Teksti i mëposhtëm, i botuar së pari në faqen Baština Objave në boshnjakisht, është fjalimi i mbajtur nga Shejh Mustafa Kamali në vitin 2010 në Sarajevë, me rastin e përvjetorit të tragjedisë së Qerbelasë.                              

 Falënderimi i takon Allahut, Zotit të botëve, ndërsa selamet tona qofshin për të Dërguarin Muhammedin dhe për Familjen e tij të dëlirë! Veten nuk e shoh të denjë për të folur mbi Qerbelanë, mirëpo ngase vetë Imam Sadiku (paqja qoftë mbi të) kërkonte nga njerëzit që të flisnin mbi ngjarjet e Ashures dhe vetë  me vëmendje i dëgjonte, po i lejoj vetes që t’ju drejtohem me disa fjalë mbi këtë ndodhi.

 Islami ka për qëllim t’i harmonizojë dy aspekte të jetës së njeriut. Me fjalë të tjera, nëse muslimani dëshiron të jetë një besimtar i vërtetë, ai duhet të krijojë një harmoni ndërmjet zemrës dhe arsyes së tij, ndërmjet kësaj bote dhe botës tjetër. Në qoftë se besimtari nuk krijon një harmoni ndërmjet principeve kryesore të botëkuptimit të tij, të të kuptuarit e jetës e të universit, në qoftë se nuk është i vetëdijshëm për praninë e Zotit, e nëse nuk është i vetëdijshëm për sundimin e Zotit mbi universin dhe për harmoninë ekzistuese në të, s’mund ta përmbushë misionin dhe qëllimin kryesor të krijimit të tij dhe të ardhjes në këtë botë.

Feja e vërtetë është pikërisht rruga, e cila është në përputhje të plotë me natyrën e njeriut, me atë natyrë zanafillore të dhënë nga Zoti i Madhërishëm. Feja e vërtetë është ajo që e fton njeriun t’i aktivizojë të gjithë potencialet e brendshme të tij, në proporcion me rëndësinë dhe vlerën e secilit potencial, në mënyrë që, pasi të aktivizohen, ai të mund t’i afrohet Zotit aq sa ka mundësi.

Ekzistojnë hadithe të shumta që e përcjellin porosinë në vijim: Nuk është nga ne njeriu, i cili për shkak të kësaj bote heq dorë nga bota tjetër, dhe njeriu, i cili për shkak të botës tjetër, heq dorë nga kjo botë. Feja e vërtetë e fton njeriun t’i baraspeshojë të gjithë aspektet e jetës dhe t’i zhvillojë  me kalimin e kohës. Njeriu nuk guxon ta shpërfillë asnjërën nga mundësitë dhe potencialet e dhëna nga Zoti. Zoti na dha sy dhe ne nuk guxojmë që ta shpërfillim këtë fakt dhe të themi se nuk do t’i përdorim e do të jetojmë symbyllur. Sa i gabuar që do të ishte ky qëndrim! Megjithatë, nga ana tjetër, nuk guxojmë t’i përdorim ato për të vështruar gjithçka. E njejta vlen edhe me veshët. Aq sa është e gabueshme t’i mbyllësh dhe të mos dëgjosh asgjë, aq është e gabuar nëse mundohesh të dëgjosh gjithcka. Detyra e njeriut është që të ketë kontroll mbi të gjithë potencialet e tija dhe t’i shfrytëzojë gjymtyrët e veta vetëm në një mënyrë që i shërben qëllimit kryesor. I njëjtë është rasti edhe me aspektin shpirtëror të njeriut.Në përputhje me këshillat dhe mësimet islame, ne gjithmonë duhet të bëjmë vetëvlerësim dhe vetëllogari. Sigurisht, në këtë vlerësim duhet të jemi të realtë. Siç i shohim anët pozitive, ashtu duhet parë edhe anët negative. Nëse shpërfillen gjërat negative, kjo e prish harmoninë e njeriut dhe e çon drejt arrogancës dhe gjendjeve djallëzore. Po kështu, nëse anashkalohen gjërat pozitive, kjo na sjell vetëm nënçmim dhe asgjë nuk do të arrihet. Modestia është rruga e mesme.

