IDEOLOGJIA




Zonja dhe Zotërinj: atmosfera e këtij tubimi, sinqeriteti dhe vetëdija juaj e posaçme në këtë institut, më inkurajon që t'i ndaj mendimet e mia më shpesh me ju. Problemi për të cilin do t'ju flas tani, është ideologjia. Me fjalët e një shkrimtari frëng, ideologjia është një fjalë magjike; posaçërisht në mesin e rinisë së arsimuar, që krijon një shtytje në mendimet dhe në jetesën e njeriut deri në atë shkallë sa e drejton kah vetëshkatërrimi (destruktiviteti).

Vetëm po ju përmend se kjo fjalë ka depërtuar edhe në gjuhën persiane. Në ditët e sotme, është një ndër fjalët e zakonshme të rinisë dhe posaçërisht të mendimtarëve të lirë. Megjithatë, ende nuk kam hasur në një definicion të qartë shkencor të ideologjisë në gjuhën persiane. Ja përse është e nevojshme t'i përkushtohet një kapitull i tërë këtij problemi.

Marrë përgjithësisht, ideologjia ka marrëdhënie të drejtpërdrejtë me një fjalë tjetër: mendimtari i lirë apo intelektuali. Këto dy termine varen nga njëri-tjetri. Pasi ideologjia dallon si një Iloj të të menduarit intelektual, një intelektual duhet ta ketë një kuptim të qartë për atë se ç'do të thotë kja. Jetojmë në një epokë kur gjenerata jonë e vetëdijshme dhe përgjegjëse gjendet në procesin e zgjedhjes së një ideologjie. Një ideologji e tillë, si një temë e pavarur duhet të kalojë nëpër një vëzhgim të thellë shkencor. Edhe pse është e pamundur të sqarohet ky problem vetëm me një punim apo me një ligjëratë, do të përpiqem ta përshkruaj e ta sqaroj aq sa të më lejojnë mundësitë.

Ideologjia përbëhet prej dy pjesëve, prej "ide", e cila është mendimi, imagjinata, motoja, koncepcioni; dhe "logjia", që ka një rrënjë latine, dhe do të thotë logjikë dhe njoftim. Kështu e marrur fjalë për fjale, ideologjia është "njohja e një ideje", ose me një fjalë, është një "ide", siç e kuptojmë ne në gjuhën persishte. Në të njëjtën mënyrë, një ideolog është një person, që posedon një ide apo parim të posaçëm. Sipas kësaj, ideologjia është një besim, mendim apo parim i një grupi, klase, populli apo race të posaçme.

Cili është dallimi në mes shkencës dhe ideologjisë? Shkenca përbëhet nga vetëdija e shkencëtarit dhe realitetet e jashtma. Kjo është një pasqyrë subjektive e një realiteti objektiv. Përveç asaj, shkenca është zbulimi i marrëdhënieve, rregullave, karakteristikave, ose veçorive të njeriut, natyrës dhe gjallesave tokësore. Sipas kësaj, marrëdhënia në mes shkencëtarit dhe asaj të njohurës (nga ana e shkencëtarit} i ngjan një pasqyre, e është, faktikisht, reflektimi i objekteve (ose i të të gjithë mjeteve), që gjenden para saj. Kështu, shkenca është kryesisht një fenomen negativ për arsye se shkencëtari nuk le shenjë në atë të njohurën (në atë që e ka dhënë). Për shembulf, një fizicient e di se një objekt bie në tokë sipas: MV2. Ky është ligii i rënies së lirë të një objekti në natyrë. Rënia e një objekti nuk ka ndikim në mendimin e një shkencëtari që posedon një dituri të tillë. Vetëm individi duhet të jetë subjekti i realitetit të jashtëm. Përzierja e shkencëtarit me realitetin e dhënë të jashtëm, e shkatërron shkencën dhe e transformon atë në injorancë. Rrjedhimisht, individët më të ditur janë ata "mendimi'' i të cilëve është subjekt i realitetit të jashtëm. Kjo quhet vetëdije. Atëherë, kujtesa (memoria) i ngjan pasqyrës, e cila e reflekton realitetin në vetvete; e këto refiektime janë: shkenca, fizika, kimia, ekonomia, etj.

Ideologjia, në anën tjetër, është besimi i mendimtarit që varet nga vlera e realiteteve të jashtme - vlerësimi i tyre, çfarë parregullsish përmbajnë këto realitete, dhe nga ajo se si do të transformohen ato në forma ideale.

Ekzistojnë dy termine në shkencë dhe në metodologjinë e shkencës që shpesh përzihen. Njëri është "gjykimi i faktit", e tjetri "gjykimi i vlerës". I pari nënkupton vlerësimin dhe shqyrtimin e realitetit të jashtëm. Realiteti i jashtëm është "fakti" i dhënë, që është evident, e kjo është një gjendje e papërcaktuar. Kur një shkencëtar gjendet në këtë fazë, detyra e tij e vetme është t'i zbulojë karakteristikat e faktit, fenomenin e jashtëm, dhe saktësisht të shpjegojë se ç'është ajo. Gjykimi i vlerave nënkupton atë se si një shkencëtar interpreton çdo fenomen - qoftë ai i keq, i dëmshëm, i korruptuar, apo nëse duhet të ndryshohet, të reformohet apo të shkatërrohet.

