Epopeja e Qerbelasë (pjesa I)

Dr. Ibrahim Ajati

03.11.2014

Përmbajtja:

Regjimi i Muavijes
Sundimi i Jezidit
Letrat e banorëve të Kufes për Imam Husejnin
Shkuarja e Muslim ibn Akilit në Kufe
Vrasja e Muslim ibn Akilit
Muhammed ibn Hanefijje
Shkaqet e kryengritjes së Imam Husejnit
Marrëveshja për paqe e Imam Hasanit
Kush ishte Jezidi?
Përse Imam Husejni nuk e njohu Jezidin si Kalif?
Shkaqet kryesore të kryengritjes së Imam Husejnit

Tema e këtij libri është kryengritja e shenjtë e Imam Husejnit, njëri nga kapitujt më të lavdishëm të historisë së Islamit. Para se të fillojmë me përshkrimin e kësaj ngjarjeje, do të bëjmë një shpjegim të shkurtër të ndodhive të rëndësishme të asaj periudhe njëvjeçare, e cila ndonse tejet e kufizuar në aspektin kohor, ka patur një ndikim të përjetshëm dhe jashtëzakonisht të madh në histori.

Modifikime të ndryshme i janë bërë dhe vazhdojnë t’i bëhen çdo kapitulli të historisë së Islamit dhe të historisë në përgjithësi. Këto dëmtime e ndryshojnë formën e ngjarjeve dhe e bëjnë të vështirë detyrën e hulumtuesit. Kryesisht, ndryshimet dhe dëmtimet e tilla bëhen ose nga simpatizantë fanatikë ose nga armiq të përbetuar të një personi ose të një kauze. S’ka asnjë faqe të historisë së Islamit, e cila i ka shpëtuar dëmtimit. Ajo që mund të shohim është se shumë duar dashakeqe i kanë ndryshuar tiparet e vërteta të fakteve historike.

Megjithatë, mund të thuhet se kryengritja e Imam Husejnit ka qenë e mbrojtur nga dëmtimet e tilla dhe ka qenë aq e qartë, e kuptueshme, e shenjtë dhe e padëmtueshme, sa as edhe vetë armiqtë e Imam Aliut dhe të Imam Hasanit nuk kanë mundur të bëjnë tjetër veçse të përkulen para kësaj ngjarjeje me respektin e tyre më të madh. Rrethanat në të cilat u zhvillua kjo ngjarje dhe qeverisja e asaj periudhe ndihmojnë mjaft në të kuptuarit e nevojës së kësaj lëvizjeje. Gjithkush që ka shkruar për të, e ka pranuar madhështinë, guximin, sinqeritetin dhe dashurinë për liri të prijësit të saj.

Megjithatë, është tejet e dhimbshme që shumë tregime vulgare dhe gënjeshtra të ndryshme janë bërë pjesë e rrëfimeve të kësaj ngjarjeje nga shumë përkrahës injorantë dhe simpatizues fanatikë të Imam Husejnit. Njëri nga shërbimet më të mëdha që mund t’i bëhet “Prijësit të Dëshmorëve” (Imam Husejnit) është që ngjarja e Qerbelasë të ruhet nga gënjeshtrat, nga mitet dhe nga fjalët e pabaza. Megjithatë, kjo është një detyrë, të cilën nuk mund të pritet ta bëjnë njerëzit e rëndomtë dhe të pashkolluar. Njerëzit e tillë e dëmtojnë lëvizjen e këtij Imami, duke menduar se e vërteta mund të promovohet nëpërmjet gënjeshtrave dhe miteve.

Mbrojtja e lëvizjes së Imam Husejnit nga të gjitha dëmtimet e mundshme dhe kënaqja me shkrimet e autorëve të shekullit të tretë dhe të katërt është detyrë e dijetarëve të virtytshëm, të cilët nëpërmjet fjalëve dhe pendës së tyre mund ta promovojnë të vërtetën dhe t’i eliminojnë ndryshimet dhe dëmtimet e ndryshme. Është e mundur që një ditë, ky kapitull i shenjtë dhe i qartë i historisë së Islamit, i denjë për madhështinë e prijësit të kësaj lëvizjeje, të shkruhet dhe të shpjegohet vetëm duke u mbështetur në të vërtetën. Vetëm në këtë mënyrë, vlerat e kësaj lëvizjeje dhe madhështia e prijësit të saj do të dalin në dritë.

1. Regjimi i Muavijes

Pesëdhjetë vite pas vdekjes së Profetit të Shenjtë, njëzet vite pas rënies dëshmor të Imam Aliut dhe dhjetë vite pas vrasjes së Imam Hasanit, Muavije ibn Ebu Sufjani vdiq në mes të muajit Rexheb të vitit 60 pas Hixhrit. Ai kishte qenë guvernator dhe Kalif në Damask për 42 vite me rradhë. Ai e kishte mbajtur postin e guvernatorit të Sirisë për pesë vite gjatë sundimit të Kalifit të dytë dhe dymbëdhjetë vite gjatë sundimit të Kalifit të tretë. Ai mbeti sundues i Sirisë edhe për më pak se pesë vite të Kalifatit të Imam Aliut dhe gjatë gjashtë muajve të Kalifatit të Imam Hasanit, duke luftuar kundër të dyve. Pas kësaj, ai e mbajti postin e Kalifit të muslimanëve për njëzet vite me rradhë dhe kur tashmë i afrohej vdekjes dalngadalë, e siguroi bindjen e popullit ndaj të birit Jezidit, si Kalif të rradhës.

Muavije ishte nismëtari i dinastisë umajjade me katërmbëdhjetë sundues që do të vinin njëri pas tjetrit dhe që ishin pasardhës të Ebu Sufjanit ose të Mervanit. Sundimi i tyre do të zgjaste rreth njëmijë muaj, nga viti 41 deri në vitin 132 pas Hixhrit.

Gjatë Kalifatit të tij, Muavije kishte një sundim dhe kontroll absolut mbi shtetin. Kjo i lejonte që lirisht të mund ta zhvleftësonte marrëveshjen që kishte me Imam Hasanin, një kusht i të cilës ishte që ndjekësit e Aliut të mos përndiqeshin dhe të ishin të sigurt.

Emri i Huxhr bin Adi el-Kindiut, i cili ishte njëri nga shokët (sahabet) e Profetit dhe përkrahës i Imam Aliut, është përmendur në veçanti në marrëveshjen e tyre. Megjithatë, siç kanë shkruar unanimisht historianët muslimanë, Muavije e vrau Huxhr bin Adiun dhe gjashtë miqtë e tij, ndër të cilët Abdurrahman bin Hannan Ghazniu u varros i gjallë nga ana e Zijad ibn Abihut në Irak. Fuqia dhe dominimi i Muavijes kishte arritur nivele të tilla sa ai ishte i lirë të bënte ç’të kishte dëshirë, pa u mërzitur se dikush do të mund ta kundërshtonte.

Ali ibn Husejn Mesudiu, njëri nga historianët dhe gjeografët më të mëdhenj muslimanë të shekullit të katërt, në librin e tij “Muruxhu’dh-Dheheb”, shkruan:

Gjatë kohës pas betejës së Siffinit, një qytetar i Kufes shkoi në Damask, i hipur mbi devenë e tij. Njëri nga sirianët filloi të zihej me të dhe i tha: “Kjo deve femër është e imja. Ajo u morr si pre lufte në Siffin dhe ty të ka rënë si hise.” Ky diskutim i tyre u zgjat dhe që të dy shkuan tek Muavijeja. Njeriu prej Damasku solli pesëdhjetë dëshmitarë, të cilët betoheshin se deveja i takonte atij. Duke u mbështetur në numrin e madh të dëshmitarëve, Muavije vendosi se burrit prej Damasku i takonte kjo deve femër. Njeriut nga Kufeja ia morën me devenë. Më në fund, ai u tha: “Por e keni gabim. Nuk është femër. Është një deve mashkull.” Përgjigja e Muavijes ishte: “Unë kam marrë një vendim tashmë dhe kjo nuk do të ndryshojë.” Kur njerëzit u shpërndanë, Muavije e thirri njeriun nga Kufeja dhe e pyeti për çmimin e devesë. Më pas i dha pak më tepër se çmimi normal dhe i tha: “Shko thuaji Aliut se për të luftuar kundër tij, unë kam 100,000 vetë që s’bëjnë dallim ndërmjet një deveje femër dhe një deveje mashkull” (dmth. po t’u them se është femër ose mashkull, asnjëri nuk kundërshton dot).

Pas përcjelljes së këtij rrëfimi, Mesudiu shkruan se Muavije pati një kontroll aq të fuqishëm mbi pushtetin, sa para nisjes për në betejën e Siffinit, i mblodhi njerëzit dhe e fali namazin e Xhumasë me ta, ndonse ishte e mërkurë. Edhe përkundër kësaj, askush nuk kundërshtoi dhe nuk pyeti përse bëhej diçka e tillë.
Më pas, Mesudiu ka përcjellur një ndodhi tjetër, të cilën po e përcjellim në hollësi nga vepra “En-nesajah el-kafija li mun jetevelle Muavija”:

Ammar bin Jasiri u vra në betejën e Siffinit, nga ana e ushtarëve të Muavijes. Siç përcjell Buhariu në Sahihun e tij, Ammari kishte punuar më tepër se të tjerët gjatë ndërtimit të Xhamisë së Profetit në Medine. Profeti e pati vërejtur këtë dhe i tha: “Mjerë Ammari! Një grup i devijuar ka për ta vrarë, ndërkohë që ai do t’i ftojë drejt Parajsës kurse ata do ta ftojnë drejt zjarrit.” Vrasja e Ammarit vërtetoi se në cilën anë ishte e vërteta dhe u vendos se grupi i devijuar ishte ushtria e Muavijes. Për të shpëtuar nga kjo pozitë e vështirë, Muavije tha: “Ne nuk e vramë Ammarin. Ai u vra nga personi, i cili e solli në fushëbetejë (dmth. nga Aliu).” Kur Imam Aliu u informua në lidhje me këto fjalë, ai u përgjigj: “Në është ashtu, atëherë Hamzën, Prijësin e Dëshmorëve, e vrau vetë Profeti, sepse ishte pikërisht ai që e solli në luftë kundër idhujtarëve.”

Megjithatë, ngase Muavije ishte i sigurt se miqtë e tij do të pranonin çdo fjalë që do të thoshte, ai vazhdoi: “Është e vërtetë se ne e vramë Ammarin por fjala “baghija” e përdorur nga Profeti s’do të thotë i devijuar ose i padrejtë. Përkundrazi, kjo fjalë përdoret për atë që kërkon diçka dhe ne jemi pikërisht ata që kërkojnë hakmarrje për vrasjen e Osmanit. Andaj, kuptimi i thënies së Profetit është se Ammari do të vritej nga ata që do të kërkojnë hakmarrje për vrasjen e Osmanit. Në gjithë këtë s’ka asgjë të keqe.”

Ky argument i Muavijes ishte absurd sepse vazhdimi i atij hadithi të Profetit ishte një përgjigje për fjalët e tija. Profeti kishte thënë se Ammari do të vritej nga njerëz, të cilët ai do t’i ftonte drejt Parajsës, ndërkohë që ata do ta ftonin drejt Zjarrit. Megjithatë, Muavije ishte bërë aq i fuqishëm dhe dominues mbi popullin, sa ndjekësit e tij nuk mund të bindeshin nga asnjë argument i arsyeshëm.
Qëllimi ynë nuk është hulumtimi i periudhës së Muavijes. Përshkrimi i shkurtër, i dhënë më sipër, shërben vetëm sa për t’ia tërhequr vërejtjen lexuesit drejt kushteve sociale dhe fetare të asaj kohe.

2. Sundimi i Jezidit

Kur Jezidi erdhi në fron, guvernatorët e Medines, Mekkes, Kufes dhe Basrës ishin Velid bin Utbe bin Ebu Sufjani, Amr bin Saidi, Nuaman bin Beshiri dhe Ubejdullah ibn Zijadi respektivisht. Në fillim, Jezidi kërkoi të merrte betim për besnikëri nga Husejn ibn Aliu, Abdullah ibn Zubejri dhe Abdullah ibn Umari, të cilët nuk e kishin njohur si trashëgimtar të fronit që në të gjallë të Muavijes.

