Parathënie

 Teksti në vijim është marrë nga përmbledhja e ligjeve islame sipas Ajetollah Sejjid Ali Sistaniut, prijës i qendrës studimore të Nexhefit dhe njëri nga juristët më të shquar muslimanë të kohës sonë. Përkthimi është bërë duke u mbështetur në versionin anglisht dhe turqisht të veprës, për të përcjellur një version sa më të plotë dhe të kuptueshëm për lexuesin shqiptar.

Në të shumtën e rasteve, përveç përkthimit në shqip, është dhënë edhe terminologjia në gjuhën arabe, me ç’rast fjalët janë shkruar në formën siç përdoren në Islamin tradicional shqiptar, gjegjësisht siç janë trashëguar nga turqishtja. Për shembull, fjala arabe kaffarah (shpagim) është shkruar në formën kefaret, siç përdoret tradicionalisht në Islamin shqiptar.

 Përveç kësaj, herë pas here kemi shtuar shpjegime për terme të caktuara të jurispudencës islame, të cilat nuk përdoren shumë shpesh në mesin e muslimanëve shqipfolës, por që janë të kuptueshëm për publikun arab. Këto shpjegime janë dhënë ose në kllapa, menjëherë pas fjalës së përdorur, ose si fusnotë në fund të kapitullit.

 Lexuesi do të vërejë se, në shumë raste, autori e përdor shprehjen “ihtijat” (e përkthyer në tekst si “masë kujdesi”). E ndjejmë të nevojshme që të japim një shpjegim në lidhje me kuptimin dhe përdorimin e kësaj shprehjeje.

Në rastet kur një muxhtehid (juristi islam) gjen argumente të mjaftueshme për një çështje të caktuar, ai jep një verdikt ligjor (fetva). Për shembull, nëse një jurist islam shpall fetva se një veprim është i detyrueshëm (vaxhib), kjo do të thotë se ekzistojnë argumente të forta dhe të qarta për faktin se ai veprim është i detyrueshëm. Si pasojë, besimtari që e ndjek këtë jurist islam, e ka për detyrim (vaxhib) ta kryejë veprimin në fjalë.

Por nëse nuk gjen argumente të sigurta se një veprim është i detyrueshëm dhe nëse nuk gjen argumente të sigurta as për të kundërtën (gjegjësisht, se nuk është i detyrueshëm), juristi islam nuk jep një fetva (verdikt), por shpreh “ihtijat” , pra,  kujdes. Si pasojë, veprimi bëhet i detyrueshëm, si masë kujdesi. Në këtë rast, besimtari ose do të veprojë sipas kësaj mase kujdesi, të shprehur nga juristi në fjalë, ose do t’i bindet mendimit të një juristi tjetër, i cili ka shprehur një fetva (verdikt ligjor) në lidhje me këtë çështje.

 Përveç kësaj, lexuesi do të vërejë edhe shprehjen “ihtijat mustahab” (përkthyer këtu si “masë e këshillueshme kujdesi”), që nënkupton një veprim që është i këshillueshëm, si masë kujdesi. Juristi e shpreh këtë masë kujdesi, para ose pas një verdikti ligjor (fetva-je). Për shembull, nëse juristi islam thotë se një gjë ritualisht e papastër (nexhis) pastrohet nëse lahet njëherë me ujë, por se është një masë e pëlqyeshme kujdesi, që të lahet tri herë, besimtari mjafton ta lajë vetëm njëherë dhe mund të mos e lajë tri herë.   

Për hollësi të mëtejme në lidhje me terminologjinë e juristëve muslimanë, mund të shihen veprat relevante të kësaj lëmie.  

dielli.net

PËRMBAJTJA:

PJESA I: Agjërimi
1. Hyrje
2. Nijeti
3. Gjërat që e prishin agjërimin
4. Ngrënia dhe pirja
5. Marrëdhënia seksuale
6. Masturbimi
7. T’i mveshësh gënjeshtra Zotit dhe të Dërguarit të Tij
8. Gëlltitja e pluhurit
9. Zhytja e gjithë kokës në ujë
10. Të qëndruarit në gjendje papastërtie seksuale ose të qenit në menstruacion a në lehoni deri në kohën e ezanit të namazit të sabahut
11. Injektimi i ndonjë lëngu në zorrën e trashë
12. Vjellja
13. Rregullat në lidhje me gjërat që e prishin agjërimin
14. Veprimet e papëlqyeshme (mekruh) për një person që agjëron
15. Përsëritja e detyrueshme e një agjërimi (kazaja) dhe shpagimi (kefareti)
16. Shpagimi për agjërimin (Kefareti)
17. Situatat, në të cilat është e detyrueshme vetëm përsëritja (kazaja) e agjërimit
18. Rregullat në lidhje me agjërimet kaza
19. Agjërimi i udhëtarit
20. Personat, për të cilët agjërimi nuk është një detyrim
21. Metoda për përcaktimin e fillimit të muajit (hënor)
22. Agjërimet e ndaluara (haram) dhe të papëlqyeshme (mekruh)
23. Agjërimet e pëlqyeshme vullnetare (mustehap)
24. Masa të këshillueshme kujdesi

PJESA II: Zeqati i fitrit
1. Zeqati i fitrit
2. Dhënia e zeqatit të fitrit
3. Çështje të ndryshme në lidhje me fitrin 

 

PJESA I: Agjërimi   

1. HYRJE

 Agjërim do të thotë që një njeri, duke iu bindur urdhrit të Zotit, të mos i kryejë nëntë gjërat që do t’i përmendim në vijim (pika 1581), nga koha e ezanit të sabahut, deri në kohën e akshamit.

 2. Nijeti (Qëllimi)

 1559. Nuk është e nevojshme që njeriu ta kalojë nëpër mendje qëllimin për të agjëruar ose të thotë me fjalë se do të agjërojë ditën e ardhshme. Në të vërtetë, mjafton që të vendosë se, në pajtueshmëri me urdhrin e Zotit, nga koha e ezanit të sabahut, deri në kohën e akshamit, nuk ka për ta kryer asnjërin nga veprimet që e bëjnë të pavlefshëm agjërimin.

1560. Njeriu mund të bëjë nijet çdo natë të Ramazanit, për ta agjëruar ditën e ardhshme. Dhe është më mirë që të bëhet nijet në natën e parë të Ramazanit për të agjëruar gjatë tërë muajit.

1561.  Koha e fundit për ta bërë nijetin e agjërimit të një dite të Ramazanit, për një njeri me vetëdije të plotë, është disa çaste para ezanit të namazit të sabahut. Kjo do të thotë se, në atë çast, ai duhet të ketë vendosur të agjërojë, edhe sikur më pas të bëhet i pavetëdijshëm për këtë vendim të vetin për shkak të gjumit ose të diçkaje tjetër.

1562. Kur bëhet fjalë për agjërimin vullnetar (mustehap), personi mund ta bëjë nijetin kur të dëshirojë gjatë ditës, madje edhe disa çaste para kohës së akshamit, me kusht që të mos ketë kryer, deri në atë çast, ndonjë veprim që e prish agjërimin.

1563. Kur një njeri, pa e bërë nijetin, fle para ezanit të sabahut në Ramazan ose në ndonjë ditë tjetër kur duhet të agjërojë detyrimisht, dhe zgjohet para kohës së drekës, duke e bërë nijetin, do ta ketë në rregull agjërimin. Por nëse zgjohet pas kohës së drekës, si masë kujdesi (ihtijat), duhet të vazhdojë me agjërimin, me nijetin (qëllimin) e t’u afruarit me Zotin. Megjithatë, ai duhet ta përsërisë këtë agjërim si kaza.

1564. Nëse një njeri dëshiron të agjërojë në ndonjë rast tjetër përveç Ramazanit, ai duhet ta qartësojë (gjatë nijetit), për shembull, se agjëron kaza ose agjëron për të përmbushur një premtim të dhënë. Në anën tjetër, gjatë agjërimit të Ramazanit, nuk është e nevojshme që personi (gjatë nijetit), të qartësojë se agjëron një ditë të Ramazanit. Nëse personi nuk është i vetëdijshëm se është muaji i Ramazanit dhe bën nijet për të mbajtur ndonjë agjërim tjetër, agjërimi i tij konsiderohet një agjërim i Ramazanit.

1565. Nëse një njeri e di se është muaji i Ramazanit, por prapëseprapë bën nijet për të mbajtur një agjërim tjetër, agjërimi i tij nuk do të konsiderohet agjërim i Ramazanit dhe as agjërimi, për të cilin ka bërë nijet.

1566.  Nëse njeriu bën nijet për ta agjëruar ditën e parë të Ramazanit dhe pastaj kupton se ajo është, në të vërtetë, dita e dytë ose e tretë e muajit, agjërimi i tij është në rregull.

1567.  Nëse një person, para ezanit të sabahut, bën nijet për të agjëruar, por pastaj e humb vetëdijen dhe zgjohet sërish brenda ditës, si masë e detyrueshme kujdesi (ihtijat vaxhib; shih shpjegimin tek parathënia), duhet ta çojë deri në fund agjërimin e tij. Nëse nuk e çon deri në fund, duhet të agjërojë ndonjë ditë tjetër si zëvendësim (kaza).

1568. Nëse një person bën nijet para ezanit të sabahut për të agjëruar atë ditë, por më pas dehet, duke e humbur vetëdijën, dhe rizgjohet gjatë ditës, si masë e detyrueshme kujdesi, duhet ta përfundojë agjërimin e tij. Nëse nuk e përfundon, duhet të agjërojë një ditë tjetër si zëvendësim (kaza).

1569. Nëse personi bën nijet para ezanit të sabahut për të agjëruar, pastaj e zë gjumi dhe zgjohet pas kohës së akshamit, agjërimi i tij është në rregull.

1570. Nëse personi nuk e di ose ka harruar se është muaji i Ramazanit dhe e kupton këtë para kohës së drekës, nëse ka kryer ndonjë gjë që e prish agjërimin, atëherë agjërimi i tij është i pavlefshëm. Sidoqoftë, ai nuk duhet të kryejë, deri në kohën e akshamit, ndonjë veprim tjetër që e prish agjërimin. Gjithashtu, ai duhet të agjërojë ndonjë ditë tjetër pas Ramazanit si zëvendësim (kaza). E njejta gjë vlen edhe sikur të kuptojë pas kohës së drekës se është Ramazan. Por nëse kupton para kohës së drekës dhe nëse nuk ka kryer deri atëherë ndonjë gjë që e prish agjërimin, agjërimi i tij është i vlefshëm.

1571. Nëse një fëmijë e arrin moshën e pjekurisë para ezanit të sabahut, në muajin e Ramazanit, ai/ajo duhet të agjërojë. Por nëse e arrin pjekurinë pas ezanit të sabahut, agjërimi i asaj dite nuk është një detyrim për të, përveç nëse ka për qëllim të agjërojë vullnetarisht (mustehap). Në këtë rast, duhet ta çojë deri në fund agjërimin.

1572. Nëse një njeri është paguar për t’i mbajtur agjërimet e mbetura kaza të një njeriu të vdekur, ose nëse i ka marrë përsipër shpagimet (kefaretet) e dikujt, ai vetë mund të kryejë agjërim vullnetar (mustehab) dhe nuk ka asgjë të keqe në të. Megjtihatë, nëse personi ka agjërime të veta, të mbetura kaza, ai nuk mund të bëjë një agjërim vullnetar (mustehab).
Nëse e harron këtë, fillon një agjërim vullnetar (mustehab) dhe e njejta i kujtohet para kohës së drekës, agjërimi i tij vullnetar bëhet i pavlefshëm, dhe ai mund ta kthejë nijetin e tij në një agjërim kaza. Por nëse këtë e kupton pas kohës së drekës, agjërimi i tij është i pavlefshëm. Nëse kjo gjë i kujtohet pas kohës së akshamit, vlefshmëria e agjërimit të tij është vështirë të përcaktohet (arab. ishkal).

1573. Nëse një njeri e ka të detyrueshme të agjërojë në një ditë të caktuar (jashtë muajit të Ramazanit), për shembull, nëse ka premtuar se do të agjërojë në një ditë të caktuar, dhe qëllimisht nuk e bën nijetin e tij deri në kohën e ezanit të sabahut, agjërimi i tij është i pavlefshëm.

Dhe nëse nuk e di se është e detyrueshme të agjërojë atë ditë, ose nëse e harron këtë detyrim, por e kujton para mesditës, agjërimi i tij është i vlefshëm, nëse bën nijet për të agjëruar dhe nëse nuk ka kryer, deri në atë çast, asgjë që e prish agjërimin. Dhe nëse i kujtohet pas kohës së drekës, ai duhet ta ndjekë atë që është shprehur si masë kujdesi për agjërimin e muajit të Ramazanit (shih 1570).

1574. Nëse një person nuk e bën nijetin deri pak kohë para drekës, për një agjërim të detyrueshëm, i cili nuk ka ndonjë kohë të caktuar, për shembull një agjërim si shpagim për një agjërim të prishur qëllimisht (arab. kaffarah), kjo është në rregull. Në të vërtetë, agjërimi i tij do të jetë në rregull (për sa kohë që nuk ka kryer ndonjë veprim që prish agjërimin), edhe sikur para se të bëjë nijet, ka vendosur fillimisht të mos agjërojë ose ka qenë në dyshim në do të agjërojë ose jo.

1575. Nëse një jomusliman e pranon Islamin në ndonjë ditë të muajit të Ramazanit, para kohës së drekës, si një masë e detyrueshme kujdesi, ai duhet të bëjë nijet dhe ta agjërojë atë ditë, me kusht që deri në atë çast, të mos ketë kryer ndonjë veprim që e prish agjërimin. Dhe nëse nuk agjëron atë ditë, duhet të bëjë kaza (përsëritje të agjërimit).

1576. Nëse një i sëmurë shërohet para kohës së drekës në një ditë të Ramazanit dhe nëse nuk ka kryer ndonjë veprim që e zhvleftëson agjërimin, ai duhet të bëjë nijet për të agjëruar dhe të agjërojë. Por nëse shërohet pas kohës së drekës, agjërimi i asaj dite nuk është një detyrim për të.

1577. Nëse një njeri është në dyshim në është dita e fundit e muajit Sha’ban ose dita e parë e muajit Ramazan, agjërimi nuk është një detyrim për të atë ditë. Nëse, megjithatë, dikush dëshiron të agjërojë atë ditë, këtë nuk mund ta bëjë me nijetin e agjërimit të një dite të Ramazanit. Por nëse bën nijet të agjërojë si ditë Ramazani në qoftë se ka hyrë Ramazani dhe të agjërojë si një agjërim tjetër dosido, nëse nuk ka hyrë Ramazani akoma, atëherë agjërimi i tij do të jetë i vlefshëm.