Dy fazat e lartëpërmendura duhet të ndahen dhe të dallohen njëra prej tjetrës. Për shembull, po të përpiqemi ta aplikojmë "gjykimin e faktit" në fenë islame në Iran, do të ishte kështu: Feja Islame u përhap në Iran, bëri pushtime të ndryshme, por bëri edhe ndryshime të mëdha në dorëshkrimin lranian, në letërsi, në marrëdhëniet klasore, në politikën dhe në religjionin e Iranit. Nuk kemi të drejtë të japim asnjë gjykim në këtë fazë, duhet të jemi objektiv dhe neutral, e t'i shohim sendet ashtu siç duken. Çdo vërejtje personale jo vetëm që do ta shkatërronte statusin e shkencës, por edhe punimet tona nuk do të quheshin më shkencore.

Menjëherë pasi të mbarohet shqyrtimi i realitetit pason mamenti i shpjegimit dhe i krahasimit. Lidhur me rastin e efektit të fesë Islame në Iran, duhet menjëherë ta parashtojmë çështjen a është ky faktor negativ apo pozitiv, progresiv apo reaksionar, e avancon apo e stagnon kulturën? Kjo është faza e vlerësimit, faza në të cilën realitetet objektive „peshohen“ (për nga rëndësia e tyre). Me një fjalë, gjykimi i faktit kërkon një shqyrtim preciz të realitetit objektiv; e kur të arrihet kjo, do me thënë se kemi hyrë në fazën praktike. Kurse, në gjykimin e vlerës, i vlerësojmë vlerat, bëjmë sugjerime, kritikojmë, dhe japim solucione. Gjykimet dhe vlerësimet e këtilla bëjnë pjesë nën mbikqyrjen e ideologjisë.

Ideologjia është një die, dhe përbëhet nga:

a) Imagjinata jonë dhe interpretimi ynë i jetës, botës dhe njeriut,
b) interpretimi ynë dhe vlerësimi ynë i posaçëm i problemeve, që e formojnë atmosferën tonë sociale dhe intetektuale; dhe
c) sugjerimet, solucionet, si dhe prezentimi i "idealeve të thjeshta" me qëllim që të largohen ato aspekte joidealiste të cilat ne i refuzojmë.

Sipas kësaj, ideologjia përbëhet nga tri faza: vizioni botëror, vlerësimi kritik i problemeve dhe rrethanave; dhe më në fund, sugjerimet dhe solucionet në formë të idealeve dhe qëllimeve.

Atëherë çdo ideolog, është kompetent për të ndryshuar “status quo”në, varësisht nga idealet dhe bindjet e tij.Rrrjedhimisht, pranimi i përgjegjësisë nga ana e një ideologu është një gjë e paracaktuar (predeterminuar). Çdo ideologji ka një pikëpamje kritike ndaj “status quo”-së. Pasi kjo pikëpamje kritike është një dispozitë negative ajo merr formën e një sugjerimi: “Duhet të veprohet kështu, ose nuk duhet të veprohet kështu”. Në fazën “duhet të jetë (veprohet)”, idealet dhe qëllimet tani më janë të formuluara; derisa, faza e dytë e krijon përgjegjësinë njerëzore, e cila e përzien dhe e konfronton individin me aksion, luftë, dhe sakrificë. Kjo është faza më e ndritshme dhe më sensitive e një ideologjie.

As filozofia e as shkenca nuk mund ta bëjnë atë që e bën ideologjia. Shkenca e shpjegon rënien e objektive sipas i ligjit të gravitetit. Çështja se a do të besojnë njerëzit në këtë apo jo, është irelevante, e as shkencëtari nuk duhet ta imponojë këtë tek ata; por ai vetëm parashton një fakt. Ja pse gjatë gjithë historisë shkenca dhe filozofia asnjëherë nuk kanë shkaktuar luftë. Natyrisht, çdoherë ka pasur probleme të shumta dhe parregullsi në shkencë dhe në fillozofi, por vetëm ideologjitë i kanë krijuar luftërat, dashuritë dhe betejat e mëdha gjatë historisë. Besimi, përgjegjësia, lufta dhe dashuria janë natyra dhe shenja e ideologjisë.

Pyetje: Ideologjia nuk paraqitet nga hiçi. A nuk duhet edhe një filozofi që ta bëjë atë të vërtetë?

Përgjigje: Epranoj gjyssmën e asaj që e thoni. Ideologjia nuk paraqitet nga hiçi, por nuk pranoj se ekzistenca e saj medoemos varet nga filozofia. Po të kushtërzohej ekzistenca e ideologjisë nga filozofia, atëherë të gjithë liderët religjiozë do të duhej të ishin filozofë (besoj se filozofët janë elementë jovendimtarë për profilet historike!). Ata janë nga masat të cilat, si pararojë e lartësuar e ideologjisë i kanë filluar luftërat në epoka të ndryshme në histori; ata vdiqën dhe vazhduan të vdesin. Kështu, filozofët nuk e krijojnë ideologjinë, por këtë e bëjnë masat. Ja përse ideologët më të aftë e konstruktivë, planifikuesit dhe udhërrëfyesit e idelogjisë, sipas tekstit të Kur'anit, e kanë prejardhjen po nga masat. Dhe sipas mendimit tim titulli i "Ummi"-t i dhënë për Muhammedin (a.s.) na tregon se nuk ishte as fifozof, as poet, as shkencëtar, e as mbret - ai e pat origjinën nga masat. Cili është dallimi në mes religjionit dhe ideologjisë?