Që nga kohët e hershme, dijetarët e mëdhenj janë munduar të bëjnë një shkoqitje e shpjegim të asaj që është rrugë e mesme dhe përherë kanë këshilluar që t’i përmbahemi asaj, duke mos rrëshqitur as djathas e as majtas. Kjo është rruga e lumturisë. Pikërisht për atë duhet kryer pesë kohë të lutjeve dhe në secilin pjesë duhet përmendur vargu vijues i Shpalljes:  (O Zot) Na udhëzo në rrugën e drejtë! (Kur’an 1:6)

Por cila është ajo rrugë? Rruga e drejtë, ashtu siç theksohet edhe në hadithe, është më e hollë se floku e më e mprehtë se shpata. Ti përmbahesh një rruge të tillë nuk është aspak e lehtë. Rruga e drejtë nënkupton t’i përmbahesh mesatares në çdo punë. Për atë edhe duhet pesë herë në ditë të dëgjojmë se ç’ka për të na treguar Zoti, dhe duhet që kjo të jetë brenga jonë kryesore. Në q?ftë se njeriu arrin të krijojë një harmoni të tillë, sigurisht që afrohet me Zotin e Madhërishëm.

 

Por njeriu mund të përballet me gjendje, të cilat nuk mund të kordinohen dhe të kontrollohen aq lehtë, siç kontrollohen aktivitetet e përditshme të tij. Megjithatë, ngase janë të kontrollueshme në thelb, për këto situata janë paraparë rregulla dhe ndalesa të caktuara. Këto janë situata, të cilat i konsiderojmë jashë kontrollit tonë, si për shembull dashuria, urrejtja, guximi etj. Çfarë qëndrimi duhet mbajtur rreth këtyre pyetjeve? Fundja, a është fare në duart tona kontrolli i asaj se çfarë duhet të duam dhe çfarë të urrejmë? Sido që të jetë, egzistojnë rregulla dhe urdhra të caktuar për këto situata, njëra prej të cilave është edhe vajtimi. Vajtimi është një gjendje e çuditshme e njeriut dhe është e sigurt tashmë se ekzistojnë lloje të ndryshme të të vajtuarit, siç ekzistojnë lloje të ndryshme të të qeshurit.

Vërtet në disa raste, vajtimi është një gjendje pasive, është një gjendje psikologjike e njeriut që vjen në shprehje nëpërmjet vajtimit. Në të shumtën e rasteve, vajtimi është tregues i pikëllimit, ndonëse ka edhe raste kur vjen si rezultat i nje gjendjeje pozitive emocionale.

Por a mund të jetë vajtimi një subjekt urdhri ose ndalese? Për një formë të caktuar të vajtimit,  mund të themi qartë se nuk mund të jetë subjekt i kufizimeve të tilla, thjesht ngase është një shfaqje e natyrshme e ndjenjave. Dhe kur të themi se kjo gjë është në përputhje me natyrën tonë, a mund të themi se është e ndaluar (haram)?! Kuptohet që nuk mund të ndalohet, njësoj si shumica e gjendjeve të njeriut. E vetmja gjë që mund të bëhet është që t’i jepet një kahje e caktuar dhe të kufizohet.

Kur Ibrahimi, djali i të Dërguarit të Zotit (paqja qoftë mbi të e mbi familjen e tij) ndërroi jetë, i Dërguari qau aq shumë, sa njerëzit u habitën dhe i thanë: O i Dërguar i Zotit, ti na e ke ndaluar vajtimin. Atëherë, Profeti u tha pak shumë si vijon (parafrazoj): Zemra po shpreh një ndjenjë të tillë dhe ajo shfaqet në formë të vajit. Lotët bien, por jo në kundërshtim të urdhrave të Zotit. Po të mos ishte kështu, do të ishte e ndaluar. Unë i dorëzohem Zotit, Ai është Sunduesi. Këtë e ka caktuar Ai dhe unë Atë e dua. Zemra ime është e mbushur me dhimbje dhe andaj rrjedhin lotët. Ky nuk është vajtimi që unë jua kam ndaluar. Përkundrazi, kjo është mëshirë dhe dijeni se ai që nuk ka mëshirë, nuk do të fitojë mëshirë. Kush nuk mëshiron, nuk do të mëshirohet.

