Libërthi “Imam Xhevadi (a.s) dhe trashëgimia e tij diturore” është botuar nga Sekretariati i Tyrbesë së Shenjtë të Kadhimejnit, në Bagdad, në vitin 1431 pas Hixhrit (viti 2010). Teksti në vijim është përkthimi në shqip i këtij libërthi, i cili bashkë me përkthimet në turqisht dhe gjermanisht, është një donacion i Librarisë Dielli për këtë tyrbe të shenjtë, ku janë të varrosur Imami i shtatë Musa el-Kadhimi dhe Imami i nëntë Muhammed el-Xhevadi (paqja qoftë mbi ta).

 

PËRMBAJTJA:

Parathënie
Hyrje
Qasja edukative e Imamit
Sjellja e individit kundrejt vëllezërve të tij besimtarë
Sjellja e individit kundrejt shoqërisë në tërësi
Përfundim 

 

Parathënie 

Shiitët Imamitë besojnë në Imamatin e Dymbëdhjetë Imamëve, të cilët i shohin si trashëgimtarë dhe pasardhës të Profetit (paqja qoftë mbi të e mbi familjen e tij).

Për dallim nga grupet e tjera muslimane, ata besojnë se Profeti, para vdekjes së tij, e emëroi secilin prej tyre me emër, duke theksuar se i pari prej tyre ishte Imam Aliu (paqja qoftë mbi të), paraardhësi i të gjithë Imamëve të tjerë. Ky besim i tyre përkrahet nga dëshmitë historike, qofshin nga burimet sunnite ose nga ato shiite.

Ky libërth hedh dritë mbi trashëgiminë e njërit prej Imamëve, atë të Muhammed ibn Ali el-Xhevad-it (paqja qoftë mbi të), që ishte Imami i nëntë dhe e mori përsipër këtë detyrë kur ishte vetëm nëntë vjeç.  Ky rast i pashembullt ishte një shkas habie, jo vetëm për armiqtë e Ehl-i Bejtit, por edhe për dashamirët e tyre. Sido që të jetë, është një fakt se të zgjedhurit në mesin e Ehl-i Bejtit, të rinj qofshin ose pleq, të gjithë i posedojnë cilësitë e njejta, të cilat i bëjnë të denjë për pozitën e Imamatit.

Cilësia e pjekurisë në moshë të re u has për herë të parë tek profeti Isa (paqja qoftë mbi të), i cili fliste me njerëzit teksa ishte akoma në djep, si një shenjë për ndërshmërinë e nënës së tij Merjemes (paqja qoftë mbi të). Kjo cilësi e njejtë iu dhurua edhe Imam Xhevadit (paqja qoftë mbi të), si një dëshmi për Imamatin e tij.

Për shkak të kësaj cilësie të pazakontë, ai u përball me shumë sfida për ta dëshmuar Imamatin e tij, veçanërisht kur Kalifi Abbasid Me’muni e ftoi të debatonte me kryegjykatësin e kohës. Ky debat historik mbaroi me një triumf bindës të Imam Xhevadit (paqja qoftë mbi të).

Imam Xhevadi (pqmt) u lind në Medine, më 10 Rexheb të vitit 195 pas Hixhrit, që përkon me 8 prillin e vitit 811, dhe vdiq më 29 Dhulkade të vitit 220 pas Hixhrit  (përafërsisht 24 tetor 835), kur ishte 25 vjeç. Imamati i tij zgjati 17 vjet.

Imam Xhevadi u helmua nga Kalifi Mu’tasim dhe u varros në varrezat e Kurejshit (sot Kadhimije), pranë gjyshit të tij Musa el-Kadhimit (paqja qoftë mbi të). 

 

Hyrje 

Me emrin e Zotit, Bamirës dhe Mëshirues!

Lëvdatat janë për Allahun, Zotin e të gjithë njerëzve, dhe paqja e selamet qofshin mbi Muhammedin dhe mbi familjen e tij të dëlirë!

Njëri nga përbërësit më të rëndësishëm që i krijon shoqëritë e civilizuara dhe që i vendos ato në mesin e shoqërive të përparuara të botës, të cilat e respektojnë njeriun dhe i japin vlerë atij, është, pa dyshim, ekzistenca e një sistemi të mirëfilltë, që është i mbrojtur nga gabimet dhe mangësitë. Përveç kësaj, duhet të ekzistojë një prijës që e udhëzon shoqërinë drejt përmbushjes dhe realizimit të sistemit në fjalë, duke qenë vetë shembull i i gjallë i sistemit, që fillimisht e jetëson tek vetja e tij, tek familja e tij dhe tek rrethi i tij, duke lëvizur dalngadalë drejt një qarku më të gjerë. Para se ta shpjegojmë rolin e Imam Xhevadit (a.s) në edukimin e shoqërisë, duhet të shpjegohen disa pika të tjera.