Ekzistojnë dy lloje të religjionit - njëri nga të cilët gjithmonë ka qenë kundër tjetrit. Askush nuk e urren religjionin më tepër se unë. Në të njëjtën mërnyrë, në anën tjetër, kurrkush nuk ka më tepër shpresë dhe besim në religjionin se sa unë. Nëse gjeni kontradikta në atë që po e them unë, kjo i përkushtohet asaj se religjioni interpreiohet në mënyrë të ndryshme; që d.m.th., se ekzistojnë shumë religjione. Ta marrim për shembull fenë Islame. Ka edhe fe të atillë Islame që bën krime, krijan reaksione, përdor droga, e vret lirinë dhe e mbron "status quo“ -në. Mirëpo, në anën tjetër ekziston edhe një fe tjetër Islame, e që është e vërteta që çdoherë ka luftuar me "kundërshtarin" e saj kriminel, e në këtë proces, ajo gjithmonë ka qenë viktimë. E njëjta situatë vlen edhe për Krishterizmin, Zoroastrianizmin, etj.

Feja islame ka dy aspekte; anën humane, në të cilën gjendet ideali i saj origjinal, filozofia dhe shpirti i kësaj lëvizjeje; dhe ana anti-humane, të cilën e sollën elemente të shumta të dyshimta (në emër të fesë Islame). Ja përse tani po e dëshmojmë shkatërrimin e parimeve të fesë Islame në vetë qarqet Islame.

Ndonjëherë religjioni merret si ideologji, dhe disa herë ai merret si zakon social (kjo ishte ajo që Dyrkemi pat në mend kur e definonte atë). Religjioni si një zakon social përbëhet nga shuma e besimeve të trashëguara, ndjenjave të ngulitura, imitimit të modave, marrëdhënieve, motove, traditave, dhe nga praktikimi i pavetëdijshëm i mësimeve të veçanta parimore. Me një fjalë, një religjion, që ka zakone është një marrëdhënie, e cila e bën vazhdën nacionale të një shoqërie të mundur për disa gjenerata, për disa shekuj dhe për disa periudha.

Trimëria e madhe e dinastisë Safavide qëndron në faktin se prej tre elementeve të ndryshme ata sintetizuan një element të vetëm. Më konkretisht, ata i kombinuan tri elementet e rojalizmit, nacionalizmit dhe sufizmit me prodhimin e fundit që ishte i "sheqerosur" si Shi'izëm. Ata na e prunë ne, e ne, ende po e konsumojmë nga ai (kjo njollë e veçantë e Shi'izmit, Shi'izmi Safavid, bëri që të lindë flamuri ekzistues kombëtar iranian, që u zgjodh si rezultat i konfrontimeve me turqit, arabët dhe rusët). Kështu kur Nevruzi dhe Ashura koinciduan (qëlluan së bashku) gjatë regjimit të shahut Abaz (pasi elementet e ngjashme të religjionit dhe nacionalitetit janë përzier në mes veti), çdo rast ishte shënuar nga 50%. Mirëpo, kjo krijoi problem. Më në fund, Shahu Abaz lëshoi një dekret me të cilin i këshillonte njerëzit të vajtojnë në datën dhjetë, kurse të festojnë në datën njëmbëdhjetë! Elementet nacionale dhe religjioze u përzien, e kjo përzierje u quajt Shi'izëm Safavid. Ky ishte një farë lloj nacionalizmi, i cili i kombinuar me elementet kulturore historike, letrare, dhe subjektive të pasaçme si edhe problemet e tij të posaçme, që të fitojë kështu një shpirt të vetëm - religjionin - e manifestonte vetveten. Ky ishte religjioni i nacionalizmit.

Kjo është po ashtu e vërtetë edhe për Krishterizmin. Në lindjen e tij, Krishterizmi udhëhiqej nga Isau (a.s.). Si një lëvizje universale; profeti nuk paraqiste asnjë klasë të veçantë. Në shekullin e pestë, megjithatë, imperatori romak e huazoi këtë si religjionin e tij. Pas kësaj u paraqit kisha, e bashkë me këtë edhe Papa me kurorën e tij, veshjen e çuditshme dhe me podrumet plotë me flori. Mund të vërejmë se dekretet e Papës për masakër, që ishin unikë në gjithë historinë, ishin të tmerrshme deri në atë. masë sa që as asirianët asnjëherë nuk mundeshin t'i paramendojnë! Më në fund, manitestimi i Isusit në Evropë u shndërrua në një manifestim të shpirtit kolektiv Perëndimor (që s'ka Iidhje me Jezu Krishtin); e kështu, shpirti evropian u quajt Krishterizëm. Si mund ta njohim atë? Duke e shikuar Marinë (Merjemen) apo Isusin evropian. Maria qe ebreje palestineze; e shikoni pastaj Marinë Perëndimore, ajo është një bjonde me sy ngjyrë kafe. Si ndodhi që u bë franceze, amerikane, britaneze...? E njëjta është e vërtetë edhe për Isusin, i cili si dhurata e hyjnisë Perëndimore, i ngjan më tepër një "ylli" filmik se sa një profeti izraelian. Ai është një bjond me sy të kaltër dhe me lëkurë të lëmuar!

Përse Isusi e ndryshon racën e tij? Për arsye se Krishterizmi nuk ka asgjë të përbashkët as me Isusin e as me Palestinën. Krishterizmi është manifestim i ithtarëve të Isusit. Ja përse Xhomo Keniata thotë se: "Në Afrikë, Isusi së pari doli nga pambuku dhe farat e pambukut në emrin e Zotit Perëndimor dhe në përputhje me modelet Perëndimore. Atëherë, si një njeri që një herë pat ardhur në Afrikë, Isusin e sulmuan dhe e dogjën në zjarr". Cili është Isusi që shkon në Afrikë? Ai është eksploatuesi evropian. Ai është simbol i eksploatimit (evropian) që s'ka asnjë të përbashkët me hyjnitë në qiell; ai është Zoti në tokë, të cilin e kishin marrur në qiell!

