Përmbajtja:
1. Betejat e Islamit
2. Viti i dytë pas Hixhrit
3. Beteja e Bedrit
4. Martesa e Fatima Zehrasë (s.a) dhe Ali ibn Ebu Talibit (a.s)
5. Beteja e Uhudit
6. Lindja e Hasanit (a.s) dhe Husejnit (a.s)
7. Beteja e Hendekut
8. Myslimanët dhe hebrenjtë 

 

1. Betejat e Islamit 

I Dërguari i Zotit (paqja qoftë mbi të e mbi familjen e tij) do të duhej të bënte një sërë betejash për ta mbrojtur Islamin në shtëpinë e tij të re në Medine. Betejat, në të cilat ai e udhëhoqi ushtrinë myslimane personalisht, quhen “Ghazve” kurse ato ekspedita, të cilat ai i dërgoi nga Medineja nën komandën e ndonjërit nga ndjekësit e tij, njihen si “Sarijje”.

Në periudhën nga shpërngulja e tij në vitin 622 të erës sonë deri në vdekjen e tij në vitin 632, Profeti organizoi rreth 80 ekspedita. Disa nga këto ekspedita nuk ishin tjetër veçse me qëllim të vëzhgimit të situatës. Numri i ushtarëve të përfshirë në këto ekspedita ishte tejet i vogël dhe gjithë ç’bënin ishte vëzhgimi i lëvizjeve të ndonjë fisi të caktuar. Disa të tjera ishin ekspedita me karakter misionar. Shumë të tjera, s’ishin veçse konflikte të vogla. Ka në mesin e tyre edhe të tilla që janë interesante në histori për ndonjë rast të caktuar që ka ngjarë gjatë tyre. Në vijim, do të japim vetëm shënime të shkurta për ekspeditat e vogla dhe do të përqendrohemi në betejat kryesore të Islamit.

Shumë kohë para Islamit, grekët e lashtë dhe romakët kishin mësuar se një betejë mund ta ndryshonte krejtësisht fatin e një populli. Në mesin e ekspeditave të Profetit, ka pesë beteja, për të cilat mund të thuhet se e kanë ndryshuar historinë e popujve. Këto janë betejat e Bedrit, Uhudit, Hendekut, Hajberit dhe Hunejnit.

Të gjitha këto ishin beteja të pashmangshme. Kurejshët e Mekkes ishin të bindur se sikur të gjithë arabët ta pranonin Islamin, ata do t’i humbnin të ardhurat e tyre nga pelegrinët dhe nuk do ta kishin më pozitën e tyre të privilegjuar si rojtarë të idhujve. Parashikimi i tyre se triumfi i Islamit do të thoshte një fund për privilegjet e tyre, ishte tejet i saktë. Ishte pikërisht kjo frikë e humbjes së fuqisë ekonomike dhe politike që solli deri tek këto beteja ndërmjet tyre dhe myslimanëve.

Që nga shpërngulja e myslimanëve nga Mekkeja, kishte ekzistuar de facto një gjendje lufte mes tyre dhe Kurejshit. Në ditët e para në Medine, myslimanët nuk i nxirrnin fare parzmoret e tyre dhe qëndronin në gatishmëri të plotë. Përnatë dërgoheshin skuadra vëzhgimi në rrethinat e qytetit, për t’i paralajmëruar banorët në rast të një sulmi të papritur. Në këto kushte, ishte e domosdoshme të merreshin masa sigurie në Medine. Si prijës i këtij shteti të porsalindur, siguria e Medines ishte përgjegjësia parimore e Muhammedit. Për hir të kësaj sigurie, myslimanët duhej vazhdimisht t’i vëzhgonin lëvizjet e armikut dhe të aleatëve të tij.

Ekspeditën e parë Profeti e dërgoi nëntë muaj pas Hixhrit, nën komandën e xhaxhait të tij Hamza ibn Abdu’l Muttalibit. Tridhjetë muhaxhirë morën pjesë në të. Qëllimi i tyre ishte ndalimi i një karvani të Kurejshit. Por një fis që kishte lidhje të mira me të dyja palët, ndërmjetësoi mes tyre. Nuk pati ndonjë luftim dhe ushtarët u kthyen në Medine.

Muajin tjetër, i Dërguari dërgoi gjashtëdhjetë muhaxhirë nën komandën e kushëririt të tij Ubejde ibn el-Harithit, në Rabigh afër Detit të Kuq. Ata u ndeshën me një karvan të Kurejshit. Të dyja palët hodhën nga dy-tri shigjeta kundër njëra-tjetrës por nuk pati viktima. Dy tregtarë mekkas u larguan nga karvani i tyre, kaluan në anën e myslimanëve, e pranuan Islamin dhe i shoqëruan ushtarët gjatë kthimit të tyre në Medine. Ubejde ibn el-Harithi thuhet se e hodhi shigjetën e parë kundër armikut. Kjo ishte shigjeta e parë e hedhur për Islamin.

 

Sir William Muir

Ubejdeja është i njohur në traditën islame si personi, i cili në këtë rast, e hodhi shigjetën e parë për Islamin (“Jeta e Muhammedit”, Londër, 1877).

 

Në vitin e parë të Hixhrit nuk pati ekspedita të tjera.

 

 

2. Viti i dytë pas Hixhrit 

Ekspedita e parë, të cilën Muhammedi e udhëhoqi personalisht, ishte ekspedita e Vaddanit. Ai e emëroi Saad ibn Ubadan si guvernator të Medines dhe bashkë me një grup nga ndjekësit e tij, u nis drejt Vaddanit, një fshat ndërmjet Medines dhe Mekkes. Thuhej se një  karvan i Kurejshit ishte ndalur aty por ai ishte larguar para se të mbërrinin myslimanët. Andaj, ata pushuan disa ditë në këtë fshat dhe pastaj u nisën sërish drejt Medines.

Në muajin e shtatë (Rexheb) të vitit të dytë pas Hixhrit, që përkon me muajin e pesëmbëdhjetë pas shpërnguljes nga Mekkeja, Profeti dërgoi shtatë ushtarë nën komandën e kushëririt të tij Abdullah ibn Xhehshit në Nakhla, një oazë në jug, prej ku duhej të vëzhgoheshin lëvizjet e një  karvani kurejshit.

Në Nakhla, Abdullahu u ndesh me një  karvan të vogël të Kurejshit, i cili po kthehej në Mekke. Në  karvan ishin Amr bin el-Hadhramiu, Uthman bin Abdullah ibn el-Mughire, vëllai i tij Naufali dhe Hakem ibn Kaisani. Abdullahu e sulmoi  karvanin dhe i konfiskoi pronat  e tyre. Amr bin el-Hadhramiu u vra, Uthmani dhe Hakemi u zunë rob dhe Naufali u arratis.

Kjo ekspeditë është e rëndësishme sepse ishte hera e parë që myslimanët luftuan me idhujtarët. Përveç kësaj, ishte hera e parë që kishte pasur edhe gjakderdhje mes tyre dhe hera e parë që myslimanët fituan plaçka të luftës.

Adbullah ibn Xhehshi dhe grupi i tij u kthyen në Medine, bashkë me të burgosurit e tyre dhe me prenë e luftës. Nga dy të burgosurit, Hakem bin Kaisani e pranoi Islamin dhe qëndroi në Medine. Uthman bin Abdullahu u lirua pas një kaucioni të paguar nga familja e tij dhe u kthye në Mekke.

 

Ndërrimi i drejtimit të kibles

Gjatë gjashtëmbëdhjetë muajve të parë pas Hixhrit, myslimanët ktheheshin drejt Jerusalemit në lutjet e tyre. Pastaj, të Dërguarit të Zotit i erdhi një shpallje hyjnore që i urdhëronte ta ndërronte drejtimin e kibles nga Jerusalemi në veri, drejt Mekkes që gjendej në jug.

Dr. Montgomery Watt dhe John Christopher i kanë dhënë “arsyet” e tyre për këtë ndryshim. Ata thonë se në fillim, Profeti shpresonte se të drejtuarit nga Jerusalemi gjatë lutjeve, do ta fitonte simpatinë e hebrenjve të Jethribit dhe do të bënte që ata ta pranonin si një të Dërguar të Zotit. Por sipas tyre, ai e vërejti se ndonëse kthehej drejt Jerusalemit në lutje, hebrenjtë vazhdonin të ishin skeptikë për sinqeritetin e tij dhe për njëmendësinë e fjalëve që thoshte. Pas gjashtëmbëdhjetë muajsh, shtojnë këta të dy, Muhammedi humbi shpresë nga konvertimi i hebrenjve.

Sipas Dr. Montgomery Watt-it, John Christopher-it dhe disa orientalistëve të tjerë, sapo humbi shpresë nga konvertimi i hebrenjve në Islam, interesimi i Profetit për ta u venit dhe ai vendosi të përqendrohej tek arabët. Ndërrimi i drejtimit të kibles, sipas tyre, ishte një gjest për ta fituar kënaqësinë e arabëve.

 

Ne nuk mund ta dimë në ishin të pakënaqur hebrenjtë dhe arabët të kënaqur me ndryshimin e kibles. Në të vërtetë, nuk është e qartë se cilët arabë, sipas Dr. Watt-it, po përpiqej t’i kënaqte Profeti. Arabët e Medines ose ata të Mekkes?

Arabët e Medines e kishin pranuar tashmë Islamin dhe i bindeshin Profetit. Për ta ishte e rëndësishme t’i bindeshin Profetit sepse ai ishte përcjellësi i porosisë së Zotit për njerëzimin. Ata u kthyen drejt Mekkes gjatë lutjeve të tyre dhe nuk pyetën fare përse u bë ky ndryshim.

Arabët e Mekkes, në anën tjetër, ishin akoma idhujtarë. Edhe ata e dëgjuan lajmin e ndërrimit të drejtimit të kibles nga Jerusalemi në Mekke. Por nuk ka kurrfarë dëshmie se ata, të lumtur e të kënaqur nga ky ndryshim, vrapuan drejt Mekkes dhe u bënë myslimanë. Ata mbetën njësoj, pa dallim në ishte kibleja në Jerusalem ose në Mekke.

Shpjegimi mysliman për këtë ndryshim është tejet i thjeshtë dhe logjik: Zoti i urdhëroi robit të tij Muhammedit ta ndërronte drejtimin e Kibles dhe ai iu bind. Urdhri për këtë ndryshim erdhi në vargun 144 të kapitullit të dytë të Kur’anit.

 Në muajin Sha’aban (muaji i tetë) të vitit të dytë pas Hixhrit, agjërimi i Ramazanit u bë i detyrueshëm për myslimanët. Andaj, ata e agjëruan muajin e ardhshëm. Në fund të këtij muaji, ata duhej të paguanin një taksë të veçantë për të varfrit, të njohur si Zekat el-Fitr.

Po atë vit, edhe Zekat ul Mal-i u bë një obligim për myslimanët. Ky tatim vjetor duhej të ishte sa 2,5 përqindëshi i pasurisë së një myslimani. Në kohët e Profetit, ky tatim i paguhej thesarit shtetëror dhe pastaj harxhohej për mirëqenien e të varfërve dhe të të sëmurëve. Në rastet kur nuk ekziston një thesar shtetëror, myslimanët janë të obliguar t’ua falin këtë shumë të varfërve, vejushave, jetimëve dhe pjesëtarëve të tjerë të shoqërisë myslimane, të cilët nuk kanë të ardhura të mjaftueshme. 

 

3. Beteja e Bedrit 

Lufta e nervave ndërmjet Kurejshit dhe myslimanëve mund të shpërthente çdo çast në një luftë të hapur. Ebu Xhehli ishte njëri nga propaganduesit më të zellshëm të një lufte kundër Muhammedit dhe ndjekësve të tij. Mendjemadhësia dhe besimi i tij i tepërt në fuqinë e Mekkes e mbante qytetin në një gjendje të vazhdueshme tensioni.

 

V.C. Bodley

Obsesioni i Ebu Xhehlit me Muhammedin kishte mbetur i pandryshuar. Ai i plaçkiste vazhdimisht udhëtarët dhe i sulmonte myslimanët që i gjente të izoluar. Ai organizoi sulme të befasishme në rrethinat e Medines për t’i shkatërruar të mbjellat dhe kopshtet e myslimanëve. Me këtë, ai i bënte të qartë Muhammedit se ndjenjat e tija nuk kishin ndryshuar dhe se qëllimet e tija ishin akoma të liga. (“I Dërguari: jeta e Muhammedit”, Nju Jork, 1946)

 

Në fillim të Marsit të vitit 624, në Medine arriti lajmi se një  karvan i Kurejshit po kthehej në Mekke nga Siria dhe se nuk kishte vetëm gjëra që tregtoheshin zakonisht por edhe armë. Mendohej se  karvani kishte fituar 50,000 dinarë (florinj). Armët dhe pasuria e fituar do të përdoreshin për të pajisur një ushtri kundër myslimanëve.  karvani udhëhiqej nga Ebu Sufjani, prijësi i fisit Umejje.

Muhammedi vendosi ta ndalonte  karvanin mekkas. Ai e emëroi Ebu Lebeben si guvernator të Medines dhe u largua nga qyteti me 313 burra. Nga këto, 80 ishin muhaxhirë dhe 233 ishin ensarë. Destinacioni i tyre ishte Bedri, një fshat në jugperëndim të Medines, ku sipas planit, duhet të ndesheshin me  karvanin mekkas.

Myslimanët nuk e dinin se kurrë nuk do ta shihnin  karvanin e Kurejshit dhe se në vend të tij, do të ndesheshin në fushëbetejë me ushtrinë kurejshe.

Në ndërkohë, spiunët mekkas e informuan Ebu Sufjanin se një grup myslimanësh ishin nisur nga Medineja dhe se i afroheshin me të shpejtë  karvanit të tij. Sapo e dëgjoi këtë, ai devijoi nga rruga tradicionale e  karvanëve, e ktheu  karvanin në perëndim, drejt Detit të Kuq dhe u kthye në Mekke nëpërmjet një rrugë tjetër. Përveç kësaj, ai dërgoi edhe një lajmëtar në Mekke për të kërkuar ndihmë. Atje, Ebu Xhehli ishte i zënë me propagandat e tija kundër myslimanëve, të cilat ishin rritur edhe më pas incidentit në Nakhla. Me shumë zell, ai iu përgjigj thirrjes së Ebu Sufjanit dhe doli nga Mekkeja me një ushtri që numëronte 1000 luftëtarë, prej të cilëve 100 ishin kalorës. Një  karvan i gjatë prej 700 devesh i mbante mjetet e luftës dhe nevojat e tjera të ushtrisë. Të gjithë këmbësorët ishin të mbathur me parzmore.

Muhammedi nuk e dinte se një ushtri ishte nisur nga Mekkeja dhe se po afrohej drejt Medines për ta mbrojtur  karvanin e Kurejshit e për t’i sfiduar myslimanët. Kur Profeti arriti në rrethinat e Bedrit, ai e dërgoi Ali ibn Ebu Talibin për ta kontrolluar rrethinën. Në burimet e Bedrit, Aliu i zuri në befasi disa ujëmbajtës. Ata i thanë se po mbanin ujë për një ushtri që kishte ardhur nga Mekkeja dhe që ishte vendosur në anën tjetër të kodrave.

