Fragment i shkëputur nga vepra "Islami shiit" e Allame Muhammed Husejn Tabatabai
Përmbajtja
Imami i dymbëdhjetë
Një vështrim i përgjithshëm mbi rishfaqjen e Mehdiut
Një vështrim i veçantë mbi rishfaqjen e Mehdiut
Imami i dymbëdhjetë
Mehdiu (arabisht: "i udhëzuari") i premtuar, cili zakonisht përmendet me titujt e tij "Imami i kohës" (Imam-i Asr) dhe "I zoti i kohës" (Sahib’uz-Zaman), është djali i Imamit të njëmbëdhjetë. Emri i tij është i njejtë me emrin e Profetit (paqja qoftë mbi të e mbi familjen e tij) dhe u lind në Samarra në vitin 256 (868 p.Krishtit), ku deri në vitin 260 (872 p.Krishtit) jetoi nën kujdesin e të atit, derisa ky i fundit u vra. Ai u mbajt i fshehur nga njerëzit dhe vetëm disa persona nga elita shiite patën mundësi ta takonin.
Pas vrasjes së babait të tij, ai u bë Imam dhe në përshtatshmëri me urdhrin e Zotit u tërhoq në "fshehje" (ghajbat). Që prej asaj dite, ai u shfaq vetëm përpara mëkëmbësve (naib) të tij por edhe kjo ishte në raste të veçanta. 1
Imami fillimisht e zgjodhi për mëkëmbës të vetin, Osman ibn Said Umariun, që ishte një ndjekës besnik i të atit dhe mik i besueshëm i tij. Nëpërmjet tij, Imami u përgjigjej pyetjeve të shiitëve. Pas Osmanit, djali i tij Muhammed ibn Osman Umariu u zgjodh si emisar i Imamit. Pas vdekjes së këtij të dytit, Ebu`l Kasim Husejn bin Ruh-i Navbahtiu e morri vendin e tij dhe pas vdekjes, u zëvendësua nga Muhammed Semuriu.
Disa ditë para vdekjes së Ali ibn Muhammed Semuriut në vitin 329 (939 p.Krishtit), erdhi fjalë nga Imami, që e lajmëronte atë se do të vdiste brenda gjashtë ditësh dhe se me këtë do të përfundonte periudha e mëkëmbësve të Imamit dhe do të fillonte koha e "fshehjes së madhe" (ghajbat el-kubra), që do të zgjaste deri në ditën kur Zoti t`i urdhëronte Imamit që të shfaqej hapur.2 Sipas kësaj, periudha e "fshehtësisë" u nda në dy pjesë: e para ishte "fshehja e vogël" (ghajbat-i sughra) që filloi në vitin 260 (872 p.Krishtit), përfundoi në vitin 329 (939 p.Krishtit) dhe që zgjati shtatëdhjetë vjet, kurse e dyta është "fshehja e madhe", e cila filloi në vitin 329 (939 p.Krishtit) dhe do të zgjasë aq sa të dojë Zoti. Në një hadith, mbi autenticitetin e të cilit nuk ka dyshim nga asnjë palë, Profeti (paqja qoftë mbi të e mbi familjen e tij) thotë: "Sikur botës t`i ketë mbetur edhe vetëm një ditë kohë, Zoti do ta zgjasë aq shumë atë, derisa të kthehet në të një njeri nga familja ime. Emri i tij do të jetë i njejtë me timin. Ai do ta mbushë botën me drejtësi dhe barazi, njësoj siç u mbush më parë me tirani dhe shtypje." 3
1: Biharu`l-Envar, vëll.51, fq.342 dhe 343-366; vepra "El-Ghajbe" e Muhammed bin Hasan Tusiut, botimi i dytë, fq.214-243; Isbatu`l-Hudat, vëll.6 dhe 7
2: Biharu`l-Envar, vëll.51, fq. 360-361; "El Ghajbe" nga Shejh Tusiu, fq.242
3: Fusulu`l-Muhimme, fq.271
Një vështrim i përgjithshëm mbi rishfaqjen e Mehdiut
Në diskutimin mbi profetësinë dhe imamatin u tha se, si rezultat i ligjit të udhëzimit të përgjithshëm, që mbisundon në tërë ekzistencën, njeriu është i pajisur me fuqinë e pranimit të shpalljes hyjnore nëpërmjet profetësisë. Gjë kjo, që e udhëzon atë drejt përsosurisë dhe mirëqenies së përgjithshme njerëzore. Është shumë e qartë se sikur kjo përsosuri dhe lumturi të ishin të pamundura për njeriun që posedon një dimension shoqëror, atëherë kjo fuqi e njeriut do të ishte e pakuptimtë. Por nuk ka pakuptimësi në krijimin e Zotit.