Me këtë qëllim, ai i shkroi një letër Velid bin Utbes, guvernatorit të atëhershëm të Medines, dhe i kërkoi që sa më parë, të kërkonte betim besnikërie nga këta tre vetë, pa pranuar kurrfarë arsyetimi. Për ta kryer këtë detyrë, Velidi e thirri Mervan bin Hakemin për t’u këshilluar me të, ndonse deri atëherë kishin patur marrëdhënie të tensionuara me njëri-tjetrin. Mervani i tha:

“Mblidhi menjëherë dhe kërkoju atyre që t’ia shprehin besnikërinë Jezidit! Nëse pajtohen, bukur e mirë. Por nëse jo, atëherë ekzekutoji para se të kuptojnë se Muavije ka vdekur, sepse sapo ta kuptojnë këtë gjë, secili do të bëhet një pretendues për Kalifatin dhe nuk do të pranojë të bindet, përveç Abdullah ibn Umarit, prej të cilit s’kemi pse druhemi. Ai nuk është një njeri që mund të kryengritet ose të kundërshtojë.”

Velidi e dërgoi Abdullah bin Amr bin Osmanin tek Imam Husejni dhe tek Abdullah ibn Zubejri. Ky i fundit, i gjeti që të dy në xhami dhe ua përcolli porosinë e Velidit. Ata iu përgjigjën duke i thënë se do të takoheshin së shpejti me të. Më pas, Imami i tha Abdullahut:

“E kam përshtypjen se Muavijeja ka vdekur dhe se arsyeja e kësaj thirrjeje të pakohë, është që ne t’i bindemi Jezidit për besnikëri.”

Imam Husejni mblodhi një grup nga njerëzit e tij dhe u kërkoi të armatoseshin. Ai u tha:

“Velidi më ftoi pak më parë dhe mendoj se do të më kërkojë diçka të cilën nuk mund ta pranoj kurrë. Në rrethana të tilla, nuk mund t’i besoj atij. Andaj, ju duhet të vini me mua dhe kur të hyj në shtëpinë e tij, të prisni jashtë. Nëse më dëgjoni duke folur me zë të lartë, atëherë hyni në shtëpi dhe më mbroni!”

Imami shkoi për t’u takuar me Velidin dhe pa se edhe Mervani ishte atje. Velidi e informoi për vdekjen e Muavijes dhe ia përcolli urdhrin e Jezidit. Imam Husejni u përgjigj:

“Ju me siguri nuk do të kënaqeni nëse unë ia shpreh bindjen fshehurazi Jezidit dhe do të kërkoni që këtë ta bëj para popullit.” Velidi iu përgjigj pozitivisht. Më pas, Imami tha: “Atëherë më prisni deri nesër, që unë të mund të marr një vendim në lidhje me këtë gjë.” Velidi u pajtua me këtë dhe i tha se do t’i lejonte të largohej, që të mundej nesër ta shprehte besnikërinë e tij bashkë me të tjerët. Atëherë Mervani ndërhyri dhe tha: “Betohem në Zotin se nëse Husejn bin Aliu largohet tani pa u betuar, kurrë s’ke për t’i marrë një premtim të tillë pa ia derdhur gjakun. Andaj burgose tani dhe mbaje derisa t’ia shprehë bindjen Jezidit dhe nëse nuk pranon, preja kokën!”

Me ta dëgjuar këtë, Imami u ngrit në këmbë dhe tha:

“O i poshtër! Mos vallë ti mund të më vrasësh ose Velidi? Betohem në Zotin se thua veç gënjeshtra dhe je mëkatar!” 1

Pas kësaj, Imami u ngrit dhe shkoi në shtëpinë e tij bashkë me njerëzit që e kishin shoqëruar. Mervani i tha Velidit:

“Sa keq që s’e dëgjove këshillën time! Tani kurrë më s’do të arrish ta prekësh atë.” Velidi ia ktheu: “Ç’po thua o Mervan? Ti më kërkon një gjë që do të ma shkatërrojë besimin. Për Zotin, edhe sikur gjithë pasuria e botës të më jepej mua, s’do ta vrisja Husejn ibn Aliun. A duhet ta vras vetëm ngase s’i bindet Jezidit? Për Zotin, gjithkush që ia derdh gjakun Husejnit, nipit të Profetit, do të jetë fatkeq dhe i pashpresë para Zotit në Ditën e Gjykimit.” Mervanit nuk i pëlqyen fjalët e Velidit dhe ia preu shkurt: “Atëherë bëj si të duash!”

Ditën e ardhshme, më 28 Rexheb të vitit 60 pas Hixhrit, Velidi e ftoi sërish Imamin që t’ia shprehte bindjen Jezidit. Megjithatë, Imami i kërkoi sërish kohë lajmëtarit të Velidit, duke i thënë se do të mendohej edhe atë natë. Gjatë natës, bashkë me gratë, vëllezërit dhe pjesën më të madhe të familjes të tij, Imam Husejni u nis nga Medineja drejt Mekkes, duke i përmendur gjithë kohës fjalët e Profetit Musa:

Dhe u largua nga qyteti, plot kujdes dhe frikë, duke thënë: “Zoti im! Më mbro kundër mizorëve!” (Kur’an 28:21)

Kur iu tha Imam Husejnit se do të ishte më mirë që të shkonte përgjatë ndonjë rruge tjetër dytësore që të mos e ndiqnin armiqtë, ai u përgjigj: “Për Zotin s’kam për të shkuar rrugëve të fshehta. Le të ndodhë ajo që ka dashur Zoti!” Më në fund, Imami arriti në Mekke të premten, natën e tretë të muajit Sha’ban. Duke e kujtuar tregimin e Profetit Musa, ai e recitoi vargun:

Dhe kur u nis drejt Midianit, ai tha: “Mbase Zoti im ka për të ma treguar rrugën e drejtë.” (Kur’an 28:22)

Pelegrinët e ardhur në Mekke e vizitonin vazhdimisht Imamin. Edhe Abdullah ibn Zubejri, i cili e dinte se askush nuk do t’i bindej dikujt tjetër derisa ishte i pranishëm nipi i Profetit, vinte për ta vizituar përditë.

Lajmi i vdekjes së Muavijes u përhap nëpër Irak dhe njerëzit e kuptuan se Imam Husejni dhe Abdullah ibn Zubejri nuk kishin pranuar t’ia shprehnin besnikërinë Jezidit, duke u larguar më pas drejt Mekkes.

Përkrahësit e zgjedhur të Imam Aliut në Kufe u mblodhën në shtëpinë e Sulejman bin Surd Khuzaiut dhe e falënderuan Zotin për vdekjen e Muavijes. Sulejman bin Surdi më pas u tha:

“Muavije është larguar nga kjo botë dhe Husejn bin Aliu nuk ka pranuar t’ia shprehë besnikërinë Jezidit, duke shkuar menjëherë drejt Mekkes. Ju jeni përkrahës të Husejnit, njësoj siç keni qenë përkrahës të babait të tij Aliut. Nëse mendoni se jeni të gatshëm ta ndihmoni dhe të luftoni kundër armiqve të tij, nëse mendoni se mund ta jepni jetën tuaj për të, atëherë lajmërojeni për këtë gjë. Por nëse dyshoni se mund ta bëni këtë, atëherë mos e mashtroni me pretendime të kota se jeni përkrahës dhe ndjekës të Husejnit.”

Kur Sulejman bin Surdi i thoshte këto fjalë, ai e kishte parasysh se derisa nuk u kërkohej të bënin ndonjë sakrificë të madhe, njerëzit ishin të aftë të bënin dallim ndërmjet të vërtetës dhe gënjeshtrës. Ata kuptonin qartë se kush ishte në rrugë të drejtë dhe kush ishte gënjeshtar, ku fshihej e vërteta dhe ku ishte gënjeshtra. Ata e dinin mirë se ku ishte urtësia dhe dituria dhe ku ishte injoranca. Megjithatë, njerëzit janë kaq të mprehtë vetëm derisa nuk ekziston pyetja e fitimit dhe humbjes dhe derisa janë të sigurt se nuk kanë për të pësuar humbje gjatë luftës së tyre me padrejtësinë. Por kur kjo siguri të humbet dhe e vërteta dhe gënjeshtra të qëndrojnë përballë njëra-tjetrës, pjesa më e madhe e njerëzve rradhitet në anën e gënjeshtrës. Ngase e vërteta nuk mund të përkrahet pa bërë sakrificë, shumica e njerëzve ndahen prej saj dhe marrin pjesë në anën e gënjeshtrës dhe të padrejtësisë.

Sulejman bin Surdi e dinte se nuk mund të mbështetej tek ndjenjat e njerëzve të asaj kohe. Mund të ngjante që Husejn ibn Aliu të rebelohej kundër fisit Umejje dhe këta të fundit ta kundërshtonin atë me gjithë fuqinë e tyre. Në një rast të tillë, ngase të ndihmuarit e Husejnit do të ishte një gjë e rrezikshme, shumë njerëz do të distancoheshin prej tij, do t’i shpërfillnin letrat e dërguara, do t’ia mbyllnin derën dhe madje do t’u bashkangjiteshin armiqve të tij. Ata madje mund ta shihnin si një detyrë fetare vrasjen e tij, me të cilën do ta fitonin kënaqësinë e Zotit dhe të Profetit. Dhe më pas, pikërisht këta njerëz do të bërtisnin se “s’ka zot tjetër veç Zotit dhe se Muhammedi është i Dërguari i Tij”, sikur të mos kishin kryer kurrfarë mëkati. Pikërisht për këtë arsye, ai u shpjegoi njerëzve me kujdes dhe u tha: “Tani duhet të mendoheni mirë dhe ta imagjinoni gjendjen që mund të shkaktohet. Pastaj vendosni a mund t’i premtoni përkrahje dhe ta ftoni drejt Irakut me besim dhe vendosmëri të përsosur. Të mos ndodhë që sot, me ndjenjat tuaja t’i shkruani letra, t’i jepni premtime dhe nesër, kur armiqtë ta kenë rrethuar dhe t’i kenë vënë kusht ta pranojë bindjen ndaj Jezidit ose të vdesë, ju ta lini vetëm dhe ta harroni premtimin e dhënë.”

Që të gjithë njerëzit e mbledhur iu përgjigjën njëzëri se ishin të gatshëm për të bërë xhihad, për të sakrifikuar dhe për ta dhënë jetën për hir të Imamit. Më pas, Sulejmani tha: “Atëherë dërgojini letra!” Pas kësaj, ata shkruan:

Me emrin e Zotit, Bamirës dhe Mëshirues!

Kjo letër është nga Sulejman bin Surdi, Musajjab bin Nexhbahu, Rafa bin Shaddad Bexhaliu, Habib bin Mezahiri dhe nga muslimanë të tjerë të Kufes, pëkrahës të Husejn ibn Aliut. Kjo letër i drejtohet Husejn ibn Aliut:
Paqja qoftë mbi ty! Ne të bashkangjitemi në të lëvduarit e Zotit, përveç të cilit s’ka zot tjetër! I lëvduar është Zoti, i cili e ka shkatërruar armikun tënd shtypës, njeriun që e shtypi këtë popull, i mori në mënyrë të palejuar frerët e pushtetit, e uzurpoi pasurinë e muslimanëve dhe u bë sundues i tyre pa dëshiruar ata një gjë të tillë. Ai pastaj vrau njerëz të virtytshëm dhe i la gjallë të ligët, duke ua dhënë shtypësve dhe të pasurve pasurinë e Zotit. Zoti e largoftë nga mëshira e Tij, njësoj siç i largoi njerëzit e Themudit!
Ne, njerëzit e Irakut, nuk kemi ndonjë udhëheqës dhe Imam. Andaj, të kërkojmë ty që të vish tek ne. Mbase Zoti i Gjithëfuqishëm do të na udhëzojë drejt të vërtetës nëpërmjet teje. Ne s’kemi lidhje me Nuaman ibn Beshirin, kur bëhet fjalë për namazin e Xhumasë dhe të Bajramit. Ai është i vetëm në pallatin e guvernatorit. Nëse nisesh për t’u bashkuar me ne, atëherë do ta nxjerrim që atje dhe në dashtë Zoti, do ta përzëmë deri në Siri.