Është një fakt i gjithëpranuar se duhet të ekzistojë një sistem i ndjekur nga e gjithë shoqëria. Në histori kanë ekzistuar dy lloje sistemesh. Lloji i parë është sistemi legjislativ njerëzor, i cili është prodhimi i mendjes njerëzore dhe buron ose nga një njeri i vetëm ose nga një grup mendimtarësh. Në rastin e parë, sistemi korigjohet nga mendjet e njerëzve të tjerë që vijnë pas tij. Këto mendje do t’i korigjojnë pikat e dobëta dhe do t’i shtojnë rastet e paparashikuara nga mendja e krijuesit të sistemit. Në rastin e dytë, ky sistem mund të jetë prodhimi i një grupi intelektualësh, të cilët në mënyrë kolektive pajtohen të pranojnë një sistem të tillë, qoftë një ligj ose kod shoqëror. Kjo është qasja e parë kundrejt krijimit të sistemit shoqëror. Kjo qasje është materialiste për nga natyra dhe ka shumë mangësi. Disa prej tyre janë si vijon:

- Sado që të jetë e zhvilluar aftësia mendore e njeriut, ajo prapëseprapë nuk mund t’i arrijë rezultatet e dëshiruara, sepse mendja njerëzore nuk mund ta zbulojë të padukshmen dhe as ta dijë me siguri gjendjen e ardhshme të shoqërisë.

- Mendja njerëzore nuk mund të jetë e paanshme në rast të prirjeve personale ose të interesave private, madje përkundrazi, mbështetet pikërisht në këta dy faktorë. Kjo është e njohur për gjithkënd që ka njohuri mbi qytetërimin njerëzor. Në çdo rrëfim historik do të hasim domosdo në shumë raste ku në sistemet e krijuara nga dora njerëzore dominojnë interesat dhe dëshirat.

- Mendja njerëzore nuk është e aftë t’i rishikojë dhe vlerësojë të gjitha përvojat e njerëzimit, nga fillimi i krijimit deri në fund të universit. Si pasojë, mendja është e paaftë për të ditur se çfarë ka qenë gjëja më e dobishme për gjeneratat e kaluara dhe çfarë mund të jetë gjëja më e dobishme për të ardhmen, qoftë në aspektin shoqëror ose moral. Si pasojë, kurdoherë që të shfaqet një problem shoqëror ose një nevojë e caktuar, njeriu do t’i drejtohet kreativitetit të tij dhe shpikjes. Siç thuhet shpesh, nevoja është shkaku i çdo shpikjeje.

Këto ishin vetëm disa nga pasojat negative që burojnë nga sistemet materialiste shoqërore, të cilat krijohen pa u mbështetur në ndonjë ligj hyjnor. 

Sistemi i dytë, që është i ndryshëm nga i pari, është sistemi hyjnor, i cili i dërgohet njerëzimit për lumturinë dhe sigurinë e tij, si një mjet që çon drejt përsosurisë njerëzore dhe drejt adhurimit të Zotit, që është vetë lumturia e përjetshme. Kjo rrugë përbëhet nga ndjekja e profetëve dhe e pasardhësve të tyre, të cilët sjellin mësime dhe sigurojnë vazhdimësi të sistemit hyjnor.

Si rezultat i kësaj, shohim se roli më i rëndësishëm i Imam Xhevadit (paqja qoftë mbi të) ishte i ndërlidhur me krijimin e një shoqërie të pajisur me etikë dhe sjellje të mirë. Fjalët e tija ishin të përqëndruara në shpjegimin e rolit që shoqëria duhej ta merrte përsipër dhe ta ndiqte. Duke gjurmuar në trashëgiminë e këtij Imami madhështor, vërejmë se ai punoi për ta rrënjosur këtë mësim në shoqërinë islame dhe në veçanti në mesin e ndjekësve të tij.

 

Qasja edukative e Imamit 

Imam Xhevadi (paqja qoftë mbi të) u përqëndrua në dy aspekte të sjelljes shoqërore:

1. sjellja e individit kundrejt vëllezërve të tij besimtarë

2. sjellja e individit kundrejt shoqërisë në tërësi, pavarësisht fesë, shkollës së mendimit ose racës që i përkasin pjesëtarët e saj.

Në vijim do të hedhim një vështrim të shkurtër mbi këta dy aspekte dhe mbi disa thënie që përcillen prej tij. Në fund të kësaj do të kemi kuptuar një dimension shumë të rëndësishëm në lidhje me këtë Imam të madh, që punoi me mund për t’i përmbushur qëllimet e Sheriatit të sjellë nga stërgjyshi i tij Muhammedi (paqja qoftë mbi të e mbi familjen e tij) dhe për ta realizuar vullnetin e Zotit në shoqëritë njerëzore, duke përfshirë edhe arritjen e lumturisë në këtë botë dhe në tjetrën.