Megjithatë, është më mirë që në raste të tilla, personi të agjërojë me nijetin për të agjëruar ndonjë ditë që nuk e ka agjëruar në të kaluarën (dmth. si kaza). Nëse më pas kupton se kjo ditë ka qenë ditë e Ramazanit, agjërimi i tij do të pranohet si agjërim Ramazani. Edhe sikur të bëjë nijet thjesht për të kryer një agjërim kaza, agjërimi i tij do të konsiderohet me automatizëm një agjërim i Ramazanit, nëse më pas kuptohet se ajo ditë ka qenë ditë e Ramazanit.

1578. Nëse një njeri, që nuk është i sigurt në është dita e fundit e muajit Sha’ban ose dita e parë e muajit Ramazan, vendos të kryejë një agjërim vullnetar (mustehap) ose ndonjë agjërim tjetër dosido, dhe nëse më vonë gjatë ditës kupton se është dita e parë e Ramazanit, ai duhet ta ndryshojë nijetin e tij dhe ta vazhdojë agjërimin si një agjërim të Ramazanit.

1579. Nëse një njeri është i pavendosur në nijetin e tij për ta ndërprerë ose jo një agjërim të detyrueshëm me kohë të caktuar (si agjërimi i Ramazanit, për shembull), agjërimi i tij zhvleftësohet menjëherë, edhe sikur ai të mos e prishë agjërimin ose të pendohet më pas.

1580. Nëse njeriu, që është duke kryer një agjërim vullnetar (mustehap) ose një agjërim të detyrueshëm që nuk ka një kohë të caktuar (p.sh. një agjërim si shpagim për një ditë të paagjëruar më herët = kefaret), mendohet ta ndërpresë agjërimin ose është në dyshim në duhet të vazhdojë ose jo, por më pas vendos që të mos e ndërpresë, ai duhet të bëjë sërish nijet para kohës së drekës, nëse bëhet fjalë për një agjërim të detyrueshëm (pa kohë të caktuar) ose para kohës së akshamit, nëse është një agjërim vullnetar. Në këtë mënyrë, agjërimi i tij do të jetë në rregull.

 

3. Gjërat që e prishin agjërimin

 1581. Ka nëntë gjëra që e prishin (zhvleftësojnë) agjërimin:

1. Ngrënia dhe pirja

2. Marrëdhënia seksuale

3. Masturbimi (arab. istimna) që sjell deri në zbrazje (ejakulacion)

4. T’i mveshen gënjeshtra Zotit të Gjithëfuqishëm, Profetit ose pasardhësve të tij (Imamëve të Ehl-i Bejtit)

5. Gëlltitja e pluhurit të trashë

6. Zhytja e plotë e kokës në ujë

7. Të qëndruarit në gjendje papastërtie seksuale (arab. xhenabah) ose të qenit në menstruacion ose në lehoni deri në kohën e ezanit të namazit të sabahut.

8. Injektimi i çfarëdo lëngu në zorrën e trashë nëpërmjet vrimës anale

9. Vjellja 

 

4. Ngrënia dhe pirja

 1582. Nëse një person ha ose pi qëllimisht, duke qenë duke agjëruar, agjërimi i tij bëhet i pavlefshëm, pa dallim në është gjëja e ngrënë ose e pirë, diçka që hahet ose pihet rëndom (si buka ose uji) ose jo e tillë (si dheu ose lëngu i ndonjë peme, për shembull). Po kështu, nuk ka rëndësi në është sasia e madhe ose e vogël. Edhe sikur agjëruesi ta nxjerrë brushën e dhëmbëve nga goja dhe gjatë vendosjes të sërishme në gojë, ta gëlltisë lëngun që gjendet mbi brushë, agjërimi i tij do të jetë i pavlefshëm, përveç nëse lagështia e brushës përzihet me pështymën e tij, aq sa të mos mund të konsiderohet si një lagështi e jashtme.

1583. Nëse gjatë ngrënies ose pirjes, personi kupton se është koha e sabahut, ai duhet ta nxjerrë ushqimin nga goja. Agjërimi i tij është i pavlefshëm, nëse e gëlltit qëllimisht kafshatën ose pijen që ka në gojë. Përveç kësaj, sipas rregullave që do t’i përmendim më poshtë, ai është i detyruar të japë shpagim (kefaret) për këtë veprim.  

1584. Nëse një njeri që agjëron, ha ose pi diçka padashur, si pasojë e harresës, agjërimi i tij është në rregull dhe nuk prishet.

1585. Është në rregull nëse një agjëruesi i bëhet një injeksion me funksion anestetik, që e mpin një pjesë të trupit të njeriut ose i shërben ndonjë qëllimi tjetër. Por është më mirë që injeksionet, që merren si ilaç ose si ushqim, të mos përdoren.

1586. Nëse një person që agjëron, qëllimisht gëlltit ndonjë gjë që i mbetet mes dhëmbëve, agjërimi i tij bëhet i pavlefshëm.

1587. Nëse një person ka ndërmend të agjërojë, nuk ka nevojë që të përdorë domosdo kruese dhëmbësh para kohës së sabahut. Megjithatë, nëse e di se disa copëza ushqimi kanë mbetur mes dhëmbëve të tija dhe se këto mund të rrëshqasin drejt barkut të tij gjatë ditës, ai duhet të përdorë kruese dhëmbësh për t’i hequr këto copëza ushqimi.

1588. Gëlltitja e pështymës nuk e prish agjërimin, ndonëse mund të jetë akumuluar në gojën e njeriut, për shembull duke menduar në lidhje me ndonjë ushqim të thartë.

1589. Është në rregull nëse personi e gëlltit këlbazën e tij, qoftë nga pjesa e kokës (dmth. nga hunda), qoftë nga ajo e gjoksit (dmth. nga fyti). Por nëse këlbaza del në gojën e personit, si një masë e detyrueshme kujdesi (ihtijat vaxhib), personi duhet të mos e gëlltisë atë sërish.

1590. Nëse agjëruesi ka aq shumë etje, sa ka frikë se mund të vdesë nga etja ose të pësojë një vështirësi të madhe, ai mund të pijë aq ujë, sa të jetë i sigurt se ky rrezik është eliminuar. Megjithatë, agjërimi i tij zhvleftësohet, dhe nëse është një ditë Ramazani, si masë e detyrueshme kujdesi, ai duhet të mos pijë më tepër nga ç’është e nevojshme dhe duhet të mos kryejë vepra që e zhvleftësojnë agjërimin, deri në fund të ditës.

1591. Të përtypësh ushqim në gojë, për t’ia dhënë të zbutur fëmijës a ndonjë zogu, ose ta shijosh një ushqim, i cili zakonisht nuk rrjedh poshtë qafës (vetëm duke e shijuar), nuk e prish agjërimin, edhe sikur pa dashur të rrjedhë poshtë qafës. Megjithatë, nëse personi e di paraprakisht se ushqimi do të rrjedhë poshtë qafës nëse e shijon, agjërimi i tij prishet dhe ai është i detyruar ta përsërisë (bëjë kaza) dhe të japë dëshpërblim (kefaret) për të.

1592. Një njeri nuk mund ta lërë agjërimin, duke u arsyetuar me ligështinë (dobësinë). Por nëse ligështia e tij është aq shumë sa të jetë e padurueshme, është në rregull nëse e ndërpret agjërimin.

 

 5. Marrëdhënia seksuale

 1593. Marrëdhënia seksuale e prish agjërimin, edhe sikur depërtimi të jetë vetëm sa maja e organit seksual mashkullor, dhe pavarësisht në vjen deri në zbrazje (ejakulacion) ose jo.

1594. Nëse depërtimi është më pak se maja e organit mashkullor (përkthyesi: nënkupton pjesën deri tek vija e rrethprerjes = synetit), aq sa të mos mund të thuhet se ka patur marrëdhënie seksuale, dhe nëse nuk ka ardhur as deri në zbrazje, agjërimi nuk prishet. Kjo vlen edhe për meshkujt rrethprerë, edhe për ata që nuk janë rrethprerë.

1595. Nëse një njeri kryen qëllimisht marrëdhënie seksuale dhe pastaj bie në dyshim, në ka qenë depërtimi deri në pikën e rrethprerjes ose jo, atëherë, si masë e detyrueshme kujdesi, agjërimi është i pavlefshëm dhe njeriu duhet të agjërojë kaza (zëvendësim). Megjithatë, nuk ka nevojë të paguhet shpagim (kefaret).

1596. Nëse personi harron se është duke agjëruar dhe kryen marrëdhënie seksuale, ose nëse detyrohet të kryejë marrëdhënie seksuale, në një mënyrë që nuk mund ta shpëtojë veten, agjërimi i tij nuk prishet. Megjithatë, nëse i kujtohet se është duke agjëruar, gjegjësisht nëse gjen mundësi të shpëtojë nga ajo gjendje, ai duhet menjëherë të tërhiqet nga marrëdhënia. Nëse nuk e bën këtë, agjërimi i tij bëhet i pavlefshëm. 

6. Masturbimi (arab. istimna)

 1597. Nëse një agjërues masturbon, agjërimi i tij zhvleftësohet (shpjegimi për masturbimin është dhënë në pikën 1581; nënkuptohet masturbimi që sjell deri në zbrazje)

1598. Nëse sperma zbrazet vetvetiu dhe pa dashur, agjërimi nuk prishet

1599. Edhe sikur personi ta dijë se, nëse fle, sperma e tij do të zbrazet vetvetiu, është e lejuar që të flejë. Kjo vlen edhe sikur personi të mund të qëndrojë zgjuar, gjegjësisht kur të qëndruarit zgjuar nuk i shkakton ndonjë vështirësi. Dhe nëse vjen deri tek zbrazja e spermës gjatë gjumit, agjërimi i tij nuk prishet.

1600. Nëse një agjërues zgjohet nga gjumi teksa sperma është duke u zbrazur prej tij, nuk është një detyrim për të që ta ndërpresë.

1601. Një njeri, të cilit i është zbrazur sperma gjatë gjumit, mund të urinojë, edhe sikur ta dijë se gjatë urinimit, pjesa e mbetur e spermës do të rrjedhë jashtë.

1602. Nëse një njeri, të cilit i është zbrazur sperma gjatë gjumit, e di se një pjesë e spermës ka mbetur brenda dhe se nëse bën ghusl (larje rituale të trupit) pa urinuar, sperma ka për të rrjedhur pas ghuslit, ai duhet, si një masë e këshillueshme kujdesi (ihtijat mustahab), të urinojë para se të bëjë ghusl.

 1603. Nëse një person bën ledhatime të trupit, me qëllim që të lejojë rrjedhjen e spermës, duhet ta përfundojë agjërimin e tij dhe ta përsërisë atë agjërim si kaza, edhe sikur të mos vijë tek rrjedhja e spermës.

1604. Nëse një njeri bën ledhatime të trupit, pa patur qëllim të lejojë rrjedhjen e spermës dhe duke qenë i sigurt se sperma nuk ka për të rrjedhur, agjërimi i tij është në rregull, edhe sikur sperma të rrjedhë padashur. Megjithatë, nëse nuk është i sigurt në lidhje me rrjedhjen e spermës, dhe sperma rrjedh, atëherë agjërimi i tij është i pavlefshëm.

  

7. T’i mveshësh gënjeshtra Zotit dhe të Dërguarit të Tij

 1605. Nëse një agjërues qëllimisht i mvesh ndonjë gjë të pasaktë Zotit, Profetit (paqja qoftë mbi të dhe mbi familjen e tij) ose pasardhësve të tij (paqja qoftë mbi ta), qoftë me fjalë, me shkrim ose duke bërë shenjë me trup, agjërimi i tij bëhet i pavlefshëm, edhe sikur ai ta marrë prapa fjalën e tij, të pranojë se ka gënjyer ose të pendohet për të. Dhe, si një masë e këshillueshme kujdesi (ihtijat mustehab), personi duhet të mos i mveshë gënjeshtra Fatima Zehrasë dhe të gjithë profetëve të tjerë e pasardhësve të tyre.

1606. Nëse një agjërues dëshiron të përcjellë ndonjë gjë, për të cilën nuk ka autoritet ose nuk e di në është e saktë ose jo, ai duhet, si një masë e detyrueshme kujdesi, ta shprehë emrin e personit prej të cilit e ka dëgjuar ose librin, ku e ka lexuar atë.

1607. Nëse një agjërues përcjell një fjalë si të jetë fjala e Zotit ose e të Dërguarit, duke besuar se është vërtet e tillë, dhe më pas kupton se nuk ka qenë e saktë, agjërimi i tij është në rregull.

1608. Nëse një person i mvesh diçka Zotit të Gjithëfuqishëm ose të Dërguarit, duke e ditur se është e gabuar, dhe më pas kupton se ajo fjalë është vërtet e Zotit ose e të Dërguarit, ai duhet, si masë e detyrueshme kujdesi, ta përfundojë agjërimin e tij dhe ta përsërisë atë si kaza.

  1609. Nëse një person, qëllimisht i mvesh ndonjë gënjeshtër të shpikur nga të tjerët, Zotit, të Dërguarit të Zotit dhe pasardhësve të këtij të fundit, agjërimi i tij zhvleftësohet. Megjithatë, nëse e përcjell emrin e personit që e ka shpikur këtë gjë, agjërimi i tij nuk ndikohet.

1610. Nëse një agjërues pyetet në ka thënë Profeti i Shenjtë një gjë të caktuar dhe ai thotë qëllimisht “jo”, për një thënie, për të cilën do të duhej të thoshte “po”, ose e kundërta, agjërimi i tij zhvleftësohet, si një masë e detyrueshme kujdesi.

1611. Nëse një njeri përcjell një fjalë të saktë të Zotit ose të Profetit të shenjtë, dhe më pas thotë se ka gënjyer, ose nëse u mvesh atyre diçka të pasaktë natën, e më pas gjatë ditës në të cilën agjëron, thotë se fjala që ka përcjellur natën ka qenë e saktë, atëherë agjërimi i tij është i pavlefshëm, përveç nëse qëllimi i tij është ta përcjellë këtë informatë të re që e ka fituar. 

 

8. Gëlltitja e pluhurit

 1612. Si masë e detyrueshme kujdesi (ihtijat vaxhib), të lejosh ndonjë pluhur të trashë të arrijë deri në fyt, e bën të pavlefshëm agjërimin, pavarësisht në është pluhuri nga ndonjë gjë që lejohet të hahet, si mielli, ose nga ndonjë gjë e ndaluar, si pluhur ose dhé.