Aliu i solli këta njerëz para Profetit. Prej tyre, myslimanët kuptuan se  karvani i Kurejshit kishte ikur dhe se tani ishin ballë për ballë me ushtrinë e Mekkes.

 

Sir William Muir

Kur arritën në rrethinat e Bedrit, Muhammedi e dërgoi Aliun me disa të tjerë, për t’i kontrolluar kodrat që gjendeshin mbi burimet. Atje, ata i zunë në befasi tre ujëmbajtës të armikut, të cilët ishin duke mbushur ujë. Njëri prej tyre arriti të arratisej kurse dy të tjerët u kapën dhe u sollën në kampin mysliman. Prej tyre, Muhammedi e kuptoi fuqinë e armikut. Ishin 950 ushtarë, më shumë se trefishi i numrit të myslimanëve. Me vete kishin 700 deve dhe 100 kuaj, me kalorës të armatosur deri në dhëmbë (“Jeta e Muhammedit”, Londër, 1877).

 

Kjo informatë jetike erdhi falë Ali ibn Ebu Talibit. Ky veprim i tij, në njërën anë i paralajmëroi myslimanët dhe në anën tjetër, ia vodhi armikut mundësinë për të sulmuar në befasi. Myslimanët ishin tashmë të gatshëm për t’u ndeshur me armikun.

Mirëpo edhe përkundër kësaj, prania e një ushtrie të fuqishme në vend të një  karvani të pasur e kishte ndryshuar krejtësisht situatën për myslimanët dhe ata tani duhet të bënin një rivlerësim të situatës dhe të mundësisë së përballjes me këtë ushtri armike. Ata nuk ishin të armatosur mirë dhe kishin vetëm dy kuaj e 70 deve. Disa prej tyre kishin shpatë por nuk kishin mburoja e ca të tjerë, mburojën e kishin por nuk kishin shpatë. Profeti, i vetëdijshëm për këto mangësi, e thirri këshillin e luftës dhe e shtroi çështjen para ndjekësve të tij, për të marrë një vendim.

I pari që u ngrit të fliste ishte Mikdadi. Ai i shprehu ndjenjat dhe mendimet e muhaxhirëve kur tha: “O i Dërguar i Zotit! Bëje atë që të është urdhëruar! Ne jemi me ty, tani e përgjithmonë dhe kurrë s’kemi për të ta thënë atë që hebrenjtë ia thanë Musait: “Ti dhe Zoti yt luftoni kundër armikut. Ne do të qëndrojmë këtu..”.. Jo! Ne s’do të bëhemi si hebrenjtë. Ne do t’të ndjekim dhe do t’u bindemi urdhrave të tu”.

Muhammedi e bekoi Mikdadin. Por Mikdadi ishte një muhaxhir dhe Muhammedi kishte dëshirë të shihte se ç’do të bënin ensarët. Ai e dinte se ata do të luftonin në mbrojtje të Medines por mund të mos luftonin kur të bëhej fjalë për një luftë jashtë qytetit. Duke e ndjerë këtë dyshim të tij, Saad ibn Muadhi, njëri nga prijësit e ensarëve, u ngrit dhe tha: “Ne kemi dëshmuar se ti je i Dërguari i Zotit. Ne ta kemi dhënë besën dhe të jemi bindur. Kudo që të shkosh, ne do të vijmë me ty. Po të ketë një luftë me idhujtarët, ne do të qëndrojmë pas teje. Në luftë e në paqe, gjithmonë do të jemi besnikë”.

Kjo deklaratë e vendosur përkrahjeje nga prijësi i ensarëve e kënaqi të Dërguarin dhe ai iu lut Zotit për të gjithë ata. Ai e dinte se as beteja e Bedrit dhe as ndonjë betejë tjetër nuk mund të bëhej pa përkrahjen e tyre. Siç thamë edhe më sipër, ensarët ishin të pazëvendësueshëm për suksesin e Islamit kundër paganizmit.

Materialisht dhe numerikisht, myslimanët ishin në disfavor kundër armikut. Por kjo mangësi e tyre plotësohej nga morali që kishin. Ata kishin besim në prijësinë e frymëzuar të Muhammedit dhe ishin të bashkuar. Uniteti i tyre dhe qëllimi i tyre i përbashkët do të ishin një fuqi e jashtëzakonshme për ta në betejën kundër ushtrisë mekkase.

Me ta siguruar mbështetjen e ensarëve, Muhammedi vendosi ta pranonte sfidën e Kurejshit. Me sa duket, ai dhe të gjithë ushtarët e ushtrisë medinase ishin mjaft të vetëdijshëm se rezultati i kësaj beteje me armikun do të kishte ndikime të jashtëzakonshme.

 

Sir William Muir

Muhammedi ishte mjaft i vetëdijshëm për këtë situatë kritike. Fati i Islamit varej nga rezultati i kësaj beteje (“Jeta e Muhammedit”, Londër, 1877).

 

Profeti u udhëroi myslimanëve t’i vendosnin çadrat e tyre aty ku ishin ndalur. Por një i ri nga ensari tha se do të ishin në përparësi sikur të zgjidhnin një vend tjetër më të lartë dhe më të sigurt, për ta bërë kampin e tyre. Përveç kësaj, ai sugjeroi që myslimanët t’i merrnin nën kontroll burimet e Bedrit. Këto sugjerime u pranuan sakaq.

 

S.Margoliouth

Hubabi, djali i Mundhirit, i cili qe njëzet vjet më i ri se Profeti, me të kuptuar se lufta ishte e pashmangshme dhe duke e njohur mirë atë rrethinë, i sugjeroi Profetit që të vendoseshin para burimeve, përveç njërit, përreth të cilit mund të vendosej ushtria për të pasur një burim konstant të ujit për ushtarët. Profeti e pranoi sugjerimin e tij dhe i vendosi ushtarët nën udhëzimin e Hubabit (“Muhammedi dhe rritja e Islamit”, Londër, 1931).

 

Ngjarjet në vijim dëshmuan se sugjerimi i Hubabit ishte një ide e shkëlqyer dhe se pranimi i një ideje të tillë do t’u jepte myslimanëve një përparësi të madhe taktike përballë armikut.

Beteja e Bedrit u bë në vitin e dytë pas Hixhrit, më 17 Ramazan (15 mars 624). Ushtria mekkase u nis nga kampi i saj herët në mëngjes për t’u përballur me myslimanët. Të dyja ushtritë u vendosën në formacionin e luftës. Profeti mori një hark në dorë dhe eci ndërmjet radhëve të myslimanëve. Gjëja e fundit që bëri para se të fillonte beteja, ishte një lutje e drejtuar Zotit për t’u falur fitore robërve të Tij.

 

Beteja filloi në mënyrën tradicionale të arabëve, ku një luftëtar dilte nga radhët e ushtrisë së tij dhe i sfidonte luftëtarët e ushtrisë armike për një duel kokë më kokë. Kjo u jepte mundësi arabëve të fitonin lavdi, duke e treguar guximin, fuqinë dhe aftësitë luftarake. Të dyja ushtritë shpesh shërbenin si një kor gjatë kohës që dy trimat luftonin kundër njëri-tjetrit. Pas kësaj, ishte traditë që të dyja ushtritë ta sulmonin njëra-tjetrën dhe të luftonin.

Nga ana e mekkasve dolën tri luftëtarë: Utbe ibn Rabia, Shaiba, që ishte vëllai i të parit dhe Velidi, djali i Utbes. Këta i sfiduan myslimanët dhe sfidës së tyre iu përgjigjën Hamza, xhaxhai i Muhammedit e Aliut, Ubejde ibn el-Harithi, një kushëri i të dyve dhe vetë Ali ibn Ebu Talibi.

Velid ibn Utbe ishte njëri nga luftëtarët më të zotë të Mekkes. Aliu u gjend ballë për ballë me të. Ata ishin çifti më i ri dhe ishin të parët që filluan. Të tjerët u ndalën për t’i vështruar këta luftëtarë të rinj. Ata shkëmbyen disa goditje me njëri-tjetrin dhe më në fund Aliu ia dha goditjen vdekjeprurëse Velidit.

Sapo u vra Velidi, edhe dy çiftet e tjera filluan të luftonin. Hamza e vrau Utben por Ubejdeja u plagos rëndë nga Shaiba. Kur Aliu pa se Ubejdeja po binte në tokë, e sulmoi Shaiban dhe e vrau. Pasi i vranë armiqtë e tyre, Hamza dhe Aliu e bartën Ubejden prapa në radhët e myslimanëve, ku ai nuk u rezistoi shumë gjatë plagëve të marra. Ai ishte myslimani i parë që vdiq në fushëbetejë.

 

Sir William Muir

Dy vëllezërit Shaiba dhe Utbe, si dhe Velidi, djali i Utbes, dolën përpara nga ushtria armike dhe i sfiduan trimat e ushtrisë së Muhammedit. Muhammedi u kthye drejt farefisit i tij dhe tha: “Ju, o bijtë e Hashimit! Ngrihuni dhe luftoni, sipas të drejtës suaj!” Atëherë u ngritën Hamza, Ubejdeja dhe Aliu, xhaxhai dhe dy kushërinjtë e Muhammedit. Hamza kishte një pendë fazani në gjoks dhe në helmetën e Aliut binte në sy një tufë pendash. Pastaj Utbeja i tha të birit: “Dil dhe lufto!”. Atëherë Velidi doli përpara dhe u përball me Aliun. Ata ishin më të rinjtë nga të gjashtit. Dyluftimi i tyre ishte i shkurtër dhe shumë shpejt, Velidi ra viktimë e shpatës së Aliut (“Jeta e Muhammedit”, Londër, 1877).

 

Sir John Glubb

Tre prijës mekkas, Utbe, Shaiba dhe Velidi, djali i Utbes, dolën përpara nga radhët e armikut dhe i sfiduan myslimanët për dyluftim. Muhammedi u kthye drejt muhaxhirëve dhe thirri: “O bijtë e Hashimit! Ngrihuni dhe luftoni!”. Tre vetë me parzmore dolën nga radhët e myslimanëve. Ata ishin Hamza, xhaxhai i Profetit, Ali ibn Ebu Talibi, kushëriri i tij dhe njëherit myslimani i parë, si dhe Ubejde ibn Harithi.

Çifti më i ri filloi i pari, me daljen e Aliut për t’u përballur me Velidin. Pas disa goditjesh të ndërjsellta, Velidi vdiq nga shpata e kundërshtarit të tij mysliman. Pastaj Hamza u përball me Utben dhe e vrau. Ubejde ibn Harithi, luftëtari i tretë i myslimanëve, u plagos rëndë nga Shaiba. Aliu dhe Hamza e vranë Shaiban dhe u kthyen në radhët myslimane duke e  bartur edhe Ubejden me vete. (“Pushtimet e mëdha arabe”, 1963)

 

Bedri ishte përballja e parë në fushëbetejë e Islamit me paganizmin. Kjo përballje u hap në favor të Islamit nga luani i ri Ali ibn Ebu Talibi, ngadhënjimi i të cilit ishte një parashenjë e fitores së Islamit. Të gjitha betejat e tjera të Islamit u hapën në këtë mënyrë dhe Aliu doli gjithnjë fitimtar.

 

Kurejshi kishte dërguar tre luftëtarë të famshëm kundër tre myslimanëve dhe që të tre ishin vrarë. Ebu Xhehli nuk kishte ndërmend të rrezikonte edhe më shumë kundër Aliut dhe Hamzës. Për këtë arsye, ai u urdhëroi trupave të tij të sulmonin. Mekkasit i sulmuan myslimanët por nuk e shpërbënë dot formacionin e tyre. Ata sulmuan disa herë me radhë por fronti mysliman qëndroi i pathyer nën komandën e Hamzës dhe Aliut.

Mekkasit po mblidheshin për një sulm të ri kur Profeti u urdhëroi myslimanëve të sulmonin. Aliu dhe Hamza e udhëhoqën këtë kundërsulm dhe që të dy e thyen frontin mekkas për të arritur deri në radhët më të thella të ushtrisë armike. Shumë nga prijësit dhe oficerët mekkas u vranë. Në mesin e tyre ishte edhe vetë Ebu Xhehli. Pas vdekjes së tij, idhujtarët s’ishin më të aftë të riorganizoheshin dhe filluan të tërhiqeshin. Myslimanët e vazhduan shtypjen e tyre dhe kjo tërheqje e mekkasve u kthye në një disfatë të vërtetë. Islami e kishte marrë tashmë fitoren e tij të parë dhe më të rëndësishme.

 

S. Margoliouth

Është më se e qartë se triumfi në këtë betejë të rëndësishme ishte kryesisht falë aftësive të Aliut dhe të Hamzës. Thuhet se Profeti i lëvdoi në veçanti edhe Simak ibn Karasha-n, Sehl bin Hunejfin, Harith ibn el Simmahun dhe Kajs bin Rebiun, që të gjithë medinas (“Muhammedi dhe rritja e Islamit”, Londër, 1931).

 

Tor Andre

Në mesditë, beteja kishte përfunduar tashmë dhe Kurejshi ishte arratisur. Dyzet e nëntë ushtarë të armikut ishin vrarë, prej të cilëve njëzet e dy nga dora e Aliut, vetëm ose me ndihmën e dikujt. Po kaq ishin zënë rob. Besimtarët, në anën tjetër, kishin humbur katërmbëdhjetë vetë (“Muhammedi: Njeriu dhe besimi i tij”).

 

Siç u tha edhe më sipër, Bedri është beteja më e rëndësishme në tërë historinë e Islamit dhe njëra nga betejat më të rëndësishme në historinë e njerëzimit. Kjo fitore e garantoi ekzistencën e mëtejme të Islamit dhe e mundësoi mbijetesën e shoqërisë myslimane në Medine, e cila deri atëherë jetonte në prag të rrezikut.

 

A.Nicholson

Por rëndësia e suksesit të Muhammedit (në Bedër) nuk mund të matet me dëmtimet materiale që shkaktoi tek kundërshtarët. Kur të konsiderohen rrethanat e çastit, duhet të pranojmë se Bedri, njësoj si Marathoni, është njëra nga betejat më të mëdha dhe më të lavdishme në gjithë historinë. (“Një histori letrare e arabëve”, 1969)

 

 

Ali ibn Ebu Talibi dhe beteja e Bedrit

Arkitekti i fitores islame në Bedër ishte pa dyshim Ali ibn Ebu Talibi. M. Shibli, historiani i famshëm indian, i cili e ka shkruar njërën nga biografitë më të mira në gjuhën urdu të Umar ibn el-Khattabit dhe të Profetit të Islamit, në veprën e tij “Jeta e të Dërguarit”, thotë se heroi i betejës së Bedrit ishte pikërisht Ali ibn Ebu Talibi.

 

F.E. Peters

Bedri ishte një fitore e myslimanëve, e plotë sa edhe e papritur. Myslimanët humbën 14 ushtarë kurse Kurejshi 50-70 ushtarë, duke përfshirë këtu edhe prijësin e tyre Ebu Xhehlin. Kjo ishte një fitore e madhe psikologjike dhe një e ardhur e bollshme ekonomike për Emigrantët e varfër. Megjithatë, ky nuk ishte një sulm i thjeshtë. Kjo betejë i vendosi myslimanët kundër jomyslimanëve në një Luftë të Shenjtë, ku baballarët luftonin kundër bijve të tyre. Humbjet e Kurejshit ishin jashtëzakonisht të mëdha dhe ngase shumica e këtyre viktimave ishin nga paria e Mekkes, udhëheqësia në Mekke ishte në gjendje kaosi (“Commonwealth-i i Allahut”, 1973).