 

Aspekti i parë: sjellja e individit kundrejt vëllezërve të tij besimtarë

Sjellja e një besimtari duhet të jetë plotësisht islame dhe me prirje fetare. Por të qenit fetar përbëhet nga dy aspekte, prej të cilëve i pari ka të bëjë me marrëdhënien ndërmjet individit dhe Zotit, ku njeriu duhet të jetë një rob i sinqertë i Zotit, ndërsa aspekti tjetër ka të bëjë me marrëdhënien ndërmjet individit dhe shoqërisë në përgjithësi. Një besimtar i vërtetë, që i ngërthen në vete të dy këta aspekte të besimit, është një shembull i përsosur i bindjes ndaj urdhrave hyjnorë.

Sipas kësaj, një njeri nuk mund të jetë një besimtar i mirëfilltë pa i poseduar të dy këta aspekte, ngjashëm si një zog që s’mund të fluturojë me një krah të vetëm. Në të vërtetë, marrëdhënia ndërmjet besimtarit dhe shoqërisë së tij është një marrëdhënie që fillon me lidhjen ndërmjet dy besimtarëve. Kjo është kështu sepse besimtarët përherë e kanë përfaqësuar elitën dhe themelin e shoqërisë njerëzore. Krijimi i marrëdhënieve shoqërore dhe përhapja e sjelljes përplot mirëbesim në mesin e besimtarëve, i falin shoqërisë fuqi dhe lumturi, faktorë që konsiderohen vendimtarë për t’i stimuluar besimtarët që të bashkohen në shërbimin e Zotit të Madhëruar.

Imam Xhevadi (paqja qoftë mbi të) e përcolli këtë ide në fjalimet dhe në mësimet e tija. Në vijim do t’i përcjellim disa nga fjalët e tija, bashkë me shpjegimet përkatëse.

 

Hadithi i parë

Imam Xhevadi (paqja qoftë mbi të) ka thënë: Është respekt kur mikun e këshillon fshehurazi dhe fyerje kur e këshillon në sy të të tjerëve. 

 Në këtë thënie të çmueshme, Imami tregon fillimisht se të këshilluarit e vëllait tënd besimtar mund të jetë një gjë e detyrueshme në raste të caktuara, sepse përbën urdhërim të të mirës dhe pengim të të ligës. Në këtë thënie, ai e përcjell mënyrën e civilizuar të të këshilluarit, pa e ofenduar fare pranuesin e këshillës. Ky është një virtyt tejet pozitiv, të cilin duhet ta ketë çdo besimtar. Të këshilluarit e ndërsjellë do të ishte një metodë shumë efektive nëse praktikohej në mënyrën e duhur.

Imam Xhevadi vendos një themel për këtë sjellje etike dhe shoqërore, sipas të cilit nëse dikush dëshiron ta këshillojë të vëllain, ai duhet ta zgjedhë vendin dhe kohën e duhur për këtë gjë, sepse në të kundërt, rezultati mund të jetë më shumë negativ sesa pozitiv. Një shkak shumë i rëndësishëm i rezultatit negativ të një këshille është pikërisht kryerja e saj në sy të të tjerëve. Në këtë rast, personi ose do ta mohojë veprimin e vet të ligë, duke bërë që këshilla të shkojë dëm, ose do të nevrikoset, do ta kundërshtojë këshilluesin dhe madje do të fillojë ta sulmojë atë, duke folur para të tjerëve për aspektet negative të tij. Në këtë rast, këshilla do të kthehet në një gjë të ligë dhe përplot urrejtje, që nuk bën tjetër veçse shkakton fyerje të tjetrit.

Imam Xhevadi (paqja qoftë mbi të) thotë se këshilla duhet të bëhet në fshehtësi, sepse kështu do të ketë një ndikim të madh tek personi, i cili mbase ka për ta pranuar me shumë zell. Në rast të fshehtësisë, personi i këshilluar do të ndjejë se pas këshillës fshihet dashuria dhe merakosja për besimin e tij dhe për mirëqenien e tij në këtë botë dhe në tjetrën, e jo dëshira për ta fyer e poshtërsuar.

Në anën tjetër, në rastin e këshillimit ekzistojnë edhe disa aspekte që kanë të bëjnë me vetë këshilluesin. Ai duhet të jetë i kujdesshëm karshi motivimeve të brendshme vetjake, si për shembull dëshira për të fituar nam në mesin e njerëzve, që është ndër sëmundjet më serioze morale, të cilat mund ta “infektojnë” njeriun në mënyrë krejt të pavetëdijshme.  Ai që përpiqet të këshillojë në publik duhet të dijë se qëllimi i tij mund të jetë shenjë e një shpirti që dëshiron të ligën, më shumë sesa një motivim që buron nga besimi.

Ky rregull moral, i shpjeguar nga Imam Xhevadi (paqja qoftë mbi të), është ndër parimet më të rëndësishme të mirësjelljes, që mund të ketë shumë dobi dhe të krijojë një shoqëri me mekanizma vetëkontrolli përballë gabimeve dhe mëkateve.

 

Hadithi i dytë

Imam Xhevadi ka thënë: Kurrë mos u shoqëro me një zullumqar, sepse ai vepron si një shpatë e nxjerrë nga milli: ka pamje të mirë por pasoja të liga.