Në Islam është e lejuar të qash dhe kjo mund të duket e çuditshme në shikim të parë. E vërteta është se njerëzit qajnë për shkaqe të ndryshme. Nëse pyetjen rreth lejueshmërisë së vajtimit e kundrojmë nga të gjithë aspektet, do të vërejmë se në ndalimin e vajtimit është insistuar vetëm në një rast. Askush nuk pyet në është e lejuar të qahet nëse njeriu humb ndonjë pronë të tij. Në këtë rast, vetëkuptohet se është e lejuar. Gjithashtu, ashkush nuk polemizon në është e lejuar të vajtohet kur ndahemi nga një shok ose kur takohemi me nënën pas nje kohë të gjatë. Pyetja e të vajtuarit paraqet problem vetëm në një rast, gjegjësisht atëherë kur ndonjëri ndërron jetë dhe largohet për në botën tjetër ose vdes duke rënë dëshmor në rrugë të Zotit. A është qarja dhe vajtimi i ndaluar në këto raste? Tani nuk do të hyjmë në diskutimet historike rreth asaj se si është zhvilluar ndalesa për qarjen dhe vajtimin në raste të tilla. Megjithatë, ka diçka që dihet me siguri: ajo që buron prej natyrës zanafillore së njeriut nuk mund të jetë e ndaluar.

Ndonjëherë, qarja ka forma, rëndësi dhe kuptime shumë të ndryshme. Qarja dhe vajtimi mund të bartin porosi të lartësuara, dhe madje aq të lartësuar, sa nuk mund fare të diskutohet në është e lejuar një gjë e tillë ose jo.

Muhammed ibn Ali ibn Husejn Es-Saduk, në veprën e tij Men le jehdheruhu el-fakih, pëcjell një hadith nga i Dërguari i Zoti, si vijon:

 Pas betejës së Uhudit, i Dërguari u kthye në Medine dhe me të hyrë në qytet, i dëgjoi zërat e vajtimeve për dëshmorët e rënë. Më këtë rast, i Dërguari nuk ua ndaloi këtë dhe as që u brengos se kjo mund të kishte pasoja negative për njerëzit. E vetmja gjë që bëri, ishte që vajtimit t’i jepte një kahje të caktuar. Atë ditë, ai i shqiptoi fjalët, të cilat jehojnë deri në kohën tonë. Ai tha: Po dëgjoj që të gjithë qajnë për dikë. Por sa keq që nuk ka kush të qajë për xhaxhain tim Hamzën, prijësin e dëshmorëve. I Dërguari jo vetëm që nuk e ndaloi qarjen, por i ftoi njerëzit dhe i këshilloi që, nëse dëshironin të qanin, ta bënin këtë për qëllime të lartësuara të të gjithë bashkësisë muslimane, e jo për çështje private. Me këtë udhëzim dhe këshillë, i Dërguari i dha një dimension tjetër qarjes dhe vajtimi. Në këtë kuptim, ai nuk e ndaloi vajtimin. Përkundrazi, i stimuloi njerëzit për një gjë të tillë.

Tregimi për Jakubin dhe Jusufin (paqa qoftë mbi ta) është ndër tregimet më të bukura në Librin e Zotit. Ne besojmë se Jakubi ishte i dërguar dhe i zgjedhur i Zotit, pa patur dyshim se Zoti nuk e zgjedh një njeri dosido si të dërguarin e Tij. Të zgjedhurit e Zotit janë njerëz të veçantë, krejtësisht të nënshtruar para Zotit të Madhëruar. Kur’ani fisnik i përcjell fjalët e profetit Jakub:

U tha: "O dëshpërim i im për Jusufin” dhe nga pikëllimi iu verbuan të dy sytë e psherëtinte...“ (Kur’an 12:84)

 Kur dëgjoi se dhe djali i tretë Benjamini i kishte humbur, ngase ishte akuzuar për vjedhje në Egjipt së bashku me vëllain e madh, Jakubit përsëri iu hap plaga e vjetër e dhembjes për Jusufin. Është e rëndësishme të theksohet se në këtë situatë, profeti Jakub nuk e përmend Benjaminin dhe as djalin e madh, por vetëm thotë: O dëshpërimi im për Jusufin...Aq shumë qau Jakubi, sa e humbi shikimin e të bijtë i thanë: Për Zotin, ti e përmend Jusufin pa ndalur, derisa të sëmuresh rëndë ose të shkatërrohesh...(Kur’an 12:85) 

Megjithatë, Jakubi u përgjigj:

Unë vetëm Zotit ia qaj pikëllimin tim dhe prej Tij e di atë që ju s’e dini...(Kur’an 12:86)

 Hidhni sy kapitullit Jusuf të Kur’anit dhe shihni në e ka cilësuar negativisht Zoti këtë vajtim të Jakubit. Kuptohet se jo! Përkundrazi, Zoti e ka pranuar këtë gjë.