Një herë hasa në portretin e Aliut me mustaqet dy herë më të gjata se ato të Shahut Abaz, në duart e një studenti që ishte nga sekti i "Druzëve" E pyeta se kush është, kurse ai u përgjigj:
"Aliu (a.s.)!" Tani, po t'i shihni vizatimet iraniane të Aliut dhe Muhammedit (a.s.), do të vëreni se të dy duken si persianë. Pejgamberi i ngjan Zoroastrit; veshja e tij arabe ka ndryshuar ashtu si edhe pamja e tij! Këto na tregojnë se shpirti i nacionalitetit të një race manifestohet me simbole religjioze, tradita dhe moto; ja përse flet Dyrkemi kur e përmend "manifestimin e shpirtit kolektiv".

Ekziston, megjithatë, edhe një religjion tjetër; e ky është ideologjia. Ky është një religjion të cilin njerëzit e kanë zgjedhur në mënyrë të vetëdijshme. (Reilgjioni i zakonshëm nuk është i zgjedhur; prindërit thjesht i detyrojnë fëmijët të besojnë në fetë e tyre. Vetëm gjenerata paraprake është ajo, që e zgjedh religjionin për stërnipërit e tyre). Por religjioni, si ideologji është një besim i zgjedhur, në varësi me parregullësitë që ekzistojnë, për qëllim të reflektimit të ideve të një klase, të një individi ose të një grupi, në realitet.

Sipas kësaj, sa për fillim, individi e ndjen situatën e klasës së tij sociale, si dhe rrethanat e tij ekonomike, politike dhe sociale. Pasi është i vetëdijshëm për situatën e tij, ai është i pakënaqur vuan dhe i duhet ndryshim dhe transformim. Kështu, manifestohet ideologjia. Individi e rradhit vetveten bashkë më ideologjinë; e si pasojë, varësisht prej saj, ai i "sheh" solucionet e problemeve të tij. Pasi gjen gjuhë të përbashkët në mes idealeve të tij dhe të ideologjisë, ai e zgjedh këtë të fundit. Në këtë pikë, religjioni i këtij individi është ekuivalent me një ideologji.

Gjatë gjithë historisë; pra, takojmë dy (loje të religjioneve (ose dy epoka historike): një periudhë në të cilën religjioni paraqitet në formë të një ideologjie, dhe një periudhë, në të cilën ai paraqitet në formë të adeteve e folktorit. Të gjithë Pejgamberët e mëdhenj, në fillimet e misioneve të tyre krijuan një lëvzje të ndritshme që vazhdimisht e regjeneronte vetëdijen; kështu që formuan moto dalluese njerëzore, grupore dhe klasore. Si pasojë, të gjithë ata që u bashkoheshin atyre: robërit, shkencëtarët apo filozofët, e bënin këtë në mënyrë të vetëdijshme. Më vonë këto religjione u transformuan nga "lëvizje" në institute; ato u organizuan dhe u angazhuan në themelimin e shoqërisë. Në këtë fazë të institucionalizimit, religjioni u bë një organizatë sociale dhe një burokraci. Kjo u bë gjenetike dhe trashëguese; posa të lindë një fëmijë, ai automatikisht bëhet musliman, budist, socialist apo materialist. Në këtë pikë një ideologji religjioze apo joreligjioze, nuk është më ideologji, por është një traditë, të cilën individi nuk e ka zgjedhur në mënyrë të vetëdijshme.

Në agimin e fesë islame, në vitet 70-80 p.H., vërejmë se edhe Persia e pranoi fenë Islamike në tërësi. Pas dyzetë vjetësh, Ebu Muslimi me 600.000 ushtarë, marshoi nga Horasani dhe e sulmoi mbretërinë arabe. Kështu, pas vetëm katër dekadave, persianët u kthyen në muslimanë të devotshëm, aqë shumë sa që e shkatërruan sovranitetin arab. Ata asnjëherë nuk u kthyen në zakonet e tyre të vjetra (Zoroastrianizmin). Kjo na tregon se "bashkimi" është një fenomen kolektiv. Edhe pse religjioni tradicional i Persisë ishte Zoroastrianizmi, ata i lanë pas dore adetet dhe shpirtin kolektiv të tyre; u udhëhoqën nga simbole që nuk u takonin atyre, i pranuan ato në mënyrë të vetëdijshme duke filluar të besojnë në atë.

Çka i shtyri iranianët kah ideolagjia e fesë Islame? Përse persianët ndërmorën aktivitete revolucionare? Për shkak se zgjedhja e ideologjisë nga ana e perersianëve u bazua në dy nevoja: a) ata vuanin nga paqetësia dhe dispariteti klasor (përderisa, rregulla e parë e fesë Islame është "drejtësi"), dhe, b) ata vuanin nga sundimi i monopolit dhe i diktaturës aristokratike (përderisa motoja e fesë Islame bazohet në "Imamat", që është sistem meritokracie apo sundimit të të merituarëve). Kështu, në rregullat e fesë lslame, persianët jo vetëm që spontanisht i panë idealet e tyre, por edhe e gjetën ilaçin për sëmundjet dhe pengesat e tyre prej asaj që e zgjodhën.