1613. Gëlltitja e një pluhuri të hollë nuk e prish agjërimin.

1614. Nëse ndonjë pluhur i trashë shpërndahet nga era dhe nëse personi, ndonëse e vëren këtë gjë, nuk merr masa për ta parandaluar gëlltitjen, gëlltitja e pluhurit ia prish agjërimin, si një masë e detyrueshme kujdesi.

1615. Si një masë e detyrueshme kujdesi, një agjërues nuk duhet të lejojë që tymi i cigares, duhanit dhe i gjërave të tjera të ngjashme, të arrijë në fytin e tij.

1616. Nëse një njeri nuk merr masa për të parandaluar arritjen në fyt të pluhurit, tymit ose gjërave të ngjashme, duke qenë i bindur se këto gjëra nuk do të arrijnë në fyt, atij nuk i prishet agjërimi. Por nëse nuk ka një bindje të tillë dhe vetëm pandeh se ato nuk do të arrijnë në fyt, në rast se ndodh kjo gjë, është më mirë ta përsërisë (ta bëjë kaza) këtë agjërim.

1617. Nëse një njeri harron se është duke agjëruar dhe tregon pakujdesi, ose nëse pluhuri ose substanca të ngjashme i hyjnë në fyt padashur, agjërimi i tij nuk prishet.

 

9. Zhytja e gjithë kokës në ujë

1618. Nëse një person, qëllimisht e zhyt gjithë kokën e tij në ujë, agjërimi i tij konsiderohet i papranueshëm, edhe sikur pjesa e mbetur e trupit të tij të mbetet jashtë ujit. Megjithatë, ky veprim nuk e prish agjërimin, por është një veprim i papëlqyeshem (mekruh), i cili, si një masë e detyrueshme kujdesi (ihtijat vaxhib), duhet të mos kryhet.

1619. Nëse një njeri e fundos njëherë vetëm gjysmën e kokës në ujë dhe herën tjetër vetëm pjesën tjetër, agjërimi i tij nuk ndikohet.

1620. Nëse e gjithë koka fundoset nën ujë, duke lënë disa qime flokësh jashtë ujit, vlen rregulli i përmendur tek pika 1618.

1621. Nuk ka ndonjë problem, nëse personi e fundos kokën e tij në ndonjë lëng tjetër përveç ujit, si qumështi për shembull. Po kështu, agjërimi nuk prishet edhe nëse personi e zhyt kokën e tij në një ujë të përzier me një substancë tjetër (arab. mudhaaf)

1622. Nëse një agjërues bie padashur në ujë dhe e gjithë koka e tij fundoset, ose nëse harron se është duke agjëruar dhe e fundos kokën e tij nën ujë, agjërimi i tij nuk ndikohet dhe vazhdon të jetë i vlefshëm.

1623. Nëse një njeri hidhet në ujë, duke menduar se koka e tij nuk do të fundoset, agjërimi i tij mbetet në rregull dhe i vlefshëm, edhe sikur koka t’i fundoset në ujë.

1624. Nëse një agjërues harron se është duke agjëruar, e fundos kokën në ujë dhe në këtë gjendje i kujtohet se është duke agjëruar, është më mirë që menjëherë ta nxjerrë kokën nga uji. Por edhe nëse nuk e bën këtë menjëherë, agjërimi i tij nuk zhvleftësohet.

1625. Nëse një njeri fundoset nën ujë nga dikush tjetër, në mënyrë që koka të zhytet e tëra, agjërimi i tij nuk ndikohet. Por nëse personi që e fut nën ujë tërhiqet, është më mirë që menjëherë të dalë nga uji.

1626. Nëse një njeri e zhyt kokën nën ujë me nijet për të bër ghusl, edhe agjërimi edhe ghusli i tij janë në rregull.

1627. Nëse njeriu hidhet me kokë në ujë për të shpëtuar dikë nga mbytja, ndonëse është një detyrim që të shpëtohet jeta e njeriut, si një masë e këshillueshme kujdesi, ai duhet ta përsërisë agjërimin e tij në një ditë tjetër (si kaza).

 

10. Të qëndruarit në gjendje papastërtie seksuale (arab. xhenabah) ose të qenit në menstruacion a në lehoni deri në kohën e ezanit të namazit të sabahut

1628. Nëse një njeri me papastërti seksuale, qëllimisht nuk bën ghusl deri në kohën e namazit të sabahut, agjërimi i tij është i pavlefshëm. Dhe nëse një njeri që e ka për detyrim të bëjë tejemmum (pastrim ritual me dhé), qëllimisht nuk e bën këtë deri në kohën e sabahut, agjërimi i tij është i pavlefshëm. Kjo vlen edhe për agjërimet kaza të ditëve të Ramazanit.

1629. Nëse një person në gjendje papastërtie seksuale (xhenabah) nuk bën ghusl deri në kohën e namazit të sabahut, për ndonjë agjërim tjetër të detyrueshëm përveç ditëve të Ramazanit ose për agjërimet kaza të ditëve të Ramazanit, agjërimi i tij do të jetë në rregull.

1630. Nëse një njeri hyn në papastërti seksuale gjatë ndonjë nate të Ramazanit, por qëllimisht nuk bën ghusl deri sa të mbetet pak kohë para namazit të sabahut, duhet të bëjë tejemmum dhe të agjërojë. Megjithatë, si një masë e këshillueshme kujdesi (ihtijat mustahab), ai duhet ta agjërojë atë ditë si kaza më pas.

1631. Nëse një person me papastërti seksuale gjatë Ramazanit, harron të bëjë ghusl dhe e kujton këtë gjë një ditë më pas, ai duhet të agjërojë kaza për atë ditë. Dhe nëse i kujtohet mbas disa ditësh, ai duhet t’i agjërojë kaza të gjithë ato ditë, gjatë të cilave është i sigurt se ka qenë me papastërti seksuale (xhenabah). Për shembull, nëse nuk është i sigurt në ka qenë me papastërti seksuale (xhenabah) gjatë tre ose katër ditëve, ai duhet të bëjë kaza për tri ditë.

1632. Nëse një njeri me papastërti seksuale nuk ka kohë për të bërë ghusl ose tejemmum gjatë natës së Ramazanit, agjërimi i tij është i pavlefshëm dhe ai duhet të agjërojë si zëvendësim (kaza) dhe të japë edhe shpagimin (kefaret).

1633. Nëse një njeri e llogarit kohën e tij, dhe pasi beson se ka mjaft kohë për ghusl, hyn në gjendje të papastërtisë seksuale dhe më pas, pasi kupton se i ka mbetur shumë pak kohë, bën tejemmum, agjërimi i tij është në rregull. Dhe nëse të njejtën gjë e bën pa llogaritur në fillim por vetëm duke pandehur se koha do të jetë e mjaftueshme, si një masë e këshillueshme kujdesi, ai duhet ta përsërisë atë agjërim si kaza.

1634. Nëse një njeri me papastërti seksuale gjatë një nate të Ramazanit, e di se, sikur të flejë, nuk do të mund të zgjohet para sabahut, nuk duhet të flejë pa bërë ghusl. Nëse fle pa bërë ghusl dhe nuk zgjohet deri në kohën e sabahut, agjërimi i tij është i pavlefshëm. Si pasojë, edhe zëvendësimi (kaza) edhe shpagimi (kefaret) bëhen një detyrim për të.

1635. Nëse një njeri me papastërti seksuale fle në një natë Ramazani dhe zgjohet brenda natës, ai duhet, si masë e detyrueshme kujdesi, të mos flejë pa bërë ghusl, derisa nuk është i sigurt se do të zgjohet sërish. Kjo është kështu edhe nëse ka një shpresë të vogël se do të mund të zgjohet para sabahut.

1636. Nëse një njeri me papastërti seksuale është i sigurt se, nëse fle, do të zgjohet në kohë para kohës së sabahut dhe është i vendosur për të bërë ghusl, por padashur nuk arrin të zgjohet, agjërimi i tij do të jetë në rregull. E njejta gjë vlen edhe për njeriun, i cili, ndonëse jo i sigurt, ka shpresë se do të zgjohet në kohë para kohës së sabahut.

1637. Nëse një njeri me papastërti seksuale gjatë një nate të Ramazanit, që është i sigurt ose ka shpresa të forta se do të zgjohet para kohës së sabahut, pa qenë i vendosur për të bërë ghusl, fle dhe pastaj nuk arrin të zgjohet para kohës së sabahut, ai, si një masë e detyrueshme kujdesi (ihtijat vaxhib) duhet ta përsërisë agjërimin e asaj dite si kaza.

1638. Nëse një njeri me papastërti seksuale gjatë një nate të Ramazanit, është i sigurt ose ka shpresa të forta se, nëse fle, do të zgjohet në kohë para kohës së sabahut, por pa patur qëllim të bëjë ghusl ose duke qenë në dyshim në lidhje me këtë gjë, agjërimi i tij është i pavlefshëm. Nëse në këtë gjendje, fle dhe nuk arrin të zgjohet para sabahut, edhe zëvendësimi (kaza) edhe shpagimi (kefaret) janë një detyrim për të.

1639. Kemi një njeri me papastërti seksuale gjatë një nate të Ramazanit, i cili fle dhe zgjohet brenda natës, duke qenë i sigurt ose duke patur shpresa të forta se sikur të flejë sërish, do të mund të zgjohet në kohë, me vendosmëri për të bërë ghusl. Nëse fle sërish dhe nuk nuk arrin të zgjohet para kohës së sabahut, ai duhet ta agjërojë kaza-në e asaj dite.

Dhe nëse zgjohet prapë dhe fle për së treti, duke mos u zgjuar para kohës së sabahut, është një detyrim për të që ta agjërojë atë ditë si kaza dhe të paguajë shpagim (kefaret), si një masë e këshillueshme kujdesi.

1640. Nëse vjen deri tek zbrazja e pavullnetshme e spermës gjatë gjumit, gjumi i parë, i dytë ose i tretë, nënkupton gjumin pasi të jetë zgjuar njëherë. Gjumi, në të cilin ndodh zbrazja e spermës, nuk konsiderohet gjumi i parë.

1641. Nëse vjen deri tek zbrazja e pavullnetshme e spermës gjatë ditës, personi nuk është i detyruar të bëjë ghusl menjëherë.

1642. Nëse një person zgjohet në Ramazan pas kohës së sabahut dhe kupton se i është zbrazur sperma gjatë gjumit, agjërimi i tij është në rregull, edhe sikur ta dijë se kjo zbrazje ka ngjarë para kohës së sabahut.

1643. Nëse një njeri me papastërti seksuale, i cili dëshiron të agjërojë një ditë si zëvendësim (kaza) për një agjërim të Ramazanit, mbetet qëllimisht në gjendje papastërtie seksuale deri në kohën pas sabahut, ai nuk mund të agjërojë atë ditë. Por nëse kjo ndodh padashur, ai mund të agjërojë, megjithëse, si një masë kujdesi, është më mirë të mos bëhet kjo.

1644. Nëse një njeri dëshiron të agjërojë si zëvendësim për një agjërim të Ramazanit dhe zgjohet pas kohës së sabahut, duke vërejtur se gjatë gjumit i është zbrazur sperma padashur dhe duke e ditur se kjo ka ndodhur para kohës së sabahut, atij i lejohet të agjërojë atë ditë me nijetin e një agjërimi zëvendësues (kaza).

1645. Nëse një person mbetet qëllimisht në gjendje papastërtie seksuale (xhenabah) deri në kohën e sabahut, kur ka ndërmend të kryejë një agjërim të detyrueshëm që nuk ka kohë të caktuar (si p.sh. agjërimi për kefaret ose shpagim), agjërimi i tij është në rregull. Megjithatë, është më mirë që të agjërojë ndonjë ditë tjetër.

1646. Nëse një grua pastrohet nga menstruacioni ose nga lehonia para kohës së sabahut në muajin Ramazan, ose, si masë e detyrueshme kujdesi, edhe në një ditë kur dëshiron të agjërojë si zëvendësim (kaza) për një ditë të Ramazanit, qëllimisht nuk bën ghusl ose tejemmum (në rast se koha është e shkurtër), agjërimi i saj është i pavlefshëm. Por nëse nuk bëhet fjalë për një agjërim të Ramazanit ose një agjërim kaza për një ditë të Ramazanit, agjërimi i saj është në rregull, ndonëse, si një masë e detyrueshme kujdesi, ajo duhet ta bëjë ghuslin.

Nëse detyrimi i gruas është të bëjë tejemmum në vend të ghuslit pas lehonisë ose menstruacionit, dhe ajo qëllimisht nuk e bën këtë para se të vijë koha e sabahut, qoftë për një agjërim të Ramazanit ose për një agjërim si zëvendësim për një ditë të Ramazanit, agjërimi i saj është i pavlefshëm.

1647. Nëse një grua pastrohet nga menstruacioni ose e përfundon lehoninë para kohës sabahut në muajin e Ramazanit, dhe nuk ka kohë për të bërë ghusl, duhet të bëjë tejemmum. Por nuk ka nevojë që ajo të qëndrojë zgjuar deri në kohën e sabahut. I njejti rregull vlen edhe për personin, detyrimi i të cilit është të bëjë tejemmum, pasi të ketë hyrë në gjendje papastërtie seksuale (xhenabah).

1648. Nëse një grua pastrohet nga menstruacioni ose e përfundon lehonin afër kohës së sabahut në muajin Ramazan, dhe nuk ka kohë as për ghusl dhe as për tejemmum, agjërimi i saj është në rregull.

1649. Nëse një grua pastrohet nga menstruacioni ose e përfundon lehoninë pas kohës së sabahut, agjërimi i saj është i pavlefshëm. E njejta vlen edhe kur menstruacioni ose lehonia fillon gjatë ditës, qoftë edhe shumë pranë kohës së akshamit. Edhe në këtë rast, agjërimi i saj është i pavlefshëm.

1650. Nëse një grua harron të bëjë ghusl pas menstruacionit ose lehonisë dhe i kujtohet kjo gjë pas një dite ose më shumë, agjërimet e saja do të jenë në rregull.

1651. Nëse një grua pastrohet nga menstruacioni ose lehonia para kohës së sabahut, por e shpërfill detyrimin e saj, gjegjësisht nuk bën ghusl ose tejemmum (nëse koha është e shkurtër), agjërimi i saj është i pavlefshëm. Por nëse kjo nuk ndodh nga shpërfillja, për shembull duke pritur rradhë në një banjo publike, edhe sikur të zgjohet e të flejë tri herë pa bërë ghusl deri në kohën e sabahut, agjërimi i saj do të jetë në rregull, derisa nuk e shpërfill tejemmumin.

