1. O njeri! Kije droje Zotin dhe thuaje të vërtetën, edhe sikur kjo të të çojë drejt shkatërrimit! Dije se në të vërtetë, aty fshihet shpëtimi yt. O njeri! Kije droje Zotin dhe largohu nga e gabuara, edhe sikur të të shpëtojë. Në të vërtetë, aty fshihet shkatërrimi ty.

2. Zoti ka dy dëshmi për njerëzit: një të jashtme e një të brendshme. Dëshmia e jashtme e Tij janë profetët, të dërguarit e Imamët, ndërsa mendja është dëshmia e brendshme.

3. O Hisham! Llukmani (paqja qoftë mbi të) i tha të birit: “Nëse do të jesh më i mençuri i njerëzve, atëherë bindju të vërtetës. Biri im, bota është një det i thellë, ku shumë njerëz janë mbytur. Në këtë det, droja (takva) le të jetë anija jote, besimi ngarkesa e anijes, mbështetja në Zotin velat e saja, mendja kapiteni, dituria udhërrëfyesi dhe durimi le të jetë spiranca.”

4. Fitoni dituri mbi fenë e Zotit! Njohja e fesë është çelësi i mençurisë, është përsosmëria e adhurimit dhe një mjet për t’i arritur pozitat e lartësuara në fenë tuaj e në botë. Epërsia e dijetarit ndaj adhuruesit, është si epërsia e diellit kundrejt yjeve. Kur dikush nuk mëson për fenë, Zoti nuk e pëlqen asnjë veprim të tij.

5. Përpiquni ta ndani në katër pjesë kohën tuaj! Një pjesë ndajeni për bisedën me Zotin, një pjesë për ta fituar bukën e gojës, një pjesë për t’i vizituar njerëzit e sinqertë e të besueshëm dhe vëllezërit tuaj, të cilët ju këshillojnë për mangësitë që keni, dhe një pjesë për kënaqësitë që nuk janë të ndaluara. Nëse e kryeni këtë të fundit, do të keni fuqi edhe për tre të parat.

6. Fqinjësia e mirë nuk është që të mos e mundosh fqiun tënd. Fqinjësi e mirë do të thotë t’i durosh mundimet që t’i shkakton ai.

7. Njërit prej bijve të tij, Imami i tha:

Biri im! Ki kujdes që Zoti mos të të gjejë në gjendjen, të cilën ta ka ndaluar. Dhe ki kujdes nga mosqenia në gjendjen, në të cilën të ka urdhëruar të jesh. Ji i vendosur dhe serioz në adhurimin e Zotit, por mos e shih veten të përsosur në adhurime! Është e pamundur të adhurohet Zoti, ashtu si e meriton Ai. Rri larg shakave, sepse shakaja, njësoj siç e shuan dritën e besimit, e dobëson edhe guximin tënd. Ruaju nga përtacia, sepse kjo ka për të të larguar nga të mirat e kësaj bote dhe të botës tjetër!

8. O Hisham! Ai që s’ka guxim, nuk mund të ketë fe dhe ai që s’ka mendje nuk mund të ketë guxim. Më i çmueshmi në mesin e njerëzve, është ai që nuk e vlerëson veten e tij. Dije se merita dhe vlera e trupave tuaj është parajsa. Atëherë mos e shitni atë për gjëra të tjera!

9. I mençuri nuk i thotë gjë një njeriu, për të cilën e di se ka për ta përgënjeshtruar. I mençuri nuk i kërkon atij, për të cilin di se do të refuzojë. Ai nuk premton një gjë, për të cilën s’i mjafton fuqia. Ai nuk e dëshiron atë, për të cilën do të qortohej dhe nuk përpiqet ta bëjë një gjë, të cilën e di se është i paaftë ta bëjë.

10. Sa i ligë është robi që ka dy fytyra e dy gjuhë! Ai e lëvdon të vëllain në praninë e tij, ndërsa ia ha mishin (i flet pas shpine) kur të jetë larg. Kur atij i jepet një bekim, e xhelozon, e kur të bjerrë në vështirësi, e lë vetëm.

11. Edhe sikur të mos jenë nga një nënë e një baba, besimtarët janë vëllezër. Është i mallkuar kushdo që shpif për vëllain e tij, që e mashtron atë, që nuk e këshillon dhe që i flet pas shpine.

12. Kushdo që (në aspektin shpirtëror) i ka të njejta dy ditë të tija, është në humbje. Kushdo që e ka ditën e dytë më të keqe se të parën, i mallkuar është. Kushdo që nuk sheh një përparim në shpirtin e tij, është buzë humnerës së mangësisë. Për një njeri të tillë, vdekja është më e mirë se jeta.