Në ditën e sotme, islami është një ideologji në Afrikë. Nga pikëpamja intelektuale, ekzistojnë tri fushëbeteja në Afrikë; Kaiolicizmi (i cili harxhon miliarda dollarë për misione të ndryshme), marksizmi, dhe lslami. Asnjëri nga të tre religjionet nuk ka adete apo nuk është trashëgimtar në Afrikë; që të tre, janë ideologji. Po ashtu, që të tre janë në konflikt të vazhdueshëm ndërmjet veti. Megjithatë, siç thotë Vincent Monti: "Prej çdo pesë afrikanëve që konvertojnë (ndërrojnë fenë); katër i bashkangjiten fesë Islame, e më pak se gjysmë njeriu asaj Krishtere. Shumica e atyre, që e prarnojnë fenë Krishtere, janë punëtarë të kompanive dhe ambasadorëve evropianë, te të cilët si të tillë e vazhdojnë punën. Në anën tjetër, misionarët Islamë janë vetëm lypës e lutës; ata s'kanë kurrfarë propagandizmi formal". Vetëm t'ju përkujtoj se Bibla është përkthyer në gjuhët më të vjetra të botës (duke marrë parasysh këtu edhe gjuhët e rralla të Afrikës), e kjo nuk është e vërtetë për Kur'anin. Ne, iranianët ende nuk kemi një përkthim adekuat të Kur'anit, edhe pse bile edhe prej fillimit të pranimit tonë të fesë Islame, jemi shumë më mirë të informuar për rreyullat e Kur'anit se sa vetë arabët.

Përse feja Islame është aq e popullarizuar te zezakët afrikanë, duke marrë parasysh faktin se çdoherë ka munguar ndonjë interesim më i madh apo ndonjë propagandë speciale për këtë? Për arsye se Islami është një ideologji. Çfarë ideologjie? Për çfarë do që të jenë nevojat e njeriut të zi. E cilat janë nevojat e tij? Liria nga diskriminimi dhe dëshira e tij e flakët për barazi njerëzore. Për shembull, ebrenjët e sotëm, të cilët janë shndërruar në racistë me elemente fashiste, në ditët e lulëzimit të Imperatorisë Islame, e udhëhiqnin punën në pazaret islame bashkë me çdo musliman. Në realitet, sot në iran, ata ende e udhëheqin punën pa ndonjë pengesë qaftë edhe më të vogël, e pa diskriminim racor.

Pyetje: Cili është sot, statusi i përhapjes së Islamit në Afrikë, dhe cili faktor është përgjegjës (vendimtar) për përhapjen e mendimit Islam atje?

Përgjigje: Është mëkat që njeriu nuk mund ta thotë atë që dëshiron ta thotë. Sidoqoftë, në Afirikë, faktori i vetëm që është vendimtar për mendimin Islam në mes të shtresave të ndryshme të të zinjve, është mungesa e përpjekjeve formalepërfitues të misionarëve.

Pyetje: Si është e mundur kjo?

Përgjigje: Marrë përgjithësisht, aktivitetet e misionarëve kanë të bëjnë me një profitim të madh nga një grusht kopukësh që fshihen nën maskat e religjionit. (Në shtetin tonë, shkaku për mungesën e rinisë - dhe të ndjenjës së tyre që duhet të jenë rezultat i fesë Islame - në shoqëritë tona, janë po këta kopukë dhe profitues, të cilët vetëm mendojnë se janë propagandues të vërtetë të fesë Islame).
Një herë kisha një shok Shi'it nga Tanzania, që kishte ardhur në lran të studiojë. Zotëri Sashadini ishte një shkrimtar, hulumtues, dhe njeri i njohur në shtetin e tij. Një ditë ai më tregoi këtë ngjarje:

"Jemi një pakicë e vogël e Shi'itëve në Tanzani. Por, për sa i përket qëndrimit të pushtetit progresiv të kryetarit tonë Njerere, shoqëria jonë (d.m.th., fetare), është më e avancuar se në të gjitha sistemet tjera sociale. Në mesin tonë nuk ka asnjë musliman profesional; që të gjithë jemi amaterë. Një ditë filluam të bisedojmë për Zeqatin. Pas mbledhjes së Zeqatit, pyetëm "kujt duhet t'ia japim°, pasi nuk kishim kurrfarë organizate formale. Më në fund, përgatitëm një sef, dhe të hollat mblidheshin nën kontrollin e komitetit. Pastaj, e mblodhëm edhe Humsin. "E çka duhet të bëjmë me këtë?", pyetëm ne. Organizuam një kompani siguruese dhe ia paguam sigurimin jetësor çdo individi. Për këtë sigurim paguhet një taksë konstante (e pandërprerë) për grumbullimet e përgjithshme. Në ndërkohë, çelëm një llogari në bankë prej ku i mirrnim paratë pa kamatë.

Mirëpo, doli një problem tjetër; ç'të bënim me shumat aq të mëdha të parave që harxhoheshin për ushqim me rastin e zisë (vajtimit) vjetore. U dakorduam që të hapim një llogari me emrin Husein (a.s.) një lloj stipendioni. Vitin e parë deponuam afro shtatëdhjetë mijë dollarë. Kjo shumë u qe ndarë shtatëdhjetë e pesë studentëve (njëri ndër ta në Iran jam edhe unë); dhe u shpërndanë nëpër të gjithë botën. E gjithë kjo u bë në emër të faktit se shteti ynë progresiv i Zotëriut Njerere ka vetëm tridhjetë e pesë studentë jashtë shtetit! Kemi kursyer shumë, e tani jemi në gjendje që të dërgojmë jashtë shtetit çdo njeri të aftë të shoqatës sonë. Ata, të cilët nuk mund t'i paguanin përpara ato që duhej, po i paguajnë tani.