Paria e politeistëve mekkas ishte shkatërruar krejtësisht në Bedër. Heroi përgjegjës për këtë ishte Aliu. Ai vetë vrau 22 mekkas, dymbëdhjetë prej të cilëve i takonin fisit Umejje. Pjesa tjetër e ushtrisë myslimane vrau gjithsej 27 idhujtarë.

Në mesin e plaçkës së fituar nga beteja e Bedrit ishte edhe një shpatë që do të bëhej shpata më e famshme në historinë e Islamit. Quhej Dhul-Fikar.

 

Washington Irving

Në mesin e presë së luftës ishte edhe një shpatë e bukur, e quajtur Dhul-Fikar ose “Shpuesi”. Pas kësaj, Muhammedi e mbajti këtë shpatë në çdo betejë dhe pas tij, dhëndri i tij Aliu e trashëgoi (“Jeta e Muhammedit”).

 

Abdullah Jusuf Ali, përkthyes dhe komentues i Kur’anit, thotë se beteja e Bedrit njihet edhe si Furkan në teologjinë islame, sepse kjo betejë ishte sfida e parë ushtarake në Islam, ndërmjet forcave të të mirës dhe të ligës. Furkan do të thotë ndarësi i të drejtës nga e padrejta dhe vendosësi ndërmjet forcave të besimit dhe mohimit.

 

 

Të burgosurit e luftës

Myslimanët kapën pesëdhjetë robër lufte. Ata u sollën para Profetit që ai të vendoste se ç’duhej bërë. Profeti u konsultua me shokët e tij. Umari i tha që t’i vrisnin të gjithë kurse Ebu Bekri i sugjeroi që t’i lironin pas një kaucioni të paguar nga familjet e tyre. Profeti e pranoi këshillën e Ebu Bekrit.

Ngase nuk kishte një burg në Medine, Profeti i shpërndau të burgosurit në mesin e familjeve myslimane, të cilat i trajtuan këto të burgosur si të ishin mysafirët e tyre. Disa prej tyre mbetën vetë të uritur që të mund t’i ushqenin të burgosurit. Me këto veprime, ata i bënë të burgosurit të ndjeheshin të turpëruar. Të pasurit u lëshuan në shkëmbim të një pagese nga familjet e tyre. Atyre që nuk kishin mundësi të paguanin por që dinin shkrim-lexim, u kërkuan që t’ua mësonin fëmijëve myslimanë këto gjëra dhe pasi ua mësonin, liheshin të lirë. Të burgosurit e varfër liroheshin pa ndonjë shpagim.

 

Pasojat e betejës së Bedrit

Beteja e Bedrit i dha Islamit një prestigj të jashtëzakonshëm. Rreziku për sigurinë e Medines ishte eliminuar dhe Muhammedi tani mund t’i hidhte themelet e të parës dhe të fundmes Mbretëri të Qiejve në tokë.

 

S. Margoliouth

Asnjë ndodhi në historinë e Islamit nuk ishte më e rëndësishme se kjo betejë. Kur’ani, me plotë të drejtë e quan atë “dita e çlirimit”. Dita, para të cilës myslimanët ishin të dobët dhe pas të cilës u bënë të fuqishëm. Pasuria, fama, nderi e fuqia, të gjitha u mundësuan dhe erdhën falë kësaj Dite të Çlirimi. (“Muhammedi dhe rritja e Islamit”, London, 1931).

 

Përkundër pasojave të saja pozitive për myslimanët, në kampin mekkas dhe në veçanti në gjirin e Umajjadëve, kjo betejë vetëm sa e rriti gjithë më tepër urrejtjen dhe armiqësinë kundër Muhammedit dhe Ali ibn Ebu Talibit. Urrejtja dhe xhelozia e tyre ndaj Hashimitëve kishte një histori shekullore. Por pas betejës së Bedrit, urrejtja e tyre u përqendrua tek Aliu dhe tek pasardhësit e Muhammedit.

Nëse për myslimanët Aliu ishte simboli i triumfit të Islamit, për fisin Umejje, ai ishte simboli i shkatërrimit të politeizmit dhe i privilegjeve të tyre. Andaj Umajjadët, pasardhësit e tyre dhe të gjithë përkrahësit që kishin, kurrë nuk e falën Aliun për rolin që luajti para, pas dhe gjatë betejës së Bedrit. Urrejtja e tyre është më se e kuptueshme. Ishte pikërisht Aliu që jo vetëm në Bedër por në çdo përballje tjetër, i kishte goditur dhe shkatërruar forcat e paganizmit të tyre.

  

 

4. Martesa e Fatima Zehrasë dhe Ali ibn Ebu Talibit 

Zoti i dha fitore Islamit në betejën e Bedrit, në vitin e dytë pas Hixhrit. Dy muaj pas betejës, e bija e Muhammedit Fatimeja dhe Aliu, djali i Ebu Talibit, u martuan.

Fatimeja ishte vetëm pesëmbëdhjetë vjeçe kur e ëma Hatixheja (Zoti e mëshiroftë), vdiq. Pas kësaj, babai i saj Muhammedi i mori përsipër edhe detyrat e të shoqes në rritjen e vajzës së tyre. Vdekja e së ëmës krijoi një zbrazëtirë të madhe në jetën e saj, të cilën babai i saj e plotësonte me dashurinë dhe me butësinë e tij.

I Dërguari i Zotit ia kushtonte vëmendjen më të madhe edukimit dhe rritjes së vajzës së tij. Nëse ai ishte njeriu ideal, vajza e tij duhej të ishte femra ideale. Dhe e tillë do të ishte. Ai e bëri Fatimenë një ideal të feminitetit islam. Ajo ishte simboli i devotshmërisë dhe i bindjes ndaj Krijuesit dhe mishërimi i gjithë pastërtisë qiellore dhe shenjtërisë. Për nga karakteri dhe personaliteti, ajo kishte një ngjashmëri të jashtëzakonshme me të atin. Mund të thuhet se Fatimeja ishte imazhi i të atit Muhammedit.

Në aspektin e bindjes dhe shërbimit ndaj Zotit, Fatimeja u ngrit në nivelet më të larta në sytë e Tij, siç dëshmon edhe vetë Kur’ani. Zoti ia fali asaj nderimet më të mëdha dhe Profeti i Islamit, në anën tjetër, e trajtoi atë me një respekt të thellë, të cilin nuk ia fali asnjë burri ose gruaje tjetër në jetën e tij.

Kur Fatimeja u rrit, dy nga shokët e Profetit, njëri pas tjetrit, ia kërkuan dorën për martesë. Por Profeti e refuzoi kërkesën e tyre dhe u tha: “Puna e martesës së time bije Fatimesë është në duart e vetë Zotit dhe vetëm Ai ka për të zgjedhur një bashkëshort për të..”..

 

Dhe Zoti e bëri më së miri zgjedhjen e Tij. Ai e zgjodhi robin e tij Ali ibn Ebu Talibin për të qenë bashkëshorti i vajzës së robit të tij më të dashur, Muhammedit. Zoti deshi t’i shihte të martuar Fatimenë e Muhammedit dhe Aliun e Ebu Talibit.

Dy muaj pas betejës së Bedrit, në muajin e njëmbëdhjetë të vitit të dytë pas Hixhrit, Aliu shkoi tek i Dërguari dhe i tha: “O i Dërguar i Zotit!Ti më ke rritur si të isha fëmija yt. Më ke nderuar me dhuratat e shumta, me bujarinë dhe me mirësinë tënde dhe unë ty të detyrohem për gjithçka në jetën time. Tani po kërkoj edhe një mirësi tjetër prej teje”.

I Dërguari e kuptoi qëllimin e Aliut. Fytyra i buzëqeshi dhe e luti Aliun të priste disa çaste, derisa të merrte një përgjigje nga e bija. Hyri brenda, i tregoi Fatimesë se Aliu e kërkonte për nuse dhe e pyeti se ç’ishte përgjigja e saj. Ajo qëndroi e heshtur. Ai e pranoi heshtjen e saj si shenjë të pranimit, u kthye tek Aliu, i tregoi se propozimi i tij u pranua dhe i kërkoi të fillonte me përgatitjet e dasmës.

Në ditën e fundit të muajit të njëmbëdhjetë, i Dërguari i Zotit i ftoi të gjithë muhaxhirët dhe ensarët në dasmën që do të bëhej me rastin e martesës së vajzës së tij. Kur të gjithë mysafirët arritën dhe i morën vendet e tyre, ai edhe njëherë e mori miratimin e të bijës për t’u martuar me Ali ibn Ebu Talibin.

Muhammedi e lëvdoi Zotin dhe e falënderoi për të gjitha mirësitë e Tija. Pastaj e recitoi hutben e martesës, i shpalli burrë e grua Aliun dhe Fatimenë dhe iu lut Zotit për të dy. Të gjithë mysafirët e përgëzuan të Dërguan me këtë rast. Pas ceremonisë së martesës, mysafirët festuan me mish qengji, bukë, hurma dhe qumësht.

Disa ditë më pas, Fatimeja duhej t’i thoshte lamtumirë shtëpisë së saj, për t’u nisur drejt shtëpisë së bashkëshortit. I ati e ndihmoi teksa e ngiste devenë dhe në të gjithë Medinen jehuan thirrjet “Allah-u Ekber” (Zoti është më i madh). Selman Farisiu i mbante frerët e devesë dhe hapëronte para saj duke recituar vargje të Kur’anit. I Dërguari i Zotit ecte në njërën anë të devesë dhe “Luani i Zotit” Hamza në anën tjetër të saj. Të gjithë të rinjtë e Hashimitëve, të hipur mbi kuaj dhe me shpatat e drejtuara lartë, e shoqëronin nusen. Pas tyre vinin gratë e muhaxhirëve dhe ensarëve dhe më në fund, burrat e tyre. Ata recitonin vargje nga Kur’ani në lavdi të Zotit. Kohë pas kohe, ky recitim ndërpritej nga thirrjet “Allah-u Ekber”.

Ky kortezh qiellor bëri një hark rreth e përqark Xhamisë së Madhe të Medines dhe u ndal më në fund para shtëpisë së Ali ibn Ebu Talibit. I Dërguari i Zotit i ndihmoi të bijës që të zbriste nga deveja. Pastaj e kapi për dore dhe në mënyrë simbolike, e vendosi dorën e saj mbi dorën e të shoqit. Më pas, duke qëndruar në prag të shtëpisë së tyre, e recitoi lutjen në vijim:

O Zot! Fatimenë dhe Aliun, këta dy robër të Tu të përulur, po i lë nën mbrojtjen Tënde. Ti bëhu Mbrojtësi i tyre dhe bekoi ata! Ji i kënaqur me ta dhe falua mirësinë, mëshirën dhe shpërblimin Tënd më të bukur. Bëje të begatshme martesën e tyre dhe të dy bëji të vendosur në dashurinë dhe në shërbimin Tënd!”.

Kjo ishte një ditë vërtet e lumtur në jetën e Muhammedit. Me siguri do të ketë dëshiruar që edhe gruaja dhe mikesha e tij e dashur Hatixheja të kishte qenë me të, që të mund ta dëshmonin bashkë martesën e vajzës së tyre.

Disa ditë më vonë, i Dërguari i Zotit e thirri të bijën dhe e pyeti në e kishte pëlqyer të shoqin. Ajo ia ktheu se ai ishte miku më i mirë në devotshmëri dhe bindje ndaj Zotit. Më vonë, e pyeti edhe Aliun në e kishte pëlqyer të shoqen. Edhe ai u përgjigj se ajo ishte mikesha më e mirë në shërbim të Krijuesit. Çastet më të bukura të jetës së tyre ishin ato çaste kur qëndronin në prani të Zotit të tyre dhe kur përhumbeshin në lutjet e drejtuara Atij.

Ndërmjet Aliut dhe Fatimesë kishte një pajtueshmëri të plotë në qëllime. Që të dy i kishte rritur i Dërguari i Zotit Muhammedi dhe gruaja e tij Hatixheja. Andaj që të dy i ndanin të  njëjtat ideale. Që të dy e shihnin shërbimin ndaj Zotit si gjënë më parësore në jetë. Mes tyre nuk kishte kurrfarë mosmarrëveshjeje. Mendimet e tyre, fjalët dhe veprat ishin të gjitha të “trajtësuara” sipas Kur’anit. Andaj mund të thuhet lirisht se martesa e tyre ishte po aq e përsosur dhe e lumtur sa ajo e Muhammedit me Hatixhen.

Siç u tha edhe më sipër, kënaqësia më e madhe e Fatimesë ishte adhurimi i Zotit dhe pikërisht kështu e kalonte ajo pjesën më të madhe të kohës së saj. Kënaqësia e dytë e saj ishte përmbushja e detyrimeve që kishte ndaj familjes. Zoti i fali asaj katër fëmijë: fillimisht dy djem dhe pastaj dy vajza. Ajo bluante gru në një mulli dore që e kishte marrë si pajë nga i ati dhe prej këtij mielli bënte bukë për familjen. Përsëritja e përditshme e kësaj pune bënte që t’i paraqiteshin ënjtje mbi duar. Por ajo kurrë nuk iu ankua as të atit dhe as të shoqit në lidhje me këto vështirësi.

Punët e shtëpisë ishin ndonjëherë tejet të mundimshme për Fatimenë por ajo gjente forcë në përmendjen e Zotit dhe e mbante Libri i Tij si një shoqërues të përhershëm, me fjalët e të cilit ajo i harronte mundimet e jetës. Dhe kur i shtrinte në shtrat fëmijët e saj, ishin përsëri pjesët e po këtij Libri që ajo i përdorte si ninulla. Ata u rritën duke e dëgjuar Kur’anin, të cilin ajo e gdhendi në zemrat e tyre rioshe. Përmes një lidhjeje të tillë, Kur’ani dhe fëmijët e Fatimesë u bënë të pandarë përgjithmonë nga njëri-tjetri.

 

Po këtë vit, domethënë në vitin e dytë pas Hixhrit, namazet e dy bajrameve u bënë një sunnet (veprim i pëlqyeshëm) për myslimanët. 

 

5. Beteja e Uhudit 

Beteja e Uhudit ishte një hakmarrje kundër myslimanëve pas fitores së tyre në Bedër. Disa nga të parët e Kurejshit si Ebu Xhehli, Utbeja, Shaiba, Velidi, Umejje ibn Khalefi dhe Hanzala ibn Ebu Sufjani, ishin vrarë në Bedër. Pas vdekjes së Ebu Xhehlit, udhëheqësia e Mekkes kishte kaluar në duart e mikut të tij Ebu Sufjanit, i cili ishte prijësi i fisit Umejje. Kishte një dhimbje të madhe në Mekke për shkak të numrit të madh të prijësve të vrarë në Bedër por Ebu Sufjani e kishte ndaluar vajtimin për të vdekurit. Ai e dinte se lotët mund ta shlyenin dalëngadalë urrejtjen nga zemrat e tyre. Por koha dhe lotët, thoshte ai, nuk kanë për t’i shëruar plagët që aristokracia mekkase i fitoi në Bedër. Ai kishte premtuar se do të qëndronte larg çdo kënaqësie derisa t’u hakmerrej myslimanëve për këto humbje. Ai dhe prijësit e tjerë të Kurejshit kaluan një vit të tërë në përgatitje, duke e pajisur dhe stërvitur një ushtri të re.