13. Kushdo që i shkatërron tri gjëra me tri të tjera, vetëm sa u ka ndihmuar dëshirave për ta shkatërruar mendjen e tij. Këto tri gjëra janë kur njeriu e shuan dritën e mendjes së tij me dëshira afatgjata, kur e shkatërron urtësinë duke folur shumë dhe kur e shkatërron dritën e të kuptuarit nëpërmjet epsheve të veta. Kushdo që e shuan dritën e të kuptuarit nëpërmjet epsheve, vetëm sa u ka ndihmuar dëshirave për ta shkatërruar mendjen. Dhe kushdo që e ka shkatërruar mendjen, e ka shkatërruar fenë dhe botën e tij.

14. Për sa kohë që njerëzit shpikin mëkate të reja, të panjohura më parë, edhe Zoti ka për t’u dërguar fatkeqësi të reja që s’i njohin.

15. O Hisham! Nëse i gjithë populli thotë se kokrra e arrës në dorën tënde është margaritar, kjo s’të sjell ty kurrfarë dobie, sepse ti e di se ajo është vetëm një kokërr arre. Dhe nëse populli thotë se margaritari në dorën tënde është një kokërr arre, kjo s’të sjell ty kurrfarë dëmi, sepse ti e di se është një margaritar.

16. O Hisham! Mësoje diturinë që nuk e di dhe pastaj mësoja të paditurit! Nderoje dijetarin për hir të diturisë së tij dhe rri larg diskutimeve me të! Të paditurin mos e vlerëso shumë, për shkak të paditurisë së tij, por mos e largo nga vetja. Përkundrazi, afroje dhe fali dituri!

17. Ruaju nga mburrja, sepse s’ka për të hyrë në parajsë, kushdo që ka në zemër mburrje sa një grimcë. Madhështia është stolia e Zotit. Kushdo që e kundërshton Zotin për stolinë që i takon Atij, në zjarr do të hidhet me fytyrën teposhtë.

18. Çdo gjë ka një shenjë dhe shenja e të mençurit është përsiatja, ndërsa shenja e përsiatjes është heshtja. Çdo gjë ka një mjet që e bart. Bartësi i mendjes është modestia. Ta bësh atë që të është ndaluar, të mjafton për të qenë i paditur.

19. O Hisham! Isa Mesihu (paqja qoftë mbi të) kështu u tha apostujve të tij:

O robër të botës! Unë flas me të vërtetën dhe ju them: nuk mund ta arrini bekimin e botës tjetër, derisa nuk hiqni dorë nga gjërat që i doni. Mos e prisni të nesërmen për t’u penduar, sepse ka një ditë e një natë para të nesërmes, ndërsa vullneti dhe caktimi i Zotit veprojnë në çdo ditë e çdo natë. E them të vërtetën kur ju them se ai që s’ka borxhe, është më i qetë se borxhliu. Më i qetë është ai që s’kryen mëkate nga mëkatari, sado që ky i fundit të pendohet e të kthehet drejt Zotit.

Mëkatet që duken të vogla e të parëndësishme, janë kurthet e djallit. Ai i bën të duken të vogla mëkatet tuaja, që të mblidhen dalngadalë derisa t’ju rrethojnë anembanë.

 

 

20. Folësit janë tre llojesh: ai që përfiton, ai që mbetet në siguri dhe ai që shkatërrohet. Ai që përfiton, është ai që e përkujton dhe përmend Zotin. Ai që mbetet i sigurt, është ai që hesht, ndërsa i shkatërruar është ai që merret me gënjeshtrat. S’ka dyshim se Zoti ua ka ndaluar parajsën e tij njerëzve që flasin fjalë të pahijshme, atyre që kanë një gjuhë të ashpër dhe atyre, fjalëve të të cilëve nuk u zihet besë.

21. Zoti e mëshiroftë atë që është i turpshëm para Zotit, që e ruan nga të ndaluarat kokën e tij dhe shqisat që i ka në kokë, që e ruan nga e ndaluara barkun e tij dhe gjërat që i ka në bark (ushqimet e pijet), që e përkujton vdekjen dhe kalbjen e trupit pas saj dhe që e di se parajsa është e rrethuar nga vështirësi, ndërsa ferri i rrethuar nga kënaqësi dhe epshe!

22.O Hisham! Ruaju nga dëshirat! Mos e dëshiro atë që u takon njerëzve dhe mbyte në zemrën tënde mendimin e të shpresuarit ndonjë gjë nga njerëzit! Të shpresuarit nga të tjerët është çelësi i turpërimit dhe kjo e shkatërron mendjen, e kalb guximin, e njollos nderin dhe e tret diturinë. Mos harro të strehohesh tek Zoti dhe të mbështetesh në Të! Lufto kundër unit (nefsit) tënd që ta largosh nga dëshirat dhe dije se lufta kundër unit tënd është një detyrim për ty, njësoj si lufta kundër armikut.