Këtë letër e dërguan nëpërmjet Abdullah bin Suba Hamedaniut dhe Abdullah bin Valit, të cilëve u kërkuan që menjeherë të niseshin drejt Mekkes. Në ditën e dhjetë të Ramazanit të vitit 60, ata arritën në Mekke tek Imam Husejni dhe ia dorëzuan letrën.

1: (shënim i përkthyesit) Sipas versionit të përcjellë në vëllimin e tretë të veprës “Imam Husejni dhe Qerbelaja” të Murteza Mutahhariut, fjalët e Imamit në këtë rast ishin: “Ti je më i vogël se këto fjalë që i thua.”

3. Letrat e banorëve të Kufes për Imam Husejnin

Pas dy ditësh, banorët e Kufes dërguan rreth 150 letra, secila prej të cilave ishte nga një, dy ose katër vetë. Shumë nga këto letra u sollën nga Kufeja në Mekke nëpërmjet Kajs bin Mashar Saidaviut, Abdurrahman bin Abdullah bin Shaddadit dhe Ammare bin Abdullah Saluliut. Edhe dy ditë të tjera kaluan dhe banorët e Kufes i dërguan Imamit edhe një letër tjetër nëpërmjet Hani bin Hani Sabiiut dhe Said bin Abdullah Hanefiut. Përmbajtja e këtyre letrave ishte si vijon:

Me emrin e Zotit, Bamirës dhe Mëshirues!

Kjo letër është për Husejn ibn Aliun nga përkrahësit e tij muslimanë dhe besnikë. Shpejto sepse njerëzit të presin dhe nuk e presin askë tjetër. Shpejto! Shpejto! Paqja qoftë mbi ty!
Pas kësaj, Shabath bin Rabia, Haxhar bin Abxhar, Jezid bin Harith, Urva bin Kajs, Amr bin Haxhaxh Zubejd dhe Muhammed bin Amr Tajmiu ia shkruan letrën në vijim:
“Kopshtet dhe shkretëtirat janë gjelbëruar dhe frytet janë pjekur. Eja këndej kur të duash! Ushtarët e tu prej Iraku janë të gatshëm për të të pritur. Paqja qoftë mbi ty!”

Letrat e drejtuara Imamit u mblodhën në Mekke, bashkë me lajmëtarët e popullit të Kufes. Imam Husejni ua dërgoi përgjigjen në vijim:

Me emrin e Zotit, Bamirës dhe Mëshirues!
Nga Husejn ibn Aliu, besimtarëve dhe muslimanëve të Irakut:
Haniu dhe Saidi, lajmëtarët tuaj më të fundit, i sollën letrat tuaja. Unë i lexova ato dhe jam menduar në lidhje me fjalët tuaja. Ju keni shkruar se nuk keni një Imam dhe më keni kërkuar të vij tek ju, me shpresën se Zoti do t’ju udhëzojë nëpërmjet meje. Unë po jua dërgoj kushëririn tim Muslim ibn Akilin, tek i cili kam besim të plotë. Nëse ai më shkruan se pleqësia dhe të urtit e vendit tuaj i konfirmojnë fjalët e lajmëtarëve dhe gjërat që i thoni në letrat tuaja, atëherë unë do të vij së shpejti drejt juve. Betohem në jetën time se Imam i vërtetë është vetëm ai që merr vendime sipas Kur’anit, që vepron me drejtësi, e përhap fenë e Zotit dhe i dedikohet rrugës së Tij. Paqja qoftë mbi ju!

Këtë letër, Imami e dërgoi nëpërmjet Haniut dhe Saidit. Më pas, i urdhëroi Muslim ibn Akilit të nisej drejt Irakut bashkë me Kajs bin Mash’ar Saidaviun, Ammare bin Abdullah Saluliun dhe Abdurrahman bin Abdullah Araxhiun. Ai i këshilloi që të ishin të virtytshëm, ta ruanin fshehtësinë e misionit të tyre, të ishin modestë në të vepruar dhe ta lajmëronin menjëherë atë vetë, në rast se populli i Kufes vërtet ishte i gatshëm për ta përkrahur një kryengritje të tillë.

4. Shkuarja e Muslim ibn Akilit në Kufe

Muslimi shkoi në Kufe duke kaluar nëpërmjet Medines. Në Kufe, ai u vendos në shtëpinë e Mukhtar bin Ebi Ubejde Thakafiut. Përkrahësit e tij ndoshta mendonin se detyra do të ishte e lehtë. Husejn bin Aliu do të ngadhnjente kundër Jezidit pa u përballur me probleme, drejtësia dhe virtyti do ta zëvendësonin padrejtësinë dhe njerëzit do t’i harronin menjëherë gjërat që Muavijeja ua kishte mësuar për dyzet vite me rradhë. Ata e vizitonin shpesh Muslimin dhe kur letra e Imamit u lexua para tyre, sytë e tyre u mbushën me lot dhe ata ia shprehën besnikërinë përfaqësuesit special të tij. Sipas Shejh Mufidit, shtatëmbëdhjetë mijë vetë ia dhanë betimin për besnikëri Muslim bin Akilit. Numri i përmendur nga Taberiu është dymbëdhjetë mijë.

Pas një kohe, Jezidi kuptoi se Muslimi kishte arritur në Kufe dhe se përkrahësit e Imam Aliut ia kishin shprehur atij besnikërinë, ndërkohë që guvernatori Nuaman bin Beshir nuk kishte marrë masa të mjaftueshme kundër tij. Për këtë arsye, Jezidi e emëroi Ubejdullah ibn Zijadin, guvernatorin e deriatëhershëm të Basrës, si guvernator të ri të qytetit të Kufes. Atij i shkroi:

“Ti duhet të shkosh në Kufe, ta ndjekësh Muslimin, ta zësh rob, ta vrasësh ose ta përzësh.”

Ubejdullahu shkoi menjëherë në Kufe dhe në ditën e parë të arritjes së tij, u mbajti njerëzve një fjalim, në të cilin ua përkujtoi mirësitë por edhe ashpërsinë e Jezidit. Ai i mblodhi prijësit e fiseve dhe të pjesëve të ndryshme të shoqërisë dhe u soll me shumë ashpërsi ndaj tyre. Pas kësaj, populli i Kufes hyri në një gjendje, në të cilën numri i përkrahësve të drejtësisë bëhej gjithë më i vogël dhe rritej përkrahja për padrejtësinë. Zoti ka thënë:

Mos vallë njerëzit mendojnë se do të shpëtojnë pa u sprovuar, vetëm ngase thonë “besuam”? Ne i kemi sprovuar edhe ata që ishin para tyre. Kështu i njeh Zoti ata që janë të drejtë dhe ata që gënjejnë... (Kur’an 29:2-3)

Njerëzit e Kufes, të cilët pas marrjes së lajmit të vdekjes së Muavijes, ishin mbledhur në shtëpinë e Sulejman bin Surd Khuzaiut, kishin mbajtur fjalime, e kishin menduar situatën e muslimanëve, i kishin shkruar letra Imamit, e kishin vizituar Muslimin në Kufe dhe ia kishin shprehur besnikërinë atij, nuk kishin patur për qëllim të gënjenin dhe ta mashtronin Imam Husejnin. Qëllimi i tyre ishte i mirë.

Ata mendonin se Kalifati i një njeriu si Jezidi, vetëm pesëdhjetë vite pas vdekjes së Profetit, ishte një gjë e turpshme dhe e papranueshme për botën e Islamit. Ata nuk mendonin se dikush mund të ishte më i denjë për Kalifatin sesa vetë nipi i Profetit, Husejn ibn Aliu. Ata ishin të bindur se, ngase e kishin ndihmuar gjithnjë deri tani, do ta ndihmonin atë në çdo situatë, duke i duruar të gjitha vështirësitë e kësaj rruge. Këto premtime të tyre dolën të gënjeshtërta dhe ata shumë shpejt e ndryshuan mendimin e tyre.

Derisa Nuaman ibn Beshir Ensariu ishte në krye të administratës së qytetit dhe i sundonte njerëzit me butësi, përkrahësit e Imam Husejnit ishin përplot entuziazëm. Në çdo vend dhe në çdo mbledhje ata identifikoheshin si përkrahës të Husejn ibn Aliut dhe i kishin shkruar këtij të fundit se do ta përzinin Nuaman ibn Beshirin nga qyteti po të duhej. Ngase kishin patur përvoja të liga të mëparshme me Ubejdullah ibn Zijadin, menjëherë pasi kaloi në duart e tija administrimi i Kufes, qëndrimi i tyre ndryshoi me të shpejtë. Deri atëherë, ata kishin folur gjithë kohës për xhihad por tani e recitonin vargun kuranor:

Mos e shkatërroni jetën tuaj me duart tuaja! (Kur’an 2:195)

Sa më tepër që rritej ndikimi i Ibn Zijadit në Kufe, aq më i madh ishte rreziku për Muslimin dhe për shokët e tij. Shumë shpejt, mundësia e tyre për sukses kishte humbur krejtësisht. Gjendja mendore dhe fetare e njerëzve kishte lëvizur aq shumë në një drejtim krejtësisht të kundërt me atë që e kishin patur deri pak kohë më parë, sa e gjithë atmosfera brenda qytetit kishte ndryshuar. Qëndrimi i gjithë atyre njerëzve që dëshironin që Imam Husejni të ishte në krye të Shtetit Islam dhe t’i largonte umajjadët nga pushteti, kishte ndryshuar aq shumë, sa Muslim ibn Akili, ndonse ishte ruajtur i fshehur dhe kishte qëndruar larg njerëzve deri atëherë, u detyrua ta ndërronte vendqëndrimin e tij nga shtëpia e Mukhtar bin Ebi Ubejde Thakafiut në shtëpinë e një personi të famshëm dhe të fuqishëm, të quajtur Hani bin Urva Muradi. Në shtëpinë e këtij të fundi, ai i pranonte edhe vizitorët e tij të fshehtë.

Gjendja e atëhershme në Kufe tregonte qartë se letrat e dërguara Imam Husejnit dhe premtimet e bëra kishin qenë të gënjeshtërta dhe se tek ata njerëz nuk mund të mbështetej Husejni. Ibn Zijadi kishte arritur ta gjente vendin ku fshihej Muslimi. Ai i dha tremijë dirhemë një skllavi të quajtur Ma’kal dhe i tha: “Shoqërohu me miqtë dhe me përkrahësit e Muslimit për disa ditë me rradhë dhe bëhu njëri prej tyre. Jepu edhe para dhe thuaju se je i interesuar që ata të kenë sukses. Kërko që këto para t’i përdorin për përgatitjet e luftës. Pasi ta fitosh besimin e tyre, mund të kuptosh se ku fshihet Muslimi.”

Makali veproi sipas urdhrave të Ibn Zijadit dhe në rradhë të parë, kontaktoi me personin e quajtur Muslim bin Avsaxha (njëri nga përkrahësit e njohur të Muslim ibn Akilit) në Xhaminë e Kufes sepse kishte dëgjuar se ky person i merrte premtimet për besnikëri në emër të Imam Husejnit. Makali, i cili ishte i gatshëm ta thoshte çdo gënjeshtër dhe ta kryente çdo mashtrim për t’ia arritur qëllimit, i tha Muslimit se ishte nga Siria dhe se Zoti e kishte bekuar me dashurinë për familjen e të Dërguarit dhe për përkrahësit e tyre. Duke e thënë këtë, ai derdhi edhe ca lot krokodili dhe tha: “Kam njëmijë dirhemë dhe këto dua t’ia fal njeriut, i cili ka ardhur nga Hixhazi në Kufe për t’i pranuar premtimet për besnikëri në emër të nipit të të Dërguarit. Megjithatë, unë s’kam arritur akoma ta shoh dhe s’kam takuar askënd që mund të më çojë tek ai. Kam pyetur shumë njerëz dhe kam dëgjuar se ti je i afërt me këtë familje. Andaj, po të kërkoj që ta pranosh këtë dhuratë time modeste për Muslim ibn Akilin. Unë jam vëllai juaj musliman dhe ju duhet të keni besim tek unë. Nëse dëshironi, unë mund t’ia shpreh besnikërinë Imamit para se të më çoni tek Muslimi.”