1652. Nëse një grua ka gjakderdhje të çregullta (istihadha; që nuk burojnë nga menstruacioni, lehonia ose nga ndonjë ndërhyrje kirurgjike) intensive, agjërimi i saj do të jetë në rregull, edhe sikur të mos bëjë ghusl sipas rregullit nr.402.¹ Po kështu, agjërimi i saj do të jetë në rregull, edhe sikur të mos e kryejë ghuslin e caktuar për gjakderdhje të çrregullta mesatare (dhe jo intensive; shih shënimin).

1653. Një person që ka prekur një trup të vdekur, gjegjësisht një pjesë e trupit të të cilit ka ardhur në kontakt me trupin e vdekur, mund të agjërojë pa bërë ghusl pas prekjes së të vdekurit. Agjërimi i tij nuk zhvleftësohet edhe sikur të prekë të vdekur gjatë agjërimit.

 1: SHËNIM: 
398. Gjakderdhja e çrregullt (arab. Istihadha) është zakonisht me një ngjyrë pak më të zverdhur dhe e ftohtë. Gjaku është i hollë dhe rrjedh pa shtypje dhe pa shkaktuar dhimbje. Megjithatë, mund të ketë përjashtime.

399.  Ka tre lloje të gjakderdhjes së çrregullt (Istihadha): e paktë (arab. kalila), mesatare (mutavassita) dhe intensive (kethira).
1. Gjakderdhja e paktë (kalila): është kur gjaku mbetet në sipërfaqen e pambukut ose të pëlhurës së përdorur për ta mbuluar organin femëror, dhe nuk depërton në të .
2. Gjakderdhja mesatare (mutavassita): është kur gjaku depërton brenda pambukut (ose leckës), qoftë edhe pjesërisht, por nuk e lag veshmbathjen në anën e jashtme.
3. Gjakderdhja intensive (kethira): është kur gjaku depërton nëpër pambuk, e lag atë dhe e lag edhe veshmbathjen që gjendet në anën e jashtme të pambukut.

400. Në rastin e gjakderdhjes së paktë, gruaja duhet të marrë abdest për çdo namaz veçanërisht dhe, si masë e detyrueshme kujdesi, ta ndërrojë pambukun ose leckën. Dhe nëse ka gjak mbi pjesët e saja intime, duhet t’i pastrojë ato me ujë.
401. Në rastin e gjakderdhjes mesatare, si një masë e detyrueshme kujdesi, gruaja duhet të bëjë ghusl çdo ditë dhe të sillet sipas rregullave të gjakderdhjes së paktë, të cilat i shprehëm më sipër. Nëse gjakderdhja fillon para ose në kohën e namazit të sabahut, ajo duhet të bëjë ghusl para se ta falë namazin e sabahut. Nëse qëllimisht ose padashur nuk e bën ghuslin atëherë, ajo duhet të bëjë ghusl para namazit të drekës e të iqindisë. Dhe nëse nuk e bën dot as atëherë, ajo duhet të bëjë ghusl para namazeve të akshamit dhe jacisë. Këtë duhet ta bëjë pavarësisht në vazhdon gjakderdhja ose merr fund.
402. Në rast të gjakderdhjes intensive, gruaja duhet, si masë e detyrueshme kujdesi, ta ndërrojë pambukun dhe t’i pastrojë pjesët e saja intime me ujë. Është gjithashtu e nevojshme që të bëjë ghusl njëherë për namazin e sabahut, njëherë për namazin e drekës dhe të iqindisë bashkë dhe njëherë për namazet e akshamit dhe të jacisë bashkë (dmth. 3 herë në ditë).
Të gjithë këto rregulla vlejnë kur gjakderdhja të jetë aq intensive, sa ta lagë vazhdimisht dhe plotësisht pambukun.Por nëse zgjat më shumë kohë derisa pambuku të laget i tëri, dhe gruaja ka kohë që të falë një ose më tepër namaze në këtë interval kohor, atëherë, si masë e detyrueshme kujdesi, ajo duhet ta ndërrojë pambukun ose ta pastrojë me ujë, dhe pastaj të bëjë ghusl vetëm kur veshja që e mbulon pambukun nga jashtë të laget krejtësisht.
Për shembull, nëse një grua që e fal namazin e drekës, kupton se veshja që e mbulon pambukun është lagur plotësisht, ajo duhet të bëjë ghusl para se të vazhdojë me namazin e iqindisë. Por nëse vëren se rrjedhja e gjakut është e ngadalshme dhe se ka kohë për të falur dy ose më tepër namaze, para se pambuku ose veshja që e mbulon pambukun të lagen plotësisht, nuk do të ketë nevojë për ghusl para namazit të rradhës.
Për shembull, nëse ajo vëren se ka kohë për ta falur madje edhe namazin e akshamit e të jacisë, para se veshja të laget krejtësisht, ajo mund ta falë edhe akshamin dhe jacinë, pa bërë ghusl. Siqo që të jetë, kur gruaja bën ghusl pas gjakderdhjes intensive, ajo nuk ka nevojë të marrë edhe abdest.  

 

11.  Injektimi i ndonjë lëngu në zorrën e trashë

1654. Nëse një agjëruesi i injektohet një lëng në zorrën e trashë, agjërimi i tij bëhet i pavlefshëm, edhe sikur ky veprim të bëhet për hir të mjekimit.

 

 12. Vjellja

1655. Nëse një agjërues vjell qëllimisht, agjërimi i tij bëhet i pavlefshëm, edhe nëse është i detyruar të vjellë për shkak të ndonjë sëmundjeje. Megjithatë, agjërimi nuk prishet, nëse personi vjell padashur ose duke harruar se është duke agjëruar.

1656. Nëse një person ha diçka natën, për të cilën e di se do t’i shkaktojë vjellje gjatë ditës, si masë e këshillueshme kujdesi (ihtijat mustahab), ai duhet ta agjërojë atë ditë si kaza.

1657. Nëse një njeri mund ta ndalë vjelljen e tij, pa i shkaktuar vetes ndonjë dëmtim ose vështirësi, ai duhet të përmbahet nga të vjellurit.

1658. Nëse një mizë hyn në fytin e një agjëruesi, nuk ka nevojë të pështyhet, nëse miza ka rrëshqitur poshtë ezofagut. Agjërimi i tij do të jetë në rregull. Por nëse nuk ka hyrë aq thellë, ajo duhet të nxirret duke u kollitur dhe madje duke vjellur, nëse kjo gjë nuk është e dëmshme. Nëse personi nuk e bën këtë, agjërimi i tij është i pavlefshëm.

1659. Nëse një person gëlltit diçka gabimisht dhe i kujtohet se është duke agjëruar, para se gjëja e gëlltitur t’i arrijë në stomak, ai nuk ka nevojë ta nxjerrë gjënë e gëlltitur. Agjërimi i tij është në rregull.

1660. Nëse agjëruesi e di me siguri se, në rast se gromësin, ndonjë gjë do t’i dalë nga fyti, ai duhet që, si masë kujdesi, të mos gromësijë qëllimisht. Por nuk ka gjë të keqe nëse gromësin derisa nuk është i sigurt se ndonjë gjë nuk do t’i dalë nga fyti (në gojë).

1661. Nëse një agjërues gromësin dhe diçka i del nga fyti në gojë, ai duhet ta pështyjë atë. Por nëse e gëlltit sërish padashur, agjërimi i tij është në rregull.

 

13.  Rregullat në lidhje me gjërat që e prishin agjërimin

 1662. Nëse një person qëllimisht dhe me vullnetin e tij, e kryen një veprim që e prish agjërimin, agjërimi i tij bëhet i pavlefshëm. Por nëse të njejtin veprim e kryen padashur, nuk ka asgjë të keqe dhe agjërimi i tij vazhdon të jetë në rregull. Megjithatë, nëse një njeri me papastërti seksuale (xhenabah) fle dhe nuk bën ghusl deri në kohën e sabahut, siç është shprehur hollësisht tek pika 1639, agjërimi i tij është i pavlefshëm.

Po kështu, nëse një njeri, vetëm nga mosdija se një veprim i caktuar e prish agjërimin ose nga mbështetja në një autoritet që mendon se e thotë të vërtetën, kryen një veprim që e zhvleftëson agjërimin, agjërimi i tij nuk prishet, përveç nëse bëhet fjalë për ushqimin, pirjen ose marrëdhënien seksuale.

1663. Nëse një agjërues, padashur kryen një veprim që e zhvleftëson agjërimin dhe pastaj, duke menduar se agjërimi i tij është prishur tashmë, e kryen qëllimisht një veprim tjetër që e prish agjërimin, agjërimi i tij është i pavlefshëm.

1664. Nëse diçka futet me forcë në fytin e një njeriu që agjëron, agjërimi i tij nuk prishet. Por nëse ai kërcënohet, për shembull se jeta ose pasuria e tij do të rrezikohen, dhe ai e prish vetë agjërimin (për t’i shpëtuar këtij kërcënimi), agjërimi i tij është i pavlefshëm.

1665. Një agjërues nuk duhet të shkojë në një vend, ku e di se diçka do t’i futet në fyt ose se do të detyrohet ta prishë agjërimin me duart e veta. Nëse vërtet shkon atje dhe detyrohet të kryejë vetë një veprim që e prish agjërimin, agjërimi i tij është i pavlefshëm. Si masë e detyrueshme kujdesi, e njejta vlen edhe nëse, në këtë rast, diçka i futet me forcë në fyt.

  

14.Veprimet e papëlqyeshme (mekruh) për një person që agjëron

 1666. Ka veprime të caktuara, që janë të papëlqyeshme për një person që agjëron. Disa prej tyre anë si vijon:

1. Përdorimi i pikave për syrin ose lyerja me Surma¹, nëse shija ose era e saj arrin deri në fyt.

2. Kryerja e një veprimi që shkakton dobësim të trupit, si dhënia e gjakut ose banjoja me ujë të nxehtë.

3. Thithja nëpërmjet hundës, e burnotit (pluhurit të duhanit), nëse personi nuk e di se burnoti do të arrijë deri në fyt. Nëse personi është i vetëdijshëm se burnoti do të arrijë në fyt, përdorimi nuk është i lejuar (dmth. e prish agjërimin).

4. Nuhatja e barërave me erë

5. Për femrat, të ndenjurit ulur në ujë

6. Përdorimi i pilulave (hapeve) që vendosen në zorrën e trashë  

7. Lagia e rrobave që i ka veshur personi

8. Nxjerrja e ndonjë dhëmbi ose kryerja e çfarëdo ndërhyrjeje, si pasojë e të cilës vjen deri në gjakderdhje brenda gojës.

9. Larja e dhëmbëve me brushë të lagur.

10. Vendosja e ujit ose e ndonjë lëngu tjetër në gojë, pa patur ndonjë arsye të fortë për këtë

 Është gjithashtu e papëlqyeshme (mekruh) që një agjërues të përjetojë çaste intime me gruan e tij ose të bëjë diçka që e eksiton seksualisht, edhe sikur të mos ketë qëllim zbrazjen (ejakulacionin). Nëse e bën këtë me qëllim që të arrijë zbrazjen, edhe sikur të mos e arrijë zbrazjen vërtet, agjërimi i tij, si masë e detyrueshme kujdesi, është i pavlefshëm.

 1: (shënim i përkthyesit) Surma, gjithashtu e njohur si “kohl”, është një material kozmetik, i përbërë nga sulfati i plumbit (PbS) dhe i përdorur që nga kohët e lashta në  Lindjen e Mesme, në Azinë Jugore dhe në Afrikë.

  

15. Përsëritja e detyrueshme e një agjërimi (kazaja) dhe shpagimi (kefareti)

 1667. Në situatat në vijim, edhe përsëritja e agjërimit (kaza) edhe shpagimi (kefaret) janë një detyrim për personin, nëse me qëllim, me vullnet dhe pa ndikimin e një force ose detyrimi të jashtëm e kryen ndonjërin nga veprimet në vijim, gjatë një agjërimi të Ramazanit:

1. Ngrënia

2. Pirja

3. Marrëdhënia seksuale

4. Masturbimi

5. Të qëndruarit në gjendje papastërtie seksuale (xhenabah) deri në kohën e namazit të sabahut

 

Si një masë e këshillueshme kujdesi, edhe prishja e agjërimit nëpërmjet një metodë tjetër, përveç këtyre që janë përmendur më sipër, duhet të kompenzohet me shpagim (kefaret), përveç që duhet detyrimisht të përsëritet agjërimi (kaza).

 

1668. Nëse një person e kryen ndonjërin nga këto veprime, duke qenë plotësisht i sigurt se ai nuk e prish agjërimin, shpagimi (kefaret) nuk është një detyrim për të.

  

16. Shpagimi për agjërimin (Kefareti)

 1669. Shpagimi (kefareti) për një agjërim të Ramazanit është:

- të çlirosh një skllav ose

- të agjërosh dy muaj ose

- të ushqesh gjashtëdhjetë të varfër derisa të ngopen ose t’i japësh secilit prej tyre nga një “mudd” (rreth 750 g) materiale ushqimore si gruri, elbi, buka etj. 

Dhe nëse personi nuk ka mundësi ta bëjë asnjërën prej të mësipërmeve, ai duhet të japë lëmoshë (sadaka) sipas mundësive të tija dhe të kërkojë falje nga Zoti. Si një masë e detyrueshme kujdesi, ai duhet ta kryejë ndonjërin nga veprimet e mësipërme si shpagim, kurdo që të ketë mundësi.

1670. Personi që ka ndërmend të agjërojë dy muaj si shpagim (kefaret) për një agjërim të Ramazanit, duhet të agjërojë në mënyrë të vazhdueshme për një muajë e një ditë, ndërsa pjesën e mbetur mund ta agjërojë ndarazi, jo në mënyrë të njëpasnjëshme.

1671. Një person që ka ndërmend të agjërojë dy muaj si shpagim (kefaret) për një agjërim të Ramazanit, nuk duhet të fillojë me agjërim, nëse e di se brenda afatit prej një muaji dhe një dite, do të rastisë ndonjë ditë, në të cilën është e ndaluar (haram) të agjërohet, si festa e Kurban Bajramit, për shembull.

1672. Nëse një njeri që vendos të agjërojë vazhdimisht (për së paku një muaj e një ditë), siç përmendet më sipër, nuk arrin të agjërojë në ndonjërën nga këto ditë, pa patur ndonjë arsyetim, ai duhet të fillojë nga e para me agjërimin.