Miqësia ka një ndikim të madh mbi personalitetin njerëzor, aq sa disa psikologë kanë thënë se miqësia e përbën 60-70 % të faktorëve që e krijojnë personalitetin njerëzor. Çdo njeri i ka aktivitetet e tija personale me mjedisin e jashtëm, duke filluar nga çasti kur shkëputet nga prindërit e tij. Ai ndikohet nga të tjerët dhe ndikon mbi ta, aq sa njeriu mund të refuzojë gjithçka që ka pranuar nga prindërit dhe ta zëvendësojë atë me një sjellje krejtësisht të re, të cilën e fiton nga miqtë dhe nga shoqëria e tij.

Mësimet e Ehl-i Bejtit na kanë përcjellur gjithnjë se çështja e miqësisë është shumë e rëndësishme dhe përherë i kanë këshilluar ndjekësit e tyre që t’i zgjedhin me kujdes miqtë e tyre dhe t’i sprovojnë ata. Në të njejtën kohë, ata kanë paralajmëruar për miqtë e ligë dhe për pasojat që një shoqërim i tillë mund të ketë në përhapjen e të ligave.

Në mesin e Imamëve që e kanë theksuar këtë koncept, ishte edhe Imam Xhevadi (paqja qoftë mbi të), prej të cilit përcillet thënia e mësipërme. Në thënien e tij, ai ka shpjeguar se “zullumqar” është njeriu që i kryen të gjithë veprat imorale, duke i këshilluar besimtarët për të qëndruar larg shoqërimit me të tillët dhe ndjekjes së shembullit të tyre.

Shumë njerëz ndihen të dobët në shoqëritë ku jetojnë dhe shpesh kërkojnë burime fuqie, nëpërmjet të cilave mund t’i përmbushin nevojat e tyre. Një individ frikacak dhe pa vetëbesim zakonisht përpiqet t’i kompensojë këto mangësi të vetat duke u shoqëruar me njerëz zullumqarë, që i sheh si armë me të cilat mund të mbrohet kur të përballet vetë me padrejtësi dhe shtypje.

Në këtë thënie të Imam Xhevadit (paqja qoftë mbi të), e shohim krahasimin e një zullumqari me një shpatë shkëlqimtare, e cila përmendet në kontekstin e një të padituri. Kur shpata të përdoret gabimisht dhe pa kujdes, vetë mbajtësi do të lëndohet prej saj, duke marrë plagë që do të shërohen shumë ngadalë ose nuk do të shërohen kurrë. Një njeri që shoqërohet me një zullumqar, me qëllim që ky i fundit ta mbrojë nga të tjerët, vetëm sa do ta lëndojë dhe rrezikojë veten e tij edhe më shumë, sepse ky shoqërim ka për të krijuar plagë në shpirtin e tij dhe gjurmë në sjelljen dhe në veprimet e tija.

Në anën tjetër, ky hadith mund të interpretohet edhe ndryshe. Nëse besimtari shoqërohet me një besimtar të mirë dhe jo me një zullumqar, kjo ka për t’ia shtuar akoma më shumë fuqinë për t’u përballur me jetën, pa patur ndonjë ndikim negativ në sjelljen e tij. Për më tepër, një mik i mirë besimtar do të jetë përherë një përkujdesës i mirë, që mund ta paralajmërojë njeriun dhe kështu t’i parandalojë mëkatet dhe gabimet e tija. Me fjalë të tjera, një shoqërues i tillë do të ishte një përkrahje e fuqishme kundër një shpirti të ligë e plot vese.

 

Hadithi i tretë

Imam Xhevadi (paqja qoftë mbi të) ka thënë: Takimi me miq, qoftë edhe rrallë, e bën të lumtur njeriun dhe mundëson shkëmbim mendimesh.

Njeriu është një qenie shoqërore, e cila nuk mund të jetojë e izoluar. Zoti ka thënë:

O njerëz! Ne ju krijuam nga një burrë e një grua dhe ju ndamë në popuj e fise që të njiheshit ndërmjet veti. Vërtet më i miri në mesin tuaj është ai që ka më shumë droje para Zotit...(Kur’an 49:13) 

Ky varg i shenjtë kur’anor thotë se Zoti i krijoi njerëzit në popuj dhe fise të ndryshme, që ata të mund të njiheshin ndërmjet veti.  Siç thamë edhe në fillim të këtij hadithi, njeriu është një qenie sociale, e cila është e prirë për t’u bërë pjesë e një shoqërie, qoftë fis, një grup njerëzish ose një organizim tjetër çfarëdo, i kontrolluar nga ligjet e Zotit ose nga ligje të krijuara nga njeriu. Ajo që është me rëndësi është mënyra se si një besimtar mund t’i ruajë marrëdhëniet e tija shoqërore dhe të krijojë marrëdhënie të reja. Këtu, Imam Xhevadi (paqja qoftë mbi të) i thekson lidhjet e fuqishme ndërmjet besimtarëve, të cilët quhen vëllezër, duke u mbështetur në fjalën e vetë Zotit:

Besimtarët janë vëllezër të njëri-tjetrit. (Kur’an 49:10) 

Ky varg hyjnor dhe thënia e Imamit flasin për të njejtën gjë, gjegjësisht për faktin se besimtarët janë vëllezër, të cilët kur takohen, i japin njëri-tjetrit një ndjenjë lumturie, sigurie dhe paqeje. Për më tepër, takimet e tilla mund të ndihmojnë në organizimin e jetëve të tyre shoqërore, në tejkalimin e problemeve në punë, në përballjen me ndryshimet e papritura në jetë dhe në pakësimin e stresit të shkaktuar nga vështirësitë e jetës, nga dëshpërimi dhe nga monotonia, të cilat mund të bëjnë që njeriu të bjerrë viktimë e kurtheve të djallit.

Dobia e dytë e takimit me vëllezër besimtarë është se kjo gjë sjell një mundësi për të shkëmbyer përvoja, urtësi dhe dituri. Kjo është pika kryesore që ka shprehur Imam Xhevadi (paqja qoftë mbi të), i cili thekson se takimet e tilla janë shkas për pasurimin e mendjeve. Kur miqtë takohen ndërmjet veti, shumë pyetje dhe dilema të pazgjidhshme mund të gjejnë përgjigje. Takimi me miqtë i mundëson njeriut të përfitojë nga përvojat e mbledhura të të tjerëve, sepse besimtarët e mirëfilltë, nuk do të merreshin me fjalë të kota ose thashetheme. Përveç kësaj, një besimtar i vërtetë nuk flet shumë, siç thotë edhe Imam Aliu (paqja qoftë mbi të): Sa më shumë që flet, aq më shumë pengohesh dhe sa më shumë që pengohesh, aq më shumë gabon. Pastaj sa më shumë gabon, aq më tepër të rëndohet zemra.

Për fund, duhet të theksohet se takimi me miq është përherë i dobishëm dhe sjell shpërblime hyjnore, pavarësisht në bëhet shpesh ose rrallë. Kjo është ajo që theksohet edhe nga Imami me fjalët “qoftë edhe rrallë”. 

 

Hadithi i katërt

Imam Xhevadi (paqja qoftë mbi të) ka thënë: Mirëbërësi ka më shumë nevojë për mirësinë që bën, sesa njerëzit të cilëve ua bën këtë mirësi, sepse ai do ta ketë shpërblimin, nderin dhe namin e mirë. Vetë mirëbërësi është i pari që përfiton nga mirësia që bën. 

Në këtë thënie përmblidhen shumë mësime fisnike. Mes tyre:

- Kur njerëzit të bëjnë mirë për të tjerët, kjo mund të shkaktojë tek ata një ndjenjë krenarie dhe mburrjeje. Si pasojë, shpërblimi i veprës së kryer do të humbet dhe ajo vepër nuk do të ketë kurrfarë vlere. Përtej kësaj, kjo gjë mund ta çojë njeriun drejt mëkatit  dhe kështu, e mira do të bëhet një e ligë, siç thotë edhe Zoti:

Mos i zhvleftësoni bamirësitë tuaja duke i përmendur e duke i lënduar njerëzit, siç bëjnë ata që e shpenzojnë pasurinë e tyre veç sa për t’u dukur para njerëzve e që nuk besojnë as në Zotin e as në Ditën e Gjykimit. Shembulli i tyre është si shembulli i një shkëmbi me pak tokë përmbi, të cilin e lag shiu dhe e lë veç si një shkëmb të shkretë. Të tillët s’kanë kurrfarë dobie nga ajo që fitojnë. Zoti nuk i udhëzon ata që nuk besojnë. (Kur’an 2:264) 

Në këtë thënie të tij, Imami dëshiron të na paralajmërojë kundër këtij mashtrimi të djallit, që na bën të mburremi gjithnjë para njerëzve me të mirat që i kemi kryer. Ai thotë se përkundrazi, është mirëbërësi që ka nevojë për shpërblimin e asaj vepre të mirë. Kjo këshillë është shërimi më i mirë për atë që vuan nga krenaria dhe nga mburrja. 

- Një aspekt tjetër i çështjes është se kur njeriu bën ndonjë të mirë, ai ka më tepër nevojë për njerëzit, sesa njerëzit për të. Këta njerëz, të cilëve u bën mirë, janë mjeti i fitimit të shpërblimit të Zotit. Në këtë rast, secila palë ka nevojë për palën tjetër për të përfituar. Mirëbërësi ka nevojë për nevojtarin, që të mund ta fitojë shpërblimin e Zotit, ndërsa nevojtari ka nevojë për bamirësinë për t’i përmbushur nevojat e tija. Çdo njeri që bën mirësi ka të drejtë të ndjehet i lumtur dhe krenar për këtë, por nuk guxon t’i përçmojë njerëzit e tjerë dhe kështu ta humbë vlerën e veprës së tij. 