23. Nëse një njeri e shtyp zemërimin e vet me njerëzit, edhe Zoti ka për ta shtypur zemërimin e Vet ndaj tij në ditën e gjykimit.

24. O Hisham! Bujqësia bëhet në tokë të butë, jo mbi shkëmbinj. Edhe dituria dhe urtësia vendosen e jetojnë në zemrat modeste, jo në zemrat mburracake. Zoti e ka bërë modestinë një shenjë të mendjes, ndërsa mburrjen një shenjë të paditurisë. Zoti e poshtërson atë që mburret, ndërsa e lartëson atë që është modest.

25. Mos e mbillni në mendjen tuaj varfërinë dhe jetën e gjatë, sepse ai që e bën këtë, bëhet koprrac. Ai që mbjell në mendje një jetë të gjatë, bëhet një njeri përplot ambicie. Ndani një pjesë për veten tuaj nga gjërat e lejuara të kësaj bote, aq sa të mos e njollosë guximin tuaj dhe të mos jetë shkapërderdhje. Pastaj këtë bëjeni një ndihmues të fesë suaj! Është përcjellur një hadith, si vijon: Nuk është nga ne ai që heq dora nga bota e tij për hir të fesë dhe ai që heq dorë nga feja e tij për hir të kësaj bote.

26. O Hisham! Nëse një pasuri e vogël i përmbush nevojat e tua, atëherë të mjafton të kesh pak gjëra nga kjo botë. Por nëse ajo që të mjafton, nuk të kënaq, atëherë dije se asgjë në botë s’ka për të të kënaqur.

27. Kushdo që në rast fatkeqësie e rreh gjurin ose e godet veten (duke vajtuar), do ta shkatërrojë shpërblimin e tij (pranë Zotit). Shpërblimi i fatkeqësisë vjen nga durimi i atij që përballet me fatkeqësinë dhe kur ai të thotë “ne të Zotit jemi dhe tek Ai është kthimi ynë”  (inna lil’lah ve inna ilejhi raxhiun)... Zoti ndihmon aq sa ka nevojë njeriu dhe fal durim, aq sa është fatkeqësia e tij.

28. O Hisham! Durimi përballë vetmisë, është shenjë e fuqisë së mendjes. Kushdo që mendon me mendjen që ia ka falur Zoti i Madhëruar, largohet nga njerëzit e kësaj bote dhe kthehet drejt asaj që është pranë Zotit. Atëherë, Zoti bëhet qetësia e tij në frikë, bëhet miku i tij në vetmi, e bën atë të vetëmjaftueshëm dhe e lartëson, edhe pa qenë emri i fisit të tij.

29. Bamirësia përsoset me tri gjëra: kur të konsiderohet e vogël, kur të fshihet dhe kur të bëhet me shpejtësi. Ai që e sheh të vogël mirësinë e tij, e madhëron vëllain e vet, ndërsa ai që mirësinë e vete e sheh si të madhe, e ka poshtërsuar të vëllain. Ai që e fsheh mirësinë e tij, edhe më të çmueshme e ka këtë vepër. Dhe kushdo që shpejton në kryerjen e asaj që ka premtuar, do të ketë kryer një veprim edhe më të bukur se ç’është.

30. Ai që i lutet Zotit pa e lëvduar Atë dhe pa i dërguar salavate e selame të Dërguarit të Tij, është si njeriu që dëshiron të gjuajë shigjetë me një hark që s’ka litar. Ai që është i bindur për shpërblimin e Zotit, u fal njerëzve me bujari. Ai që jeton në rrugë mesatare, kurrë nuk bëhet nevojtar.

31. Kushdo që dëshiron të jetë i pasur edhe pa prona, ta ketë të qetë zemrën nga xhelozia dhe ta ketë të sigurtë besimin e tij, le t’i lutet Zotit që t’ia përsosë mendjen! Ai që e ka të përsosur mendjen, kënaqet me atë që i mjafton. Ai që kënaqet me të mjaftueshmen, pasurohet edhe më, ndërsa ai që nuk kënaqet me të mjaftueshmen që ka, kurrë s’ka për të qenë i pasur.

32. Mos ki droje nga të shpenzuarit e pasurisë tënde për hir të Zotit, sepse dyfishin e saj ke për ta harxhuar në rrugë të mëkateve.