Muslim ibn Avaxha i tha: “Gëzohem që të njoh sepse ti mund t’i ndihmosh Ehl-i Bejtit. Megjithatë, më vjen keq që edhe para se të përmbushet detyra jonë, njerëzit kanë arritur të kuptojnë se unë jam i lidhur me këtë punë. Unë e di tiraninë e Ibn Zijadit.”

Makali i tha: “Në dashtë Zoti, gjithçka do të jetë në rregull. Tani mund ta marrësh premtimin për besnikëri prej meje.” Muslimi e mori premtimin e tij dhe gjithashtu edhe një premtim se do ta ruante fshehtësinë e kësaj pune. Makali, kuptohet, i bëri të gjithë premtimet e mundshme, fare pa hezituar. Madje shtoi edhe ca gjëra të tjera, vetëm sa për ta kënaqur më tepër tjetrin.

Pas kësaj, ai e vizitoi disa ditë shtëpinë e Muslim bin Avsaxhas dhe më në fund arriti të takohej me Muslim ibn Akilin dhe t’ia shprehte edhe atij besnikërinë. Sipas urdhrave të Muslim ibn Akilit, ai ia dha të njëmijë dirhemët Ebu Themame Saidi Hamedaniut, një përkrahës besnik i Husejnit dhe njëri nga dëshmorët e Qerbelasë, i cili kishte qenë përgjegjës për sigurimin e armëve, ushqimit dhe gjërave të tjera të nevojshme.

Makali vinte tek Muslimi më herët se gjithë të tjerët dhe largohej gjithnjë i fundit. Në këtë mënyrë, ai u informua mirë e mirë në lidhje me aktivitetet e tija, duke ia përcjellur këto informata Ibn Zijadit. Ky i fundit mendoi se fillimisht duhej të arrestohej Haniu dhe më pas edhe Muslimi. Si pasojë, Haniu filloi të mos dilte nga shtëpia dhe nuk shkoi në pallatin e guvernatorit derisa Muhammed bin Eshathi, Esma bin Harixha dhe Amr bin Haxhxhaxh Zubejdi nuk shkuan tek ai pas urdhrave të Ibn Zijadit. Si një masë sigurie, ata e hipën Haniun mbi një kafshë dhe e çuan tek guvernatori.

Me arrestimin e Haniut, situata në Kufe u bë shumë e favorshme për Ibn Zijadin. Ndonse Haniu thoshte se nuk dinte gjë për praninë e Muslim ibn Akilit, kjo fshehtësi u zbulua me ardhjen e Makalit pranë tyre. Si pasojë, Haniu u detyrua të pranonte se Muslimi fshihej në shtëpinë e tij dhe i tha Ibn Zijadit: “Më erdhi turp të mos e pranoja kërkesën e tij dhe prandaj e mora si mysafir. Sa për aktivitetet e tija, të gjitha gjërat që të janë raportuar, janë të sakta. Unë të premtoj se s’ke për të patur ndonjë dëm prej meje dhe se unë s’do të kem kurrfarë pune me Muslimin. Po të duash, mund të shkoj, t’i kërkoj falje dhe t’i them që të shkojë diku tjetër.”

Megjithatë, Ibn Zijadi nuk i pranoi këto oferta të Haniut dhe i tha se duhej domosdo t’ia dorëzonte Muslimin. Kur Haniu iu përgjigj se nuk do ta dorëzonte kurrë mysafirin e tij, Ibn Zijadi e goditi me një shkop fytyrës, duke ia thyer hundën. Më pas, e arrestoi. Pas kësaj, ai shkoi në xhami, u ngjit në foltore dhe i kërcënoi njerëzit në një fjalim të shkurtër. Akoma pa zbritur nga foltorja, disa njerëz hynë në xhami dhe thanë se Muslim ibn Akili ishte duke ardhur. Atë çast, Ubejdullahu u largua me shpejtësi, hyri në pallatin e tij dhe i mbylli portat.

Ishte shumë habitëse që shtatëmbëdhjetë mijë vetë ia kishin shprehur besnikërinë Muslim ibn Akilit në fillim dhe tani, pas gjërave që i kishin ndodhur Haniut, kur Muslimi i kishte thirrur ndjekësit e tij të ngrinin krye, jo më tepër se katër mijë vetë u paraqitën. Ishte akoma më habitës fakti se kur Muslimi doli në rrugë me 4000 burra të armatosur dhe Ibn Zijadi u mbyll në pallatin e tij, ky i fundit nuk kishte më tepër se pesëdhjetë burra, tridhjetë prej të cilëve ishin ushtarë dhe njëzet të tjerët zyrtarë të ndryshëm dhe pjesëtarë të familjes. Njerëzit e rrethuan pallatin e tij dhe filluan ta shanin atë dhe babain e tij. Kjo gjendje dukshëm e favorshme e punëve në Kufe ndryshoi aq shumë dhe aq shpejt, sa namazin e akshamit të asaj dite, Muslim ibn Akili e fali me vetëm tridhjetë vetë, prej të cilëve vetëm dhjetë e shoqëruan në daljen e tij nga xhamia, për t’u larguar më pas dhe për ta lënë krejtësisht vetëm në rrugë.

Zoti e di se kush është me të vërtetën dhe kush gënjen... (Kur’an 29:3)

Një dëshmi e mjaftueshme e pavërtetësisë së pretendimeve dhe të premtimeve të popullit të Kufes ishte vetë fakti se ndonse kishin katër mijë vetë të armatosur, ata nuk arritën ta nënshtronin një Ibn Zijad, i cili s’kishte më tepër se pesëdhjetë burra me vete. Populli i Kufes nuk arriti ta merrte nën kontroll qytetin dhe vetëm thashethemet se ushtria ishte duke ardhur mjaftuan për t’i trembur dhe për t’i shpërndarë të gjithë.

5. Vrasja e Muslim ibn Akilit

Situata në Kufe u bë aq e rrezikshme sa edhe përkrahës të famshëm të Husejnit si Sulejman bin Surdi, Musajjab bin Naxhba dhe Refa bin Shaddadi nuk dukeshin gjëkundi. Më në fund, personi i cili deri dje kishte qenë prijësi i dymbëdhjetë mijë vetëve, tani po endej rrugëve të Kufes në një gjendje të humbur dhe pa e ditur se ku do të shkonte. Përshkrimi që Taberiu ia bën kësaj ngjarjeje dhe që është thuase identik me përshkrimin e bërë nga Shejh Mufidi në veprën “el-Irshad”, është si vijon:

“Muslim bin Akili doli nga dyert e xhamisë dhe përnjëherë e gjeti veten krejtësisht të vetmuar. Nuk kishte mbetur as edhe një njeri i vetëm që do të mund t’ia tregonte rrugën ose që do ta mbronte nga sulmet e armikut. Andaj, ai filloi të endej rrugëve të Kufes, pa ditur ku të shkonte.”

Ka diçka që do të ishte me vend të përmendej këtu. Për shekuj me rradhë, njerëzit e kanë qortuar popullin e Kufes për dyfytyrësinë dhe për mosmbajtjen e premtimit të tyre. Njësoj siç janë lëvduar miqtë dhe ndjekësit besnikë të Imam Husejnit, njerëzit e Kufes janë mallkuar gjithnjë, si personat që i premtuan se do ta përkrahnin por më pas e tërhoqën premtimin e tyre, duke e lënë të vdiste i vetëm. Për hir të të vërtetës, duhet të pranojmë se populli i Kufes nuk bëri ndonjë gjë të habitshme dhe të papritur. Në këtë rast, ata vepruan sipas asaj që do të ishte e pritshme prej tyre. Edhe kur i shkruan letra Imamit, edhe kur më pas e tërhoqën premtimin e tyre, ata vepronin në një mënyrë që mund të pritej. Derisa shpatat nuk ishin nxjerrë nga milli dhe derisa Nuaman ibn Beshiri i butë ishte guvernator i Kufes, ata e kishin të lehtë ta dallonin të vërtetën nga gënjeshtra, nëpërmjet dritës të cilën Zoti ia ka falur çdo njeriu. Me këtë dritë, ata e shihnin qartë se kush ishte i denjë për të qenë prijës dhe Imam i muslimanëve. Ata nuk shihnin ndonjë musliman tjetër që të ishte i barabartë me Husejnin. Kjo qartësi dhe zgjuarësi e tyre ishte tejet normale dhe sipas rregullit, sepse për sa kohë që njeriu nuk ka devijuar nga natyra e tij e lindur ose nuk e ka të trazuar mendjen nga frika, shpresa, fitimi ose humbja materiale, ai mund ta njohë rrugën e drejtë dhe ta dallojë atë lehtësisht dhe pa gabim nga e gabuara.
Zoti thotë:

A nuk i kemi dhënë dy sy, një gjuhë dhe dy buzë? A s’ia kemi treguar atij rrugën e të mirës dhe të ligës? (Kur’an 90:8-10)

Megjithatë, kur këta njerëz që mund të bënin dallim ndërmjet të vërtetës dhe gënjeshtrës, sprovoheshin në ndonjë mënyrë, kur paraqitej frika dhe pyetja e fitimit dhe e humbjes, atëherë rruga e fesë ndahej nga ajo që ishte e dobishme dhe fitimprurëse. Në rrethana të tilla, ata vepruan siç do të vepronte shumica e njerëzve: u ndanë nga e vërteta dhe filluan të flisnin për kujdesin, për urtësinë dhe për vizionin, në vend që të flisnin për luftën e shenjtë, për sakrificën, për rezistencën, për guximin e për reformimin e shoqërisë. Për hir të të vërtetës, nuk është aspak e çuditshme që populli i Kufes nuk u vetësakrifikua për ta mbajtur premtimin e dhënë. Ata që habiten me sjelljet e tyre duhet që fillimisht ta vendosin veten në pozitën e këtyre njerëzve dhe të thonë më pas në mënyrë të sinqertë, në do të silleshin ndryshe ata vetë, po të ishin në të njejtën situatë.

Për të habitur janë ata persona që mbetën të vendosur në çdo rrethanë dhe përkundër të gjitha vështirësive. Ata të cilët e përkrahën të vërtetën dhe e dhanë jetën për të. Ata ishin aq të vendosur, sa edhe kur trupi i tyre po bëhej copë nga shpatat e armikut, gjëja e vetme që mendonin ishte pyetja në kishin arritur ta përmbushnin si duhet detyrën e tyre të vetësakrificës dhe të luftës kundër padrejtësisë, që të mos turpëroheshin në Ditën e Gjykimit para Zotit dhe para të Dërguarit të Tij.