Një vit pas betejës së Bedrit, një ushtri e re idhujtarësh ishte e gatshme për t’u përballur me myslimanët. Në Mars të vitit 625, Ebu Sufjani u nis nga Mekkeja me një ushtri prej 3000 ushtarësh me përvojë. Pjesa më e madhe prej tyre përbëhej nga këmbësorët por kishte edhe një njësi të fortë kalorësish. Përveç këtyre, edhe një numër grash iu bashkëngjitën ushtrisë. Detyra e tyre ishte të bënin një “luftë psikologjike” kundër myslimanëve duke recituar poezi dhe duke kënduar këngë që do ta ngrinin lartë moralin e ushtarëve të tyre. Ata e dinin se asgjë nuk mund t’i stimulonte arabët më shumë se talljet e grave se ishin frikacakë dhe premtimet e tyre për dashuri. Në mesin e këtyre “amazoneve” ishin edhe gratë e Ebu Sufjanit e Amr bin Asit dhe motra e Halid bin Velidit.

 

D.S. Margoliouth

Me sa duket, Ebu Sufjani bëri çmos për të fituar dhe si zëvendësim për muzikën ushtarake, lejoi (ose bëri) që ushtrisë t’i bashkëngjiteshin edhe gra, të cilat duke kërcënuar e duke premtuar, do ta mbanin lart moralin e ushtrisë. Asgjëje nuk i trembej më tepër një i arratisur nga fushëbeteja sesa talljes së grave. Gratë e Kurejshit bënë disa shërbime interesante gjatë kësaj beteje. Madje gruaja e Ebu Sufjanit sugjeroi që të nxirrej nga varri trupi i nënës së Muhammedit dhe të mbahej peng. Por Kurejshi e refuzoi këtë ide (që vështirë mund të realizohej) nga frika e ndonjë hakmarrjeje (“Muhammedi dhe rritja e Islamit”, 1931).

 

Sikur të mos mjaftonin gratë dhe toni seksual që i falnin ushtrisë, Ebu Sufjani e “armatosi” ushtrinë e tij edhe me një “shenjtëri” fetare. Për të mos lënë dyshim se po bënte një luftë të shenjtë kundër myslimanëve, ai e vendosi mbi një deve Hubalin, perëndinë e fisit Umejje, dhe e solli në fushëbetejë. Detyra e këtij idhulli ishte që ta mbante të lartë moralin e trupave.

Seksi dhe feja ishin dy elemente të reja të mobilizuara nga Kurejshi në luftën e tyre kundër Muhammedit dhe Islamit.

 

Betty Kelen

Në një deve ishte ngarkuar Hubali, i nxjerrë nga Qabeja për këtë qëllim. Ebu Sufjani e kishte kuptuar se përveç një lufte për hakmarrje dhe për rrugë tregtare, ai po bënte një luftë të shenjtë (“Muhammedi, i Dërguari i Zotit”, 1975).

 

Profeti i Islamit mori lajm për sulmin e mekkasve drejt Medines dhe u urdhëroi ndjekësve të tij të përgatiteshin për mbrojtje. 700 myslimanë ishin gati ta shoqëronin në fushëbetejë.

Profeti e ndali ushtrinë e tij në rrëzë të malit Uhud, në mënyrë që ushtria të qëndronte e drejtuar me fytyrë nga Medineja dhe me shpinë nga mali. Kur erdhi ushtria mekkase, ajo u vendos para myslimanëve në një pozitë që ishte ndërmjet tyre dhe Medines.

 

Sir William Muir

Si prijës, Ebu Sufjani e solli ushtrinë mekkase dhe e vendosi me fytyrë drejt malit Uhud. Flamurtar i ushtrisë ishte Talhaja, djali i Abdu’ul-Uzzasë. Krahu i djathtë i ushtrisë ishte nën komandën e Halidit kurse krahu i majtë nën komandën e Ikrimes, djalit të Ebu Xhehlit. Amr bin Asi ishte me kalorësit kurejshë. (“Jeta e Muhammedit”, 1877)

 

Sir John Glubb

Myslimanët u nisën me 700 ushtarë kundër 3000 trupave të Mekkes. Për më tepër, derisa myslimanët kishin vetëm njëqind ushtarë me parzmore dhe asnjë kalorës, Kurejshi kishte 700 ushtarë me parzmore dhe 200 kalorës.

Për shkak të numrit të tyre më të vogël dhe duke dashur ta mbrojnë anën e prapme të ushtrisë, myslimanët u vendosën në rrëzë të malit Uhud. Krahu i djathtë i ushtrisë dhe pjesa e prapme e saj mbroheshin nga malet. Por ana e majtë ishte në tokë të hapur dhe mund të sulmohej lehtësisht nga kalorësit e armikut. Për ta parandaluar këtë, Muhammed vendosi pesëdhjetë shigjetarë në këtë pozitë, me urdhrin e prerë që të mos largoheshin nga pozita e tyre në asnjë mënyrë dhe me këtë ta mbronin krahun e majtë të ushtrisë myslimanë nga kalorësia kurejshe.

Mekkasit u vendosën para ushtrisë myslimane, në mënyrë të tillë që këta të fundit, me shpinën e kthyer nga Uhudi, shikonin drejt Medines derisa ushtria kurejshe, ishte vendosur mes ushtrisë myslimane dhe qytetit.

Kurejshi kishte sjellë edhe një numër të caktuar grash me vete. Roli i tyre ishte që ta ngrinin entuziazmin në radhët e mekkasve duke u rënë instrumenteve, duke recituar poezi luftarake dhe duke i hapur flokët e tyre të gjatë. (“Pushtimet e mëdha arabe”)

 

Beteja e Uhudit filloi njësoj si ajo e Bedrit, me një ushtar mekkas që doli nga radhët e tija për t’i sfiduar myslimanët në dyluftim.

 

Sir William Muir

Duke e mbajtur flamurin e Kurejshit, Talha, flamurtari i ushtrisë mekkase, doli përpara dhe e sfidoi armikun për dyluftim. Aliu doli nga radhët myslimane dhe duke ecur me hapa të shpejtë drejt tij, e rrëzoi me një të goditur të shpatës. Muhammedi, i cili me kujdes të madh po e ndiqte dyluftimin, bërtiti: “I madh është Zoti” dhe kjo frazë pastaj u përsërit nga e gjithë ushtria myslimane (“Jeta e Muhammedit”, Londër, 1877).

 

Muhammed Husejn Hajkal

Talha ibn Ebu Talha, mbajtësi i flamurit të Mekkes, doli përpara dhe kërkoi një mysliman për dyluftim. Ali ibn Ebu Talibi doli të ndeshej me të. Dyluftimi mbaroi shpejt mbasi Aliu e vrau kundërshtarin e tij me një të goditur të vetme. Të lumtur, Profeti dhe myslimanët thirrën: “Zoti është më i madh”... (“Jeta e Muhammedit”, 1935, Kairo).

 

R.V.C. Bodley

Mekkasit, të përkrahur nga gratë e tyre, u drejtonin ofendime të ndryshme myslimanëve. Në mesin e tyre binte në sy Hindi, gruaja e Ebu Sufjanit, e cila e udhëhiqte këtë kor duke vallëzuar përreth idhullit të ngarkuar mbi deve.

Talha, flamurtari trashëgimtar i Kurejshit, ishte sfiduesi i parë mekkas. Me të dalë ai nga radhët e Ebu Sufjanit, Aliu doli përpara nga radhët e Muhammedit. Të dy u ndeshën në mes të “tokës së askujt”. Pa fjalë paraprake filloi dueli i tyre. Talhaja as që kishte ndonjë mundësi për të fituar. Shpata e mprehtë e Aliut shkëlqeu në diellin mëngjesor dhe koka e flamurtarit mekkas u shkëput nga shpatullat e tija për t’u rrokullisur mbi rërë.

“Allahu Ekber”, thirri Muhammedi. “Allahu Ekber” jehoi nga radhët e myslimanëve që e ndiqnin këtë dyluftim (“I Dërguari, jeta e Muhammedit”, Nju Jork, 1946).

 

Sir John Glubb

Ty dyja ushtritë u radhitën njëra përballë tjetrës. Talha ibn Abdu’l-Uzza, nga fisi Abd el Dar, i zemëruar nga provokimet e Ebu Sufjanit, hapëroi nga radhët mekkase me flamurin e Kurejshit në duar dhe i sfidoi myslimanët. Aliu doli me vrap nga radhët myslimane dhe e vrau me një të goditur të shpatës, me çfarë flamuri i Kurejshit ra në tokë. Nga radhët myslimane u dëgjua thirrja “Allahu Ekber”, “Zoti është më i madh!” (“Jeta dhe koha e Muhammedit”).

 

Kjo është njëra nga skenat më dramatike të historisë së Islamit. Muhammedi, i Dërguari i Zotit, po e vështronte kushëririn e tij Aliun dhe i gëzohej fitores së tij të bindshme. Kur goditja e fuqishme e shpatës së Aliut e vrau gjeneralin pagan, Muhammedi thirri “Allah-u Ekber” dhe kjo thirrje u përsërit pastaj nga e gjithë ushtria myslimane.

Goditja e parezistueshme e Aliut bëri që flamuri i mekkasve, simboli i idhujtarisë dhe i politeizmit, të binte në tokë. Ai e kishte fituar raundin e parë për Islamin dhe i kishte dhënë një goditje vdekjeprurëse moralit të Kurejshit.

Kur Aliu u kthye pranë shokëve të tij, vëllai i Talhasë Uthman ibn Ebu Talhaja bëri një përpjekje për ta ringritur flamurin mekkas. Por Hamza doli nga radhët e myslimanëve dhe e vrau atë.

 

Muhammed Husejn Hajkal

Kur Ali ibn Ebu Talibi e vrau flamurtarin mekkas Talha ibn Ebu Talhanë, flamuri u ngrit nga Uthman ibn Ebu Talhaja. Dhe kur Uthmani vdiq nga dora e Hamzës, ky flamur u ngrit sërish nga Ebu Said ibn Ebu Talhaja. Kur e ngriti flamurin e mekkasve, ai thirri drejt myslimanëve: “Mos thoni vallë se martirët tuaj janë në parajsë kurse tanët në ferr? Për Zotin, po gënjeni! Nëse ndonjë prej jush vërtet e beson këtë gjë, le të dalë e të luftojë me mua!” Kjo sfidë e tij ia tërhoqi vëmendjen Aliut, i cili e vrau atë sakaq. Fisi Abd el-Dar vazhdoi ta mbante flamurin mekkas derisa humbi nëntë vetë (“Jeta e Muhammedit”).

 

Luani i ri Aliu i vrau tetë flamurtarë të idhujtarëve të Mekkes. Historiani arab Ibn Ethiri, në veprën e tij “El Kamil fi el-Tarikh” shkruan: “Njeriu që i vrau flamurtarët ishte Aliu”. Pas vdekjes së flamurtarit të nëntë, Ebu Sufjani i urdhëroi ushtrisë që të përparonte dhe t’i sulmonte radhët myslimane. Kur Profeti e vërejti se armiku po përparonte drejt tyre, edhe ai u dha shenjë myslimanëve. E mbajti një shpatë në dorë dhe tha se do t’ia jepte vetëm dikujt që do ta përdorte denjësisht. Disa persona deshën ta marrin shpatën por ai nuk ua dha.

 

Muhammed ibn Is’hak

I Dërguari mbante veshur dy parzmore në ditën e betejës së Uhudit, kur e nxori një shpatë, të cilën e rrotulloi disa herë në ajër dhe tha: “Kush do ta marrë këtë shpatë e ta përdorë ashtu si e meriton?” Disa deshën ta mernin por ai nuk u lejoi derisa më në fund, Ebu Duxhana Simak ibn Kharasha, vëllai i ibn Saidit, e mori.

Umari u ngrit për ta marrë, duke thënë “Unë do ta përdor ashtu si meriton” por Profeti nuk pranoi dhe e rrotulloi edhe njëherë shpatën, duke i thënë të  njëjtat fjalë. Pastaj Zubejr ibn Avvami u ngrit por edhe ky u refuzua. Që të dy u turpëruan shumë (“Jeta e të Dërguarit të Zotit”).

 

Profeti ia dha shpatën Ebu Duxhanes që ishte nga ensarët. Ai e mori shpatën dhe e përdori ashtu siç duhej. Ai e arsyetoi besimin e mësuesit të tij. Gratë mekkase po rrinin ulur mbi devetë e tyre dhe po vështronin. Kur ushtria e tyre lëvizi përpara edhe ata lëvizën me ta. Ata filluan t’u jepnin guxim ushtarëve të tyre për t’i vrarë myslimanët dhe këndonin këngë përplot tallje për frikacakët dhe përplot premtime për heronjtë. Me muzikën dhe me poezitë e tyre, ata i bënin këta bij të shkretëtirës të luftonin egërsisht.

 

Betty Kelen

Mbi shpinën e deveve kishte një lloj vigu, me një si kasolle të vogël përmbi, në të cilën udhëtonin gratë e trajnuara nga Hindi për të kënduar balada luftarake që do ta mbanin të lartë zemërimin e ushtarëve dhe që do ta pengonin ikjen nga fushëbeteja.

Beteja filloi. Hindi dhe grupi i saj përparuan bashkë me ushtarët, duke u shpërndarë në fushëbetejë, aq afër luftëtarëve sa mundeshin. Ato u binin defeve të tyre dhe bërtisnin:

 

Bijat e yjve t’mëngjesit jemi ne

Nga shtretër mëndafshi u vështrojmë me nge

Në krahë do t’ju marrim po t’i mundni

E po ikët, kraharorin tonë e humbni...

(“Muhammedi, i Dërguari i Zotit”)

 

Muhammed Husejn Hajkal

Para Islamit, gratë arabe ua shfaqnin bukurinë e tyre jo vetëm bashkëshortëve por edhe çdo njeriu tjetër që u pëlqente. Vetëm ose në grupe, ato shkonin në rrethinat e qytetit dhe takoheshin me burra të huaj pa kurrfarë pengese dhe pa ndonjë ndjenjë turpi. Ata shkëmbenin vështrime të zjarrta dhe fjalë dashurie me ta. Kjo gjë bëhej aq lehtësisht dhe pa turp sa Hindi, gruaja e Ebu Sufjanit, vallëzonte dhe këndonte pa pengesë në një vend publik si fushëbeteja e Uhudit.

 

“Sulmoni dhe do t’ju përqafojmë!

Sulmoni dhe do t’i shtrojmë shtrojet për ju!

Ikni prapa dhe do t’ju lëmë 

Ikin prapa e kurrë më s’vijmë tek ju...

 

Tek shumë fise, imoraliteti nuk ishte ndonjë krim shumë serioz. Flirtimi dhe marrëdhëniet jashtëmartesore ishin gjëra të zakonshme. Edhe përkundër pozitës së lartë që zinte Ebu Sufjani në këtë shoqëri, kronikat përcjellin shumë tregime dashurie të gruas së tij me burra të tjerë, pa shprehur fare ndonjë keqardhje se kjo gjë e prishte emrin e saj... (“Jeta e Muhammedit”, Kairo, 1935).

