të pyetur se kush ishin, njerëzit thanë: “Këta janë njerëzit e të vërtetës”. Kur u kërkoi t’i tregonin se çfarë do të thoshte kjo, ata u përgjigjën: “Këta vijnë në xhami dhe bëjnë adhurim. Po të gjejnë diçka për të ngrënë, hanë. Nëse nuk gjejnë asgjë, rrinë në një kënd të xhamisë dhe bëjnë durim.”

Me ta dëgjuar këtë, Imam Aliu (a.s) u habit edhe më, dhe tha: “Edhe qentë janë njësoj. Po të gjejnë gjë për të ngrënë, e hanë. Po nuk gjetën, rrinë ulur në një qoshe dhe presin e bëjnë durim.” Pastaj i goditi të ulurit me kamxhikun e tij dhe tha: Çfarë “njerëzish të të vërtetës”! Ngrihuni dhe punoni! Në vend që të rrini kot së koti, fitojeni vetë bukën e gojës!

 

Umar bin Uzejne ishte një i moshuar në mesin e ndjekësve të Imam Xhaferit (a.s) dhe merrej me tregti në Kufe. Me kohë, nisi të lodhej nga puna e tij. Në të vërtetë, ose ishte lodhur nga pakësia e punës në dyqanin e tij ose kishte tepër punë për të bërë. Një ditë, duke u arsyetuar me lodhjen e tij, e la tregtinë. Gjendjen financiare e kishte të mirë dhe ishte i pasur. Pasi e la tregtinë, shkoi në Medine për t’u takuar me Imam Xhaferin (a.s). Me ta parë Umarin, Imami i tha: “Si ia kalon o Umar bin Uzejne?”. Umari u përgjigj dhe i tha se e kishte lënë tregtinë. Me ta pyetur Imami se përse e kishte bërë një gjë të tillë, ai u përgjigj: “O nipi i të Dërguarit të Zotit! Kam aq pasuri sa më mjafton (gjithë jetën) për të ngrënë e për të pirë. Tani u plaka. Pas kësaj, kam vendosur që pjesën e mbetur të jetës sime ta kaloj duke bërë adhurim në një kënd të xhamisë.”

Imami, i cili u zemërua edhe më me fjalët që dëgjoi, i tha: Ty duket se të ka lënë mendja. O Umar bin Uzejne! Shko e puno, bëj tregti. Kur të vijë koha e namazit, fale namazin dhe kurrë mos ji i pashpresë! Kur të kesh fituar aq sa të mjafton ty, nis t’u japësh njerëzve të tjerë! Ha vetë por ushqeji edhe të tjerët! Pastaj, kur të vijë prapë koha e namazit, shko dhe fal namaz!

Në kapitullin e dymbëdhjetë të veprës Vesail el-Shia, përcillet rrëfimi në vijim:

Një grup tregtarësh nga Kufeja erdhën për t’u takuar me Imam Xhaferin (a.s). Imami i pyeti ata lidhur me njërin nga ndjekësit e tij që jetonte në Kufe. Tregtarët iu përgjigjën: “Ai ka hequr dorë nga tregtia, është tërhequr në një kënd të xhamisë dhe ditë e natë fal namaz.”

Imami tha: “Kjo është punë e djallit” dhe pastaj ua dha edhe atyre këshillën që ia kishte dhënë Umar bin Uzejnes:

Shkoni në treg e punoni për ta fituar bukën e gojës në mënyrë të lejuar! Në kohë namazi, shkoni në xhami dhe faleni namazin! Ruajeni edhe këtë botë tuajën, edhe amshimin! Nëse keni më shumë pasuri nga ç’ju nevojitet, atëherë mendoni edhe për të tjerët! Nuk është një veprim i mirë për muslimanin, që të tërhiqet në shtëpi e të shkëputet nga shoqëria. 