Karza bin Kab Khazraxhi ishte njëri nga shokët (sahabet) e Profetit. Ai kishte marrë pjesë në betejën e Uhudit dhe në betejat e tjera. Gjatë Kalifatit të Umarit, ai kishte ardhur në Kufe dhe kishte filluar t’i edukonte njerëzit në lidhje me jurispudencën islame. Djali i tij, Amr bin Karzi Ensariu ishte një ndjekës i devotshëm i Imam Husejnit. Siç është shprehur edhe nga Ibn Tavusi në veprën e tij “el-Luhuf”, për sa kohë që Amri ishte gjallë dhe në këmbë, Imam Husejni nuk pësoi asnjë plagë në betejën e Qerbelasë. Amri i priti shigjetat me duart e tija dhe me trupin e tij i ndali goditjet e shpatëve, derisa më në fund ra në tokë dhe i mbuluar me pluhur, e vështroi Imam Husejnin në fytyrë, duke e pyetur: “O djali i të Dërguarit! A e kreva detyrën time?” Imami ia ktheu: “E kreve detyrën tënde dhe ke për të hyrë para meje në Parajsë. Përshëndete të Dërguarin prej meje dhe thuaji se edhe Husejni i tij do të vijë së shpejti.”
Pikërisht vendosmëria dhe guximi i këtyre shpirtrave është për t’u admiruar. Njeriu s’ka si të mos habitet para një vendosmërie të tillë dhe të mos i lëvdojë këta njerëz, të cilët nuk e ndryshuan qëndrimin e tyre dhe nuk devijuan nga rruga hyjnore, pavarësisht se ç’ishin rrethanat. Shumë njerëz kanë dëgjuar për Zahhak (ose Zahik) bin Abdullah Mashriki Hamedaniun dhe kanë shprehur keqardhje për dobësinë, fatkeqësinë dhe për mungesën e tij të vizionit, ngase ai ishte larguar nga Imam Husejni në çastin që armiqtë e tij e rrethuan atë. Megjithatë, shumë pak njerëz e kanë gjykuar me drejtësië këtë person dhe kanë kuptuar se në ato kushte specifike, edhe guximi i tij i mangët nuk ishte një gjë e lehtë. Njeriu duhet të habitet me faktin se ai kishte qëndruar pranë Imamit deri në çastet më kritike të fillimit të betejës dhe nuk ishte larguar që në fillim të rrugëtimit të tij.

Taberiu e përcjell tregimin e tij nga vetë Zahhaku:
Malik bin Nazr Arxhiu dhe unë shkuam për ta takuar Imam Husejnin dhe u ulëm me respekt para tij. Ai na mirëpriti dhe tha: “Për ç’qëllim keni ardhur të më takoni?” Ne iu përgjigjëm se kishim ardhur për ta përshëndetur, për t’ia rishprehur besnikërinë tonë dhe për ta informuar se populli i Kufes ishte i gatshëm të luftojë kundër tij. Imami na tha: “Zoti më mjafton mua. Ai është Ndihmësi më i mirë.”

Kur po ndaheshim nga Imam Husejni, ai na tha: “A keni diçka kundër që të më ndihmoni?” Miku im Malik bin Nazri i tha: “Unë kam borxhe dhe grua e fëmijë për t’u kujdesur.” Unë i thashë: “Edhe unë i kam problemet e njejta. Por prapësepraë, nëse më jep leje që të mund të largohem më pas po të shoh se mbetesh vetëm dhe se përkrahja ime s’të vyen, unë mund të vij tani me ty dhe të të ndihmoj deri atëherë.” Imami e pranoi shërbimin tim dhe unë qëndrova me të. Kur në ditën e Ashures (dita e dhjetë e muajit Muharrem), të gjithë njerëzit e tij u vranë dhe nuk i mbeti askush tjetër përveç Savajd bin Amr bin Ebi Muta Khasamiut dhe Bashir bin Amr Hazremiut, unë i thashë: “O djali i Profetit! Ne ishim marrë vesh që të përkrah dhe të të ndihmoj derisa të kesh pëkrahës të tjerë të mjaftueshëm. Kur ata të vriten, ti më ke lejuar që të largohem.” Imami ma ktheu: “Ke të drejtë. Por si do të largohesh tani? Po të gjesh ndonjë rrugë për të ikur, unë s’kam asgjë kundër.”

Kur ushtarët e Amr bin Sadit i ndiqnin kuajt tanë, unë e kisha lidhur kalin tim për një çadër dhe po luftoja si këmbësor. Gjatë luftimeve arrita të vrisja dy armiq të Imamit dhe t’ia prisja dorën një tjetri. Atë ditë, Imami më lëvdoi gjithë kohës. Kur më lejoi të shkoja, unë e solla kalin tim, i hipa atij dhe e godita aq fortë sa kali qëndroi një çast mbi dy këmbët e pasme. Më pas u nisa me hov. Ushtarët armiq u detyruan të hiqeshin nga rruga dhe unë arrita të kaloja ndërmjet tyre. Njëmbëdhjetë vetë më ndoqën nga pas por Kethir bin Abdullah Shabiu, Ejjub bin Musrah Khaivaniu dhe Kajs bin Abdullah Saidiu më njohën dhe më shpëtuan falë ndërhyrjes së tyre.

Është e vërtetë se një person i tillë është për t’u dhimbsur, ngase “arriti” të shpëtonte një bekimi të tillë, e la vetëm një Imam si Husejni dhe e humbi mundësinë për të qenë si Habib ibn Mezahiri ose Burajr bin Khuzajr Hamdaniu. Megjithatë, gjendja e tij është e ndryshme nga ajo e njerëzve të Kufes. Ky njeri s’i kishte dërguar ndonjë letër Imam Husejnit dhe s’i kishte premtuar se do ta ndihmonte. Ai nuk i kishte shprehur besnikëri Muslim bin Akilit. Dhe kur e arriti Imamin gjatë rrugës dhe kuptoi se ç’kishte ndërmend të bënte, ai nuk u mburr se do të shkonte bashkë me të dhe do të bënte sakrifica të ndryshme. Ai e shprehu qartë se deri në ç’pikë ishte i gatshëm të shkonte. Në anën tjetër, njerëzit që ia shprehën besnikërinë Muslim ibn Akilit, e lanë atë të vetëm rrugëve të Kufes në natën e nëntë të muajit Dhulhixhxhe. Dhe sikur të mos ishte një grua, e cila emori atë në shtëpinë e saj dhe ia shuajti etjen, nuk do të gjendej asnjeri që do ta ndihmonte edhe kaq.

Natën e fundit të jetës së tij Muslimi e kaloi në shtëpinë e kësaj gruaje dhe kur ditën e ardhshme, Ibn Zijadi mori masa për ta arrestuar dhe e rrethoi shtëpinë, Muslimi u detyrua të dorëzohej.

Kur Muslimi u burgos, ai i kërkoi Muhammed ibn Eshathit që t’i dërgonte një lajmëtar Husejnit për t’i treguar në lidhje me vrasjen e tij dhe për t’ia përcjellur porosinë në vijim: “T’u bëfshin kurban prindërit e mi! Kthehu nga ky udhëtim bashkë me familjen tënde sepse njerëzit e Kufes kanë për të të mashtruar. Ata janë shoqëruesit e babait tënd, i cili dëshironte të vdiste për të shpëtuar prej tyre. Njerëzit e Kufes të gënjyen edhe ty edhe mua, ndonse asgjë nuk arrihet me gënjeshtra.

”Edhe në pallatin e Ibn Zijadit, Muslimi pati dy kërkesa nga Umar bin Sadi. Fillimisht i kërkoi që ta shiste parzmoren dhe shpatën e tij dhe me këto para t’ia paguante borxhet e tija që ishin rreth 700 dirhemë. Së dyti, i kërkoi Umarit që ta merrte nga Ibn Zijadi trupin e tij të vdekur dhe ta varroste. Po atë ditë, Muslimi dhe Haniu u vranë dhe kokat e tyre u prenë, për t’iu dërguar Jezidit në Damask.?

6. Muhammed ibn Hanefijje

Kur Imam Husejni shkoi nga Medineja në Mekke bashkë me familjen, vëllai i tij (nga një grua tjetër e Imam Aliut) Muhammed ibn Hanefijje mbeti në Medine. Nëna e Muhammedit i takonte fisit Hanefijje dhe pikërisht për këtë arsye ishte i njohur si Muhammed ibn Hanefijje. Ai ishte një njeri i fuqishëm, i virtytshëm dhe trim. Ndonse sekti Kajsanije e ka konsideruar atë si njërin nga Imamët, ai vetë besonte se i vëllai Hasani ishte Imam pas Imam Aliut dhe se pas Hasanit, Imamati i takonte vëllait tjetër të tij, Imam Husejnit, duke vazhduar më tej tek pasardhësit e këtij të fundit, i pari prej të cilëve ishte Ali ibn Husejni. Muhammed ibn Hanefijje ishte nga njerëzit më të famshëm të Ehl-i Bejtit, i cili kishte treguar një guxim të jashtëzakonshëm në betejat e Imam Aliut.

Kur Imam Husejni u nis nga Medineja për të shkuar në Mekke, ai i shkroi një “testament” të vëllait, Muhammed ibn Hanefijjes. Ky testament është përcjellur nga Ibn Tavusi. Në të, Imami i përmend motivet e kryengritjes së tij dhe i qartëson arsyet që e detyruan të ndërmerrte diçka të tillë. Ai gjithashtu flet edhe për motivet e liga që e bëjnë njeriun të ngopet me kënaqësitë e kësaj bote dhe thotë se njerëzit e Zotit duhet të jenë të shpëtuar nga këto dëshira. Përmbajtja e këtij “testamenti” është si vijon:

Me emrin e Zotit, Bamirës dhe Mëshirues

Ky është testamenti i Husejn ibn Ali ibn Ebu Talibit, i shkruar për vëllain e tij Muhammedin, të njohur si Ibn Hanefijje. Vërtet Husejni dëshmon se s’ka zot tjetër veç Zotit, se nuk ka asgjë që meriton të adhurohet veç Tij dhe se Ai s’ka të barabartë. Ai gjithashtu dëshmon se Muhammedi është një rob dhe një i dërguar i Zotit, i cili e solli të vërtetën prej Tij. Dëshmon edhe se Parajsa dhe Ferri janë të vërteta dhe se Dita e Gjykimit do të vijë domosdo e pa dyshim dhe se në atë ditë, Zoti do t’u japë jetë të vdekurve.

Ajo që ka përmbledhur Imami në këtë paragraf janë doktrinat themelore, të cilat duhet t’i besojë çdo musliman dhe pa të cilat njeriu s’mund të cilësohet si ndjekës i Islamit. Mund të kuptohet qartë se sipas Imamit, pikërisht këto principe ishin në rrezik dhe po të vazhdonte kështu, mbase regjimi së shpejti nuk do t’i respektonte më as principet themelore të besimit. Në të vërtetë, motivi i vërtetë i kryengritjes së Imamit ishte mbrojtja e këtyre principeve, mbi të cilat mbështeteshin themelet shoqërore dhe fetare të Islamit.

Në vijim, Imami thotë:
Kjo lëvizje e imja nuk është për shkak të kokëfortësisë, nuk është për t’u rebeluar dhe nuk është për shkak të nxitjeve të Djallit. Nuk është puna e imja të krijoj trazira ose ta shtyp dikë.E vetmja gjë që më detyroi ta ndërmerrja këtë veprim është reformimi i ndjekësve të gjyshit tim, shkatërrimi i korrupsionit, urdhërimi i të mirës dhe ndalimi i të keqes, duke e ndjekur traditën e gjyshit tim të Dërguarit të Zotit dhe të babait tim Aliut.

Ky testament nuk është në stilin e zakonshëm formal. Në të, Imami përpiqet t’i qartësojë motivet e tija. Ai dëshironte t’u tregojë njerëzve se lëvizja e tij nuk ishte një lëvizje e zakonshme, e prirë nga emocionet njerëzore dhe nga dëshirat e kësaj bote. Ai thekson qartë se nuk është nisur për të krijuar trazira ose për t’u argëtuar. Ai thotë se nuk është ndjekës i rrugëve të shtypjes. Më pas, Imam Husejni shton se është nisur për t’i reformuar ndjekësit e gjyshit të tij. Këto fjalë tregojnë se në vitin 60 pas Hixhrit, shoqëria muslimane ishte ballë për ballë me një krizë të rrezikshme sociale dhe fetare, e cila nuk mund të tejkalohej pa një revolucion të ashpër dhe të përgjakshëm. Ky ishte një rrezik me të cilin mund të përballej vetëm një udhëheqës si Husejn ibn Aliu, pagabueshmëria e të cilit ishte dëshmuar nga Kur’ani i Shenjtë në “vargun e dëlirësisë” në kapitullin “Ahzab” të Kur’anit (33:33). Nuk ishte ky një rrezik që mund të parandalohej me fjalime dhe me këshilla.