 

Mekkasit ishin më të shumtë në numër dhe shumë më të armatosur se myslimanët. Për më tepër, prezenca në fushëbetejë e perëndisë së tyre Hubalit dhe e grave të tyre, ishte një sigurim se morali i tyre s’do të binte, veçanërisht pas integrimit të elementit të ri dhe vrasës të lakmisë.

Por edhe përkundër këtyre përparësive objektive ose subjektive, mekkasit nuk po arrinin ndonjë sukses të dukshëm. Në të vërtetë, në fillimin e saj beteja po rridhte dukshëm në dëm të tyre.

 

D.S. Margoliouth

Me sa duket, në fillim të gjitha gjëra shkonin ashtu siç kishte planifikuar Profeti. Heronjtë e Bedrit, Aliu dhe Hamza, po përhapnin vdekje për kundërshtarin njësoj si më parë. Heroizmi i Kurejshit i detyronte të dilnin në dyluftim me këta heronj dhe gjithmonë ushtarët e tyre më të mirë vriteshin duke krijuar panik në radhët e ushtrisë mekkase (“Muhammedi dhe rritja e Islamit”, Londër, 1931).

 

Sulmet e Aliut, Hamzës dhe Ebu Duxhanes përhapën panik në radhët e mekkasve, të cilët filluan të tërhiqeshin. Myslimanët e vazhduan sulmin e tyre.

 

Sir John Glubb

Ali ibn Ebu Talibi po përparonte i pandalshëm drejt thellësisë së ushtrisë armike. Ishte një Bedër i dytë dhe myslimanët ishin të pandalshëm...(“Pushtimet e mëdha arabe”, 1963).

 

Aliu e kishte thyer frontin e Kurejshit dhe ishte tashmë në thellësi të radhëve të tyre. Të paaftë për t’i rezistuar sulmit të tij, ata filluan të iknin. Jo shumë larg tij, xhaxhai i tij Hamza po i shpërndante radhët e armikut. Të dy po e “thërrmonin” dalëngadalë ushtrinë kurejshe.

Pikërisht në këtë rast ndodhën dy gjëra që e kthyen përmbys fatin e myslimanëve dhe që e bënë fitoren t’u rrëshqiste nga duart. Gjëja e parë ishte vdekja e Hamzës.

Hindi, gruaja e Ebu Sufjanit, kishte sjellë në fushëbetejë një skllav etiopian, njëfarë Vahshiu, të cilit i kishte premtuar se do t’ia falte lirinë si dhe shumë ar, argjend dhe mëndafsh vetëm sikur ta vriste Hamzën. Ky njeri ishte i famshëm për shkathtësinë që kishte në përdorimin e armës së tij “kombëtare” shtizës.

Vahshiu u fsheh pas një shkëmbi dhe po priste një çast të volitshëm. Kur Hamza e vrau një idhujtar dhe po shkonte drejt një tjetri, Vahshiu u ngrit, mori shënjestër dhe e hodhi armën, kundër të cilës nuk kishte mundësi për t’u mbrojtur. Shtiza e goditi Hamzën në fund të barkut; ai ra në tokë dhe vdiq sakaq.

 

Në incidentin tjetër u përfshi e gjithë ushtria e Medines. Paqëndrueshmëria dhe konfuzioni në ushtrinë mekkase ishin të qarta dhe myslimanët menduan se tashmë e kishin fituar betejën. Për të mos e humbur mundësinë e plaçkitjes së armikut, ata e harruan disiplinën e tyre. Këtë gjë e vërejtën edhe shigjetarët e vendosur nga Profeti në një ngushticë strategjike. Edhe ata menduan se armiku u mund dhe se po tërhiqej. Nëpër mend u shkoi se sikur bashkëluftëtarët e tyre ta plaçkisnin armikun, atyre s’do t’u mbetej asgjë nga preja e luftës. Kjo frikë i bëri që të zbrisnin nga kodra edhe përkundër urdhrit të prerë të Profetit. Prijësi i tyre Abdullah ibn Xhubajri i paralajmëroi që të mos largoheshin nga pozita e tyre por askush nuk e dëgjoi atë. Lakmia e tyre për prenë e luftës do t’u kushtonte shtrenjtë myslimanëve në betejën e Uhudit.

Njëri nga gjeneralët mekkas Halid bin Velidi vërejti se ngushtica malore ishte lënë e pambrojtur nga trupat myslimane. Ai menjëherë e shfrytëzoi rastin dhe i sulmoi me kalorësit e tij ushtarët e paktë që kishin mbetur në mbrojtje të ngushticës. Ata luftuan trimërisht por që të gjithë, duke përfshirë edhe Abdullah ibn Xhubajrin, u mundën dhe u vranë. Pasi e mori ngushticën, Halidi e sulmoi menjëherë ushtrinë medinase nga pas.

Ushtria medinase ishte e zënë me plaçkitjen e armikut dhe nuk vërente asgjë. Ata u befasuan nga sulmi i kalorësisë mekkase nga pas. Edhe Ebu Sufjani e vërejti manovrën e Halidit dhe hutinë e myslimanëve. Ai i ktheu trupat e tij, u kthye në fushëbetejë dhe filloi një sulm frontal kundër myslimanëve, të cilët e gjetën veten të rrethuar nga armiku. Tani ishte radha e tyre që të shpërndaheshin nga armiqtë. Ata filluan të iknin në secilën anë, pa e ditur nga duhej të shkonin.

Kjo huti nuk ishte vetëm në mesin e ushtarëve të zakonshëm të ushtrisë së myslimanëve por i kishte kapluar të gjithë. Disa nga shokët më të njohur të Profetit iknin bashkë me të tjerët kur sulmoi armiku. Në mesin e ikanakëve ishin edhe Ebu Bekri me Umarin. Nga Enes bin Nadhri, daja i Enes bin Malikut, përcillet se Ebu Bekri ka thënë se kur myslimanët u larguan nga fushëbeteja dhe e lanë vetëm Profetin, ai kishte qenë i pari që ishte kthyer. Gjithashtu përcillet se Umari ka thënë, se ai vetë ishte ngjitur në kodër kur myslimanët po mundeshin në Uhud (Historia e Tabariut, vëll.4, fq.96). Disa nga shokët e Profetit arritën në Medine kurse disa të tjerë u strehuan në shpellat dhe në grykat e malit.

Osman bin Affani, Kalifi i ardhshëm i myslimanëve, nuk kishte marrë pjesë në betejën e Bedrit por ishte i pranishëm në Uhud. Megjithatë, zëri i shpatave dhe i shtizave ishte i tepërt për nervat e tija dhe ai ishte ndër të parët që ikën. Shejh Muhammed Khidri Buck, në biografinë e tij të Profetit thotë se Osmani ishte një njeri i turpshëm, i cili ndonëse iku nga fushëbeteja, nuk hyri në Medine nga turpi.

Teksa myslimanët po iknin, Profeti u përpoq t’i ndalte por askush nuk e dëgjonte atë. Për një kohë të shkurtër, llogaritë ishin kthyer përmbys dhe fitorja u kishte rrëshqitur myslimanëve nga duart. Ky ishte çmimi që duhej të paguanin për mosbindjen ndaj Profetit dhe për lakminë e madhe që kishin për ta marrë prenë e luftës. Ja si e përshkruan Kur’ani sjelljen e myslimanëve në Uhud:

Ju po ngjiteshin tatëpjetës, pa hedhur një vështrim prapa dhe i Dërguari ju thirrte nga pas. Atje ju dënoi Zoti me dëshpërim pas dëshpërimi, për t’ju mësuar që të mos pikëlloheni për prenë që ju ikte dhe për të ligën që ju gjeti. Zoti e di atë që bëni...(Kur’an 3:153)

 

Profeti ia kishte dhënë flamurin e Islamit xhaxhait të tij Masab ibn Umajrit. Ai u vra nga armiku dhe flamuri i Islamit ra në tokë. Kur Aliu e vërejti këtë, shko me të shpejtë, e mori flamurin dhe e ngriti sërish.

 

Washington Irving

Hamza u vra nga shtiza e Vahshiut, një skllav etiopian, të cilit i kishin premtuar lirinë nëse e vriste Hamzën. Edhe Musab ibn Umajri, i cili e mbante flamurin e Muhammedit, u vra. Por Aliu e mori flamurin e shenjtë dhe e mbajti lart në mesin e asaj zallahie.

Ngase Musabi i ngjasonte Profetit, armiku filloi të bërtiste se Muhammedi ishte vrarë. Kurejshi u frymëzua nga kjo gjë kurse myslimanët filluan të iknin, duke i bartur me vete edhe Ebu Bekrin me Umarin që ishin të plagosur (“Jeta e Muhammedit”).

 

Muhammed Husejn Hajkal

Ata që menduan se Muhammedi kishte vdekur, përfshirë këtu edhe Ebu Bekrin dhe Umarin, ikën drejt malit dhe u strehuan atje. Kur Enes ibn el-Nadri pyeti përse ishin dorëzuar aq herët dhe ata i thanë se Profeti ishte vrarë, ai u përgjigj: “E ç’do të bëni ju me veten dhe me jetën tuaj nëse Muhammedi s’jeton më? Ngrihuni e vdisni si vdiq ai!” Ai u kthye, e sulmoi armikun dhe luftoi trimërisht (derisa u vra). (“Jeta e Muhammedit”, 1935, Kairo).

 

Pjesa më e madhe e myslimanëve ishte larguar nga fushëbeteja por Aliu luftonte akoma. Ai e mbante flamurin e Islamit në njërën dorë dhe shpatën e tij në tjetrën. Edhe ai e dëgjoi thirrjen “Muhammedi vdiq!” por kjo vetëm sa e bëri më të patrembur për jetën e tij.

Në ndërkohë, Profeti ishte në një anë tjetër të fushëbetejës dhe ishte i plagosur. Koka dhe fytyra e tij ishin të përgjakura. Disa myslimanë, kryesisht ensarë, ishin vendosur në mbrojtje të tij. Ishte ky grup dhe thirrjet e tyre që ia tërhoqën vëmendjen Aliut. Ai hapëroi në mesin e trupave armike dhe u erdhi në ndihmë bashkëluftëtarëve të tij. Ata qëndruan rreth Profetit dhe të prirë nga Ebu Duxhaneja, bënë gjithë ç’mundeshin për ta mbrojtur atë nga shigjetat dhe shtizat e armikut. Aliu ishte më se i lumtur që e shihte gjallë mësuesin e tij por nuk kishte kohë për përshëndetje. Idhujtarët po sulmonin akoma dhe tani ishte Aliu që duhej t’i përzinte. Ata sulmuan vazhdimisht dhe Aliu i ktheu pas secilën herë.

 

Muhammed Husejn Hajkal

Kur dikush thirri se Muhammedi ishte vrarë, mbizotëroi kaosi dhe ushtarët myslimanë, morali i të cilëve ishte humbur krejt, filluan të luftonin krejt të paorganizuar. Ky kaos ishte arsyeja përse Husejl ibn Xhabir ibn Ebu Hudhejfeja u vra gabimisht, në një mes ku të gjithë përpiqeshin ta shpëtonin jetën e tyre dhe të iknin, përveç trimave si Ali ibn Ebu Talibi, të cilët Zoti i kishte udhëzuar dhe mbrojtur (“Jeta e Muhammedit”, 1935, Kairo).

 

Në betejën e Uhudit, shumë shokë të Profetit që lëvdoheshin si guximtarë dhe besnikë, ia kthyen shpinën armikut dhe u arratisën. Megjithatë, kishte edhe të tillë që nuk ikën. Një prej tyre ishte edhe Umm Ammare Ensarija, një grua nga Medineja. Ajo ishte një besimtare sypatrembur dhe i gjithë Islami mund të krenohet me guximin e saj. Ajo njihej si mjeke dhe kishte ardhur në Uhud bashkë me ushtrinë medinase.

Në fillim të betejës, Umm Ammareja u sillte ujë ushtarëve ose ua mbështillte plagët nëse plagoseshin. Por kur myslimanët filluan të mundeshin dhe të iknin nga fushëbeteja, roli i saj, nga ai i një infermiereje, u kthye në atë të një ushtari. Kur armiku solli një grup shigjetarësh për ta vrarë Profetin, ajo mori një mburojë të madhe dhe e vendosi para Profetit për ta mbrojtur nga shigjetat.

Pak më vonë, kur mekkasit sulmuan me shpata e shtiza, ajo e hodhi mënjanë mburojën dhe e sulmoi armikun me shpatë. Njëri nga idhujtarët iu afrua shumë Profetit por ajo i doli përpara dhe kur ai deshi ta godiste Profetin, shpata e tij e goditi shpatullën e saj. Ndonëse ishte e plagosur, ajo qëndroi e patrembur mes Profetit dhe armiqve të tij, duke e sfiduar armikun dhe vdekjen.

Atë çast, gjendja u bë disi më e qetë. Duke e shfrytëzuar këtë, Aliu e tërhoqi Profetin drejt një gryke ku mund të pushonte dhe ku mund t’ia mbulonin plagët.

 

D.S. Margoliouth

Aliu guximtar, bashkë me disa trima të tjerë, e gjetën Profetin dhe e çuan drejt një gryke ku mund t’ia shëronin plagët. (“Muhammedi dhe rritja e Islamit”)

 

Fatimeja, e bija e Profetit, kishte ardhur nga Medineja bashkë me një grup grash, me të marrë lajmin për humbjen e myslimanëve. Aliu solli ujë në helmetën e tij dhe Fatimeja e pastroi gjakun në fytyrën e të atit dhe ia mbuloi plagët.

 

 

Roli i grave mekkase

Ikja e myslimanëve nga fushëbeteja ishte një mundësi për gratë mekkase që ta nxirrnin mllefin e tyre mbi trupat e pajetë të dëshmorëve myslimanë. Ata ua prenë hundët, veshët, duart e këmbët dhe ua hapën barqet për t’ua nxjerrë organet e brendshme dhe për të bërë qafore me to.

 

Muhammed ibn Is’hak

Saleh ibn Kajsani më ka treguar se Hindi, e bija e Utbes, dhe gratë që ndodheshin me të, i masakruan shokët e vrarë të Profetit. Ata ua prenë hundët e veshët dhe Hindi bëri qafore dhe hallka prej tyre kurse stolitë e veta ia fali Vahshiut, skllavit të Xhubajr ibn Mutimit. Ajo ia preu mëlçinë Hamzës dhe e përtypi atë, por s’e gëlltiti dot dhe e pështyu.

El-Hulajs bin Zabbani, vëllai i ibn el Harith bin Abdu’l Menatit, i cili ishte prijësi i ushtarëve të zi, kaloi pranë Ebu Sufjanit derisa ky i fundit e godiste gojën e Hamzës me tehun e shtizës së tij, duke thënë: “Shijoje këtë, o rebel!”. Hulajsi tha: “O fisi Kinana, a është vallë ky prijësi i Kurejshit që po sillet kështu me kushëririn e tij të vdekur?” (“Jeta e të Dërguarit të Zotit”).

 

Shtatëdhjetë e pesë myslimanë u vranë në betejën e Uhudit dhe trupat e një pjese të madhe prej tyre u masakruan nga Hindi dhe gratë e tjera të Mekkes.