Shembulli i lartëpërmendur e përcakton dallimin ndërmjet Njollës Safavide të Shi'izmit dhe të tipit Alevi; e kjo d.m.th. instituti përkunër ideologjisë. Në shoqëritë tradicionale, ndryshimi e shqetëson dhe e frikëson pa masë popullatën, por jo edhe në Tanzani; ku Shi'izmi nuk është vetëm traditë, por edhe një ideologji revolucionare.

Pyetje: Pasi të shohim se cilat janë nevojat tona, duhet të zgjedhim. Shumica e njerëzve nuk janë të aftë ta bëjnë këtë, pasi jeta është e shkurtër. Ç'duhet të bëjmë?

Përgjigje: Kur flas për zgjedhjen, me këtë nuk nënkuptoj një pasqyrim dhe hulumtim të çdo ideologjie dhe religjioni, dhe pranimin (marrjen) e atij që e ka logjikën më të fortë. Kjo është një metodë universitare e zgjedhjes dhe një metodologji shkencore me të cilën shkenca e hulumton një fenomen, ndërkaq në fund e pranon ose e refuzon një supozim, përderisa proceset hulumtuese të një ideologjie janë të ndryshme. Sa ndryshon një ideologji nga shkenca aq ndryshojnë edhe metodat e seleksionimit të saj. ldeologjia e përfiton njeriun ashtu si e përfiton edhe dashuria. Ky proces nuk zhvillohet me anë të matjes, krahasimit apo hulumtimit. Besimi; njësoj si edhe dashuria që e tërheq njeriun, të përfiton papritmas. Vetëm t'ju përkujtoj se ky nuk mund të merret si një proces i pavetëdijshëm i pranimit. Njeriu e zgjedh besimin me dituri dhe me inteligjencë, pa kërkuar ndihmë nga ndonjë metodologji akademike.

Mesjeta ishte një epokë e dominimit të religjionit me adete. Religjioni i kishës Krishtere ishte Feudalizmi dhe regjimi Cezarian. U bë një gjakderdhje e madhe lidhur me propozimin e intelektualëve që Bibla të përkthehet në gjuhën angleze, pasi Papa besonte se gjuha latine është gjuha e Zotit. Në ndërkohë gjuha e Zotit (Isusi në Krishterizëm) ishte gjuha hebreje. Isusi nuk dinte asnjë fjalë latine. Përse atëherë gjuha e Zotit u bë latinishtja? Për arsye se latinishtja qe një gjuhë historike në Evropë; e Krishterizmi qe religjion evropian më tepër se sa religjion i Isusit të Palestinës. Papa i asaj periudhe masakroi shumë njerëz në mënyrë që ta bëjë latinishten, të ashtuquajturën gjuhë të Zotit, një gjuhë universale.

Sipas kësaj, Mesjeta qe epoka e dominimit të religjionit tradicional; pra një periudhë antiideologjike. Shekujt XV dhe XVI qenë epoka të vetëdijes. Vetëm në këto dy shekuj të mëvonshëm masat u revoltuan kundër religjionit me adete dhe zakone.

Shekulli i shtatëmbëdhjetë quhet epoka e mendimit të lirë - epoka e intelektualizmit. D.m.th., klasa e mendirnit të lirë nuk ishte më nën ndikimin e këtyre traditave religjioze të fosilizuara. Ata ishin të liruar, të vetëdijshëm, dhe të aftë të mendojnë. Njëra ndër shenjat e një intelektuali është se në mënyrë spontane ai angazhohet në kritikë dhe analizë në formë të një kritike apo propozimi (për dallim nga individi tradicional, i cili përcakton gjithçka në mënyrë jokritike).

Shekulli i tetëmbëdhjetë qe epoka e lirisë dhe humanizmit. Në këtë periudhë një intelektual në Evropë ishie i aftë të mendojë dhe të analizojë. Ai kishte tru dhe nuk ishte dashamirë i ndjenjave të verbëta, pasi ishte rikthyer demokracia, humanizmi, dhe Revolucioni Francez.
Shekulli i nëntëmbëdhjetë quhet epoka e ideologjisë. Po të hedhim një sy prapa në ndodhitë dhe pasojat e revolucionit, do të shohim se Evropa i ngjante një imituesi të verbër e plotë paragjykime. Dalëngadalë ajo fitoi vetëdije, u revoltua ndaj zakoneve të vjetra, u bë e aftë për të menduar dhe për të analizuar, fitoi mendimtarë të lirë, gjeti kompetencë sociale, dhe ia përkushtoi vëmendjen më tepër demokracisë, lirisë dhe të drejtave njerëzore. Kështu, në shekullin e nëntëmbëdhjetë, Evropa më në fund posedonte besim dhe një ideologji, që dallohej nga të tjerat. Shekulli XIX është periudha e ideologjive, periudhë e ekzistencializmit, e Hegelit, e Niçes, e Shilerit, e fashizmit, e socializmit, e marksizmit, dhe e Shën Simonianëve.