1673. Nëse një person që duhet të agjërojë vazhdimisht si shpagim (kefaret), e ka të pamundur ta mbajë vazhdimësinë e kësaj periudhe (një muaj e një ditë), për shkak të një arsyetimi që nuk është nën kontrollin e tij/saj, si menstruacioni, lehonia ose udhëtimi i detyrueshëm, atëherë nuk e ka për detyrim të fillojë nga e para me agjërimin, kur kjo pengesë të hiqet. Mjafton që të vazhdojë me ditët e mbetura.

1674. Nëse një person e prish agjërimin e tij me diçka që është e ndaluar (haram) sipas ligjit islam, si masë e këshillueshme kujdesi, duhet t’i kryejë që të tre shpagimet (kefaret) e përmendura. Veprimi mund të jetë një veprim i ndaluar (haram) në vete, si: alkooli ose marrëdhënia seksuale jashtëmartesore (arab. zina), ose një veprim që është normalisht i lejuar por që bëhet i ndaluar (haram) për personin në fjalë ngase është i dëmshëm për shëndetin e tij. E njejta vlen, për shembull, edhe nëse personi hyn në marrëdhënie seksuale me gruan e tij gjatë menstruacionit. Pra, në situata të tilla, personi duhet t’i kryejë të tre shpagimet, gjegjësisht të çlirojë një skllav, të agjërojë dy muaj dhe të ushqejë deri në ngopje gjashtëdhjetë të varfër ose t’u japë atyre nga rreth 750 gr. gru, elb, bukë ose të ngjashme. Nëse e ka të pamundur t’i kryejë që të tre shpagimet, duhet ta kryejë atë që mundet në mesin e tyre.

1675. Nëse një agjërues qëllimisht i mvesh gënjeshtra Zotit ose Profetit të Shenjtë (paqja qoftë mbi të dhe mbi familjen e tij), është një masë e këshillueshme kujdesi, që t’i kryejë që të tre shpagimet (kefaret).

1676. Nëse brenda një dite të Ramazanit, personi hyn në marrëdhënie seksuale disa herë ose masturbon, vetëm një shpagim është detyrim për të. Por, si masë e këshillueshme kujdesi, ai duhet të japë shpagim për çdo herë që kryen marrëdhënie seksuale.

1678. Nëse një agjërues kryen një veprim, i cili e prish agjërimin, përveç marrëdhënies seksuale, dhe pastaj hyn në marrëdhënie seksuale me gruan e tij, vetëm një shpagim (kefaret) është i detyrueshëm për të dy veprimet.

1679. Nëse agjëruesi kryen një veprim të lejuar sipas ligjit islam (helal), i cili e prish agjërimin, si pirja e ujit për shembull, dhe pastaj kryen një veprim të ndaluar sipas ligjit islam (haram), si ngrënia e një ushqimi të palejuar, për të dy veprimet majfton një shpagim (kefaret).

1680. Nëse një agjërues gromësin dhe qëllimisht e gëlltit atë që i del në gojë si pasojë e gromësirës, agjërimi i tij është i pavlefshëm dhe ai duhet ta përsërisë agjërimin (kaza) dhe të japë shpagim (kefaret). Dhe nëse gjëja që i del në gojë si pasojë e gromësirës, është diçka e ndaluar për ngrënie, si gjaku ose një gjë që nuk e ka më pamjen e ushqimit, dhe nëse ai e gëlltit qëllimisht, do të duhet ta përsërisë agjërimin (kaza) dhe, si një masë e këshillueshme kujdesi, t’i japë të tre shpagimet (kefaret).   

1681. Nëse një person betohet se do të agjërojë në një ditë të caktuar dhe qëllimisht e prish agjërimin e tij, ai duhet të paguajë shpagim (kefaret) për thyerjen e premtimit (dhe jo për prishjen e agjërimit).

1682. Nëse një agjërues e prish agjërimin kur një njeri jo i besueshëm i thotë se koha e akshamit ka filluar, dhe ai pastaj kupton se kjo është gabim ose bie në dyshim në lidhje me vërtetësinë e këtij lajmi, është e detyrueshme që ta përsërisë agjërimin (të agjërojë kaza) dhe të japë shpagim (kefaret).

1683. Nëse një njeri që e ka prishur qëllimisht agjërimin, udhëton para ose pas kohës së drekës, për t’i shpëtuar shpagimit për agjërimin e prishur, shpagimi (kefareti) mbetet akoma i detyrueshëm për të. Në të vërtetë, edhe sikur të jetë i detyruar që në mënyrë të papritur të niset në udhëtim para kohës së drekës, është e detyrueshme për të që ta japë shpagimin.

1684. Nëse një person e prish agjërimin e tij dhe pastaj i shfaqet një arsyetim si menstruacioni, lehonia ose sëmundja, si masë e këshillueshme kujdesi, ai/ajo duhet ta japë shpagimin (kefaretin).

1685. Nëse një person është i sigurt se është dita e parë e Ramazanit dhe e prish qëllimisht agjërimin e tij, e pastaj kupton se, në të vërtetë, ka qenë dita e fundit e muajit Sha’ban, ai nuk është i detyruar ta japë shpagimin (kefaretin).

1686. Nëse një person dyshon në është dita e fundit e Ramazanit ose dita e parë e muajit Shevval, dhe e prish qëllimisht agjërimin e tij, duke kuptuar më pas se ka qenë dita e parë e muajit Shevval, ai nuk e ka për detyrim të japë shpagimin (kefaretin).

1687. Nëse një agjërues hyn në marrëdhënie seksuale me gruan e tij, e cila gjithashtu agjëron, duke e detyruar gruan për të hyrë në marrëdhënie me të, ai duhet të japë shpagim për agjërimin e vet dhe, si masë e detyrueshme kujdesi, edhe për gruan e tij. Por nëse gruaja e ka pranuar me dëshirë marrëdhënien, secili prej tyre e ka për detyrim shpagimin (kefaretin) për agjërimin e vet.

1688. Nëse gruaja e detyron burrin e saj të hyjë në marrëdhënie seksuale me të, ajo nuk e ka për detyrim ta paguajë shpagimin (kefaretin) për agjërimin e të shoqit.

1689. Nëse një burrë që agjëron gjatë Ramazanit, e detyron gruan e tij për marrëdhënie seksuale, ndërkohë që gruaja e shpreh miratimin e saj gjatë vetë marrëdhënies, burri duhet që, si masë e detyrueshme kujdesi, të japë dy shpagime, ndërsa gruaja një shpagim.

1690. Nëse një burrë që agjëron gjatë Ramazanit, hyn në marrëdhënie seksuale me gruan e tij të fjetur, një shpagim bëhet i detyrueshëm për të. Në ndërkohë, agjërimi i gruas mbetet i vlefshëm dhe ajo nuk është e detyruar të japë shpagim.

1691. Nëse burri e detyron gruan e tij të kryejë një veprim që e prish agjërimin ose nëse gruaje e detyron burrin të kryejë një veprim që e prish agjërimin, asnjëri prej tyre nuk është i detyruar të japë shpagim (kefaret).

1692. Një burrë që nuk agjëron për shkak të udhëtimit ose të sëmundjes, nuk i lejohet ta detyrojë gruan e tij, që agjëron, për të hyrë në marrëdhënie seksuale me të. Por nëse e bën këtë gjë, shpagimi nuk do të jetë i detyrueshëm për të.

1693. Njeriu nuk duhet ta shpërfillë detyrimin e shpagimit (kefaretit). Megjithatë, nuk është e detyrueshme që shpagimi të bëhet menjëherë.

1694. Nëse një njeriu i bëhet detyrim shpagimi (kefareti) dhe ai nuk e kryen atë disa vite me rradhë, shpagimi nuk shtohet.

1695. Nëse një njeri është i detyruar të kryejë shpagimin (kefaretin) duke ushqyer gjashëtdhjetë të varfër, dhe nëse ka qasje tek të gjithë ata, nuk është e lejuar që t’i japë ndonjërit prej tyre më shumë se një “mudd” (rreth 750 gr.) ushqim ose ta ushqejë një person dy herë, dhe pastaj të llogarisë se ka ushqyer dy vetë. Megjithatë, lejohet që t’i japë një personi të varfër nga një “mudd” për çdo pjesëtar të familjes së tij, edhe sikur të jenë fëmijë.

1696. Nëse një person agjëron si zëvendësim (kaza) për një agjërim të Ramazanit dhe qëllimisht e prish agjërimin e tij pas kohës së drekës, ai duhet t’u japë nga një “mudd” ushqim dhjetë të varfërve. Dhe nëse nuk e bën dot këtë, duhet të agjërojë tri ditë.

 

17. Situatat, në të cilat është e detyrueshme vetëm përsëritja (kazaja) e agjërimit

 1697. Në situatat në vijim, është një detyrim për personin vetëm përsëritja (kazaja) e agjërimit dhe nuk është detyrim dhënia e shpagimit (kefaretit):

1. Nëse një person është me papastërti seksuale (xhenabah) gjatë një nate të Ramazanit dhe, siç është përshkruar në pikën 1639, nuk zgjohet nga gjumi i tij i dytë deri në kohën e namazit të sabahut.

2. Nëse një person nuk kryen asnjë veprim që e prish agjërimin por nuk bën nijet për të agjëruar, nëse agjëron për t’u mburrur para të tjerëve ose nëse vendos të kryejë një veprim që e prish agjërimin, si një masë e detyrueshme kujdesi, ai duhet ta përsërisë agjërimin si kaza.

3. Nëse harron të bëjë ghusl pas papastërtisë seksuale gjatë Ramazanit dhe agjëron në këtë gjendje për një e më tepër ditë.

4. Nëse gjatë një nate të muajit të Ramazanit, një njeri kryen një veprim që e prish agjërimin, pa hulumtuar në ka filluar koha e sabahut ose jo, dhe pastaj kupton se ka hyrë koha e sabahut, ai duhet që, si masë e detyrueshme kujdesi dhe me qëllim për t’u afruar me Zotin, të qëndrojë gjatë ditës larg veprimeve që e prishin agjërimin dhe ta përsërisë agjërimin si kaza.

5. Nëse një njeri lajmërohet nga dikush tjetër se akoma nuk është koha e sabahut, dhe duke u mbështetur në këtë lajm, ai kryen një veprim që e prish agjërimin, duke kuptuar më vonë se në atë çast ka qenë koha e sabahut.

6. Nëse një njeri informohet nga dikush tjetër se është koha e sabahut, por duke mos i besuar fjalës së tij ose duke menduar se ai bën shaka, kryen një veprim që e prish agjërimin, duke kuptuar më pas se vërtet ka qenë koha e sabahut.

7. Nëse një njeri që është i verbër ose në një situatë të ngjashme, e përfundon agjërimin (ha iftar) duke u mbështetur në fjalët e një tjetri, por kupton më pas se koha e akshamit nuk ka hyrë akoma.

8. Kur një njeri është i sigurt se koha e akshamit ka ardhur dhe, duke u mbështetur në këtë, e përfundon agjërimin e tij, dhe më pas kupton se, në të vërtetë, koha e akshamit nuk ka filluar, ai duhet ta përsërisë agjërimin e tij si kaza. Por nëse e fiton përshtypjen se koha e akshamit ka hyrë, si pasojë e kohës me mjegull, dhe e përfundon agjërimin e vet, duke kuptuar më pas se koha e akshamit nuk ka hyrë, ai duhet të bëjë kaza si një masë e detyrueshme kujdesi.

9. Nëse një person e shpëlan gojën e tij me ujë për shkak se i është tharë, dhe uji padashur i rrëshqet poshtë fytit, ai duhet të agjërojë kaza. Po kështu, si një masë e këshillueshme kujdesi, njeriu duhet të agjërojë kaza nëse uji ka qenë për shpëlarjen e gojës, si pjesë e abdestit për një namaz vullnetar (mustehap).

Por nëse personi harron se është duke agjëruar, ose e shpëlan gojën jo për shkak se i thahet por si pjesë e abdestit për një namaz të detyrueshëm (farz), dhe uji i rrëshqet poshtë fytit, nuk ka nevojë për kaza.

10. Nëse dikush e ndërpret agjërimin për shkak të detyrimit, gjendjes pa rrugëdalje ose për shkak të fshehjes së besimit (takijje), ai duhet të agjërojë kaza por nuk ka nevojë të japë shpagim (kefaret).

 

 1698. Nëse një agjërues vendos diç tjetër në gojë përveç ujit, dhe kjo gjë i rrëshqet padashur poshtë fytit, ose nëse vendos ujë në hundë dhe ajo i rrjedh padashur përposh, ai nuk është i detyruar të agjërojë kaza.

1699. Është e papëlqyeshme që agjëruesi të tepërojë me larjen e gojës. Nëse pas një larjeje të tepëruar me ujë, ai dëshiron ta gëlltisë pështymën e tij, është më mirë të pështyjë tri herë, para se ta bëjë këtë.

1700. Nëse një person e di ose ndjen se nëse e shpëlan gojën, uji do t’i rrjedhë poshtë fytit padashur, ai duhet t’i shmanget këtij veprimi. Dhe si një masë e detyrueshme kujdesi, duhet t’i shmanget krejtësisht shpëlarjes së gojës, nëse e di se, për shkak të pakujdesisë së tij, uji mund t’i rrjedhë poshtë fytit.

1701. Nëse në muajin e Ramazanit, një njeri, pasi hulumton me kujdes, sigurohet se nuk ka filluar koha e sabahut dhe kryen një veprim që e prish agjërimin, duke kuptuar më pas se koha e sabahut ka filluar kur e ka kryer veprimin, ai nuk ka nevojë ta përsërisë agjërimin e vet.

1702. Nëse një njeri është në dyshim në ka hyrë ose jo koha e akshamit, ai nuk lejohet ta përfundojë agjërimin. Por nëse, edhe pa hulumtuar, është në dyshim në ka filluar koha e sabahut ose jo, ai mund të kryejë një veprim që e zhvleftëson agjërimin.

 

18. Rregullat në lidhje me agjërimet kaza

 1703. Nëse një njeri me sëmundje psikike shërohet, ai nuk e ka për detyrim t’i agjërojë si kaza agjërimet që nuk i ka kryer gjatë sëmundjes.

1704. Nëse një jomusliman bëhet musliman, nuk është e detyrueshme për të që t’i agjërojë si kaza ato ditë, në të cilat ka qenë jomusliman. Megjithatë, nëse një musliman e lë Islamin dhe pastaj bëhet sërish musliman, ai duhet ta agjërojë si kaza, atë periudhë, në të cilën ka qenë jobesimtar.