Urrejtja ndaj Muhammedit, Aliut dhe Hamzës ishte një zjarr që e digjte Hindin. Ndonëse vetëm Hamza ra viktimë e apetiteve kanibale të saj në betejën e Uhudit, Muhammedi dhe Aliu nuk do të kishin pasur një trajtim më të mirë sikur ta pësonin të njëjtin fat. Urrejtjen ndaj Muhammedit dhe Aliut ajo ua përcolli fëmijëve e nipërve të saj dhe të gjitha gjeneratave në vijim.

 

 

Tërheqja e ushtrisë mekkase

Pasi kishte kaluar goditja e parë e disfatës, disa nga myslimanët u kthyen në fushëbetejë. Ebu Bekri dhe Umari ishin mes tyre. Ata shkuan edhe në grykën ku Aliu e kishte çuar Profetin.

Atë çast, Ebu Sufjani që ishte përgatitur të kthehej në Mekke, erdhi në hyrje të grykës dhe shkëmbeu ca fjalë me Umarin.

 

Sir John Glubb

Kurejshi mund të ishte ngjitur në malin Uhud dhe me pak humbje, mund ta kishte vrarë të Dërguarin e Zotit dhe grupin e vogël të ndjekësve të tij që kishte qëndruar me të. Kur Ebu Sufjani e pyeti Umar ibn el-Khattabin në kishte vdekur Muhammedi, ai ia ktheu: “Jo! Për Zotin, tani po të dëgjon ty”. Por Ebu Sufjanit as që i shkoi ndërmend të përfitonte nga kjo situatë ku siguria e Muhammedit ishte tejet e dobët.

Brutaliteti gjakftohtë i këtyre vrasjeve (në Uhud)) e ilustron më së miri kontrastin e jashtëzakonshëm mes luftimeve shpesh burrërore dhe plot respekt të arabëve, në njërën anë, dhe brutalitetin e gjakmarrjeve të tyre, në anën tjetër. Ebu Sufjani flet krejt miqësisht me Umar ibn el-Khattabin në fushëbetejën e Uhudit sepse asnjëri nuk i ka vrarë ndonjë të afërm tjetrit. Ndërkohë, Hindi, gruaja e Ebu Sufjanit dhe e bija e Utbe ibn Rabiasë, e masakron trupin e vdekur të Hamzës, i cili ia kishte vrarë babain (“Jeta dhe koha e Muhammedit”).

 

Në dukje, mekkasit e kishin plotësuar misionin. Ata i kishin mundur myslimanët dhe e kishin mbrojtur nderin e tyre. Të kënaqur me këtë rezultat, ata u larguan nga fushëbeteja dhe u nisën drejt qytetit të tyre në jug. Por Profeti, akoma i pasigurt për qëllimet e tyre, e dërgoi Aliun që nga larg t’i vëzhgonte lëvizjet e tyre dhe t’i raportonte atij.

Aliu u kthye dhe i tregoi Profetit se Kurejshi kishte kaluar pranë Medines dhe ishte drejtuar kah Mekkeja. Kjo e siguroi Profetin dhe myslimanët pastaj zbritën nga mali, u lutën për të vdekurit dhe i varrosën të gjithë.

 

 

Aliu dhe beteja e Uhudit

Në betejën e Uhudit, Aliu e vrau flamurtarin e ushtrisë pagane. Kur flamurtari ra në tokë, me të ra edhe flamuri i tyre, me çfarë Aliu e rrëzoi simbolin e idhujtarisë.

Më vonë, kur luftimet ishin ashpërsuar, paganët e vranë Masa’ab ibn Umajrin, flamurtarin e myslimanëve. Masa’abi ra në tokë dhe bashkë me të, edhe flamuri i Islamit. Pas pak çastesh, sërish ishte Aliu që e ngriti flamurin e rënë dhe e valëviti sërish. Po aq sa ishte simbol i shkatërrimit të idhujtarisë, ai ishte edhe simboli i ngritjes dhe i rilindjes së Islamit. Në Uhud, miq e armiq i dëshmuan me sytë e tyre veprat e pabesueshme të heroizmit e të trimërisë së Aliut dhe devotshmërinë që kishte ndaj mësuesit të tij të Dërguarit të Zotit. Në betejën e Uhudit, Aliu luftoi me shpatën e famshme të quajtur Dhul Fikar.

 

Muhammed ibn Is’hak

Shpata e Profetit quhej “Dhul Fikar”. Një përcjellës hadithesh më tha se Ebu Naxhihu ka thënë: Në betejën e Uhudit, dikush thirri: “S’ka shpatë si Dhul Fikari e nuk ka trim si Aliu..”. (Jeta e të Dërguarit të Zotit).

 

Në duart e Aliut, Dhul Fikari ishte vetëtima që e godiste dhe e shkatërronte paganizmin, idhujtarinë dhe politeizmin. Por për Islamin, kjo shpatë ishte një shpresë e re, një jetë e re dhe do të thoshte nder, lavdi e fitore. Duke i komentuar ngjarjet e Uhudit, pas ikjes së myslimanëve dhe pas rrethimit të Profetit nga armiqtë, historiani indian M. Shibli thotë:

Ishte njëri nga çastet më kritike në historinë e Islamit. Idhujtarët e sulmonin vazhdimisht të Dërguarin e Zotit dhe secilën herë, ndesheshin me tehun e Dhul Fikarit.

 

Më tej, Shibliu thotë se idhujtarët po vinin si “re të errëta dhe të rrezikshme mbi myslimanët”. Sikur Aliu të mos i kundërvihej sulmit mekkas, stuhia brenda këtyre reve mund ta godiste Medinen dhe Islami mund të vdiste në duart e idhujtarëve. Sikur edhe Aliu të dështonte në detyrën e tij, siç dështuan shumë të tjerë atë ditë, idhujtarët do ta kishin vrarë të Dërguarin e Zotit dhe do ta kishin shuar zjarrin e Islamit. Por Aliu dhe një numër i vogël myslimanësh të tjerë si Ebu Duxhaneja dhe Ummu Ammare Ensarija, e parandaluan një katastrofë të tillë. Shtatëdhjetë e pesë myslimanë u vranë në këtë betejë të dhimbshme. Prej tyre katër ishin muhaxhirë kurse gjithë të tjerët ensarë. 

 

Dëshmorët e Uhudit  

Episodi më tragjik i betejës së Uhudit ishte vrasja e Hamzës dhe masakrimi i trupit të tij. Pas largimit të mekkasve, Profeti shkoi për ta parë trupin e xhaxhait të tij. Veshët dhe hunda ishin prerë, barku ishte çarë dhe organet e brendshme ishin nxjerrë jashtë. Të tërin e kaploi pikëllimi me ta parë në këtë gjendje trupin e Hamzës dhe urdhëroi që të varrosej menjëherë.

Hindi, gruaja e Ebu Sufjanit dhe nëna e Muavijes (që më vonë do të bëhej Kalif), njihet si “ngrënësja e mëlçisë” në historinë e Islamit. Ibn Is’haku thotë se ajo e përtypi mëlçinë e Hamzës por s’e gëlltiti dot. Por Ibn Abdu’l-Birri, në librin e tij “el-Istisaab”, thotë se ajo ndezi një zjarr në fushëbetejë, e poqi mëlçinë e Hamzës dhe pastaj e hëngri atë.

Kur Profeti u kthye në Medine, ai i dëgjoi vajtimet pikëlluese të familjarëve të dëshmorëve. Të afërmit e dëshmorëve të Uhudit i qanin të vdekurit e tyre. Ai tha: “Sa keq që s’ka njeri për ta vajtuar xhaxhain tim Hamzën”. Prijësit e ensarëve, me t’i dëgjuar këto fjalë, shkuan në shtëpi dhe u thanë grave të tyre të shkonin në shtëpinë e Profetit dhe të vajtonin për xhaxhain e tij.

Pas kësaj, një grup grash u mblodhën para shtëpisë së Muhammedit dhe të gjitha vajtuan për vdekjen e Hamzës, heroit të Islamit. Profeti iu lut Zotit për të gjitha. Pas kësaj, në Medine u krijua një traditë, sipas të cilës kurdoherë që vdiste dikush, gratë e fillonin vajtimin e tyre me një elegji për Hamzën. Medinasit njëherë vajtonin për Hamzën dhe pastaj për të vdekurit e tyre.

 

Muhammed ibn Is’hak

Profeti kaloi pranë shtëpive të fisit Abdu’l-Eshal dhe Zafar dhe i dëgjoi gratë e tyre tek qanin për të vdekurit. Sytë iu mbushën me lot dhe tha: “Si s’ka asnjë grua që qan për Hamzën..”. Kur Sa’d bin Muadhi dhe Usajd bin Hudajri u kthyen në shtëpitë e tyre, u thanë grave të tyre të shkonin e të vajtonin për xhaxhain e Profetit (“Jeta e të Dërguarit të Zotit”). 

Përveç Hamzës, edhe muhaxhirë të tjerë e fituan kurorën e dëshmorit në betejën e Uhudit. Ata ishin Abdullah ibn Xhehshi, një kushëri i Profetit, Masa’ab ibn Umajri, xhaxha i Profetit dhe Shems ibn Uthmani. Humbjet e ensarëve ishin shumë më të rënda. Ata lanë shtatëdhjetë e një dëshmorë në fushëbetejë dhe shumë të plagosur. Zoti i mëshiroftë të gjithë ata!

Beteja e Uhudit ishte momenti më kulmor i opozitës pagane kundër Islamit. Ndonëse dolën fitimtarë në betejë, mekkasit s’ishin të aftë të vazhdonin më tej e ta shfrytëzonin fitoren e tyre. Për këtë arsye, ndikimi i fitores së tyre u shua shumë shpejt.

 

 

 

6. Lindja e Hasanit dhe Husejnit 

Më 15 Ramazan të vitit të tretë pas Hixhrit (mars 625), Zoti e bekoi të bijën e të Dërguarit me fëmijën e saj të parë. Muhammedi erdhi i lumtur pranë saj, e mori në duar foshnjen, e puthi, ia lexoi ezanin në veshin e djathtë, ikamen në veshin e majtë dhe e pagëzoi Hasan.

Një vit më vonë, më 3 Sha’aban të vitit të katërt pas Hixhrit (shkurt 626), Zoti i fali vajzës së të Dërguarit edhe një fëmijë të dytë. I Dërguari erdhi i buzëqeshur, e mori në krahë foshnjen, e puthi, ia lexoi ezanin në veshin e djathtë e ikamen në veshin e majtë dhe e pagëzoi Husejn.

Lindja e këtyre dy princërve ishte një rast i jashtëzakonshëm lumturie për Muhammedin. Për të, ata ishin bekimet më të mëdha të Zotit, të cilit i ishte mirënjohës. Pas lindjes së secilit prej tyre, myslimanët vërshuan në Xhaminë e Madhe për ta përgëzuar Profetin. Ai i priti të gjithë me buzëqeshje e falënderime dhe e ndau me ta lumturinë.

Nuk kishte ditë, në të cilën Profeti s’e vizitonte shtëpinë e të bijës për t’i parë fëmijët e saj. Atij i pëlqente t’i shihte të qeshur, andaj i guduliste dhe luante me ta. Ai i përqafonte dhe i mbante në krahë dhe çdo hap e çdo fjalë të tyre e ndiqte me lumturinë më të madhe.

Kur këta dy “princër” u rritën mjaft sa të mund të shëtisnin rreth e përqark, ata shpesh dilnin nga shtëpia e tyre dhe shkonin në xhami. Nëse gjyshi i tyre ishte në mes të një fjalimi, ai e ndërpriste fjalimin, zbriste poshtë, i merrte ata në krahë, i ulte pranë tij në foltore dhe vazhdonte me fjalën e tij. Kur i udhëhiqte namazet dhe ndodhej në sexhde (me kokën e vendosur në tokë), ngjante shpesh që të dy fëmijët t’i ngjiteshin mbi shpinë ose t’i hipnin në qafë. Ai parapëlqente ta zgjaste sexhden për të mos ua prishur rehatinë dhe ngrihej vetëm pasi ata t’i kishin zbritur prej shpine. Kur dilte prej shtëpie ose prej xhamie, ata shumë shpesh i mbante në shpatulla. Medinasit i quanin “kalorësit e shpatullave të të Dërguarit të Zotit”. Ata ishin shumë më të lidhur me të sesa me prindërit e tyre.

Muhammedi, Profeti i Islamit, kurrë s’ishte më i lumtur se kur Hasani dhe Husejni ishin me të. Ata ishin drita e syve dhe lumturia e zemrës së tij. Vetëm në prani të tyre ai e gjente pushimin e vërtetë dhe më të përsosur. Ai luante kukafshehtas me ta dhe shumë shpesh kur ata luanin me fëmijët e tjerë, përvidhej pranë tyre vetëm për t’ua dëgjuar të qeshurat. Për ta, ai mund t’i shtyente edhe punët e rëndësishme të shtetit. Kur ata buzëqeshnin, ai i harronte të gjitha vështirësitë dhe problemet e shtetit dhe qeverisjes. Atij i pëlqente ta lexonte çdo porosi që ata ia shkruanin në buzëqeshjet e tyre engjëllore.

Më parë, i Dërguari e kishte rritur të bijën Fatimenë, të cilën e kishte quajtr “Zonja e Parajsës”. Tani ai filloi të merrej me rritjen e dy fëmijëve të saj, Hasanit dhe Husejnit, të cilët i quante “prijësit e të rinjve të Parajsës”. Për të, edukimi i tyre ishte i një rëndësie parimore dhe ai vetë merrej me çdo hollësi të kësaj pune. Qëllimi i tij ishte i qartë: ai donte që ata të ishin “produkti” më i përsosur i Islamit, gjë që do të ishin vërtet. Ai e mbolli karakterin e tij në karakterin e tyre dhe krijoi prej tyre një model për shoqërinë, të cilin shoqëria do të duhej ta ndiqte deri në fund të kohëve.

Aliu dhe Fatimeja patën edhe dy vajza: Zejneben dhe Umm Kulthumin. Kur u rritën, këto dy vasha u martuan me kushërinjtë e tyre, që ishin djemtë e Xhafer ibn Ebu Talibit, martirit “me krahë zogu” të Islamit. Zejnebja u martua me Abdullah ibn Xhaferin dhe Umm Kulthumi me Muhammed ibn Xhaferin.

Hasani, Husejni, Zejnebja dhe Umm Kulthumi u rritën që të gjithë nën përkujdesjen e gjyshit të tyre Muhammedit, të Dërguarit të Zotit. Ditët më të bukura të të pesëve ishin ato ditë që i kaluan së bashku.

 

 

Vdekja e Fatima bint Esadit, nënës së Ali ibn Ebu Talibit

 

Në vitin e katërt pas Hixhrit (vitit 626 i erës sonë), vdiq në Medine Fatima bint Esadi, e veja e Ebu Talibit dhe nënë e Aliut. Ajo e kishte rritur si fëmijën e saj Muhammedin dhe ky i fundit e kishte dashur si nënën e tij. Ajo ishte gruaja e dytë në Arabi që e pranoi Islamin, e paraprirë vetëm nga Hatixheja, e shoqja e Profetit.