Imam Husejni thotë më tej:
Nëse njerëzit i përgjigjen thirrjes sime dhe e pranojnë të vërtetën prej meje, atëherë bukur e mirë. Por nëse nuk përgjigjen, unë kam për të treguar durim dhe s’u trembem gjërave të pakëndshme, vështirësive e vuajtjeve.”

Duke thënë se do ta ruante durimin e tij, Imami nuk nënkuptonte se do të rrinte i heshtur dhe duarlidhur, për të vështruar se si Jezidi bënte ç’të kishte qejf. Përkundrazi, ai i përdori këto fjalë në kuptimin e mirëfilltë, në kuptimin që është i denjë për një Imam dhe që është themeli i besimit dhe i përshpirtshmërisë. Me fjalë të tjera, ai thoshte se edhe sikur të mbetej vetëm, ai do ta ndiqte këtë rrugë, derisa Zoti të vendoste ndërmjet tij dhe atyre, ngase vetëm Ai është më i mirë i Gjykuesve.

Më në fund, ai i shkroi:
Im vëlla! Ky është amaneti im për ty. Unë nuk kërkoj ndihmë prej askujt tjetër veç Zotit. Prej Tij varem dhe tek Ai është kthimi im..

7. Shkaqet e kryengritjes së Imam Husejnit

Shënim i përkthyesit: Për një shpjegim më të hollësishëm të periudhave historike të përshkruara në këtë kapitull, lexuesi mund ta shohë pjesën e katërt të veprës “Ritregim i historisë së Islamit dhe muslimanëve”.

Nëse duam t’i kuptojmë shkaqet e kryengritjes së Imam Husejnit, do të duhet të kërkojmë në një periudhë që kthehet së paku tridhjetë vite para rastit të Qerbelasë, sepse rreth tridhjetë vite pas shpërnguljes së Profetit në Medine, kishin ndodhur shumë gjëra, të cilat e kishin bërë të pashmangshme një lëvizje të tillë.

Osman bin Affani nga fisi Umejje i sundoi muslimanët për rreth dymbëdhjetë vite si Kalifi i tretë i tyre. Historia flet qartë për formën që mori qeverisja islame dhe ndryshimet që i pësoi ajo në gjysmën e dytë të sundimit të Osmanit. Në thelb, qeverisja islame duhej që vetëm ta ruante ligjin dhe në lëmitë e tjera, t’i linte njerëzit të lirë në jetët e tyre, pa u vënë kufizime që nuk ishin të parashikuara me ligj. Në këtë periudhë, metoda islame mori një trajtë tjetër, në të cilën muslimanët ishin të lirë në të gjitha çështjet, por duhej domosdo të vepronin sipas interesave të sunduesve të tyre.

Duke e shfrytëzuar këtë gjendje, disa njerëz filluan të mblidhnin pasuri dhe prona nga thesari shtetëror i muslimanëve. Ishte pikërisht ky thesar, i cili në periudhën e Imam Aliut, do të ruhej me aq kujdes dhe përpikmëri. E njejta politikë kujdesi dhe përpikmërie ishte ndjekur edhe nga Kalifët që kishin qenë para Osmanit dhe madje edhe vetë Osmani, në pjesën e parë të Kalifatit të tij, e kishte ndjekur të njejtën politike të kujdesshme në shpenzime. Megjithatë, me kalimin e kohës, kjo pasuri, në vend që të shpenzohej për të mirën e përgjithshme të muslimanëve, ra në duart e disa njerëzve të caktuar. Pikërisht këto “të krisura” të krijuara tridhjetë vite më parë, ishin shkaqet që sollën deri në shpërthimin e kryengritjes së Imam Husejnit në vitin 60 pas Hixhrit, në formë të një revolucioni të përgjakshëm, i cili do të përfundonte me rënien e tij dëshmor dhe me gdhendjen e lavdisë së tij në përjetësi.

Mesudiu, në veprën e quajtur “Muruxhu’dh-Dheheb”, shkruan se në kohën e vdekjes së tij, Kalifi i tretë la pas 150 mijë dinarë të artë dhe një milionë dirhemë. Sipas të njejtit historian, kur Imam Aliu ra dëshmor, i biri Hasani u ngjit në foltore dhe shpalli: “Babai im s’ka lënë pas as ar dhe as argjend. Ka lënë vetëm 700 dirhemë. Edhe këto para janë ndara nga paga e tij, që të mund të paguante një shërbetor për shtëpinë.”

Më pas, Mesudiu shkruan: “Vlera e pronave të Kalifit të tretë në Vadi el-Kurra dhe në vende të tjera ishte rreth njëqind mijë dinarë të artë. Përveç kësaj, ai la pas edhe një numër të madh kuajsh dhe devesh.”

Në lidhje me Zubejrin, ai shkruan: “Përveç pallatit të tij të mirënjohur në Basra, ai ndërtoi edhe shumë shtëpi të tjera në Basra, në Kufe dhe në Aleksandri. Në kohën kur vdiq, ai kishte 50 mijë dinarë të artë, njëmijë kuaj dhe njëmijë robër e robëresha, bashkë me pronat e tija të ndryshme në disa qytete.”

Talha bin Ubejdullah ishte një tjeter shok (sahabe) i njohur i të Dërguarit të Zotit. Të ardhurat e tija ditore vetëm nga pronat që i kishte në Irak ishin rreth 1000 dinarë të artë. Në Siri, ai kishte prona akoma më të mëdha.

Edhe Abdurrahman bin Aufi ishte nga shokët e famshëm të Profetit. Ai kishte 100 kuaj, 1000 deve dhe 10,000 dele. Ngase kishte katër gra dhe ngase secila prej tyre kishte fëmijë, 1/8 e pasurisë së tij u takonte atyre si trashëgim. Kjo pjesë u nda ndërmjet katër grave të tija dhe secila e mori 1/32-ën e pasurisë. Vetëm kjo pjesë kishte një vlerë prej 84,000 dinarësh të artë.

Kur Zejd bin Thabiti vdiq, ai la pas një shumë aq të madhe prej ari dhe argjendi, sa copat e mëdha prej ari u thyen më sëpata për t’u ndarë ndërmjet pasardhësve të tij. Pjesa tjetër e pronave të tija ishte rreth 100,000 dinarë të artë.

Jala bin Umejje ishte personi që e financoi ushtrinë që do të luftonte kundër Aliut në betejën e Basrës. Kur vdiq, pasuria e tij ishte 500,000 dinarë të artë, përveç parave të dhëna borxh që shumë njerëz duhej akoma t’ia kthenin. Vlera e pronave të tija ishte rreth 300,000 dinarë.

Në vijim të këtyre të dhënave, vetë Mesudiu shkruan:
Gjatë Kalifatit të Umarit, nuk kishte një çrregullim të tillë financiar, sepse ai s’u kishte lejuar njerëzve që ta shfrytëzonin në këtë mënyrë pasurinë e muslimanëve. Të gjitha gjërat bëheshin në një mënyrë të qartë dhe të rreptë. Në një sistem të tillë të qeverisjes dhe të shpërndarjes së pasurisë, asnjë musliman nuk mund të pasurohej kaq shumë.”

Pas Osmanit, Kalifati kaloi në duart e Aliut. Detyra e vështirë me të cilën ai u përball dhe për hir të të cilës u bënë beteja, ishte pikërisht kontrollimi i këtyre personave me ndikim dhe moslejimi i plaçkitjes së thesarit shtetëror në një mënyrë të tillë. Aliu donte ta eliminonte lakminë dhe shprehitë e tjera të liga të shoqërisë arabe. Për katër vite e gjysëm të Kalifatit të tij, ai duhej të luftonte kundër këtyre njerëzve, të cilëve ua kishte ndaluar mbledhjen e tillë të pasurisë.

Ai shpesh thoshte: “S’ka mundësi që unë të jem në krye të punëve dhe kjo plaçkitje të vazhdojë kështu. Përkundrazi, unë do ta kthej prapa gjithçka që është dhënë ose që është marrë në mënyrë të palejuar nga thesari.” Pikërisht në këto përpjekje të tija, Aliu ra dëshmor.

8. Marrëveshja për paqe e Imam Hasanit

Pas Imam Aliut, Imam Hasani u zgjodh Kalif. Në këtë kohë, shoqëria muslimane kishte marrë një formë të çuditshme. Fuqia e muslimanëve ishte ndarë në dysh, thuase në mënyrë të barabartë dhe sikur Imam Hasanit të vazhdonte me luftën e tij kundër Muavijes, asnjëra nga palët nuk mund të priste fitore pa një gjakderdhje masive. Rezultati i një luftimi të tillë do të ishte katastrofal për muslimanët. Si pasojë, Imam Hasani u përball me një situatë, në të cilën s’i mbetej asnjë mundësi tjetër veçse të merrej vesh me Muavijen, për të parandaluar një gjakderdhje të tillë.

Po të vazhdonte me luftimet, situata do të kthehej në favor të Bizantit në dimensionin e jashtëm dhe në favor të khavarixhëve, në dimensionin brendaislam. Sikur këta 400 ose 500 mijë muslimanë ta sulmonin njëri-tjetrin atë ditë dhe lufta të vazhdonte, vetëm Zoti mund ta dijë se ç’rrezik do t’u kanosej muslimanëve nga Bizanti dhe ç’dimensionesh do të merrte rreziku i brendshëm prej khavarixhëve.

Si pasojë, Imam Hasani u tërhoq nga Kalifati, duke e mbrojtur kështu gjakun e muslimanëve dhe fuqinë e Islamit dhe duke parandaluar që armiqtë e jashtëm dhe të brendshëm ta shfrytëzonin situatën. Megjithatë, kjo s’do të thoshte kurrsesi se dorëzimi i Kalifatit do të thoshte njohje e Muavijes si Prijës i Besimtarëve.

Njëri nga kushtet e marrëveshjes së paqes ndërmjet Imam Hasanit dhe Muavijes ishte si vijon:
Hasan ibn Aliu bën paqe me kusht që të mos jetë i detyruar ta quaj “Prijës i Besimtarëve” Muavijen.
Kjo do të thoshte se ai nuk e njihte Muavijen si Kalif dhe si Prijës të Besimtarëve. Ata që mendojnë se duke u tërhequr nga Kalifati, Hasan ibn Aliu e njohu Kalifatin e Muavijes dhe u bë qytetar nën sundimin e tij, duhet ta kenë parasysh këtë rrëfim të vlefshëm nga Ibn Ethiri, i cili në mënyrë shumë të qartë e mohon këtë mendim:

Pasi Hasan ibn Aliu u tërhoq dhe Muavije u bë Kalif, Farva bin Nevfel Eshxhai, i cili ishte larguar nga khavarixhët bashkë me 500 vetë dhe kishte shkuar në qytetin Zur, tha: “Tani s’ka dyshim se duhet të luftojmë kundër Muavijes. Ngase Muavije ka ardhur në krye të punëve dhe është bërë Kalif, tani lufta duhet të drejtohet kundër tij.” Si pasojë, ata marshuan drejt Irakut dhe arritën deri në fushat e Kufes. Në ndërkohë, Imam Hasani ishte larguar nga Kufeja dhe ishte në rrugë drejt Medines. Kur Muavije kuptoi se khavarixhët ishin kryengritur, ai i shkroi një letër Imam Hasanit, mbase duke dashur ta përforconte marrëveshjen e tyre për paqe. Në të, ai shkroi: “Kam kuptuar se Ferva bin Nevfel Kharixhiu është duke lëvizur drejt Kufes bashkë me pesëqind vetë. Unë të urdhërojë që të shkosh për të luftuar kundër tij dhe ta ndalësh! Pasi ta kesh shkatërruar atë, mund të shkosh lirisht në Medine.”