 

Kuptimi i asketizmit (arab. zuhd) në Islam

Në të vërtetë, ajo që Islami nënkupton me fjalën zuhd (përkthyer rëndom si asketizëm) është diçka shumë e ndryshme nga ç’kuptojmë rëndom. Në Islam, nuk është zuhd kur njeriu shkëputet nga shoqëria dhe përpiqet të mos ketë kurrfarë marrëdhënieje me njerëzit e tjerë. Kuptimi i fjalës zuhd nuk është as të hash pak, të pish pak, të mos kesh kontakt me gra, me fëmijë ose me njerëz të tjerë, duke u përqëndruar vetëm në veten tënde. Kuptimin i kësaj fjale e ka shpjeguar shumë rrjedhshëm Hafiz Shiraziu, tek thotë: I bëhem kurban atij që, në këtë nënqiell, është i dëlirë nga gjithçka që mund ta mbathë ngjyrën e robërisë.

 

Zahid (asket) nuk është njeriu që nuk ka pasuri dhe që nuk ka kurrfarë lidhjeje me punët e kësaj bote. Zahid nuk është njeriu që nuk ka pasuri, pozitë e pushtet, por ai që nuk u nënshtrohet këtyre gjërave dhe që nuk bëhet rob i tyre. Zahid është njeriu, i cili, kur të vijë koha e vdekjes, do t’i ketë zgjidhur të gjitha nyjet e lidhjes me këtë botë, që të mund të largohet prej saj pa devijuar nga rruga e drejtë. Zahid është njeriu që i ka thyer të gjithë zinxhirët e kësaj bote.

Lidhur me Ahmed Narakkiun, autorin e veprës Miraxhu’s-Saadet, që ishte një dijetar i madh dhe mësues i rëndësishëm i moralit dhe gnosës, përcillet rrëfimi në vijim:

Një dervishi i kishte rënë në dorë vepra e tij Miraxhu’s-Saadet, e kishte lexuar pjesën lidhur me asketizmin (zuhd), por nuk kishte kuptuar gjë. Ky dervish, i cili ishte një adhurues i Narakkiut, një ditë vendosi të vinte në Kashan dhe bëri një rrugë të gjatë për të ardhur atje. I ndjeri Ahmed Narakki ishte asokohe njëri nga dijetarët e mëdhenj të ligjit islam, aq sa edhe Shejh Ensariu kishte qenë në mesin e nxënësve të tij dhe kishte marrë mësime prej tij për një kohë të caktuar. Por përveç rrethit të tij intelektual, ai ishte edhe një njeri me pasuri, pushtet dhe autoritet në qytetin e vet.

Dervishi erdhi në Kashan dhe mbeti i habitur, me të parë se pasuria, pushteti dhe autoriteti i Narakkiut nuk përputheshin aspak me dervishllëkun. Dervishi nuk arriti të shihte kurrfarë lidhjeje ndërmjet fjalëve të tija në veprën Miraxhu’s-Saadet dhe këtyre pasurive materiale të që i shihte tek Narakkiu.

Kishin kaluar disa ditë që nga arritja e tij në Kashan. Në ndërkohë, ndonëse kishte dashur t’ia përmendte disa herë këtë kundërthënie vetë Narakkiut, dervishit i kishte ardhur turp dhe nuk kishte thënë gjë. Më në fund vendosi që të mos ia thoshte fare. Por Narakkiu, që ishte një njeri shumë i ditur, që nga dita e parë e kishte kuptuar atë që ia brente shpirtin. Tamam atëherë kur do të largohej prej qyteti, ai e pyeti: “Ku shkon o dervish?” Me t’i thënë se do të shkonte në Qerbela, Narakkiu i tha: “Prit, edhe unë po vij me ty.”

I habitur, dervishi pyeti: “Sa ditë duhet t’ju pres që të niseni bashkë me mua?” Narakkiu ia ktheu: “Nuk ka nevojë të presësh me ditë të tëra. Unë po nisem menjeherë me ty, që tani.” Kjo fjalë e habiti akoma më shumë dervishin, i cili në vete mendoi “A thua mund të niset menjëherë me mua, e ta lërë pas në çast gjithë këtë pasuri, pushtet e autoritet që ka këtu?”

Duke ia lexuar mendimet, Narakkiut ia tha prapë: “Po nisemi menjëherë, madje në këmbë.”