 Nëse besojmë se profeti Jakub ishte i zgjedhuri i Zotit, atëherë është e kuptueshme se nuk mund të pranojmë se emocionet dhe vajtimi i tij ishin vetëm një vajtim personal për humbjen e djalit. A thua të njëmbëdhjetë të tjerët nuk qenë djem të tij? Në vargun e lartëpërmendur tregohet se profeti Jakub kishte humbur dy djem të tjerë por nuk shprehte ndonjë emocion dhe nuk qante për to. Por për rastin e Jusufit, atij i verbohen sytë nga vajtimi.

 

Jo! Kjo qarje nuk është një qarje e zakonshme. Këta lot nuk janë emocione personale për djalin e humbur. Kur’ani i përcjell fjalët e djemve drejtuar profetit Jakub. Ata thonë: ti do të vdesësh nëse vazhdon kështu. Nga ana tjetër, profeti Jakub u përgjigjet: ju nuk e kuptoni përse qaj dhe unë vetëm para Zotit do ta shpreh brengën time. Ju mendoni se unë qaj për Jusufin që është djali im, por kjo nuk është e vërtetë. Nëse Jusufi është djali im, edhe Benjamini është i tillë.

Profeti Jusuf është i përzgjedhuri i Zotit dhe pozita e tij është aq e lartë, sa Jakubi nuk mund ta barazojë me djemtë e tjerë të tij. Jakubi, si një i dërguar i Zotit e dinte mirë këtë gjë. Për këtë vajtim, që ngërthen në vete qëllime të lartësuara, nuk mund të thuhet se është i ndaluar. Profeti Jakub, që nga Palestinë e nuhat erën e Jusufit të tij që është në Egjipt. Pikërisht kjo është lidhja, për të cilën qan Jakubi. Është një lidhje qiellore, ajo lidhje që ia ritkhen Jakubit të pamurit, sapo të arrijë te ai këmisha e Jusufit. S’ka dyshim se kjo nuk është lidhja e zakonshme baba-bir. Për këtë arsye, Jakubi thotë: Unë nga Zoti e di atë që ju s’e dini.. Pra ju nuk e kuptoni, ju thoni se po ç’mendem dhe mund të thoni ç’të keni dëshirë.

Në vazhdim, shkurtimisht do t’u referohemi disa thënieve nga tradita e Ehl-i Bejtit, në lidhje me vajtimin dhe qarjen për Imam Husejnin (paqja qoftë mbi të):

Përcillet se Imam Sexh’xhadi (djali i Imam Husejnit), i cili ishte i pranishëm në betejën e Qerbelasë, edhe dyzet vjet pas kësaj ndodhie, kurdoherë që kishte mundësi të hante ose të pinte diçka, thoshte: Si të ha kur djalin e të Dërguarit e vranë të uritur e si të pi ujë, kur të etur e vranë atë?

 

1. Imam Rizau ka thënë: Për secilin që dita e Ashures është ditë pikëllimi, brenge e vajtimi, dita e gjykimit ka për të qenë ditë hareje dhe gëzimi.

2. Imam Rizau ka thënë: Vërtet vajtimi për Husejnin shlyen shumë mëkate.

3. Imam Rizau ka thënë gjithashtu: Kur vinte muaji Muharrem, babain tim nuk e shihje dot të qeshte. Kështu shkonte deri në ditën e dhjetë, në të cilën pikëllimi ishte më i madhi.

4. Imam Sadiku ka thënë: Ai, të cilit, kur të përmendet rasti i Qerbelasë dhe emri i Imam Husejnit, i rrjedhin lot nga syri, qoftë edhe sa krahu i një mushkonje, tek Zoti do ta ketë shpërblimin. Dhe për këtë njeri, Zoti nuk mjaftohet veçse duke ia falur parajsën.

5. Imam Muhammed Bakiri ka thënë: Besimtarit që i rrjedhin lot për vrasjen e Imam Husejnit, Zoti do t’i përgatisë një vend në parajsë.

6. Imam Sadiku ka thënë: Atij që e përmend Husejnin e i rrjedhin lot përposh faqeve, Zoti do t’ia bëjë të ndaluar zjarrin e ferrit.

 

Historia dëshmon se Imamët e Ehli-Bejtit kanë kërkuar nga njerëzit e shquar për gojëtari e poezi të përpilonin e të recitonin vargje që do të ngjallnin emocion tek njerëzit. Por që të mund ta kuptojmë këtë më mirë, do të japim një tjetër shembull nga mësimet islame.