1705. Personi duhet të agjërojë si kaza për ditët që nuk i ka agjëruar si pasojë e dehjes, qoftë kjo edhe një dehje që vjen si rezultat i trajtimeve mjekësore.

1706. Nëse një person që nuk ka agjëruar në ditë të caktuara, për shkak të ndonjë pengese të arsyeshme, pastaj bie në dyshim në lidhje me datën kur ka përfunduar kjo pengesë, nuk është e detyrueshme për të që ta agjërojë si kaza numrin maksimal të mundshëm të ditëve. Për shembull, nëse një njeri udhëton para fillimit të Ramazanit dhe nuk i kujtohet në e ka përfunduar udhëtimin në ditën e pestë ose të gjashtë të Ramazanit, ai mund të agjërojë kaza sa numri më i vogël, gjegjësisht 5 ditë. E njejta vlen edhe nëse ai udhëton në ditët e fundit të Ramazanit dhe kthehet pas Ramazanit, duke mos e mbajtur mend saktë, në është nisur më 25 Ramazan ose 26 Ramazan. Edhe në këtë rast, ai mund ta zgjedhë numrin më të vogël të ditëve për të agjëruar kaza. Megjithatë, është një masë e këshillueshme kujdesi, që ai ta zgjedhë numrin më të madh.

1707. Nëse një person ka agjërime kaza të disa vjetëve, ai mund të fillojë me kazatë e cilit vit të dëshirojë. Megjithatë, nëse koha për agjërime kaza të Ramazanit të fundit është e shkurtër, për shembull nëse ka 5 ditë të paagjëruara nga Ramazani i kaluar dhe nëse i kanë mbetur edhe 5 ditë deri në fillimin e Ramazanit të ardhshëm, është më mirë t’i agjërojë si kaza agjërimet e Ramazanit të fundit.

1708. Nëse një person ka agjërime kaza të muajit të Ramazanit, për disa vite, dhe nëse duke e bërë nijetin nuk e përcakton se për agjërimet e cilit vit bëhet kazaja, agjërimi nuk konsiderohet kaza për vitin e fundit.

1709. Një person që agjëron kaza për një agjërim të Ramazanit, mund ta ndërpresë agjërimin e tij para kohës së drekës. Megjithatë, nëse koha e agjërimit është e shkurtër, është më mirë të mos ndërpritet.

1710. Nëse një person agjëron kaza për një të vdekur, është më mirë të mos e ndërpresë agjërimin pas kohës së drekës.

1711. Nëse një person nuk agjëron në Ramazan për shkak të sëmundjes, menstruacionit ose lehonisë, dhe vdes para se të mund t’i agjërojë si kaza ditët e mbetura, ai/ajo nuk do të ketë përgjegjësi për kaza.

1712. Nëse një person nuk agjëron në Ramazan për shkak të sëmundjes dhe nëse sëmundja e tij vazhdon deri në Ramazanin e ardhshëm, nuk është e nevojshme që të agjërojë kaza për ditët e mbetura pa agjëruar. Mjafton që ai/ajo, për çdo ditë të paagjëruar, t’u japë të varfërve një “mudd” (rreth 750 gr.) materiale ushqimore, si; gruri, elbi, buka etj.

Por nëse personi nuk agjëron për shkak të ndonjë arsyeje tjetër, për shembull nëse nuk agjëron për shkak të udhëtimit dhe nëse kjo arsye vazhdon deri në Ramazanin tjetër, ai/ajo duhet të agjërojë kaza dhe, si një masë e detyrueshme kujdesi, duhet t’u japë të varfërve nga një “mudd” materiale ushqimore për çdo ditë.

1713. Nëse një person, që nuk agjëron gjatë Ramazanit për shkak të sëmundjes dhe të cilit sëmundja i përfundon në fund të Ramazanit, përballet atëherë me ndonjë pengesë tjetër, për shkak të të cilës nuk arrin t’i agjërojë kaza ditët e mbetura, ai/ajo duhet të agjërojë si kaza për ditët që nuk i ka agjëruar.

Gjithashtu, nëse ka patur në Ramazan ndonjë arsyetim tjetër përveç sëmundjes, dhe nëse ky arsyetim përfundon në fund të Ramazanit, por atëherë personin e zë ndonjë sëmundje që ia pamundëson agjërimet kaza deri në fillim të Ramazanit tjetër, ai/ajo duhet t’i agjërojë si kaza ditët e mbetura dhe, si masë e detyrueshme kujdesi, t’u japë të varfërve nga një “mudd” ushqim për secilën ditë.

1714. Nëse një person nuk agjëron në Ramazan për shkak të ndonjë arsyetimi dhe arsyetimi i tij përfundon pas Ramazanit, por ai/ajo qëllimisht nuk i agjëron kazatë deri në ardhjen e Ramazanit tjetër, atëherë duhet që t’i agjërojë si kaza ditët e mbetura dhe t’u japë edhe nga një “mudd” materiale ushqimore të varfërve.

1715. Nëse një person qëllimisht i shpërfill agjërimet kaza, derisa koha e mbetur (para Ramazanit të ardhshëm) të jetë shumë e shkurtër, dhe nëse gjatë kësaj kohe të shkurtër, atij/asaj i paraqitet ndonjë pengesë tjetër, personi duhet të agjërojë si kaza dhe t’u japë të varfërve nga një “mudd” materiale ushqimore për çdo ditë. Po kështu, nëse pas mbarimit të arsyetimit, ai/ajo vendos të agjërojë si kaza, por nuk arrin ta bëjë këtë për shkak të ndonjë pengese tjetër të arsyeshme që i shfaqet gjatë kësaj kohe, atëherë ai duhet ta ndjekë rregullin e shprehur më sipër.

1716. Nëse sëmundja e një personi zgjat vitet të tëra, pas shërimit, ai duhet t’i agjërojë si kaza vetëm ditët e Ramazanit të fundit, ndërsa për çdo ditë të Ramazanit në vitet e kaluara, duhet të japë nga një “mudd” materiale ushqimore për të varfërit.

1717. Një njeri që duhet të japë një “mudd” ushqime për çdo ditë, mund t’ia japë sasinë e disa ditëve një personi të vetëm.

1718. Nëse një njeri e shtyn disa vite agjërimin kaza të Ramazanit, ai duhet të agjërojë kaza dhe, për shkak të shtyrjes në vitin e parë, t’u japë të varfërve nga një “mudd” materiale ushqimore për çdo ditë. Sa për shtyrjen në vitet e tjera pas vitit të parë, njeriu nuk ka ndonjë detyrim.

1719. Nëse një person qëllimisht nuk agjëron në Ramazan, ai duhet të agjërojë si kaza dhe, për çdo ditë të paagjëruar, të agjërojë dy muaj, të ushqejë gjashtëdhjetë të varfër ose të çlirojë një skllav. Dhe nëse nuk i agjëron kazatë deri në Ramazanin e ardhshëm, ai duhet gjithashtu të japë edhe nga një “mudd” materiale ushqimore si shpagim për çdo ditë.

1720. Nëse një person nuk agjëron qëllimisht gjatë Ramazanit, dhe kryen marrëdhënie seksuale ose masturbon disa herë në ditë, shpagimi (kefareti) nuk rritet. Po kështu, nëse kryen veprime të tjera që e zhvleftësojnë agjërimi, si ngrënia disa herë gjatë ditës, një shpagim (kefaret) do të mjaftojë.

1721. Pas vdekjes së një personi, djali i tij më i madh, si një masë e detyrueshme kujdesi, duhet t’i agjërojë si kaza ditët e tija të mbetura, siç kemi shpjeguar më herët në lidhje me namazin.

1722. Nëse babai nuk e ka kryer një agjërim të detyrueshëm, përveç agjërimit të Ramazanit, për shembull një agjërim si pasojë e premtimit për të agjëruar, është një masë e këshillueshme kujdesi që djali i madh ta agjërojë kazanë e këtij e agjërimi. Megjithatë, nëse babai e ka marrë përsipër t’i kryejë agjërimet e mbetura të një të vdekuri dhe nuk ka arritur ta bëjë këtë, nuk është një detyrim për djalin e madh që t’i kryejë këto agjërime.

 

                                                       19. Agjërimi i udhëtarit

 1723. Një udhëtar, i cili e ka për detyrim që namazet me katër reqate, t’i falë të shkurtuara me dy reqate, nuk duhet të agjërojë. Megjithatë, një udhëtar që i fal të plotë namazet, për shembull një person që udhëton si pjesë e profesionit të tij ose që udhëton për një qëllim që është i ndaluar sipas ligjit islam, duhet të agjërojë gjatë udhëtimit.

1724. Nuk ka asgjë të keqe në të udhëtuarit gjatë Ramazanit, por është e papëlqyeshme (mekruh) të udhëtohet gjatë këtij muaji, me qëllim të ikjes nga agjërimi. Po kështu, është e papëlqyeshme (mekruh) që të udhëtohet para ditës së njëzet e katërt të Ramazanit, përveç nëse udhëtimi është për ndonjë punë të rëndësishme ose për të shkuar në haxh a në umre.

1725. Nëse një njeri e ka për detyrim të kryejë ndonjë agjërim tjetër përveç Ramazanit, për shembull nëse është paguar për të agjëruar për një njeri tjetër, ose nëse është dita e tretë e Itikafit, ai nuk mund të udhëtojë atë ditë. Dhe nëse është në udhëtim e sipër, ai duhet të bëjë nijet për të qëndruar në atë vend dhjetë ditë, po të jetë e mundur, dhe të agjërojë.

1726. Nëse një njeri betohet për të kryer një agjërim vullnetar (mustehap) dhe nuk cakton ndonjë ditë për të, ai nuk mund të agjërojë derisa është në udhëtim. Megjithatë, nëse ka premtuar se agjërimin do ta kryejë në një ditë të caktuar gjatë udhëtimit, ai duhet ta kryejë agjërimin gjatë udhëtimit. Po kështu, nëse ka premtuar se do të agjërojë në një ditë të caktuar, pavarësisht në është në udhëtim ose jo, ai duhet ta agjërojë atë ditë, edhe sikur të jetë në udhëtim e sipër.

1727. Një udhëtar mund të agjërojë tri ditë në Medine, me nijetin që t’i përmbushet lutja ose dëshira e shprehur. Si një masë kujdesi, këto ditë duhet të jenë e mërkura, e enjtja dhe e premtja.

1728. Nëse një person nuk e di se agjërimi i udhëtarit është i pavlefshëm dhe agjëron gjatë udhëtimit, po ta kuptojë këtë gjë gjatë ditës, agjërimi i tij zhvleftësohet. Por nëse këtë e kupton pas kohës së akshamit, agjërimi i tij është i vlefshëm.

1729. Nëse një person harron se është udhëtar ose harron se agjërimi i udhëtarit është i pavlefshëm, dhe agjëron gjatë udhëtimit, agjërimi i tij është i pavlefshëm.

1730. Nëse një agjërues udhëton pas kohës së drekës, si masë kujdesi, ai duhet të agjërojë deri në fund. Nëse udhëton para kohës së drekës dhe nëse e ka patur qëllimin për të udhëtuar që nga nata e kaluar, ai nuk duhet ta agjërojë atë ditë. Si masë kujdesi, ai nuk mund të agjërojë atë ditë, edhe sikur të mos e ketë patur qëllimin për të udhëtuar, një natë para se të niset. Në të dy rastet, ai nuk mund të prishë agjërimin e tij, derisa nuk e arrin pikën e tarakkhus-it (pika ku nuk duken më muret e shtëpive të qytetit dhe nuk dëgjohet zëri i ezanit). Nëse e përfundon agjërimin para kësaj pike, ai duhet të japë shpagim (kefaret).

1731. Nëse një udhëtar në muajin e Ramazanit, pavarësisht në ka qenë duke udhëtuar para kohës së sabahut ose ka qenë duke agjëruar dhe pastaj ka nisur udhëtimin, arrin para kohës së drekës në vendbanimin e tij ose në ndonjë vend ku ka ndërmend të qëndrojë së paku dhjetë ditë, ai duhet ta agjërojë atë ditë, nëse ende nuk ka kryer ndonjë veprim që e prish agjërimin. Por nëse ka kryer një veprim të tillë, agjërimi i asaj dite nuk është një detyrim për të.

1732. Nëse një udhëtar arrin pas kohës së drekës në vendbanimin e tij ose në ndonjë vend, ku do të qëndrojë së paku 10 ditë, ai nuk mund ta agjërojë atë ditë.

1733. Për një njeri, i cili nuk agjëron për shkak se është udhëtar ose për ndonjë arsye tjetër, gjatë një dite të Ramazanit, është e papëlqyeshme (mekruh) që të hyjë në marrëdhënie seksuale ose të hajë derisa të ngopet.

  

20. Personat, për të cilët agjërimi nuk është një detyrim

 1734. Agjërimi nuk është detyrim për një person, i cili nuk mund të agjërojë për shkak të moshës së thyer ose për një person, të cilit agjërimi i shkakton vështirësi të mëdha. Por në rastin e dytë, ai duhet t’u japë të varfërve nga një “mudd” (rreth 750 gr.) materiale ushqimore për çdo agjërim.

1735. Nëse një njeri që nuk agjëron dot për shkak të vështirësive që burojnë nga mosha e thyer, bëhet i aftë për të agjëruar më vonë, si masë e këshillueshme kujdesi (ihtijat mustahab), duhet t’i agjërojë si kaza ditët e paagjëruara.

1736. Agjërimi nuk është një detyrim për një person, i cili vuan nga ndonjë sëmundje që shkakton etje të tepërt, duke e vendosur në një situatë të padurueshme ose të vështirë. Nëse bëhet fjalë vetëm për vështirësi (dhe jo për një gjendje të padurueshme), personi duhet të japë nga një “mudd” materiale ushqimore për çdo ditë të paagjëruar.

Po kështu, si një masë e këshillueshme kujdesi, një person i tillë nuk duhet të pijë më tepër ujë nga ç’është e nevojshme. Nëse shërohet më pas dhe është në gjendje të agjërojë, atëherë, si masë e këshillueshme kujdesi, ai duhet të agjërojë kaza.

1737. Agjërimi nuk është një detyrim për gruan në fazat e vona të shtatzënisë, kur agjërimi mund të jetë i dëmshëm për gruan ose për fëmijën që bart. Megjithatë, për çdo ditë, ajo duhet t’u japë një “mudd” materiale ushqimore të varfërve. Sidoqoftë, ajo duhet t’i agjërojë si kaza ditët e mbetura.