Shekulli i njëzetë është epoka e rënies së madhe. Është shekull në të cilin dashuria ndaj të hollave dhe fuqisë i ka detyruar gjenitë e mëdhenj dhe mendimtarët të bien nën influencën e stileve të posaçme të të menduarit me botëkuptime të ndryshme. Shkencëtarët dhe shkenca duhet të jenë neutralë dhe të kenë vlerë të lirë; në mënyrë që avancimi i tyre t'i mbrojë interesat e tyre. Kjo është tragjedia më e madhe e shekullit të njëzetë. Shkenca duhet të ketë vlerë të lirë; e, çka do të thotë kjo? Kjo do të thotë se shkenca është e prishur; varet nga realiteti i jashtëm, e duhet të përkufizohet vetëm në: "Çka është ajo?". Pasi shkenca zbulon se "çka është ajo?", puna e saj mbaron. "Si është?, e si u bë?" janë pyetje irelevante; nuk është detyra e shkencës të përgjigjet në këto pyetje, por është detyra e ideologjisë. Ç'thotë ideologjia? Shekulli i njëzetë beson se ideologjia është pakuptimësi. Ja përse në emër të "mosbesimit", përderisa iket nga idealet njerëzore, shkencëtarët ikin nga përgjegjësia e tyre. Duke u bazuar në këtë moto, shkencëtarët e vlerës së lirë e liruan shkencën nga shërbimi i saj për shkak të udhëheqjes dhe idealeve njerëzore; - ata me këtë e burgosën shkencën në laborator, në universitete dhe në organizata. Nëse një shkencëtar, shkrimtar, poet apo filozof do të mbetej neutral, nuk do të mundej, pasi duhej të jetë në shërbim të atyre që e kontrollojnë fatin e shoqërisë sonë. Tani, po dëshmojmë se shkenca është bërë marionetë e atyre, që i kontrollojnë të hollat dhe fuqinë e botës. Shkenca është në shërbim të kapitalizmit. Shkenca dhe të hollat janë martuar në mes veti; dhe është e qartë se kush e udhëheq komedinë.
Sot mund të vërejmë se universitetet si ato të Sorbonës, Harvardit dhe Kembrixhit, janë vende të zakonshme, ku mund të dëgjohet se "Shkenca nuk duhet ta tregojë rrugën, ajo nuk duhet të kritikojë, ajo nuk duhet të shprehë mendime e nuk duhet të japë sugjerime; nuk duhet të prognozojë, ajo duhet vetëm t'i analizojë realitetet e jashtme". Mirëpo, nëse shkenca nuk mund t'ua tregojë masave rrugën e drejtë, të diskutojë për fshehtësitë e tyre, t'i udhëheqë ato, t'u tregojë atyre se si t'i rezistojnë forcës; dhe t'ua tregojë rrugën për t'i arritur idealet dhe t'i shndërrojë ato në realitete; atëherë kush tjetër do ta bëjë këtë? KOMPJUTERI! (Klithi një individ nga publiku). Oh, po! Një makinë, e cila kushton 120 dollarë për një orë. Me këtë çmim është e qartë kujt i shërben ai; e sigurisht jo punëtorit iranian, që fiton 1.50 dollarë në ditë!

Neutraliteti i shkencës është karakteristika kryesore e shekullit të njëzetë. Sot shohim se fizikanët, gjenitë, kimistët; sociologët, statistikanët..., të gjithë këta, ose janë shndërruar në robër apo marionetë të kapitalizmit, ose kanë mbetur në rendet jokapitaliste (ku sundon forca). Duke iu përkushtuar kësaj, shkenca ka ndërprerë marrëdhënien e saj me ideologjinë. Është me të vërtetë shumë e çuditshme që sot shumë mendimtarë të lirë thonë se problemi i fesë është i zgjedhur! Ç'është zgjedhur? Sot, shkenca për hir të shkencës, e arti për hir të artit ("lartpurlartizmi") - kjo ëstrtë mënyra në të cilën po diskutohet. Kush e bën këtë? Në favor të kujt? Përse luftërat, iniciativat dhe idealet e masave duhet të jenë të privuara nga udhëheqja gjeniale dhe këshillimi shkencor? Nëse një sociolog nuk na tregon se si të ndryshojmë një shoqëri dhe si të krijojmë një tjetër, atëherë për se është ai i aftë? Për të shkuar nëpër universitete dhe për të shpjeguar klasët sociale dhe mënyrat e analizimit të tyre? Më vonë do të kuptojmë se sociologjia është një sipërmarrës - marionei, i cili punon për ato instanca që janë në fuqi; për organizata të tyre të ndryshme.

Në shtetin tonë thirrën dikë që ta ligjërojë sociologjinë. Edhe pse ishte ekspert në fushën e vet, doli se disa nga profesorët nuk donin që ai të ligjërojë, për arsye se mendonin se ai kishte për së tepërmi mendime në kokë, e së fundi do t'i përziente këto me shkencën! Duket se me qëllim ,që të jesh sociolog, duhet së pari t'i ushtrosh "po-manizmat"! Nëse sociologu është i gatshëm të tregojë solucione, nëse ndihet kompetent për idealet njerëzore, dhe nëse ka besim dhe qëllim, atëherë ai s'ka të drejtë të ligjërojë në një institut shkencor!

Mund të shohim se në vendet e prapambetura po bëhet promocioni i vlerave të tilla Perëndimore; pasojat e të cilave tani më janë mjaft të qarta. Këto janë tragjeditë elementare të shekullit tonë; efektet e tyre kanë ndikim më të madh se çdo gjë tjetër. Kjo qëndron kështu për arsye se çdo gjë bëhet në bazë të "inercionit" dhe fshehurazi. D.m.th., njeriu është i eksploatuar dhe i pushtuar "tinëzisht", asgjë nuk mund të gjendet jashtë asaj që është e pastruar dhe që shkëlqen. Në shikim të ,parë, të gjitha "muhabetet" janë të ndershme, të vërteta dhe të qarta!