Rituali i haxh’xhit është diçka, me të cilën shumica jemi të njohur. E dimë mirë rëndësinë shpirtërore të haxh’xhit dhe dimë se ai është ndër format më të lartësuara të adhurimit e të nënshtrimit para Zotit. Megjithëkëtë, haxh’xhi nuk është tjetër veçse një përsëritje ose imitim i veprimeve të tre robërve të Zotit, gjegjësisht të profetit Ibrahim, të djalit të tij Ismailit dhe të gruas së tij Haxheres.

Cili është përfundimi që duhet të arrihet nga kjo?

Zoti nuk ka ndarë për veten një vend të veçantë e të paaritshëm. Ai nuk ka vendosur një vijë të kuqe, përtej të cilës askush nuk mund të kalojë. Siç thuhet edhe në një hadith, robërimi është një gjë, në thelbin e të cilës fshihet sundimi. Kjo thënie mund të jetë pak e vështirë për t’u kuptuar, por ta shohim tani shembullin e Ibrahimit, i cili ishte afruar aq shumë me Zotin, sa nuk shihte asgjë tjetër veç Tij. Ne sot as që mundemi ta paramendojmë qytetin e Mekkes në kohën e profetit Ibrahim (paqja qoftë mbi të),  kur ky vend ishte krejtësisht i thatë dhe pa ujë, i papërshtatshëm për banim. A mund të paramendojmë që bashkëshorten tonë ta dërgojmë në një vend të tillë dhe ta lëmë vetëm? Këtu sigurisht do të na shfaqen në kokë pyetja të shumta rreth qëllimit dhe arsyes së këtij veprimi.

Por Ibrahimi, ngase ky ishte urdhri i Zotit, shkoi dhe e la gruan e tij atje. Ai e kreu urdhrin e dhënë, pa ndjerë kurrfarë kundërshtimi ose keqardhjeje në brendi. Ai nuk u mendua në do të vdiste gruaja e tij ose jo.  

Nëse dikush e arrin shkallën e përulësisë absolute para Krjiuesit, aq sa të mos shohë asgjë tjetër përveç Zotit e ta harrojë edhe veten e tij, ai do të fillojë ta shohë Zotin e tij në gjithçka. Në këtë rast, robërimi ndaj Zotit dhe adhurimi i Tij është njëkohësisht dhe respekt ndaj Ibrahimit.

Kjo është domethënia e haxh’xhit, pikërisht në mënyrën si e ka bërë Ibrahimi. Ibrahimi, në shenjë pikëllimi për largimin e bashkëshortes së tij, eci përreth Qabes. Sot kjo njihet për ne si tavaf, një ritual, pa të cilin haxh’xhi është i pavlefshëm. Nëse njeriu vjen në një shkallë të larta në adhurim ndaj Zotit dhe e arrin afërsinë me Të, atëherë respekti dhe nderimi për këtë njeri paraqet edhe një lloj adhurimi të Zotit të Madhërishëm. Këtu nuk ka kurrfarë dallimi. Në anën tjetër, gruaja e Ibrahimit, Haxherja, shtatë herë vrapoi ndërmjet kodrave Safa dhe Merve, duke kërkuar ujë, mbase nga frika që të mos i vdiste foshnja. Por ngase gjithë këtë e bënte në emër të Zotit dhe me devotshmëri të plotë ndaj Tij, sot ky është një akt adhurimi (ibadeti), pa të cilin nuk ka vlefshmëri as haxh’xhi e as umreja.

Të gjithë ritualet e haxh’xhit paraqesin përsëritje të gjërave të njëjta. Nga gjërat e thëna më sipër mund të kuptojmë se kur një rob i Zotit (si Ibrahimi) ngrihet në një shkallë aq të lartë në adhurim të Zotit dhe në afërsi me të, respekti ndaj tij paraqet njëherit edhe adhurim të vetë Zotit të Madhëruar.

 

Tani, duke i patur parasysh të sipërpërmendurat, t’i hedhim një vështrim Qerbelasë. Kur është në pyetje robërimi ndaj Zotit, nuk duhet bërë dallim ndërmjet atyre që kanë qenë profetë dhe atyre që nuk kanë qenë të tillë. Në Kur’anin Famëlartë e shohim të njëjtin princip, në rastin kur Zekerijai, si një profet i Zotit, mëson nga Merjemja se si duhet të lutej që të kishte pasardhës. Çdo herë që profeti Zekerija shkonte tek Merjemja, gjente atje ushqim, që sipas disa haditheve, nuk ishte një ushqim i stinës. Pyetjes nga vinin gjithë këto ushqime, Merjemja i përgjigjej thjeshtë: nga Zoti. 