Imam Hasani e mori letrën e Muavijes teksa ishte në Kadisije. Përgjigja e tij për Muavijen ishte: “O Muavije! Ti po e urdhëron Hasan ibn Aliun që të shkojë si një oficer i yti dhe të luftojë me khavarixhët kryengritës. Unë, Hasan ibn Aliu, jam tërhequr nga Kalifati për hir të interesit të muslimanëve, ndonse Kalifati ishte e drejta ime. Po të kisha patur dëshirë të luftojë me ndonjë nga njerëzit e Kibles (dmth. muslimanët), pa dallim se ç’grupi i takojnë, fillimisht do të luftoja kundër teje.”

Pas vrasjes së Imam Hasanit, Imam Husejni nuk u kryengrit kundër Muavijes gjatë dhjetë viteve të fundit të sundimit të tij (49-60 pas Hixhrit) dhe nuk e ndërmori kundër tij asnjërën nga gjërat që u ndje i detyruar t’i ndërmarrë kundër sundimit të Jezidit. Megjithatë, ai vazhdimisht e kritikoi Muavijen dhe e mohoi legjitimitetin e Kalifatit të tij, njësoj siç kishte bërë më parë edhe i vëllai Hasani.
Pas vrasjes të të vëllait, Imam Husejni ia shkroi Muavijes një letër, të cilën Ibn Kutejbe e përcjell kështu:

“O Muavije! A nuk je ti i njejti njeri që e vrau në mënyrë të paligjshme Huxhr bin Adiun bashkë me miqtë e tij? Ata ishin njerëz që e dënonin mohimin, e urdhëronin të mirën dhe e ndalnin të ligën. Ti i vrave në mënyrë të ashpër, pasi u kishe dhënë siguri dhe u kishe bërë premtime të ndryshme. Duke e bërë këtë, ti u rebelove kundër Zotit dhe e konsiderove të pavlerë premtimin. A nuk e vrave edhe Amr bin Humuk Khuzaiun, i cili ishte një shok i njohur i të Dërguarit? Ai ishte një njeri me fytyrë të zbehur e me trup të dobësuar nga adhurimet e shumta. Edhe atë e vrave ndonse i premtove siguri. Sikur t’ua jepje këto premtime drerëve në shkretëtirë, edhe ata do të vinin tek ti pa dyshuar.

A nuk je ti që Zijadin, babai i të cilit s’dihej, ia mveshe babait tënd Ebu Sufjanit dhe fillove ta quash Zijad ibn Ebu Sufjan, duke supozuar se ai ishte në të vërtetë djali i Ebu Sufjanit?Gjithë këtë e bëre ndonse e di mirë se i Dërguari ka thënë: “Fëmija i takon atij, në shtratin e të cilit është lindur. Gruaja që lind martohet me të dhe ai që bën imoralitet duhet të mbytet me gurë.” Më pas e ke emëruar Zijadin si sundues të muslimanëve, që t’i vrasë ata, t’ua presë duart e këmbët dhe t’i varë në pemë palmesh. Lëvdatat i takojnë Zotit!
O Muavije! Më dukesh sikur s’ke lidhje me shoqërinë muslimane dhe se muslimanët s’kanë kurrfarë lidhjeje me ty. Kije droje Zotin dhe Ditën e Gjykimit, sepse Zoti ka një libër në të cilin gjithçka është e shënuar, qoftë e vogël ose e madhe, e mirë ose e ligë. Duhet të mbash mend se Zoti nuk i harron veprat tuaja. Ti po i vret muslimanët veç duke u mbështetur në akuza të rreme dhe në dyshime. Pastaj e bën sundues të muslimanëve një djalosh që pi verë dhe luan me qentë.

O Muavije! Shoh se e ke shkatërruar veten tënde, e ke prishur besimin tënd dhe e ke lënë të pashpresë ummetin musliman.”

Kjo ishte mënyra në të cilën Imam Hasani dhe Imam Husejni, dy nipërit e të Dërguarit të Zotit, iu drejtuan Muavije ibn Ebu Sufjanit dhe i kërkuan të ishte i përgjegjshëm.

9. Kush ishte Jezidi?

Për të kuptuar se sa të sakta ishin mendimet e Imam Husejnit në lidhje me Jezidin, mjafton të shihen komentet vijuese të Mesudiut:
Jezidi ishte një kërkues i qejfit. Ishte një njeri që ruante kafshë për gjueti. Ai i kishte qentë, majmunët dhe panterët e tij. Gjithnjë organizonte ahengje ku pihej verë. Një ditë, pas vrasjes së Imam Husejnit, teksa ishte në një aheng të tillë dhe Ibn Zijadi i rrinte ulur në të djathtë, Jezidi iu kthye sakiut dhe i recitoi vargjet në vijim:

Më jep një gotë verë që kockat të më ngopen!
Dhe një tjetër Ibn Zijadit
atij burri të besueshëm që ma bëri të fortë pozitën
dhe themelin e sundimit tim!

Ajo që nënkupton Jezidi është se duke e vrarë Imam Husejnin, Ibn Zijadi i kishte forcuar themelet e Kalifatit të tij.

Në vijim, Mesudiu shkruan për padrejtësitë dhe shtypjet e Jezidi dhe thotë “Në shoqërinë muslimane, Jezidi ishte si një Faraon përballë popullit të tij.” Më pas, Mesudiu vazhdon: “Por kjo nuk është e saktë, sepse Faraoni ishte më i drejtë me njerëzit e tij sesa Jezidi... Padrejtësia dhe veset e Jezidit u infiltruan edhe tek ummeti musliman.”

Mëkatet e kryera prej tij filluan të kryheshin edhe prej të afërmve të tij, të cilët vetëm sa e imitonin. Gjatë Kalifatit të tij, muzika u përhap jashtë mase në Mekke dhe në Medine dhe të gjitha mjetet e argëtimit filluan të përdoreshin gjithandej. Njerëzit filluan të pinin verë haptazi.

Është shumë habitesë që njeriu, i cili pretendonte se ishte pasardhësi i Profetit dhe që e mbante pozitën e Kalifit, mbante një majmun me vete, të cilin e quante Ebu Kajs. Jezidi e sillte atë në ahengjet e tija dhe para tij shtronte një tavolinë. Të njejtin majmun e hipte mbi një gomar dhe e çonte për të marrë pjesë në gara me kuaj. Një ditë, Ebu Kajsi e fitoi garën. Majmunin e veshi me rroba të mëndafshta me ngjyrë të kuqe dhe i vuri edhe një kapelë në kokë.

Pikërisht këtë nënkuptonte Imam Husejni në letrën që ia shkroi Muavijes në lidhje me Jezidin. Edhe përkundër kësaj, ky njeri do të bëhej Kalif i muslimanëve dhe do t’i bënte shtypje Imam Husejnit për ta njohur atë si pasardhës legjitim të të gjyshit, të Dërguarit të Zotit.

10. Përse Imam Husejni nuk e njohu Jezidin si Kalif?

Tani të shohim përse Imam Husejni nuk pranoi t’i bindej Jezidit dhe në vend të kësaj, pranoi ta jepte jetën e tij.
Disa autorë kanë dhënë përgjigje shumë të gabuara dhe të palogjikshme për këtë pyetje. Ata thonë se Imami e dinte se do të vritej, pavarësisht në do t’i shprehte besnikëri Jezidit ose jo. Ai e dinte se fisi Umejje nuk do ta linte gjallë. Sipas tyre, Imami preferoi të vdiste në mënyrë të ndershme dhe ta jepte jetën për hir të Zotit.

Por kjo përgjigje është tejet sipërfaqësore dhe e pamjaftueshme. Martirizimi i Imam Husejnit është më tepër se një lëvizje që filloi në një gjendje, në të cilën ai e dinte se do të vritej domosdo dhe filloi të thoshte me vete: “Tani që do të vritem, së paku le të vdes me nder dhe të bëhem dëshmor në rrugën e Islamit.”

Gjendja nuk ishte aspak e tillë. Për ta kuptuar këtë, duhet të analizohen me kujdes kushtet që mbretëronin asokohe në shoqërinë muslimane dhe njëkohësisht të hulumtohen me kujdes fjalimet e vetë Imamit.

Duke i patur parasysh zhvillimit e tridhjetë viteve para ngjarjes së Qerbelasë, Imam Husejni erdhi në përfundimin e saktë se në atë kohë, domethënë në vitin 60 pas Hixhrit, shoqëria muslimane kishte devijuar aq shumë, sa ky devijim s’mund të përmirësohej vetëm nëpërmjet fjalimeve, ligjëratave dhe shkrimeve. Sikur devijimi i njerëzve dhe i pozitës së Kalifatit të kishte qenë vetëm sipërfaqësor, s’ka dyshim se do të ishte e lehtë që ky gabim të reformohej dhe populli të rikthehej në rrugën e drejtë. Megjithatë, devijimi i arritur në vitin 60 pas Hixhrit ishte aq i madh dhe kritik, sa ndikonte në vetë themelin politik të shoqërisë muslimane.

Për më tepër, ky devijim ishte një devijim i përgjithshëm dhe nuk kufizohej vetëm tek disa individë, që të mund të reformohej me fjalime dhe me këshilla. Shthurrja ishte infiltruar në gjithë shoqërinë dhe nuk mjaftonin këto metoda për ta eliminuar atë. Andaj, Imam Husejni erdhi në përfundimin se një kryengritje e shpejtë dhe e ashpër do të sillte një përfundimtar vendimtar të punës së kryer nga Prijësi i Besimtarëve Aliu dhe nga Imam Hasani më parë. Pasojat e kushteve të krijuara nga umajjadët para çlirimit të Mekkes dhe më pas, duke u infiltruar në mesin e muslimanëve, nuk mund të eliminoheshin pa një qëndrim të sinqertë dhe të vendosur.

Është e vetëkuptueshme se askush s’mund të na shpjegojë arsyet e kryengritjes së tij, më mirë se vetë Imam Husejni. Andaj, sugjerojmë që tani t’i hulumtojmë fjalimet e Imamit dhe ta kuptojmë nëpërmjet tyre arsyen e kryengritjes së tij, mënyrën se si ai filloi dhe ku e mbaroi atë.

Nëse shihen fjalimet dhe shkrimet e Imam Husejnit dhe në veçanti, nëse hulumtohen në rradhitjen e tyre kronologjike, duket se në fillim, ai nuk bëri një shpallje të hapur të lëvizjes së tij. Por teksa përparonte drejt qëllimit, ai ua shpalli njerëzve shpirtin e kësaj lëvizjeje dhe shkaqet e saj.

Duke filluar me testamentin që ia shkroi të vëllait Muhammed bin Hanefijjes dhe deri në fjalimin e fundit që e mbajti para Hur bin Jezid Rijahiut dhe shokëve të tij në ndalesën e quajtur Bejzah, Imam Husejni gradualisht ua zbuloi muslimanëve arsyen e sipërmarrjes së tij, duke ua bërë të qartë se nuk kishte patur zgjedhje tjetër. Ai ua bëri të qartë muslimanëve se sthurrja e madhe që ishte shfaqur fillimisht tek Kalifati Islam dhe më pas ishte përhapur tek të gjitha shtresat e shoqërisë, nuk mund të korigjohej pa një kryengritje të mirëfilltë, pa sakrificë dhe pa e dhënë jetën.

Kur guvernatori i Medines i bëri shtypje Imamit që t’ia shprehte besnikërinë Jezidit, Imami e vizitoi varrin e të Dërguarit të Zotit dy net me rradhë dhe atje fali namaz. Gjatë natës së dytë, ai e vizitoi varrin, fali namaz pranë tij dhe më pas tha: “O Zot i Madhëruar! Ky është varri i Profetit tënd dhe unë jam djali i vajzës së tij. Zoti im! Ti e di se në ç’vështirësi ndodhem.”
Disa mund t’i komentojnë këto fjalë duke thënë se gjendja e vështirë e Imamit buronte nga fakti se armiqtë donin ta vrisnin dhe se nuk kishte dallim në do të dorëzohej ose jo.