Muhammedi e kishte humbur të ëmën shumë herët në jetë por shumë shpejt kishte gjetur një nënë të dytë tek Fatima bint Esadi. Andaj atij kurrë nuk i mungoi dashuria dhe dhembshuria që mund t’ia falte vetëm një nënë. Kur Fatima bint Esadi vdiq, Muhammedi erdhi në varrim dhe tha: “Zoti e bekoftë shpirtin tënd fisnik! Ti ishe për mua si vetë nëna ime. Ti s’hëngre dhe me bukën tënde më ushqeve mua dhe qëllimi yt në gjithë këtë s’ishte tjetër veçse kënaqësia e Zotit”. Ai e fali xhyben e tij që t’ia mbulonin trupin dhe ajo u varros e mbështjellë me të. Ai shpesh thoshte: “Unë isha një jetim dhe ajo m’u bë nënë. Ajo ishte njeriu më i dhembshur ndaj meje pas Ebu Talibit”.

Kur varri i saj u përgatit, i Dërguari i Zotit hyri në të, u shtri dhe tha: “O Zot! Jeta dhe vdekja janë në duart e Tua. Vetëm Ti je i pavdekshëm. Bekoje nënën time Fatima bint Esadin dhe jepi një vend në Parajsë. Ti je më i Mëshirshmi”.

Kur Fatima bint Esadi u varros, Muhammedi përsëriti “Allahu Ekber” (Zoti është më i madh) dyzet herë dhe u lut: “O Zot! Vendose atë në Dritë dhe përplot Dritë mbushja zemrën!”. Muhammedi ishte ekzekutuesi i testamentit të Fatima bint Esadit.

 

Fatima bint Esad ishte një grua e jashtëzakonshme sepse të dy fëmijët që ajo i rriti, Muhammedi dhe Aliu, ishin dy njërezit më të rëndësishëm në historinë e Islamit. Shtëpia e saj ishte djepi i vërtetë i kësaj feje. Edhe Muhammedi, Profeti i ardhshëm i Islamit, edhe Aliu, “shpata” e ardhshme e Islamit, u lindën në shtëpinë e saj dhe u rritën në të. Që të dy ishin “produkte” të edukimit të saj.

Fatima bint Esad ishte njëherit edhe nëna e Xhaferit, heroit të betejës së Mut’asë, i njohur si “dëshmori me krahu zogu” i Islamit. Emri i burrit të saj Ebu Talibit figuron në historinë islame si ndihmuesi më i madh i kësaj feje. Por edhe roli i saj në shërbim të Islamit s’është më pak i rëndësishëm se ai i Ebu Talibit. Ajo ka merita të barabarta me të për rritjen dhe edukimin e Muhammedit, të Dërguarit të Zotit. Derisa i shoqi e mbronte Muhammedin nga armiqtë e tij të jashtëm, ajo i falte dashuri, rehati dhe siguri në shtëpi. Ishte pikërisht në shtëpinë e saj që Muhammedi e gjeti sigurinë emocionale dhe dashurinë familjare.

Nëse Hatixheja ishte gruaja e parë myslimane dhe ndihmuesja më e madhe e Islamit, Fatima bint Esad ishte gruaja e dytë myslimane dhe pa dyshim, ndihmuesja e dytë më e madhe e Islamit. Zoti qoftë i kënaqur me Hatixhen dhe Fatima bint Esadin e i bekoftë ato!

 

 

7. Beteja e Hendekut

 

Pas betejës së Uhudit, Ebu Sufjani dhe të gjithë prijësit paganë kuptuan se kishin ndërmarrë një veprim të pavendosur dhe se fitorja e tyre nuk kishte sjellë kurrfarë dobie. Islami i kishte mbështjellë plagët e Uhudit dhe për një kohë jashtëzakonisht të shkurtër, e kishte rivendosur sundimin e tij në Medine dhe në rrethinë.

Paganët e konsideronin Islamin si një kërcënim për sigurinë e tyre ekonomike dhe për sundimin e tyre politik në Arabi. Andaj kurrë nuk mund ta pranonin ekzistencën e tij. Ata e dinin se po ta vrisnin Muhammedin, interesat e tyre do të mbroheshin dhe hegjemonia e tyre do të rivendosej në tërë Arabinë. Për këtë qëllim, ata vendosën t’i jepnin Medines një goditje të fundit shkatërrimtare dhe t’i shkatërronin njëherë e mirë myslimanët.

 

Montgomery Watt

Qëllimi strategjik i mekkasve s’ishte tjetër veçse shkatërrimi i komunitetit mysliman ose eliminimi i Muhammedit nga pozita e tij autoritative, që ishte pak a shumë e  njëjta gjë. (“Muhammedi, Profet dhe burrë shteti”)

 

Të frymëzuar nga ky qëllim dhe nga dëshira e tyre për t’i korigjuar gabimet e të kaluarës, prijësit mekkas filluan me përgatitjet për një betejë përfundimtare që do t’i jepte fund luftës së tyre kundër Islamit.

Për dy vjet me radhë, Kurejshi krijoi një fuqi ushtarake prej dhjetëmijë ushtarësh. Kjo ishte ushtria më e madhe e mbledhur deri atëherë mes arabëve. Me shumë hijeshi dhe muzikë, kjo fuqi e madhe u nis nga Mekkeja në shkurt të vitit 627, me qëllim marrjen e Medines dhe shkatërrimin e Islamit.

 

Muhammed Husejn Hajkal

Kur lajmet e këtij mobilizimi gjigant arritën tek Muhammedi në Medine, myslimanët i zuri paniku. Mobilizimi i gjithë Arabisë kundër Islamit mbolli frikë në zemrat e tyre sepse në një betejë të tillë, jo vetëm që mund të pësonin disfatë por mund edhe të shkatërroheshin krejtësisht. Serioziteti i situatës ishte i qartë nga fakti se kjo ushtri ishte ushtria më e madhe dhe më e pajisur që kishte parë ndonjëherë Gadishulli...(“Jeta e Muhammedit”, Kairo, 1935).

 

Profeti thirri një mbledhje urgjente të ndjekësve të tij më të rëndësishëm dhe u konsultua me ta në lidhje me mbrojtjen e qytetit. Një gjë ishte e qartë: myslimanët ishin të paktë në numër dhe tepër dobët të pajisur për t’u përballur me një ushtri të tillë në fushëbetejë. Medineja duhet të mbrohej nga brenda. Por si? Si mundej ky qytet i vogël mysliman ta ndalte këtë ushtri mekkase, të cilës i mjaftonte numri i ushtarëve për ta bërë pluhur e hi qytetin.

Njëri nga miqtë më të afërt të Muhammedit ishte Selman Farisiu (Persiani). Ai ishte lindur dhe rritur në Persi (Iran) por kishte kaluar shumë kohë nëpër Siri dhe Palestinë dhe ishte i njohur me luftimet dhe rrethimet e persëve dhe romakëve njëkohësisht. Medineja kishte mbrojtje natyrore ose artificiale në tri anë por ishte krejtësisht e pambrojtur në anën veriore. Selmani i tha Profetit se sikur të gërmohej një hendek përgjatë anës veriore, qyteti mund të mbrohej me sukses.

Kjo ide, ndonëse e re dhe e pazakontë, i pëlqeu Profetit. Ai e pranoi sugjerimin dhe u urdhëroi myslimanëve që të fillonin me gërmimet.

 

Muhammed Husejn Hajkal

Selman el-Farisiu (Persiani), i cili dinte shumë më tepër për taktikat luftarake se ç’dihej zakonisht në Gadishull, sugjeroi që të gërmohej një hendek përreth Medines dhe të forcoheshin muret e qytetit nga brenda. Myslimanët me të shpejtë i realizuan këto gjëra. Hendeku u gërmua dhe Profeti (paqja qoftë mbi të) punoi me duart e veta përkrah shokëve të tij, duke i përkrahur myslimanët e tjerë dhe duke i stimuluar që ta jepnin maksimumin nga vetja e tyre (“Jeta e Muhammedit”, Kairo, 1935.)

 

Ngase ushtria mekkase ishte duke u afruar me një shpejtësi të madhe, nuk kishte kohë për të humbur. Për këtë arsye myslimanët punonin pa ndalur dhe në grupe njëpasnjëshme. Hendeku u gërmua për gjashtë ditë, gjë që ishte e mjaftueshme për t’i penguar trupat armike nga pushtimi i qytetit me një sulm të shpejtë.

Kalorësia mekkase erdhi si një stuhi por ndaloi papritmas me t’u ndeshur me hendekun. Kalorësit ndaluan në buzë të tij. Strategjia e tyre kryesore ishte që ta merrnin Medinen me një sulm të shpejtë disaorësh por tani ishte e pamundur një gjë e tillë. Përpara vetes kishin një hendek, një pengesë që nuk e kalonin dot. Ata nuk dinin si ta përshtasin këtë gjë me strategjinë e tyre.

Më në fund, pas një pavendosmërie të gjatë, prijësit mekkas vendosën ta rrethoshin Medinen dhe t’i detyronin myslimanët të dorëzoheshin nga rraskapitja. Ata i mbyllën të gjitha daljet nga qyteti dhe i ngujuan myslimanët. Medineja ishte tashmë nën rrethim.

Ndonëse Ebu Sufjani ishte organizatori i kësaj ekspedite dhe drejtuesi i operacioneve, ai nuk ishte njeri i luftës. Gjenerali i ushtrisë së tij ishte Amr ibn Abd Vudd, luftëtari më i famshëm i Arabisë së asaj kohe. Shpresa e Ebu Sufjanit për një fitore të shpejtë dhe vendimtare mbështeteshin tërësisht tek Amr-i. Historiani indian, M. Shibli dhe Abbas Mahmud el-Akkadi, historian egjiptian, thonë se Amr ibn Abd Vuddi lëvdohej nga arabët e kohës si një luftëtar që ishte i barabartë me njëmijë burra.

Amr ibn Abd Vuddit nuk i intersonte lufta statike e një rrethimi. Ai kërkonte lëvizje. Kur tashmë kishin kaluar disa ditë dhe asgjë s’kishte ndodhur akoma, ai e humbi durimin dhe vendosi ta pushtonte vetë Medinen. Një ditë, teksa ecnin rreth Medines, ai dhe tre kalorës të tjerë mekkas gjetën një pikë ku hendeku nuk ishte shumë i gjerë. Ata morën hov me kuajt e tyre dhe ia dolën të kalonin në anën tjetër.

Tani Amri ishte në Medine. Ai filloi t’i afrohej kampit mysliman dhe t’i sfidonte heronjtë e Islamit për të dalë e për të luftuar me të në stili klasik të dyluftimeve arabe.

Sfida e parë e tij mbeti pa përgjigje dhe ai e përsëriti edhe njëherë të njëjtën gjë. Aq i madh ishte prestigji i emrit të tij sa askush në kampin mysliman nuk guxonte të përballej me të. Derisa idhujtarët e shihnin tek Amri shpresën e tyre për fitore, për myslimanët, ai ishte sfida për vdekjen e tyre.

Amr ibn Abd Vuddi e përsëriti për të tretën herë radhazi sfidën e tij dhe filloi të tallej me myslimanët dhe t’i quante frikacakë. Amrit i dukej se të gjithë myslimanët ishin të kapluar nga frika, gjë që nuk ishte e pasaktë për shumicën prej tyre. Kur’ani Fisnik e përshkruan gjendjen e myslimanëve në vargjet në vijim:

Ata ju erdhën nga lartë e nga poshtë e përnjëherë, sytë u shtangën, zemrat u lidhën në fyt e ju ç’nuk menduat për Zotin! (Kur’an 33:10).

Një grup prej tyre tha:”O njerëz të Jethribit!Ju s’mund ta duroni këtë, andaj tërhiquni!”. Ca të tjerë kërkuan ta linin të Dërguarin duke thënë: “Shtëpitë tona janë të pambrojtura”, ndonëse të mbrojtura ishin. Ata s’deshën tjetër veçse të iknin...(Kur’an 33:13).

 

Amr bin Abd Vuddi madje po e shprehte habinë e tij se si mund të ngjante që myslimanët të mos kishin dëshirë të shkonin në parajsën, në të cilën ai ishte i gatshëm t’i dërgonte.

Është e vërtetë se shumica e myslimanëve ishin kapluar nga frika. Por njëri prej tyre nuk ishte. Në të vërtetë, ai kishte kërkuar leje t’i përgjigjej sfidës së parë të Amr-it por Profeti s’e kishte lejuar, duke pritur që dikush tjetër të përballej me të. Por pas një kohe e pa se nuk kishte tjetër që donte të ndeshej me Amrin.

I riu që kishte dëshirë t’i përgjigjej sfidës së Amrit s’ishte tjetër veçse Ali ibn Ebu Talibi, heroi i Islamit. Kur Amri i sfidoi për së treti myslimanët dhe askush nuk iu përgjigj, Aliu u ngrit dhe i kërkoi leje Profetit që të dilte e të luftonte kundër tij.

Profeti nuk kishte zgjidhje tjetër veçse ta lejonte kushëririn e tij Aliun, Luanin e Islamit, të dilte dhe t’i heshtte talljet e Amr ibn Vuddit drejtuar myslimanëve.

Aliu e veshi parzmoren e Profetit të Islamit. Ky i fundit ia dha Dhul Fikarin dhe u lut për fitoren e tij, duke thënë: “O Zot! Ti e more pranë vetes Ubejde ibn Harithin kur u bë beteja e Bedrit dhe Hamza ibn Abdul Muttalibin në Uhud. Tani vetëm Aliu ka mbetur pranë meje. Ti bëhu Mbrojtësi i tij, fali fitore dhe ktheje atë të sigurt pranë meje!”.

Kur Profeti e pa Aliun teksa hapëronte drejt armikut të tij, tha: “Ja mishërimi i tërë Besimit, që niset në luftë me gjithë Mohimin”.

Pas disa çastesh, Aliu qëndronte para Amrit. Të dy u prezantuan dhe shkëmbyen disa fjalë. Aliu kishte disa principe që i respektonte në çdo situatë, qoftë kjo në paqe ose në luftë. Në betejën e Hendekut, myslimanët dhe paganët i panë në praktikë këto principe. Kurdoherë që përballej me armikun, ai i jepte tre mundësi:

1-                      Ia prezantonte Islamin armikut të tij dhe e ftonte të largohej nga idhujtaria. Kjo ftesë e bënte Aliun një misionar edhe në fushëbetejë.

2-                      Kur armiku nuk e pranonte ftesën e Aliut për ta pranuar Islamin, ai i ofronte që të tërhiqej nga beteja dhe të mos luftonte kundër Zotit dhe të Dërguarit të Tij. Ai e paralajmëronte armikun se një luftë e tillë vetëm do t’i sillte mallkim në të dy botët.

3-                      Nëse armiku s’e pranonte as ofertën e dytë të tij dhe refuzonte të tërhiqej, Aliu e ftonte që ai të sulmonte i pari. Aliu kurrë nuk ishte i pari që sulmonte.

 

Amri as që i kalonte nëpër mend zgjedhja e parë dhe e dytë. Ai e pranoi zgjedhjen e tretë dhe e bëri goditjen e parë me shpatën e tij të fuqishme, e cila e çau mburojën e Aliut dhe helmetën e tij, duke e goditur lehtë në ballë. Nga plaga e tij rrodhi gjak por Aliu nuk e humbi moralin. Ai sulmoi me Dhul Fikarin e tij të famshëm dhe me një goditje të vetme e vrau luftëtarin më në zë të Arabisë.