Sa herë që hynte Zekirijaja në mihrabin (dhomën) e saj, gjente te ajo ushqim e thoshte: "Oj Merjeme, prej nga ky ushqim?" Ajo i thoshte: "Është nga Allahu, se Allahu e furnizon pa masë, atë që do!”  (Kur’an 3:37)

Po kështu, është e mundur që një njeri të mos jetë profet e megjithatë të jetë në shkallën më të lartë shpirtërore, ashtu siç mësojmë nga shembulli i Hidrit dhe Musait.. E dimë se çfarë pozite kishte Musai, për të cilin vetë Zoti në Kur’an thotë: Dhe Unë të zgjodha ty për shpalljen Time.  (Kur’an 20:41) Megjithëkëtë, në kapitullin Kehf shohim se si Musai është i paaftë për ta ndjekur Hidrin.

Haxherja vrapoi shtatë herë duke kërkuar ujë për të birin dhe në fund e gjeti. Imam Husejni kërkonte ujë për djalin e tij, Ali Asgharin, një foshnjën gjashtëmujore, mirëpo armiqtë nuk iu përgjigjën kësaj kërkese. Jo vetëm që nuk i dhanë ujë, por foshnjen gjashtëmujore e goditën me shigjetë në fyt. Imam Husejni, duke mbajtur në prehër djalin e tij të pafajshëm, e mbledh në duar gjakun e tij.

Përulësia dhe nënshtrimi ndaj Zotit është diçka e veçantë. Në kaptinën Bekare, ndërmjet Zotit dhe ëngjëjve zhvillohet një dialog rreth krijimit fillestar të njeriut. Ëngjëjt, siç dihet, thanë se njeriu do të bënte trazira në tokë dhe do të derdhte gjak. I Madhëruari nuk e mohoi këtë, por tha se ky tregim ka edhe një anë tjetër, me të cilën Ai krenohet. Ekzistojnë njerëz, para të cilëve edhe ëngjëjt duhet të përkulen e të bëjnë sexhde.

Ndodhia në Qerbela është nga skenat e rralla, ku Zoti mund të krenohet me njeriun, me përulësinë, me devotshmërinë dhe me sakrifinën e tij për Zotin e Lartësuar. Ibrahim e solli familjen e tij në një rrafshinë të pabanuar, pa ujë dhe pa kushte të mira për jetë, mirëpo edhe pa pengesa dhe rreziqe të shumta. Ndërsa Imam Husejni veten dhe familjen e vendosi para një armiku edhe më të ligë se ujqit. I solli në Qerbela, sepse këtë e deshi Zoti dhe ngase nënshtrimi para Zotit e kërkonte pikërisht këtë. Kur disa u përpoqën ta pengonin, duke pyetur përse i merrte edhe fëmijët, ai tha: Zoti ka dëshiruar këtë dhe unë Atë do ta dëgjoj.

 Ibrahimit i erdhi rëndë ta therrte djalin e tij. Shohim se ishte vetë Ismaili që me vendosmëri i kërkoi ta çonte këtë veprim deri në fund. Në anën tjetër, Imam Husejni vetë e dërgoi djalin në betejë dhe në vdekje të sigurt, ashtu sikur dhe Kasemin, djalin e të vëllait Imam Hasanit, djemtë e motrës së tij, vëllain e vet Abbasin dhe tre vëllezër të tjerë, trupat e të cilëve vetë i barti nga fushëbeteja drejt çadrave. Ky është një akt sublim dhe është shkak për një vajtim të lartësuar, të vetëdijshëm dhe të devotshëm. Vajtimi pa nje qëllim dhe pa një mesazh në vete, është i pavlerë. Sikur të përpiqemi për një çast ta sjellim para syve atë që përjetoi Imam Husejni, s’ka dyshim se do të qanim.

Përcillet se Imam Mehdiu ka thënë: O gjyshi im! Në s’kam qenë atje për të të mbrojtur e për të të ndihmuar, dije se mëngjes e mbrëmje qaj për ty, e qaj gjak në vend të lotëve.

Kur e thotë këtë, Imam Mehdiu e di se ç’kuptim ka vajtimi për Imam Husejnin (paqja qoftë mbi të).

 FUND