1738. Nëse një grua i jep gji një fëmije, nëse sasia e qumështit të saj është e paktë dhe nëse agjërimi e dëmton atë ose fëmijën, ajo nuk është e detyruar të agjërojë, pavarësisht në është vetë nëna, një kujdestare e fëmijës ose një nënë e paguar qumështi. Megjithatë, ajo duhet të japë nga një “mudd” materiale ushqimore për çdo ditë të paagjëruar.

Gjithashtu, ajo duhet t’i agjërojë si kaza ditët e paagjëruara. Si një masë e detyrueshme kujdesi, ky rregull është i vlefshëm vetëm në rrethanat kur kjo është mënyra e vetme e të ushqyerit të fëmijës. Por nëse ka ndonjë alternativë, për shembull nëse më shumë gra mund t’i japin gji një fëmije, atëherë vlefshmëria e këtij rregulli është vështirë të përcaktohet (arab. ishkal). 

  

21. Metoda për përcaktimin e fillimit të muajit (hënor)

 1739. Dita e parë e muajit mund të përcaktohet në katër mënyrat në vijim:

1. Nëse vetë personi e sheh hënën

2. Nëse numri i personave që e kanë parë hënën dhe fjalët e tyre janë të mjaftueshme për ta bindur personin. E njejta vlen edhe për çdo gjë tjetër, e cila e siguron ose i jep informata të mjaftueshme personit, se hëna është parë.

3. Nëse dy njerëz të drejtë (adil) thonë se e kanë parë hënën natën. Dita e parë e muajit hënor nuk pranohet si e përcaktuar, nëse ata nuk janë të një mendimi në lidhje me hollësitë e hënës së re. Këto dallime mund të jenë të qarta (eksplicite) ose të nënkuptuara.

Për shembull, kur një grup del për ta vëzhguar hënën e re dhe, në mesin e tyre, vetëm dy persona të drejtë (adil) thonë se e kanë parë hënën e re, ndërkohë që në mesin e atyre që nuk e kanë parë hënën ka njerëz të tjerë të drejtë, të cilët janë po aq të ditur në këtë lëmi, atëherë nuk pranohet se është parë hëna e re.

4. Nëse kalojnë 30 ditë nga dita e parë e muajit Sha’ban, pranohet se dita e parë e Ramazanit ka filluar. Dhe nëse kalojnë 30 ditë nga dita e parë e Ramazanit, pranohet se dita e parë e muajit Shevval ka filluar. (përkthyesi: në kalendarin hënor, muaji mund të ketë maksimalisht 30 ditë. Në rastet kur nuk mund të shihet hëna, me mbushjen e tridhjetë ditëve, pranohet me automatizëm se është shfaqur hëna e re).      

1740. Dita e parë e një muaji nuk mund të vërtetohet thjesht nëpërmjet fetvasë së një muxhtehidi (juristi islam). Por nëse nga fjalët e tija ose nga vendimi i tij, personi arrin në bindjen se dita e parë e muajit ka ardhur, atëherë kjo gjë pranohet.

1741. Dita e parë e muajit nuk mund të vërtetohet nëpërmjet parashikimeve astronomike. Megjithatë, nëse nga zbulimet astronimike, personi e fiton bindjen e plotë se ka hyrë dita e parë, ai duhet të veprojë sipas kësaj.

1742. Nëse hëna është lartë në qiell ose nëse perëndon vonë, kjo nuk është shenjë se nata paraprake ka qenë nata e parë e muajit. Po kështu, nëse ka një brerore (aureolë) përreth hënës, kjo nuk është një dëshmi se nata paraprake ka qenë nata a parë e muajit.

1743. Nëse një person nuk bindet se ka hyrë dita e parë e muajit dhe nuk agjëron, ai duhet të agjërojë si kaza, nëse më pas kupton se, në të vërtetë, ajo ditë ka qenë dita e parë e muajit.

1744. Nëse në një qytet vërtetohet se ka nisur dita e parë e muajit, kjo informatë vlen edhe për qytetet e tjera, të cilat kanë një horizont të përbashkët me të. Të paturit një horizon të përbashkët nënkupton se, sikur hëna e re të shihet në një qytet, ekziston një mundësi e qartë që ajo të shihet edhe në qytetet e tjera me horizont të përbashkët, përderisa nuk ka pengesa atmosferike, si retë. (përkthyesi: shprehja “horizont i përbashkët” nënkupton se dy qytete janë të vendosura mbi të njejtin meridian).

1745. Dita e parë e një muaji nuk mund të vërtetohet nëpërmjet telegramit, përveç nëse njeriu është i sigurt se telegrami mbështetet në dëshminë e dy njerëzve të drejtë (adil) ose në dëshminë e një burimi tjetër, që është i besueshëm sipas ligjit islam.

1746. Nëse një njeri nuk e di në është dita e fundit e Ramazanit ose dita e parë e Shevvalit, ai duhet të agjërojë atë ditë. Nëse gjatë ditës kupton se është dita e parë e muajit Shevval, atëherë duhet ta prishë agjërimin.

1747. Nëse një i burgosur nuk mund ta përcaktojë fillimin e muajit të Ramazanit, ai duhet të veprojë sipas mundësisë, e cila është më e besueshme për të. Por nëse edhe kjo gjë është e pamundur, ai mund të agjërojë në një muaj, për të cilin pandeh se është Ramazan. Megjithatë, ai duhet të mbajë mend cili muaj ka qenë, në mënyrë që, nëse më vonë kuptohet se ka agjëruar para Ramazanit, të agjërojë kaza. Dhe nëse kuptohet se ka qenë në Ramazan ose pas Ramazanit, ai nuk është i detyruar të agjërojë kaza. 

 

22. Agjërimet e ndaluara (haram) dhe të papëlqyeshme (mekruh)

 1748. Është e ndaluar (haram) të agjërohet në ditën e Fitër Bajramit dhe të Kurban Bajramit. Gjithashtu është e ndaluar të agjërohet me nijetin e ditës së parë të Ramazanit, në një ditë, për të cilën personi nuk është i sigurt, në është dita e fundit e muajit Sha’ban ose dita e parë e Ramazanit.

1749. Është e ndaluar (haram) për gruan që të mbajë agjërim vullnetar (mustehap), nëse kjo do t’i pamundësojë përmbushjen e detyrimeve që i ka ndaj të shoqit. Dhe, si masë e detyrueshme kujdesi, edhe sikur të mos ketë një problem të tillë, ajo nuk duhet të agjërojë vullnetarisht (mustehap) pa lejen e të shoqit.

1750. Është e ndaluar për fëmijët që të bëjnë agjërim vullnetar (mustehap), nëse kjo u shkakton një vuajtje emocionale prindërve të tyre.

1751. Nëse një djalë agjëron vullnetarisht (mustehap) pa lejen e babait të tij, dhe babai ia ndalon këtë gjë gjatë ditës, djali duhet ta ndërpresë agjërimin e vet, nëse e di se mosbindja e tij do të shkaktojë pikëllim tek babai.

1752. Nëse një person e di se agjërimi nuk i bën kurrfarë dëmi, ai duhet të agjërojë, edhe sikur mjeku të thotë se është e dëmshme për të. Dhe nëse një person është i sigurt ose ndjen se agjërimi është i dëmshëm për të, ai nuk duhet të agjërojë, edhe sikur mjeku të thotë se mund të agjërojë. Nëse ai agjëron në këto rrethana dhe kuptohet se agjërimi i tij ka qenë i dëmshëm, agjërimi është i pavlefshëm.

1753. Nëse një person ka një ndjenjë të fuqishme se agjërimi është i dëmshëm për të dhe nëse kjo ndjenjë krijon brenda tij një frikë, e cila është përgjithësisht e pranueshme, ai nuk duhet të agjërojë. Nëse agjëron, agjërimi nuk do të jetë i vlefshëm, siç përshkruhet në rregullin e mësipërm.

1754. Nëse një njeri, që agjëron duke menduar se agjërimi nuk është i dëmshëm për të, kupton më pas se agjërimi ka qenë i dëmshëm, ai duhet, si masë e detyrueshme kujdesi, të agjërojë kaza për atë ditë.

1755. Përveç agjërimeve të përmendura këtu, ka edhe agjërime të tjera të ndaluara (haram), hollësitë e të cilave përmenden në librat relevantë.

1756. Është e papëlqyeshme (mekruh) të agjërohet në ditën e Ashures (10 Muharrem). Është gjithashtu e papëlqyeshme (mekruh) të agjërohet në një ditë, për të cilën nuk dihet me siguri në është dita e Arefes ose e Kurban Bajramit.

  

23. Agjërimet e pëlqyeshme vullnetare (mustehap)

 1758. Agjërimi është një veprim i pëlqyeshëm (mustehap) në çdo ditë të vitit, në të cilën nuk është e ndaluar (haram) ose e papëlqyeshme (mekruh) të agjërohet. Disa prej ditëve, në të cilat është këshilluar fuqimisht agjërimi, janë si vijon:

1. E enjtja e parë dhe e fundit e çdo muaji dhe e mërkura e parë pas ditës së dhjetë të çdo muaji. Nëse personi nuk agjëron në këto ditë, është e pëlqyeshme (mustehap) që t’i agjërojë si kaza. Dhe nëse e ka të pamundur të agjërojë në to, është e pëlqyeshme (mustehap) që t’u japë një “mudd” ushqime ose një dirhem (rreth 2,4607 gram) argjendi të varfërve.

2. Dita e trembëdhjetë, e katërmbëdhjetë dhe e pesëmbëdhjetë e çdo muaji

3. Të gjitha ditët e muajve Rexheb dhe Sha’aban ose aq ditë sa të jetë e mundur

4. Dita e festës së Nevruzit

5. Nga dita e katërt deri në ditën e nëntë të muajit Shevval

6. Dita e 25-të dhe e 29-të e muajit Dhulkade

7. Nga dita e parë deri në ditën e nëntë (dita e Arefes) në muajin Dhulhixh’xhe. Por nëse personi, për shkak të dobësimit që shkaktohet nga agjërimi, nuk mund ta recitojë lutjen e Arafatit, atëherë është e papëlqyeshme (mekruh) të agjërohet.

8. Dita e shenjtë e Ghadir-it (18 Dhulhixh’xhe)

9. Dita e shenjtë e Mubahile-s (24 Dhulhixh’xhe)

10. Dita e parë, e tretë dhe e shtatë e Muharremit

11. Ditëlindja e Profetit të Shenjtë (17 Rebi’ul-Evvel)

12. Dita e pesëmbëdhjetë e muajit Xhemadi’ul-Ula

Agjërimi është një veprim i pëlqyeshëm edhe në ditën e 27-të të muajit Rexheb, e cila është dita kur Profeti (paqja qoftë mbi të dhe mbi familjen e tij) e shpalli profetësinë e tij. Nëse një njeri agjëron vullnetarisht (mustehap), ai nuk është i detyruar ta përfundojë agjërimin. Në të vërtetë, nëse një vëlla i tij besimtar e fton për ushqim, është e pëlqyeshme (mustehap) që ta pranojë ftesën dhe ta prishë agjërimin e tij, qoftë kjo edhe pas kohës së drekës.

 

24. Masa të këshillueshme kujdesi

 1758. Për personat në vijim, është e pëlqyeshme që, edhe sikur të mos agjërojnë, gjatë ditëve të Ramazanit, t’u shmangen veprimeve që e prishin agjërimin:

1. Një udhëtar që ka kryer gjatë udhëtimit ndonjë veprim që e prish agjërimin dhe që arrin para kohës së drekës në vendbanimin e tij ose në një vend ku do të qëndrojë së paku dhjetë ditë.

2. Një udhëtar që arrin pas kohës së drekës në vendbanimin e tij ose në një vend ku do të qëndrojë së paku dhjetë ditë. I njejti rregull vlen edhe për atë që arrin para kohës së drekës, në vendbanimin e tij ose në ndonjë vend ku do të qëndrojë së paku dhjetë ditë.

3. Një i sëmurë që shërohet pas kohës së drekës dhe madje para kohës së drekës, edhe sikur të ketë kryer ndonjë veprim që e prish agjërimin. Nëse nuk ka kryer ndonjë veprim që e prish agjërimin, për të vlen rregulli 1576 (shih më sipër).

4. Një grua që pastrohet nga menstruacioni ose nga lehonia gjatë ditës.

 

1759. Është e pëlqyeshme që agjëruesi ta përfundojë agjërimin e tij, pasi ta falë namazin e akshamit dhe të jacisë. Megjithatë, nëse ndjen shumë uri, aq sa të mos mund të përqëndrohet në namaz, ose nëse dikush tjetër e pret atë, është më mirë që fillimisht ta përfundojë agjërimin dhe pastaj t’i falë namazet. Megjithatë, aq sa të jetë e mundur, ai duhet të përpiqet t’i falë namazet në kohën e parë të tyre.

  

PJESA II: Zeqati i fitrit  

1. Zeqati i fitrit

 1999. Në kohën e perëndimit të diellit në natën e Fitër Bajramit (dmth. nata para ditës së Bajramit), gjithkush që është i rritur, me mendje të shëndoshë e me vetëdije të plotë, që nuk është i varfër dhe as skllav i dikujt, duhet të japë për veten dhe për të gjithë ata që janë (ekonomikisht) të varur prej tij, nga tre kilogramë gru ose elb ose hurma ose rrush të thatë ose mel etj.

Mjafton edhe sikur personi ta paguajë vlerën e këtyre gjërave me para. Si një masë e detyrueshme kujdesi, ai nuk duhet të japë nga ato ushqim që nuk përdoren si ushqime në vendin e tij, edhe sikur të jenë miell, elb, hurma ose rrush i thatë.

2000. Nëse një njeri nuk është në gjendje t’i përballojë shpenzimet e tija dhe ato të familjes së tij, për një periudhë prej një viti, dhe nëse nuk ka dikë tjetër që mund t’ia mbulojë këto shpenzime, ai konsiderohet i varfër dhe nuk e ka për detyrim ta paguajë zeqatin e fitrit.

2001. Personi duhet ta paguajë zeqatin e fitrit për të gjithë ata që trajtohen si të varur prej personit në shtëpinë e tij, në natën e Fitër Bajramit, qofshin të rinj ose pleq, muslimanë ose jomuslimanë, pavarësisht në është ose jo mirëqenia e tyre ekonomike një përgjegjësi për personin dhe pavarësisht në janë atë çast në qytetin e tij ose në ndonjë qytet tjetër.