33. O Hisham! Të gjithë njerëzit i shohin yjet, por vetëm ai që i di lëvizjet e pozitat e tyre, mund të gjejë rrugën nëpërmjet yjve. Edhe ju po e mësoni urtësinë. Por dijeni se udhëzim do të gjejnë vetëm ata që veprojnë sipas urtësisë.

34. O Hisham! Njerëzit janë krijuar për t’iu bindur Zotit. Shpëtimi arrihet me bindje, bindja me dituri, dituria me mësim dhe mësimi me mendje. Dituria merret vetëm nga dijetari hyjnor (alim rabbani), ndërsa dijetari njihet nëpërmjet mendjes.

35. Dijeni se fjala e urtë është si prona e humbur e një besimtari. Andaj fitojeni diturinë, para se të largohet nga mesi juaj. Largimi i diturisë është humbja e dijetarit.

36. Më i ligu në mesin e robërve është ai, të cilit askush s’i rri pranë për shkak të gjuhës së tij të ashpër. Ç’është tjetër vallë, përveç bëmave të gjuhës, që e hedh njeriun me fytyrë në zjarr? Lënia e fjalëve të kota tregon se njeriu e ka të bukur besimin.

37. O Hisham! Mjeti më i bukur, që e afron robin drejt Zotit, është namazi, mirësia ndaj prindërve dhe heqja dorë nga xhelozia, nga egoizmi e nga mburrja.

38. O Hisham! Kush ka një gjuhë që flet të vërteta, edhe veprat të pastra do t’i ketë... Atij, që e ka të pastër qëllimin, bekimet do t’i shtohen... Jeta do t’i zgjatet atij që u bën mirë vëllezërve e familjes së tij.

39. Shkatërrohet kushdo që flet për qenien e Zotit...Shkatërrohet kushdo që kërkon sundimin...Shkatërrohet kushdo që bëhet vetjak.

40. Gjysma e mendjes është që të bëhesh i dashur për njerëzit... Vuajtjet e tepërta sjellin pleqësinë...Ngutja është mendjelehtësi...Një familje e vogël, është njëra nga dy lehtësitë... Ai që i bën të pikëlluar prindërit, ka shfaqur mosbindje ndaj tyre...

 

1-    Tuhef’ul- Ukul, fq. 849, hadithi nr. 5.
2- Bihar’ul- Envar, vëll. 1, fq. 137.
3- Tuhef’ul- Ukul, fq. 795.
4- Bihar’ul- Envar, vëll. 78, fq. 321.
5- Tuhef’ul- Ukul, fq. 853.
6- Tuhef’ul- Ukul, fq. 851.
7- Bihar’ul- Envar, vëll. 78, fq. 315.
8- Tuhef’ul- Ukul, fq. 803.
9- Tuhef’ul- Ukul, fq. 803.
10- Tuhef’ul- Ukul, fq. 813 . Bihar’ul- Envar, vëll. 78, fq. 310.
11- Bihar’ul- Envar, vëll. 78, fq. 333.
12- Bihar’ul- Envar, vëll. 78, fq. 327.
13- Tuhef’ul- Ukul, fq. 797.
14- Bihar’ul- Envar, vëll. 78, fq. 322.
15- Tuhef’ul- Ukul, fq. 797.
16- Bihar’ul- Envar, vëll. 78, fq. 329.
17- Tuhef’ul- Ukul, fq. 817.
18- Tuhef’ul- Ukul, fq. 795.
19- Tuhef’ul- Ukul, fq. 808.
20- Tuhef’ul- Ukul, fq. 812.
21- Tuhef’ul- Ukul, fq. 804.

22- Tuhef’ul- Ukul, fq. 823.
23- Vesail’ush- Shia, vëll. 11, fq. 289.
24- Tuhef’ul- Ukul, fq. 816.
25- Tuhef’ul- Ukul, fq. 853.
26- Tuhef’ul- Ukul, fq. 799.
27- Tuhef’ul- Ukul, fq. 834.
28- Bihar’ul- Envar, vëll. 78, fq. 301.
29- Tuhef’ul- Ukul, fq. 837.
30- Tuhef’ul- Ukul, fq. 835.
31- Usul el-Kafi, vëll. 1, fq. 18.
32- Bihar’ul- Envar, vëll. 78, fq. 320.
33- Tuhef’ul- Ukul, fq. 807.
34- Tuhef’ul- Ukul, fq. 798.
35- Bihar’ul- Envar, vëll. 78, fq. 309.
36- Bihar’ul- Envar, vëll. 78, fq. 310.
37- Tuhef’ul- Ukul, fq. 807.
38- Tuhef’ul- Ukul, fq. 801.
39- Tuhef’ul- Ukul, fq. 851.
40- Tuhef’ul- Ukul, fq. 835.