Me fjalë të tjera, që nga koha kur ka shkelur së pari në tokë, njeriu e ka pasur dëshirën për të jetuar një jetë sociale të mbushur me lumturi në kuptimin e vërtetë të fjalës dhe përherë është përpjekur për këtë. Sikur kjo dëshirë e tija të mos kishte një ekzistencë objektive, ajo nuk do të ishte e "gdhendur" në natyrën e brendshme të njeriut, në të njejtën mënyrë që nuk do të ekzistonte uria po të mos ekzistonte edhe ushqimi. Njësoj siç nuk do të ekzistonte etja po të mos ekzistonte uji, si dhe tërheqja mes dy gjinive, që s`do ekzistonte po të mos ekzistonte marrëdhënie mes tyre.
Nga kjo rrjedh domosdoshmëria e faktit se në të ardhmen do të ekzistojë një ditë, kur në shoqërinë njerëzore do të dominojë drejtësia dhe kur gjithkush do të jetojë në paqe dhe qetësi. Një ditë, kur çdo njeri do të jetë i virtytshëm dhe i përsosur. Nuk ka dyshim se një ndryshim i tillë do të arrihet me duart e njerëzve por me ndihmën e Zotit. Pikërisht udhëheqësi i një shoqërie të tillë dhe njëherit shpëtimtari i njerëzimit, në thëniet profetike është quajtur Mehdi.
Në fetë e ndryshme botërore si Hinduizmi, Budizmi, Judaizmi, Krishterimi, Zoroastrianizmi dhe Islami, ekziston besimi se do të vijë një njeri që do të jetë shpëtimtari i njerëzimit. Këto fe kanë folur kryesisht me optimizëm për ardhjen e tij, ndonëse është shumë e natyrshme se në mes tyre ka dallime të caktuara në lidhje me hollësitë e kësaj ngjarjeje. Thënia e Profetit (pqmtmpt), "Mehdiu është nga pasardhësit e mi", mbi të cilën të gjithë muslimanët pajtohen, i referohet kësaj të vërtete.
Një vështrim i veçantë mbi rishfaqjen e Mehdiut
Ka shumë thënie të Profetit (paqja qoftë mbi të e mbi familjen e tij) dhe të Imamëve të përcjellura në burimet sunnite dhe shiite në lidhje me rishfaqjen e Mehdiut. Në to flitet se ai vjen nga pasardhësit e Profetit dhe se me shfaqjen e tij, shoqëria njerëzore dhe jeta shpirtërore e njerëzve do t’i arrijnë kulmet e përsosurisë.1 Për më tepër, ka mjaft hadithe që flasin për atë se Mehdiu (paqja qoftë mbi të) është djali i Imamit të njëmbëdhjetë, Imam Hasan Askeriut2, i cili pas lindjes dhe pas një periudhe të gjatë "fshehjeje", do të rishfaqet dhe do ta mbushë botën me drejtësi, njësoj siç do të jetë e mbushur deri atëherë me padrejtësi dhe dhunë.