Kur u vra Amri, të tre kalorësit që kisin ardhur bashkë me të, u kthyen prapa. Aliu u lejoi të iknin sepse ishte ndër principet e tija që të mos e sulmonte armikun që tërhiqej. Kujtdo që dëshironte t’i shpëtonte, Aliu i mundësonte një gjë të tillë.

Vdekja e Amr bin Abd Vuddit e theu “kurrizin” e ofensivës mekkase kundër Islamit dhe ua shkatërroi moralin idhujtarëve. Edhe kushtet natyrore po ktheheshin kundër tyre. Temperatura filloi të binte dhe një stuhi rëre e kaploi kampin mekkas. Të zhgënjyer dhe pa moralin e duhur, pjesëtarët jo shumë të bindur të fiseve të ndryshme filluan të ndaheshin nga aleatët e tyre mekkas, fillimisht në grupe prej 2-3 vetësh por më pas në grupe të mëdha prej njëqind e më shumë personash. Aleanca e tyre filloi të shpërbëhej. Ebu Sufjani u detyrua ta hiqte rrethimin dhe t’i jepte shenjë ushtrisë së tij që të tërhiqej nga Medineja. Ushtria e tij u shpërbë dhe ekspedita doli një dështim i plotë. Medineja shpëtoi.

Dështimi i rrethimit të Medines nga idhujtarët mekkas ishte një ngjarje e jashtëzakonshme në historinë e Arabisë. Kjo do të thoshte se ata kurrë më nuk do të mund ta pushtonin Medinen. Pas betejës së Hendekut, iniciativa për përballje kaloi nga idhujtarët mekkas në duart e myslimanëve të Medines.

Medineja dhe myslimanët shpëtuan falë një ideje dhe falë një heroi. Ideja ishte hendeku, i cili e la pa zgjidhje kalorësinë mekkase. Ishte ky një koncept krejtësisht i ri për arabët. Po të mos ishte hendeku, dhjetëra mijëra ushtarë do ta kishin sulmuar Medinen dhe do ta kishin vrarë gjithkënd. Nderi për shpëtimin e Qytetit të Profetit (Medine’tun Nebi) i takon Selman Persianit dhe mësuesit të tij, të Dërguarit të Zotit. Selmani propozoi një ide krejtësisht të re në doktrinën ushtarake kurse i Dërguari tregoi gatishmëri për ta pranuar dhe për ta aplikuar sakaq.

Gjithkush në Medine pretendonte se ishte miku ose ndjekësi i Muhammedit, të Dërguarit të Zotit. Edhe Medineja i kishte njerëzit që vraponin vetëm pas interesit të tyre. Por kishte shumë pak njerëz, të cilët Muhammedi i prezantonte si shokë të tij. Selman Persiani i takonte këtij grupi të përzgjedhur të shokëve të afërt të të Dërguarit të Zotit.

Selmani ishte një njeri shtatlartë dhe me trup të fuqishëm. Kur hendeku po gërmohej, ai punonte sa gjashtë burra bashkë. Kjo bëri që njëri nga muhaxhirët të mburrej se Selmani ishte prej tyre. Por menjëherë atë e kundërshtoi njëri nga ensarët duke thënë se Selmani ishte një ensar dhe jo muhaxhir. Të dy grupet po diskutonin ndërmjet veti kur i Dërguari erdhi pranë tyre. Ai i dëgjoi pretendimet e të dyja palëve dhe buzëqeshi. Më në fund, i dha fund diskutimit të tyre duke e sjellë vendimin e tij. Ai tha se Selmani nuk ishte as muhaxhir dhe as ensar por një pjesëtar i familjes së tij, Ehl-i Bejtit.

Historiani arab Ibn Ethiri, në veprën e tij “El Kamil fi el-Tarikh”, vëll.2, fq.122, përcjell nga i Dërguari i Zotit: “Selmani është nga ne. Ai është pjesëtar i familjes sonë”. Ky është nderi më i madh që i është bërë ndonjërit nga shokët e Muhammedit.

Selmani ishte një i krishter që jetonte në Ammuria të Azisë së vogël para se të dëgjonte për paraqitjen e një profeti në Hixhaz. Për t’i verifikuar këto fjalë, ai erdhi në Medine. Kur e pa Profetin për të parën herë, tha: “Kjo s’mund të jetë fytyra e një njeriu që ka gënjyer ndonjëherë në jetë” dhe e pranoi menjëherë Islamin.

Islami e pranoi Selmanin po aq sa e pranoi Selmani Islamin. Islami u bë një me ndjenjat e tija dhe ai u bë një me gjakun e Islamit. Në Medine, një i huaj njëherë e pyeti se si quhej babai i tij. Përgjigja e tij ishte: “Islam! Babai im quhet Islam. Unë jam Selmani, i biri i Islamit”. Selmani u bashkua dhe u njësua aq shumë me Islamin sa ishte e pamundur të dallohej prej tij.

 

Por rreziku për Medinen nuk mbaronte me gërmimin e hendekut. Medineja vazhdonte të ishte e rrezikuar. Në një pikë ku hendeku ishte i ngushtë, gjenerali mekkas dhe tre ushtarë kaluan në anën myslimane. Sikur ata ta siguronin një vendkalim në këtë pikë, e gjithë ushtria mekkase do të mund ta përdorte atë për të hyrë në Medine dhe për ta marrë qytetin. Por Aliu nuk lejoi një gjë të tillë. Kështu, mendja e Selmanit, urtësia e Muhammedit dhe shpata e Aliut u bënë mbrojtja e Islamit kundër aleancës më të fuqishme të politeistëve që kishte parë deri atëherë Arabia.

Asokohe ishte traditë e luftës arabe që armikut të vrarë t’i merrej arma, parzmorja dhe kali. Në rrethimin e Medines, Amri e kishte veshur parzmoren më të bukur në Arabi. Aliu e vrau atë por, për befasi të Umar ibn el-Khattabit, nuk i preku fare këto gjëra. Më vonë, motra e Amrit, e cila erdhi për ta vajtuar trupin e të vëllait, u befasua me të parë se arma dhe parzmorja e tij ishin të paprekura. Kur i thanë se Aliu e kishte vrarë atë, ajo thurri disa vargje që e lëvdonin Aliun. Këto vargje janë përcjellë nga historiani egjiptian Abbas Mahmud el-Akkad, në librin e tij “El-Ekberijjet Imam Ali”:

Po t’mos e vriste Amrin një Ali

Një jetë do ta qaja vdekjen e tij...

Por ky njeri trim është

 e i pashembullt

Djali i një babai zotëri...

 

Duke i komentuar këto vargje, Abbas Mahmud el-Akkadi thotë se fiset arabe nuk e shihnin si një çnderim kur njëri prej tyre vritej nga shpata e Aliut. Aliu ishte më fisniku nga armiqtë dhe ishte i pandalshëm.

Pas dështimit të rrethimit të Medines, të gjithë fiset ndërmjet Medines dhe Detit të Kuq në perëndim dhe ndërmjet Medines e Jemmames në lindje, nënshkruan marrëveshje paqeje me të Dërguarin.

Po këtë vit, gjegjësisht në vitin e pestë pas Hixhrit (627 të erës sonë), Haxh’xhi (pelegrinazhi drejt Mekkes) u bë i detyrueshëm për të gjithë myslimanët që qëndronin mirë ekonomikisht dhe që gëzonin shëndet të mirë.

 

 

8. Myslimanët dhe hebrenjtë 

Në vitin 70 pas Krishtit, gjenerali romak Titusi e mori Jerusalemin dhe i dha fund sundimit hebre në Palestinë. Pas pushtimit romak, shumë nga hebrenjtë u larguan nga toka e tyre dhe u shpërndanë në shtetet e tjera. Disa nga fiset hebreje e kaluan Shkretëtirën Siriane dhe u vendosën në Hixhaz të Gadishullit Arabik. Me kalimin e kohës, numri i tyre u rrit dhe ata formuan një komunitet të madh në Medine dhe në zonën ndërmjet Medines dhe Sirisë. Thuhet se edhe shumë arabë u konvertuan në Judaizëm.

Në fillim të shekullit të shtatë, kishte tre fise hebreje që jetonin në Medine (Jethrib). Ata ishin fiset Kajnuka, Nadhir dhe Kurajza. Që të tre fiset ishin të fuqishëm e të pasur dhe ishin më të civilizuar se arabët e kohës. Ndërkohë që arabët ishin të gjithë bujq, çifutët ishin flamurtarët e zejtarisë dhe tregtisë në Arabi dhe si të tillë, e kontrollonin jetën ekonomike të Medines. Dy fiset arabe Aus dhe Khazraxh, ishin gjithmonë të zhytur në borxhe ndaj hebrenjve.

Krahas Medines, qendra të forta të hebrenjve në Hixhaz ishin edhe Hajberi, Fedeku dhe Vadi’ul Kurra-ja. Këto ishin tokat më pjellore në Arabi dhe kultivuesit e tyre hebrenj ishin bujqit më të mirë në vend.

Shpërngulja e Muhammedit nga Mekkeja në Jethrib (Medine) për herë të parë e solli atë në kontakt me hebrenjtë. Në fillim, ata ishin mjaft miqësorë ndaj tij. Ai ua fali atyre të famshmen “Kushtetutë të Medines” dhe ata e njohën atë si sundues të qytetit të tyre dhe pranuan t’u bindeshin vendimeve të tija gjatë mosmarrëveshjeve. Përveç kësaj, ata u pajtuan që ta mbronin qytetin në rast të ndonjë sulmi të jashtëm armik.

Për fat të keq, kjo miqësi nuk zgjati shumë. Shumë shpejt u bë e qartë se miqësia e hebrenjve me Muhammedin ishte tejet e rezervuar. Për të mirën e tyre, ata do të duhej që t’i bindeshin marrëveshjes dhe t’i mbeteshin besnikë asaj. Por ata nuk vepruan kështu. Mes tjerash, arsyet e këtij ndryshimi në sjelljen e tyre janë:

1-                      Kur Muhammedi arriti në Medine, ai e reformoi jetën e arabëve ose të të gjithë atyre që u bënë myslimanë. Ai i mësoi që të ishin të matur e mesatarë në gjithçka dhe ua mësoi vlerën e disiplinës dhe rendit. Ata e lanë alkoolin dhe bixhozin, dy gjëra që kishin qenë burimi i shkatërrimit të tyre në të kaluarën, dhe me këtë, pushuan së marri borxhe me nivele të larta interesi nga hebrenjtë. Kur arabët pushuan së marri borxhe dhe së paguari fajde për to, një burim i rëndësishëm të ardhurash u shter për hebrenjtë. Ata po vërenin se kontrolli i tyre mbi jetën ekonomike të Medines po dobësohej dalëngadalë.

2-                      Hebrenjtë vërejtën se Islami ishte një armik i sistemit të eksploatimit dhe kapitalizmit. Ata filluan ta konsideronin Islamin si një kërcënim për interesat e tyre ekonomike.

3-                      Priftërinjtë e hebrenjve e urrenin Muhammedin po aq sa e urrenin edhe fajdexhinjtë e tyre. Ai u kishte treguar hebrenjve se si priftërinjtë e tyre i ndiqnin disa interpretime të devijuara të librave dhe si i ndryshonin shkrimet hyjnore. Nga ana e tyre, priftërinjtë bënin çmos për të dëshmuar se Muhammedi nuk i njihte shkrimet e tyre të shenjta dhe përpiqeshin gjithë kohës për t’i demonstruar “gabimet” e Kur’anit.

 

Hebrenjtë besonin se do të ishin të sigurt derisa dy fiset arabe të Medines, Aus dhe Khazraxh, të ishin në luftë me njëri-tjetrin. Paqja mes tyre do të ishte një kërcënim për mbijetesën e tyre në Arabi. Për këtë arsye, ata gjithnjë përpiqeshin për të krijuar probleme mes dy fiseve.

Nga tre fiset hebreje në Medine, fisi Kajnuka dhe Nadhir ishin dëbuar pas betejës së Bedrit dhe të Uhudit respektivisht, duke lënë pas gjithçka që kishin dhe duke u vendosur në Hajber.

Fisi i tretë dhe i fundit i hebrenjve në Medine ishte fisi Kurajza. Sipas “Kushtetutës së Medines”, ata ishin të obliguar të merrnin pjesë në mbrojtjen e qytetit gjatë rrethimit të vitit 627. Ata jo vetëm që nuk dhanë kurrfarë kontributi për mbrojtjen e qyteti, por edhe bashkëpunuan me armikun për të mundësuar një disfatë të myslimanëve. Madje disa hebrenj  sulmuan një shtëpi që ishte përplot gra dhe fëmijë myslimanë, të cilët ishin strehuar në atë zonë. Sikur Amr ibn Abd Vuddi ta thyente rezistencën myslimane, hebrenjtë do t’i sulmonin myslimanaët nga pas. Të mbetur mes mekkasve dhe hebrenjve, myslimanët do të ishin shkatërruar. Vetëm zgjuarësia e Muhammedit dhe guximi i Aliut parandaluan një katastrofë të tillë.

 

R.V.C. Bodley

Në fillim, hebrenjtë nuk donin ta dëgjonin sugjerimin e Ebu Sufjanit (që t’i sulmonin nga pas myslimanët) por pas një kohe u pajtuan t’i tradhtonin myslimanët kur të kishin mundësi për një gjë të tillë (“I Dërguari, jeta e Muhammedit”).

 

Sjellja e hebrenjve gjatë rrethimit të Medines ishte një akt tradhtie kundër Shtetit. Andaj, kur ushtria e aleatëve u shpërnda dhe Medineja i shpëtoi rrezikut, myslimanët u kthyen kundër tyre.

Hebrenjtë u ngujuan në kështjellat e tyre por myslimanët i rrethuan. Pas disa ditësh, ata i kërkuan Profetit që ta hiqte rrethimin dhe u pajtuan që këtë mosmarrëveshje t’ia linin gjykimit të një pale të tretë.

Profeti u lejoi atyre ta zgjidhnin arbitrin e tyre dhe ata bënë një gabim që do t’u kushtonte shumë. Ata do të duhej ta zgjidhnin si arbitër Muhammedin, mishërimin e mëshirës. Sikur të vepronin kështu, ai do t’u lejonte të largoheshin nga Medineja bashkë me pasuritë e me kafshët e tyre dhe incidenti do të përmbyllej me kaq.

Por ata nuk e zgjodhën Muhammedin dhe në vend të tij, vendosën që arbitri ndërmjet tyre të ishte Sa’ad ibn Muadhi, prijësi i ish-aleatëve të tyre, fisit Aus. Sa’adi ishte një njeri i pamëshirshëm,  qoftë kur bëhej fjalë për jetën e tij, qoftë për jetën e të tjerëve.

Ai ishte plagosur rëndë në betejën e Hendekut dhe vdiq pak kohë pasi e gjykoi këtë çështje. Sipas tij, tradhtia ishte një krim i pafalshëm. Ai përmendi pjesë nga Libri i Shenjtë i hebrenjve dhe i dënoi me vdekje të gjithë burrat dhe me skllavëri të gjitha gratë dhe fëmijët e tyre. Dënimi i tij u ekzekutua menjëherë.

Hebrenjtë e fisit Kurajza u ekzekutuan në pranverën e vitit 627 të erës sonë. Pas kësaj, hebrenjtë pushuan së qeni një forcë aktive në jetën sociale, ekonomike dhe politike të Medines.