2002. Nëse një person e emëron një njeri të varur prej tij, që është në një qytet tjetër, ta paguajë fitrin nga pasuria e tij, dhe nëse është i bindur se ai e ka paguar fitrin, personi nuk ka nevojë ta paguajë fitrin edhe për të.

2003. Është e detyrueshme të paguhet fitri për një mysafir që arrin në shtëpinë e personit, me dijen dhe miratimin e tij, para perëndimit të diellit, në natën e Fitër Bajramit dhe nëse ai bëhet, edhe përkohësisht, i varur nga i zoti i shtëpisë.

2004. Fitri për një mysafir që arrin në shtëpinë e personit, pa miratimin e tij paraprak dhe para perëndimit të diellit, në natën e Fitër Bajramit, duke qëndruar për një kohë të caktuar, si një masë e detyrueshme kujdesi (ihtijat vaxhib), është një detyrim për të zotin e shtëpisë. Po kështu, nëse ai detyrohet ta mirëmbajë një person, edhe fitri i tij do të jetë një detyrim për të.

2005. Nëse një mysafir arrin pas perëndimit të diellit, në natën e Fitër Bajramit, dhe konsiderohet i varur nga i zoti i shtëpisë, pagesa e fitrit për të është një detyrim për të zotin e shtëpisë, si një masë e detyrueshme kujdesi. Por nëse ai nuk konsiderohet i varur nga i zoti i shtëpisë, pagesa e fitrit për të nuk është detyrim, edhe sikur ta ketë ngrënë iftarin në shtëpinë e personit.

2006. Nëse një person është i çmendur në kohën e perëndimit të diellit, në natën e Fitër Bajramit, dhe çmenduria e tij vazhdon deri në kohën e drekës në ditën e Bajramit, për të nuk është një detyrim pagesa e fitrit. Në të kundërt, (pra nëse shërohet), si një masë e detyrueshme kujdesi, ai duhet ta paguajë fitrin.

2007. Gjatë perëndimit të diellit (në natën e Fitër Bajramit), nëse një fëmijë hyn në moshën e pjekurisë, nëse një i çmendur shërohet dhe nëse një i varfër bëhet i vetëmjaftueshëm ekonomikisht, duke i përmbushur parakushtet për të dhënë fitër, fitri bëhet i detyrueshëm për të.

2008. Nëse për personin, nuk është e detyrueshme të paguhet fitri në kohën e perëndimit të diellit në natën e Fitër Bajramit, dhe nëse, para kohës së drekës në ditën e Bajramit, piqen kushtet që ia bëjnë atij detyrim pagesën e fitrit, ai duhet ta paguajë fitrin, si një masë e detyrueshme kujdesi.

2009. Nëse një jomusliman bëhet musliman pas perëndimit të diellit në natën e Fitër Bajramit, ai nuk e ka për detyrim pagesën e fitrit. Por nëse një musliman, i cili nuk ka qenë shiit, bëhet shiit pas vëzhgimit të hënës së re, ai duhet ta paguajë fitrin.

2010. Është e pëlqyeshme (mustehap) që një njeri, i cili ka në pronësi së paku 1 sa’a (rreth 3 kg) gru, të paguajë fitër. Dhe nëse ka pjesëtarë të familjes dhe dëshiron të paguajë fitër edhe për ta, ai mund t’ia japë këtë sasi të grurit një pjesëtari të familjes së tij si fitër. Pastaj, ai pjesëtar ia jep një pjesëtari tjetër të familjes si fitër dhe kështu vazhdon deri tek pjesëtari i fundit. Është më mirë, nëse pjesëtari i fundit ia jep këtë sasi një personi që nuk është i familjes. Dhe nëse njëri prej tyre është fëmijë, prindi i tij mund ta marrë fitrin në emër të fëmijës. Si masë kujdesi, ajo që merret për fëmijën, nuk duhet t’i jepet dikujt tjetër.

2011. Nëse fëmija i një person lind pas perëndimit të diellit, në natën e Fitër Bajramit, nuk është një detyrim të jepet fitër për të. Megjithatë, është një masë e detyrueshme kujdesi, që personi të paguajë fitër për të gjithë ata që konsiderohen të varur prej tij pas perëndimit të diellit, deri para kohës së drekës në ditën e Fitër Bajramit.

2012. Nëse dikush është i varur nga një person por para perëndimit të diellit, bëhet i varur nga një person tjetër, fitri i tij është një detyrim për personin e dytë, i varur i të cilit bëhet njeriu. Për shembull, nëse vajza e një personi shkon para perëndimit të diellit në shtëpinë e të shoqit, i shoqi duhet të paguajë fitër për të.

2013. Nëse fitri i një personi është i detyrueshëm për një person tjetër (prej të cilit është i varur), ai vetë nuk e ka për detyrim të japë fitër.

2014. Nëse fitri i një personi është një detyrim mbi një person tjetër, i cili, megjithatë, nuk e paguan fitrin e të parit, si masë e detyrueshme kujdesi, personi duhet vetë ta paguajë fitrin e tij. Kështu, nëse të gjithë kushtet e përmendura në pikën 1999 janë plotësuar, ai vetë duhet ta paguajë fitrin e tij.

2015. Nëse fitri i një personi është detyrim i një personi tjetër, ky detyrim nuk mbaron thjesht ngase ai i pari e ka paguar vetë fitrin e tij.

2016. Në rastin e një gruaje që nuk mirëmbahet ekonomikisht nga i shoqi por nga një person tjetër, fitri i saj është një detyrim për këtë person të dytë. Por nëse ajo nuk është e varur as nga ndonjë person tjetër, ajo vetë duhet ta paguajë fitrin e saj, përderisa nuk është e varfër.

2017. Një person që nuk është Sejjid (pasardhës i Profetit), nuk mund t’ia japë fitrin një njeriu që është Sejjid. Dhe nëse një Sejjid është i varur prej tij, fitrin për të nuk mund t’ia japë një Sejjidi tjetër.

2018. Fitri për një fëmijë që merr gji nga nëna ose nga nëna e qumështit, duhet të paguhet nga personi që i përballon shpenzimet e nënës ose të nënës së qumështit. Por nëse nëna ose nëna e qumështit mirëmbahen ekonomikisht nga prona e vetë fëmijës, pagesa e fitrit për fëmijën nuk është një detyrim për askënd.

2019. Edhe sikur një njeri ta mirëmbajë familjen e tij në mënyra të palejuara (haram), fitrin e tyre duhet ta paguajë nga një pronë e lejuar (helal) që ka.

2020. Nëse dikush e punëson një zdrukthar ose një shërbetor, duke u pajtuar ta marrë  përsipër mirëmbajtjen e tij ekonomike, është detyrim të paguajë fitër për të. Por nëse pajtohet se do t’i paguajë rrogë për punën e tij, nuk është një detyrim pagesa e fitrit për të.

2021. Nëse një person vdes para perëndimit të diellit në natën e Fitër Bajramit, nuk është e detyrueshme që fitri i tij dhe i familjes së tij, të paguhet nga pronat e tija. Por nëse vdes pas perëndimit të diellit, përgjithësisht pranohet se fitri është një detyrim që duhet paguar nga prona e tij. Megjithëse kjo çështje është vështirë të përcaktohet (arab. Ishkal), është më mirë të veprohet me kujdes (ihtijat) dhe të paguhet edhe fitri i tij edhe i familjes së tij.

  

2. Dhënia e zeqatit të fitrit

 2022. Si një masë e detyrueshme kujdesi (ihtijat vaxhib), fitri duhet t’u paguhet të varfërve në mesin e shiitëve, të cilët i përmbushin parakushtet për pranimin e zeqatit. Por nëse nuk ka shiitë që e meritojnë zeqatin në qytetin ku jeton personi, ai mund t’ua japë muslimanëve të tjerë, që e meritojnë zeqatin. Sidoqoftë, personi nuk guxon t’ia japë fitrin një njeriu që është Nasibi (armik i Ehl-i Bejtit).

2023. Nëse një fëmijë shiit është i varfër, njeriu mund t’ia falë fitrin atij ose t’ia dorëzojë kujdestarit të fëmijës, për t’u ruajtur si një pasuri e fëmijës.

2024. Nuk është e domosdoshme që i varfëri, të cilit i jepet fitri, të jetë një njeri i drejtë (adil). Por, si një masë e detyrueshme kujdesi, fitri nuk guxon t’i jepet një pijaneci ose një personi që nuk i fal namazet ose mëkaton hapur.

2025. Fitri nuk duhet t’i jepet një personi që shpenzon për vepra të ndaluara (harame)

2026. Si një masë e këshillueshme kujdesi, një të varfëri nuk duhet t’i jepet fitër që është më pak se një sa’a (3 kg.). Megjithatë, nuk ka të keqe nëse i jepet më shumë se kaq.

2027. Kur çmimi i një materiali ushqimor me cilësi të lartë, është sa dyfishi i çmimit të materialit me cilësi normale, për shembull nëse çmimi i një lloji të grurit është sa dyfishi i çmimi të grurit normal, nuk mjafton që vetëm gjysma e grurit të dhënë për fitre (gjysëm sa’a), të jetë nga gruri me cilësi të lartë. Nuk është e mjaftueshme edhe sikur vlera e gjysmës së sasisë të jepet me nijetin e fitrit.

2028. Personi nuk duhet të pagujë si fitër gjysëm sa’a (1,5 kg) nga një material ushqimor (p.sh. gru) dhe gjysmën tjetër nga një material tjetër ushqimor (p.sh. elb). Edhe sikur t’i japë këto me nijetin e të pagurit të çmimit të fitres, kjo nuk mjafton.

2029. Është e pëlqyeshme (mustahap) që, gjatë dhënies së fitrit, personi t’i japë përparësi farefisit të varfër, fqinjëve të varfër dhe pastaj të tjerëve. Po kështu, është e pëlqyeshme që t’u japë përparësi njerëzve të ditur dhe fetarë  para të tjerëve.

2030. Nëse dikush i jep fitre një personi, duke menduar se është i varfër, por pastaj kupton se ai nuk është i varfër, ai duhet ta marrë prapa prej tij, nëse gjëja që e ka dhënë si fitre ekziston akoma. Pas kësaj, atë duhet t’ia japë një njeriu tjetër, i cili e meriton fitren. Nëse nuk mund ta marrë prapa atë që e ka falur si fitre, ai duhet të kompenzojë nga prona e tij dhe ta japë sërish fitren. Nëse gjëja e dhënë si fitre është përdorur nga personi që e ka pranuar, dhe nëse ai njeri e ka ditur se merr zeqat të fitrit, ai duhet ta  kompenzojë këtë. Por nëse personi që e ka pranuar fitrin, nuk e ka ditur se merr fitër, nuk ka një detyrim për të dhe njeriu që e fal i pari fitrin, duhet ta paguajë sërish fitrin nga prona e tij.

2031. Nëse një njeri thotë se është i varfër, fitri nuk mund t’i jepet atij, derisa personi që jep, nuk është i bindur për këtë ose nëse nuk e ka ditur paraprakisht se ai është i varfër vërtet.

  

3. Çështje të ndryshme në lidhje me fitrin

 2032. Personi duhet ta japë fitrin me Nijet Kurba, gjegjësisht për t’i përmbushur urdhrat e Zotit të Gjithëfuqishëm. Po kështu, njeriu duhet të ketë për qëllim ta japë fitrin në kohën kur duhet të jepet.

2033. Nuk është e saktë që fitri të jepet para muajit Ramazan dhe është më mirë sikur të mos jepet gjatë muajit Ramazan. Megjithatë, nëse një person i jep borxh një të varfëri para Ramazanit dhe pastaj, kur vjen koha e fitrit, e llogarit shumën si pjesë të fitrit, nuk ka asgjë të keqe.

2034. Është e nevojshme që gruri, ose çfarëdo tjetër që personi jep si fitër, të mos jetë i përzier me ndonjë material tjetër ushqimor ose me pluhur. Nëse është i përzier, nëse në gjendje të pastër, sasia është një sa’a (rreth 3 kg.) dhe nëse materiali i përzier është aq pak sa mund të shpërfillet ose është i përdorshëm, nuk ka të keqe në të.

2035. Nuk mjafton të jepet fitri nga një gjë që është e pavlerë ose e prishur.

2036. Nëse një njeri jep fitër për një numër njerëzish, nuk ka nevojë që ai të paguajë për secilin me një material të njejtë. Për shembull, nëse jep gru si fitre për disa prej tyre dhe nëse jep elb, si fitre për disa të tjerë, kjo është e mjaftueshme.

2037. Nëse personi e fal namazin e Bajramit, si një masë e detyrueshme kujdesi, ai duhet ta japë fitrin para namazit të Bajramit. Por nëse nuk e fal namazin, dhënien e fitrit mund të shtyejë deri në kohën e drekës.

2038. Nëse një person e ndan sasinë e fitrit nga prona e tij e përgjithshme, dhe nuk ia jep një personi që e meriton, deri në kohën e drekës së ditës së Bajramit, ai duhet sërish të bëjë nijet për të dhënë fitër kurdo që ta japë atë.

2039. Nëse një person nuk e jep fitrin në kohën kur dhënia e fitrit është një detyrim, dhe as nuk e ndan atë, duhet ta japë fitrin më pas, si një masë kujdesi, pa e shprehur në nijetin e tij, në e jep në kohë (eda) ose me vonesë (kaza).

2040. Nëse një person e ndan sasinë e fitrit, ai nuk mund ta përdorë atë për nevojat e tija ose ta zëvendësojë me një shumë ose me një sasi tjetër.

2041. Nëse personi ka një pronë, vlera e të cilës është më shumë se sasia e fitrit, dhe nuk jep fitër, duke bërë nijet se një pjesë e asaj prone është për fitër, kjo çështje është vështirë të përcaktohet (arab. Ishkal).

2042. Nëse humbet një gjë e ndarë për fitër, personi duhet ta zëvendësojë atë, nëse ekziston një i varfër, i cili e meriton fitrin dhe nuk e merr dot, për shkak të vonesës nga dhënësi ose për shkak të pakujdesisë së tij. Por nëse nuk ka patur një njeri të varfër dhe nëse personi është kujdesur për sasinë e fitrit, duke mos shfaqur papërgjegjësi, nuk ka nevojë ta zëvendësojë gjënë e humbur.

2043. Nëse një person që e meriton fitrin gjendet në vendbanimin e personit, është një masë e detyrueshme kujdesi, që fitri të mos transferohet në ndonjë vend tjetër. Por nëse kjo bëhet dhe sasia e fitrit humbet, ai duhet ta zëvendësojë atë.

 

FUND