- Bamirësia është një mjet i fitimit të një nami të mirë, si në këtë botë ashtu edhe në tjetrën. Ky nam i mirë ka dobi të mëdha për njeriun, i cili falë tij do të kaplohet nga mëshira e Zotit. Për më tepër, pas vdekjes, kur të përkujtohet nga vëllezërit e tij besimtarë, do të fitojë edhe më shumë shpërblime dhe falje nga Zoti. Imam Xhaferi (paqja qoftë mbi të) thotë:

Kur një besimtar të vdesë dhe dyzet besimtarë të vijnë në varrimin e tij e të luten, duke thënë “O Zot i Gjithëfuqishëm! Ne s’dimë tjetër për të, veçse të mira. Dhe Ti e njeh atë më mirë se ne.” , Zoti thotë: “Unë e pranoj dëshminë tuaj dhe ia fal ato mëkate që vetëm Unë i di dhe ju nuk i dini.” [1]

Njeriu ka nevojë për këtë falje të Zotit dhe atë nuk mund ta fitojë veçse nëpërmjet bamirësisë ndaj të tjerëve. 

 

Hadithi i pestë

Imam Xhevadi (paqja qoftë mbi të) ka thënë: Bindja është adhurim. Ai që e dëgjon dikënd që flet për Zotin, është duke e adhuruar Zotin, ndërsa ai që e dëgjon dikë që flet për djallin, është duke e adhuruar djallin. 

Në këtë thënie, Imami shpreh se të dëgjuarit mund të jetë dy llojesh. Lloji i parë i të dëgjuarit është të dëgjuarit e zërit hyjnor, që flet për të gjitha çështjet që kanë të bëjnë me jetën e njeriut në këtë botë dhe në tjetrën.

Kur një njeri dëgjon fjalë në lidhje me shëndetin e tij trupor, ky zë e përfaqëson thirrjen e Zotit, sepse është Zoti që ia ka dhuruar njeriut trupin e tij. Duke u mbështetur në këtë besim, njeriu e ka detyrim ta ruajë trupin dhe të mos e dëmtojë:

...dhe mos i sillni shkatërrim vetes me duart tuaja...(Kur’an 2:195) 

Njeriu është plotësisht përgjegjës para Zotit për trupin e tij dhe do të japë llogari për çdo dëmtim të shktaktuar trupit në ndonjë mënyrë tjetër, përveç asaj që është e miratuar nga Zoti, siç është lufta e shenjtë për hir të Zotit dhe sipas udhëzimeve të një Imami të dëlirë.

Çdo gjë që ndërlidhet drejtpërdrejt ose tërthorazi me jetën e njeriut në këtë botë dhe në tjetrën, duhet të jetë në rrugë të Zotit.

Rruga e dytë përveç kësaj, është rruga e djallit, e cila karakterizohet nga ndjekja e të gjithë epsheve të ndaluara si muzika, përdorimi i fjalëve të ndyra ose vështrimi i pamjeve pornografike, gjëra që janë të përhapura mjaft në ditët tona.

Në këtë thënie, Imam Xhevadi (paqja qoftë mbi të)  vendos një princip që mund të jetë peshorja që do ta baraspeshojë jetën njerëzore. Është pikërisht kjo peshore që do ta alarmojë njeriun kurdoherë që të prishet baraspesha. Në këtë mjedis ka vetëm dy zëra të mundur: zëri i Zotit dhe zëri i djallit.

Prej kësaj mund të kuptojmë se kur një zë nuk flet për Zotin, ai është zëri i djallit. Në këtë mes nuk ka ndonjë palë të tretë, siç mund të  mendojnë disa. Imami bën një ndërlidhje shumë të rëndësishme ndërmjet bindjes dhe adhurimit. Ai që e ndjek zërin e Zotit, e adhuron Zotin, ndërsa ai që e ndjek zërin e djallit, e adhuron vetë djallin. Kur njeriu t’i dëgjojë të dy zërat, kjo do të ishte një lloj politeizmi, sepse ai e ndan adhurimin e Zotit me një “zot” tjetër. Në anën tjetër, kur të largohet nga Zoti dhe ta dëgjojë zërin e djallit, ai bëhet mohues:

A nuk ju urdhërova, o bij të Ademit, që të mos e adhuroni djallin, sepse ai është një armik i hapur i juaji? (Kur’an 36:60) 

Kjo është norma e vendosur nga Imam Xhevadi (paqja qoftë mbi të) dhe duhet të kihet parasysh, veçanërisht në këtë kohë kur ekziston një luftë kulturore dhe intelektuale kundër Islamit, kundër fesë në përgjithësi dhe kundër dashurisë dhe ndjekjes së Ehl-i Bejtit. 