Dhe ndërsa u zhvillua ky dialog mes tyre, dervishi e kishte nxjerrë kapelën e tij, e kishte lënë pranë vetes por kishte harruar ta merrte me vete kur u nis. Narakkiu dhe dervishi dolën nga Keshani, bënë thuajse katër fersahë (rreth 22 km) rrugë dhe u ndalën për të pushuar pranë një çezme. Përnjëherë, dervishit iu kujtua se kapelën e kishte harruar në Kashan dhe nuk e kishte marrë me vete. Pasi mendoi pak, vendosi se do të kthehej për ta marrë sërish.

Me ta parë shqetësimin e dervishit, Narakkiu e pyeti se ç’kishte. Me t’i thënë se e kishte harruar kapelën, ai u përgjigj: “Nuk ka rëndësi. Të shkojmë njëherë në Qerbela e pastaj, ose të blej një kapelë të re ose ta jap kapelën tënde kur të kthehemi.”

Por dervishi nuk pranonte. “Unë e dua kapelën time dhe nuk dua ta vazhdoj rrugën pa të”, i tha Narrakiut. Ndonëse Narrakiu u përpoq ta bindte se nuk ia vlente ta ecnin gjithë atë rrugë prapa veç për një kapelë, dervishi vazhdoi me të vetën.

Me ta parë këtë, Narrakiu i tha: “Atëherë edhe unë vendosa të mos shkoj në Qerbela me ty dhe tani do të kthehem në Kashan. Eja, do të nisemi për në Kashan dhe atje do të ta jap kapelën. Ndërkohë, shpresoj se ke kuptuar ku fshihet dallimi mes meje dhe teje. Unë kam prona, pasuri, pushtet e një pozitë të lartë në shoqëri, por nuk ndiej dashuri për asnjërën prej tyre. Asnjëra prej tyre nuk është një zinxhir për mua. Ndërsa ti, ndonëse nuk e ke asnjërën prej tyre dhe ndonëse nuk ke pasuri tjetër përveç kësaj kapele, nuk je i aftë të heqësh dorë prej saj. Ndonëse e gjithë pasuria jote në këtë botë është kapela që ke, ti je bërë rob i saj dhe atë e ke bërë idhull tëndin.”

Kjo është arsyeja përse dijetarët muslimanë na kanë këshilluar dhe paralajmëruar shumë herë. Të supozojmë se kjo unazë është e jotja. Pavarësisht në e do atë ose jo, ti përfiton prej saj. Atëherë ç’të duhet të bëhesh rob i kësaj unaze e ajo të bëhet një idhull për ty? Për shembull, të themi se xhybeja është prona ime. Unë kam për të përfituar prej saj, pavarësisht në e dua ose jo. Atëherë ç’më duhet ta dua atë si një idhull?

Një pangopësi ju ka kapluar. Deri kur të hyni në varr. (Kur’an, 102:1) 

Sipas Islamit, zuhd do të thotë mosinteresim. Me fjalë të tjera, zuhd është mospasja dëshirë dhe interes për këtë botë dhe për punët e saja. Një zahid (asket) mund të ketë shumë pasuri, por kjo pasuri nuk bëhet një kafaz i hekurt që e burgos dhe as një zinxhir që ia lidh këmbët. Ai mund ketë pushtet, por ky pushtet nuk e nënshtron atë. Siç përshkruan edhe Kur’ani, ky pushtet nuk e bën atë një njeri që lidhet pas kësaj bote dhe që i ndjek vetëm dëshirat e veta. Një njeri zahid mund të ketë prona, pasuri, pozita e pushtet, por ai nuk bëhet rob i tyre. Ai nuk është i lidhur as me pasurinë që ka dhe as me pozitën e pushtetin që posedon mes njerëzve. Ndërkohë, ka njerëz të tjerë që nuk kanë tjetër pasuri përveç një unaze, por që e duan atë unazë aq shumë dhe lidhen aq shumë me të, sa mund të thuhet se e bëjnë idhull të vetin. Një njeri i tillë mund të mos ketë asgjë tjetër veç unazës, por kjo unazë është bërë idhulli që e bën idhujtar. Ai mbase nuk ka pronë tjetër veç një shtëpie të vogël me dy dhoma, por kjo shtëpi bëhet idhulli i tij.

 

VAZHDON