Megjithatë, nuk mund të pritet nga një musliman që nga fjalët e Imamit të kuptojë se ai thjesht është në rrezik nga vdekja, se nuk mund t’i shpëtojë rrezikut, se nuk mund të jetojë i qetë bashkë me familjen e tij dhe se pikërisht për këtë arsye vajtonte para Zotit, duke i thënë Atij se ishte djali i vajzës së Profetit. Ky është një interpretim i çuditshëm. A nuk vra edhe i Dërguari duke u helmuar? A nuk kishin rënë dëshmorë Imam Aliu dhe Imam Hasani para tij? Atëherë përse duhet të qante Imam Husejni përballë kësaj? Edhe ata muslimanë që vetëm disa vite, disa muaj ose disa ditë ishin edukuar nga i Dërguari i Zotit nuk kishin shfaqur frikë para vdekjese, ndonse më parë kishin qenë idhujtarë dhe politeistë. Përkundrazi, duke dalë nga shtëpia e tyre ata luteshin që të mos ktheheshin gjallë dhe të mund të bekoheshin me kurorën e dëshmorit. Si mund të ndodhë që nipi i të Dërguarit të Zotit, vetë shpirtit të Islamit dhe pasardhësi i dy prindërve si Aliu dhe Fatimeja të ketë frikë nga vdekja dhe t’i kërkojë Zotit që ta mbrojë dhe t’ia shpëtojë jetën?

Amr bin Xhumuh ishte një musliman dhe banor i Medines, i cili më parë kishte qenë idhujtar dhe mbrojtës i tempullit të qytetit. Për një kohë të gjatë, ai mbeti i vendosur në adhurimin e idhujve, ndonse Islami tashmë ishte përhapur në Medine. Ai gjithnjë vazhdonte të përulej para një idhulli që e ruante në shtëpi. Disa net me rradhë, një i ri i familjes Beni Selma ia vodhi idhullin dhe e hodhi në një pus ose në një vend të përbaltur në Medine. Në mëngjes, Amri plak dilte në kërkim të idhullit të tij, e nxirrte nga balta, e lante, e parfumoste dhe qëndronte para tij plot respekt, duke i kërkuar falje dhe duke i thënë: “Po ta dija se kush ta bën këtë, do ta shihja atë. Por duhet të më besosh se nuk e njoh atë njeri dhe për këtë, meritoj të më falësh.”

I riu i fisit Beni Selma nuk hoqi dorë nga kjo praktikë, derisa më në fund Amri u “zgjua”. Një ditë, ai e gjeti idhullin e tij në një pus, të lidhur me trupin e një qeni të ngordhur. Amri e pa këtë dhe tha: “Po të ishe vërtet perëndi, ti s’do të rrije në një pus bashkë me një qen të ngordhur.” Më pas u kthye në shtëpi, hoqi dorë nga adhurimi i idhujve dhe me shumë gjasa, që atë ditë e pranoi Islamin.

Ky njeri kishte qenë idhujtar për një kohë të gjatë. Por kur u bë musliman, Islami e lartësoi shpirtin e tij aq shumë, sa pas një viti ose dy, ai kishte arritur një nivel mjaft të lartë të vetëdijes islame sa të merrte pjesë në betejën e Uhudit. Të gjithë bijtë e tij ishin tashmë në ushtrinë e Uhudit dhe bashkë me familjarët e tjerë, përpiqeshin ta bindnin që të mos merrte pjesë në luftë duke i thënë: “Ti je një njeri i plakur dhe i dobët. Ke tashmë katër djem që do ta shoqërojnë të Dërguarin e Zotit. Andaj, ti rri më mirë në shtëpi dhe mos e hidh veten në rrezik!” Amri u zemërua jashtë mase me këto fjalë të tyre. Më pas, shkoi tek i Dërguari i Zotit dhe i tha: “O i Dërguar! Mos më largo nga Parajsa! Unë dua të hapëroj drejt saj me këtë këmbë të lënduar timen.” Teksa po dilte nga shtëpi e tij, ai i ngriti duart drejt qiejve dhe u lut: “O Zot! Më mundëso të vritem në këtë rrugë dhe të bëhem dëshmor! Mos lejo që të kthehem nga ky rrugëtim pa arritur të vdes si dëshmor!”

Pika që duam të theksojmë këtu është se edhe një musliman, i cili gjithë jetën e tij para Islamit kishte adhuruar idhuj dhe e kishte pranuar Islamin pas shtypjeve nga një i ri i fisit të tij, ishte ngritur aq shumë shpirtërisht sa i dukej një gjë fatkeqe të kthehej nga beteja i gjallë dhe i lutej Zotit që të vdiste në betejë. Si mund atëherë të besojmë se Imam Husejni, i cili ishte vetë mishërimi i fisnikërisë dhe i virtytit, si një pasardhës i të Dërguarit të Zotit dhe si Prijës i Besimtarëve, është ankuar nga rreziku i vdekjes, duke i kërkuar ndihmë pranë varrit të të Dërguarit të Zotit?

Ky nuk ishte qëndrimi i Husejnit dhe ky nuk ishte kuptimi i fjalisë “Ti e di në ç’vështirësi ndodhem...” Interpretimi i tillë i kësaj fjalie vetëm e degradon lëvizjen e tij të përjetshme dhe e bën të duket sipërfaqësore. Në lutjen e tij, Imami thotë se gjendet në vështirësi. Këtu, fjala “vështirësi” nënkupton gjërat që Imami i ka theksuar qartë në fjalimet, në letrat dhe në bisedat e tija. Këto vështirësi ishin vetë gjendja e atëhershme shoqërisë muslimane, me të gjithë devijimet e saja. Në këtë rast, Imam Husejni, duke e analizuar gjendjen e tokës së Islamit dhe mënyrën e sundimit të umajjadëve, arrin në përfundimin se shoqëria nuk mund të shpëtonte nga ky devijim veçse me një vetësakrifikim dhe një revolucion të vërtetë.

Më pas, Imami thotë: “O Zot! Ti e di se unë i dua veprat e mira dhe i urrej të ligat.” Në këtë fjali, Imami e përmend qëllimin e tij, ndonse jo aq qartë sa të mund ta kuptojnë njerëzit e rëndomtë.

Në vijim, thotë: “O Zot i Gjithëfuqishëm! Ty të lutem për hir të këtij varri dhe për hir të të zotit të këtij varri! Ma trego rrugën, me të cilën edhe Ti do të jesh i kënaqur me mua edhe i Dërguari Yt!”

11. Shkaqet kryesore të kryengritjes së Imam Husejnit

Për ta shprehur qëllimin e misionit të tij dhe për t’ua qartësuar njerëzve këtë gjë, Imami i përdori fjalët në vijim:
Unë do t’ua urdhëroj njerëzve të mirën dhe do ta ndal të ligën...

Mbase pjesa më e madhe e njerëzve që i dëgjuan këto fjalë mendonin se Imami do të shkonte në Kufe dhe do t’i këshillonte zejtarët ose tregtarët e Kufes që të mos mashtronin dhe të ishin të drejtë në punën e tyre. Ata mbase mendonin se ai do të shkonte në Kufe për t’i këshilluar njerëzit që të ishin të kujdesshëm me namazin dhe të shkonin në haxh po të mundeshin. Sipas shumicës, kjo do të ishte ta urdhërosh të mirën dhe ta ndalësh të keqen.

Por qëllimi i Imamit ishte shumë më i lartë se kaq. Ndonse gjërat e përmendura më sipër janë të nevojshme dhe jetike, e njejta mund të bëhej edhe nga dijetarët që ishin në Kufe dhe për këtë gjë, nuk ishte e nevojshme që Imami të shkonte deri atje. Në të vërtetë, Imam Husejni kishte për qëllim të bënte një gjë, të cilën s’mund ta bënte askush tjetër veç tij. Në kushtet që mbretëronin asokohe, ai ishte njeriu i vetëm që mund të bënte një veprim, freskia e të cilit nuk do të venitej me kalimin e kohës dhe i cili s’do të humbej në faqet e historisë së Islamit.

Përmbajtja:

1. Regjimi i Muavijes

Ali ibn Husejn Mesudiu, njëri nga historianët dhe gjeografët më të mëdhenj muslimanë të shekullit të katërt, në librin e tij “Muruxhu’dh-Dheheb”, shkruan:

2. Sundimi i Jezidit

“E kam përshtypjen se Muavijeja ka vdekur dhe se arsyeja e kësaj thirrjeje të pakohë, është që ne t’i bindemi Jezidit për besnikëri.”

Imam Husejni mblodhi një grup nga njerëzit e tij dhe u kërkoi të armatoseshin. Ai u tha:

Imami shkoi për t’u takuar me Velidin dhe pa se edhe Mervani ishte atje. Velidi e informoi për vdekjen e Muavijes dhe ia përcolli urdhrin e Jezidit. Imam Husejni u përgjigj:

Me ta dëgjuar këtë, Imami u ngrit në këmbë dhe tha:

“O i poshtër! Mos vallë ti mund të më vrasësh ose Velidi? Betohem në Zotin se thua veç gënjeshtra dhe je mëkatar!” 1

Pas kësaj, Imami u ngrit dhe shkoi në shtëpinë e tij bashkë me njerëzit që e kishin shoqëruar. Mervani i tha Velidit:

Dhe u largua nga qyteti, plot kujdes dhe frikë, duke thënë: “Zoti im! Më mbro kundër mizorëve!” (Kur’an 28:21)

Dhe kur u nis drejt Midianit, ai tha: “Mbase Zoti im ka për të ma treguar rrugën e drejtë.” (Kur’an 28:22)

Përkrahësit e zgjedhur të Imam Aliut në Kufe u mblodhën në shtëpinë e Sulejman bin Surd Khuzaiut dhe e falënderuan Zotin për vdekjen e Muavijes. Sulejman bin Surdi më pas u tha:

Me emrin e Zotit, Bamirës dhe Mëshirues!

3. Letrat e banorëve të Kufes për Imam Husejnin

Me emrin e Zotit, Bamirës dhe Mëshirues!

Letrat e drejtuara Imamit u mblodhën në Mekke, bashkë me lajmëtarët e popullit të Kufes. Imam Husejni ua dërgoi përgjigjen në vijim:

4. Shkuarja e Muslim ibn Akilit në Kufe

“Ti duhet të shkosh në Kufe, ta ndjekësh Muslimin, ta zësh rob, ta vrasësh ose ta përzësh.”

Mos e shkatërroni jetën tuaj me duart tuaja! (Kur’an 2:195)

Zoti e di se kush është me të vërtetën dhe kush gënjen... (Kur’an 29:3)

5. Vrasja e Muslim ibn Akilit

A nuk i kemi dhënë dy sy, një gjuhë dhe dy buzë? A s’ia kemi treguar atij rrugën e të mirës dhe të ligës? (Kur’an 90:8-10)

6. Muhammed ibn Hanefijje

Me emrin e Zotit, Bamirës dhe Mëshirues

Më në fund, ai i shkroi:
Im vëlla! Ky është amaneti im për ty. Unë nuk kërkoj ndihmë prej askujt tjetër veç Zotit. Prej Tij varem dhe tek Ai është kthimi im..

7. Shkaqet e kryengritjes së Imam Husejnit

8. Marrëveshja për paqe e Imam Hasanit

O Muavije! Shoh se e ke shkatërruar veten tënde, e ke prishur besimin tënd dhe e ke lënë të pashpresë ummetin musliman.”

Kjo ishte mënyra në të cilën Imam Hasani dhe Imam Husejni, dy nipërit e të Dërguarit të Zotit, iu drejtuan Muavije ibn Ebu Sufjanit dhe i kërkuan të ishte i përgjegjshëm.

9. Kush ishte Jezidi?

Më jep një gotë verë që kockat të më ngopen!
Dhe një tjetër Ibn Zijadit
atij burri të besueshëm që ma bëri të fortë pozitën
dhe themelin e sundimit tim!

Ajo që nënkupton Jezidi është se duke e vrarë Imam Husejnin, Ibn Zijadi i kishte forcuar themelet e Kalifatit të tij.

10. Përse Imam Husejni nuk e njohu Jezidin si Kalif?

11. Shkaqet kryesore të kryengritjes së Imam Husejnit