 

Aspekti i dytë: sjellja e individit kundrejt shoqërisë në tërësi, pavarësisht fesë, shkollës së mendimit ose racës së pjesëtarëve të saj 

Në këtë pjesë do të përqëndrohemi tek këshillat e Imamit në lidhje me pyetjen se si duhet të sillet besimtari me shoqërinë në përgjithësi dhe si t’i trajtojë pjesëtarët e saj, pa bërë diskriminime mes tyre. Ky aspekt është tejet i rëndësishëm për të siguruar një jetesë të sigurt shoqërore. Është tejet e qartë se në këtë drejtim, Imam Xhevadi (paqja qoftë mbi të) vetëm sa e ndiqte të njejtën mënyrë veprimi si paraardhësit e tij të dëlirë, të cilët gjithnjë e konsideronin mirëqenien e të gjithë njerëzimit. Prandaj edhe të krishterët dhe çifutët mundën të jetonin në qytetin e Profetit (paqja qoftë mbi të e mbi familjen e tij), ndonëse nuk e besonin porosinë e tij. Ata jetuan në paqe, duke i gëzuar të drejtat e tyre dhe duke i kryer detyrimet kundrejt shoqërisë, pavarësisht bindjeve, racës së tyre ose fesë që ndiqnin. Edhe këto fjalë të Imamit janë përqëndruar tek aspektet e ndryshme të jetës civile dhe i kanë përmendur rregullat e kësaj jetese.

Në vijim do t’i përmendim disa nga këto: 

Hadithi i parë

Imam Xhevadi (paqja qoftë mbi të) ka thënë: Ai që është dëshmitar i një ngjarjeje, me të cilën nuk pajtohet, konsiderohet si të mos ketë qenë i pranishëm, ndërsa ai që pajtohet me një ngjarje që ndodh larg tij, është sikur të jetë i pranishëm në atë ndodhi. 

Në këtë thënie të çmueshme mund të vërejme se Imami ka theksuar një çështje shumë të rëndësishme në shoqëri, gjegjësisht faktin se pjesëmarrja ose mospjesëmarrja në një mendim, besim ose vepër arrihet fillimisht dhe para se të gjithash, nëpërmjet pajtimit ose mospajtimit me të, pavarësisht afërsisë ose largësisë fizike. Me fjalë të tjera, njeriu është përgjegjës për çdo gjë, për të cilën shpreh pajtim ose mospajtim, edhe sikur të mos i takojë asaj rryme të caktuar ideologjike ose të mos jetë i pranishëm.

Kjo thënie nuk është tjetër veçse kuptimi i thënies së famshme të Profetit (paqja qoftë mbi të e mbi familjen e tij), ku ai shprehet si vijon: Ai që e pëlqen një grup njerëzish, konsiderohet një prej tyre dhe ai që i miraton veprimet e një grupi të caktuar, do të quhet se ka marrë pjesë në to. Duke u mbështetur në këtë thënie të Imamit, duhet të theksojmë edhe njëherë se njeriu duhet të jetë tejet i kujdesshëm kur merr vendime për ta miratuar ose jo një veprim, sepse miratimi ose kundërshtimi i këtij veprimi do të çojë drejt pasojave të ndërlidhura me të. 

 

Hadithi i dytë

Imam Xhevadi ka thënë: Ta zbulosh një gjë para se të jetë pjekur, do të thotë ta shkatërrosh atë.

Këtu Imam Xhevadi (paqja qoftë mbi të) vendos një rregull shumë të rëndësishëm për secilin person që dëshiron t’i përmbushë nevojat e tija. Ai këshillon që një punë të mbahet e fshehtë dhe të mos zbulohet derisa ende nuk ka përfunduar si duhet, sepse ekzistojnë gjithnjë shumë kundërshtarë ose njerëz xhelozë, që do të mund ta pengonin atë. Andaj, njeriu duhet ta mbajë të fshehur qëllimin e tij dhe të mos e zbulojë një punë para se ajo të piqet plotësisht. 

 

Hadithi i tretë

Imam Xhevadi (paqja qoftë mbi të) ka thënë: Kur dikush shpreson të përfitojë nga një njeri i pamoralshëm, dënimi më i vogël i tij do të jetë mospërmbushja e kësaj shprese.

Në këtë thënie, Imami shpjegon se një njeri i pamoralshëm është i padobishëm për të tjerët, pikërisht për shkak të mungesës së çdo vlere morale dhe fetare. Gjithkush që mbështetet tek një njeri i tillë, vetëm sa rrezikon ta dëmtojë vetveten, sepse një njeri i pamoralshëm është i papërgjegjshëm dhe nuk ka as nder e as vetëdije, njësoj siç nuk ka droje nga Zoti. Prej një njeriu të tillë nuk mund të priten tjetër veçse të liga.

 

Hadithi i katërt

Imam Xhevadi (paqja qoftë mbi të) ka thënë: Të veprosh pa u mbështetur në dituri, do të thotë të shkatërrosh më shumë nga ç’ndërton.

Imam këtu sjell një princip shumë të rëndësishëm gjatë zgjedhjes së njeriut të duhur për një punë të caktuar. Ai tregon se njeriu që vepron pa përvojë dhe pa dituri, domosdo do të jetë i papërpiktë në punën që bën. S’do mend se puna e tij do të jetë përplot gabime dhe me pasoja negative. Më në fund, gabimet do të dominojnë dhe puna do të jetë e padobishme.