Kundërshtarët e shiizmit reagojnë ndaj këtij besimi duke thënë se sipas tij, Imami i Fshehur duhet tani të jetë rreth njëmijë e dyqind vjeç, që është e pamundur për një qenie njerëzore.
Mirëpo duhet pranuar se një kundërshtim i tillë themelohet në gjasat e pakta që kjo gjë të realizohet por jo domosdo në pamundësinë e saj. S`do mend se një jetë aq e gjatë është e pamundur. Mirëpo ata që do t`i studionin thëniet e Profetit dhe të Imamëve do të shihnin se ata e rrëfejnë këtë jetesë të Mehdiut si një mrekulli të Zotit. Mrekullitë nuk janë gjëra të pamundura dhe nuk mund të mohohen shkencërisht. Nuk mund të vërtetohet kurrë se faktorët dhe shkaqet që veprojnë në botë janë vetëm ata që ne arrijmë t`i shohim dhe se nuk mund të ekzistojnë shkaqe të tjera të panjohura për ne. Sipas kësaj, mund të ngjajë që mbi disa persona të caktuar të veprojnë faktorë të veçantë që do t`u mundësonin një jetesë prej disa mijë vjetësh. Për më tepër, mjekësia nuk ka hequr dorë akoma nga kërkimet dhe nga optimizmi i gjetjes së mënyrave për ta zgjatur jetën e njeriut. Më i çuditshëm nga të gjithë është reagimi i tillë i "njerëzve të librit" si të krishterët, çifutët dhe muslimanët, sepse të gjithë ata i pranojnë mrekullitë e profetëve që përshkruhen në librat e shenjtë.
Kundërshtarët e shiizmit gjithashtu reagojnë ndaj besimit shiit mbi Mehdiun duke thënë se shiizmi e konsideron Imamin të nevojshëm për t`i shpjeguar ligjet fetare dhe për t`i udhëzuar njerëzit. Të pranohet një situatë e tillë, ku Imami është "në fshehtësi", do të ishte mohim i vetë funksionit të Imamit, sepse një Imam i Fshehtë nuk do të ishte i dobishëm për njerëzit. Ata vazhdojnë duke thënë se sikur Zoti të dëshironte të dërgonte Imam, ai do ta krijonte atë në momentin e duhur dhe jo disa mijë vjet më parë.
Njerëzit që thonë diçka të tillë nuk e kanë të qartë kuptimin e vërtetë të Imamit, sepse në diskutimin mbi Imamatin u shpreh shumë qartë se detyrë e Imamit nuk është vetëm shpjegimi formal i shkencave islame dhe udhëheqësia e jashtme e popullit. Në të njejtën mënyrë që Imami i udhëheq njerëzit në përditshmërinë e tyre, ai e merr përsipër edhe udhëzimin shpirtëror të njerëzve. Është ai, i cili e drejton jetën shpirtërore të njeriut dhe e orienton brendësinë e veprave njerëzore drejt Zotit. Është më se e qartë se prania ose mungesa fizike e tij nuk është një pengesë për këtë. Imami i mbikqyr së brendshmi njerëzit dhe është në lidhje me shpirtrat e njerëzve ndonëse nuk mund të shihet me sy. Ekzistenca e tij është e domosdoshme ndonëse mund të mos ketë ardhur akoma koha për rishfaqjen e tij fizike dhe për rindërtimin social që ai duhet ta sjellë.