Sikur ky princip të aplikohej si duhet, të gjitha shoqëritë islame do të përfitonin prej kësaj dhe nuk do t’i poshtërsonin njerëzit e denjë, që meritojnë të vendosen në pozitat përgjegjëse në shoqëri. S’ka dyshim se një gjë e tillë do të mundësonte zhvillim në planin shkencor, ekonomik, shëndetësor dhe administrativ. Përveç kësaj, ky do të ishte edhe një motivim i mirë për çdo njeri që është duke e zhvilluar veten në një lëmi të caktuar. Fatkeqësisht, kjo është një mangësi e madhe e shoqërive tona sot, ndërkohë që shohim se si shoqëritë perëndimore, duke e praktikuar pikërisht këtë princip, kanë hapëruar drejt zhvillimit të qytetërimit të tyre.

 

Hadithi i pestë

Imam Xhevadi (paqja qoftë mbi të) ka thënë: Ai që është besnik ndaj tradhtarëve, është vetë një tradhtar.

Një nga faktorët kryesorë të shkatërrimit të shoqërive janë pikërisht tradhtarët dhe oportunistët. Të tillët ose u shërbejnë vetëm interesave të veta dhe i shkelin të drejtat e të tjerëve në këtë proces, ose veprojnë si agjentë për një armik që thurr dredhira për shkatërrimin moral, dituror dhe kulturor të shoqërisë. Nëpërmjet veprimeve të fshehta, ky grup luan një rol shumë serioz në shoqëri, si pasojë e të cilës, shoqëria shkatërrohet dalngadalë dhe pa vënë re. Është me rëndësi që njerëzit e tillë të dallohen dhe të tjerët të vetëdijesohen në lidhje me tradhtinë e tyre dhe me metodat që përdorin në shkatërrimin e prapavijës diturore dhe kulturore të shoqërisë.

Në këtë thënie të tij, Imam Xhevadi (paqja qoftë mbi të) e paralajmëron shoqërinë muslimane kundër këtij rreziku dhe heshtjen ndaj tradhtarëve të tillë e konsideron një tradhti të hapur. Çdo njeri që i ndihmon dhe i përkrah aktivitetet e të tillëve, është tradhtar dhe do të dënohet si në këtë botë ashtu edhe në tjetrën.

Sikur ky mësim të praktikohej në shoqëritë tona, për tradhtarët e tillë nuk do të mbetej fare hapësirë dhe si pasojë e mungesës së përkrahjes për ta, ndikimi i tyre do të dobësohej. Në të vërtetë, është me rëndësi që të zbulohen komplotet e tyre, që njerëzit të mund të jenë të kujdesshëm karshi tyre dhe t’i ndjekin nga afër. Një qëndrim i tillë do të kishte patur një ndikim të menjëhershëm dhe do të krijonte një faktor pengues për gjithkënd që ka qëllime t’i tradhtojë të tjerët. Si rezultat përfundimtar, kjo gjë do të jepte një kontribut të rëndësishëm në krijimin e një shoqërie ideale njerëzore.

 

Përfundim 

Këto ishin disa nga fjalët e ndritura të Imam Xhevadit (paqja qoftë mbi të), i cili njësoj si etërit e tij të dëlirë, dha përpjekje për të krijuar një shoqëri të mbështetur në besim, drejtësi, paqe dhe dashuri. Ai dëshironte që të gjithë besimtarët, si vëllezër të njëri-tjetrit, të merrnin përsipër një rol të qenësishëm dhe pozitiv në drejtim të të mirës dhe reformimit të shoqërisë, duke mos iu shmangur përgjegjësisë individuale.

Si muslimanë, ne nuk guxojmë t’i harrojmë fjalët e Mësuesit tonë të Madh, Muhammedit (paqja qoftë mbi të e mbi familjen e tij), i cili thotë: Në butësinë, dhembshurinë dhe përkrahjen ndaj njëri-tjetrit, besimtarët janë si një trup i vetëm. Kur një pjesë e trupit vuan, i gjithë trupi reagon ndaj kësaj vuajtjeje me një kujdes e përkushtim të rritur.

 

Ky Imam i madh dëshironte që çdo besimtar të kishte një rol aktiv, i cili do të shkonte shumë përtej adhurimit, asketizmit dhe izolimit. Një besimtar mund të luajë një rol të tillë në shoqëri, që do të ishte më i rëndësishëm edhe se aktet e adhurimit. Imami thotë: T’i drejtohesh Zotit me një zemër të sinqertë ka më shumë vlerë se aktet e vështira të adhurimit.

I lutemi Zotit që të na bëjë nga ata që i ndjekin fjalët e Imamëve, u binden atyre dhe që e kërkojnë gjithkund dritën e tyre! Amin!

Lëvdatat janë për Allahun, Zotin e botëve!