1: Imam Bakiri (paqja qoftë mbi të) thotë: "Kur të rishfaqet Kaimi ynë, Zoti e vendos dorën e Tij mbi kokën e njerëzve. Në këtë mënyrë ua mbledh mendjen dhe ata bëhen të mprehtë (në të kuptuar)." ( Biharu`l-Envar, vëll.52, fq.328 dhe 336.) ]
Imam Sadiku (paqja qoftë mbi të) ka thënë: "Dituria ka njëzet e shtatë shkronja. Ajo që kanë sjellë të gjithë profetët s`është më shumë se dy shkronja, ndaj edhe njerëzimi nuk ka parë më shumë se këto dy shkronja deri më sot. Kur të rishfaqet Kaimi që është nga ne, ai do t`i shpallë edhe njëzet e pesë shkronjat e tjera, që do t`i bashkojë me dy të mëparshmet e më në fund, do t`ia shpallë hapur të njëzet e shtatat. (Biharu`l-Envar, vëll.52, fq. 336)
2: Imam Ali ibn Musa Rida (paqja qoftë mbi të) ka thënë: "Imami pas meje është im bir, Muhammedi, pas tij është djali i tij, Aliu, pas Aliut, i biri Hasani dhe pas Hasanit, djali i tij "Huxhxhet al-Kaimi" (Mehdiu), që do të pritet në "fshehtësinë" e tij dhe që do të ndiqet kur të shfaqet. Sikur t`i mbetet botës edhe një ditë e vetme, Zoti e zgjat aq shumë atë ditë, derisa ai të rishfaqet dhe ta mbushë botën me drejtësi njësoj siç u mbush me mizori më parë. Por kur? Sa për lajmin e "kohës", im at më ka thënë, duke përcjellur nga babai i tij, i cili e dëgjoi nga babai i tij, që e pat dëgjuar nga të parët, të cilët e patën dëgjuar nga Aliu (pqmt) se një ditë Profeti (pqmtmpt) u pyet se kur do të shfaqej Kaimi, që është nga gjaku i tij. Ai tha: "Puna e tij është si puna e kohës së Ringjalljes. Askush s`e di kohën e saj përveç Zotit. Kjo çështje është e rëndë për tokën e për qiejt kurse juve, do t`ju vijë krejt papritmas." (Biharu`l-Envar, vëll.51, fq.154).
Sakr ibn Abi Dulafi thotë: "E kam dëgjuar Abu Xhafer Muhammed ibn Ali er-Ridanë (paqja qoftë mbi të) të thotë: "Imami pas meje është djali im Aliu. Urdhri i tij është urdhri im, fjala e tij është fjala ime. Imami pas tij është djali i tij Hasani. Urdhri i tij është urdhri i babait të tij dhe fjala e tij është fjala e babait të tij." Pas këtyre fjalëve Imami qëndroi i heshtur. I thashë: "O biri i Profetit (pqmtmpt), kush do të jetë Imam pas Hasanit?" Imami, pasi vajtoi gjatë, tha: "Pas Hasanit, djali i tij është Imami i pritur dhe "ai që përkrahet nga e Vërteta" (al-kaim bi`l-hakk).( Biharu`l-Envar, vell.51m fq.158).
Musa ibn Xhafer Bagdadiu rrëfen se e ka dëgjuar Imam Ebu Muhammed Hasan ibn Ali el-Askeriun (paqja qoftë mbi të) të thotë: "Shoh se pas meje do të shfaqen ndarje në mesin tuaj në lidhje me Imamin pas meje. Ai që i pranon Imamët që erdhën pas të Dërguarit të Zotit (pqmtmpt) por e mohon tim bir, është njësoj si ai që i pranon të gjithë profetët por e mohon profetësinë e Muhammedit (pqmtmpt). Dhe ai që e mohon profetësinë e të Dërguarit (pqmtmpt) është njësoj sikur t`i mohojë të gjithë profetët e Zotit, sepse t`i bindet njeriu të fundit nga ne është njësoj si t`i bindet të parit dhe ta mohojë të fundmin është njësoj si ta mohojë të parin. Kini kujdes! Tim bir e pret një "fshehtësi", gjatë të cilës të gjithë njerëzit do të bien në dyshim përveç atyre që do t`i mbrojë Zoti" (Biharu`l-Envar, vëll.51, fq.160)