Shekulli i njëzetë u shndërrua në një shekull të analizës shkencore, të neutralitetit shkencor, të mohimit dhe reformimit të filozofisë së historisë e të ideologjisë; e kjo i përkushtohet faktit se kur është humbur besimi, forcat sunduese e kanë vazhduar mbretërinë e tyre me sinqeritet më të madh. Përveç asaj, kur masat nuk kanë besim, ato nuk ndjejnë përgjegjësi ndaj një ideali, dhe vetëdija shkencore e mendimtarëve të tyre të lirë nuk është vënë në funksion të udhëheqjes intelektuale dhe të kompetencës sociale, duke menduar se kurrfarë rreziku nuk do ta marrë botën nëpër këmbë.

Ç'është ajo që u kanoset fuqive kapitaliste si edhe pushteteve sunduese në ditët e sotme? Vetëm ideologjia. Cilat janë ato fuqi që me fantomët dhe bombat atomike të tyre po pësojnë disfatë nga duart e zbrazëta dhe stomakët e uritur, që posedojnë shpirtëra plot virtyte? Është e qartë se po bëhen përpjekje që t'i mbajnë zemrat e shkencëtarëve sa më larg nga feja. Posa të rnbushet stomaku i tij, shkencëtarin mund ta mundin në emër të natyralizmit shkencor, dhe ta indoktrinojnë me mendime të tilla si: "Shekulli ynë është një epokë e analizës dhe objekivitetit. Idetë i takojnë së kaluarës, ato janë të vjetra, ato i takojnë periudhës romantike, teozofike dhe aristokratike". Tani e dimë se ç'është objektiviteti. Është e njëjta gjë që prodhon një shkencë neutrale prodhimi i së cilës ikë nga ceremonia e zhvillimit gradual dhe thotë: "Unë jam neutrale, unë nuk kam ideologji". Një njeri afarist, p.sh. vjen nga Amerika, ca nga Anglia, Franca, Afrika, Rusia e gjetiu, dhe e nxjerrin në shitje kolexhin. Kush do të paguaj më tepër, do të jetë pronar i tij. Ai që ka diplomuar në atë kolexh do të thotë: "Unë jam për shkencë, ndaj jam neutral. Ku do të më ofrojnë një punë afariste më të mirë, aty do të jetë shteti dhe përgjegjësia ime. Nuk është me rëndësi se a i vihem në shërbim kapitalizmit, socializmit, fashizmit, apo Çombes, pa daillim, unë jam neutral!"

Me një definicion, ideologjia është një besim i vetëdijshëm, që ka të bëjë me atë se "si duhet të jetë situata e tanishme". Ç'do të thotë kjo? Në çdo rast, një "ideologji" i shpjegon kushtet në të cilat ndodhem unë, populli im, shteti im dhe njerëzia; që qëndrojnë në lidhje të drejtëpërdrejtë me fushëbetejat e ndryshme. Një ideologji njerëzore, klasore, nacionale, ose grupore mund t'u përgjigjet të gjitha këtyre.

Si mund ta përvetësojë njeriu ideologjinë? Kush mund ta fitojë atë? Siç kam përmendur edhe më parë, një filozof nuk është edhe ideolog, e as shkencëtari nuk është ideolog. Po sa ta heqim filozofin (apo filozofinë), shkencëtarin (shkencën) dhe themi se ideologjia është diçka që ndryshon edhe nga e para edhe nga e dyta; spontanisht mund të përfundojmë se ideologjia është një vetëdije, që është e përkufizuar te njeriu. Çdokush mund ta posedojë atë; shkencëtari, njeriu i zakonshëm, analfabet apo që di shkrim e lexim, aristokrati e i varfëri, dhe çdo individ që është i aftë, mund të posedojë një vetëdije ideologjike.

Në këtë pikë, do të sqarohet një definicion tjetër bashkë me një dallim të rëndësishëm dhe vendimtar; e ky është se ideologjia është indeksi i atyre grupeve, që janë të quajtura "mendimtarë të lirë'' në shoqëri. Këtu do të përpiqemi t'i lidhim "mendimtarët e lirë" me ata që punojnë me trutë e tyre - intelektualët, studentët, profesorët, mësuesit, etj. Kjo nuk është e saktë. Këto kategori janë intelektualë, por kjo nuk do të thotë se janë edhe mendimtarë të lirë. Një intelektual mund të jetë bashkëfajtor në shërbim të një strukture të fuqisë, ose mund të jetë rob i familjes dhe i barkut të tij. Ekzistojnë ca individë, që janë njerëz të punës. Misionet e tyre janë të përkufizuara në zyre, në kuzhina, dhe në aktivitetet, që i përbëjnë vizionet e tyre botërore. Çka do që të jenë këta njerëz (shkencëtarë, të arsimuar, apo intelektualë), ata nuk janë mendimtarë të lirë. Shenja e një mendimtari të lirë është se ai është njeri, që posedon një ideologji të vetëdijshme. Varësisht nga kërkesat e ideologjisë (apo ideologjsve) së tij; të një vetëdijeje klasore apo sociale, një individ i tillë do të gjejë një mënyrë adekuate për të vepruar, për të jetuar, dhe për të menduar, për filozofinë e jetesës së tij. Pasi individi ballafaqohet me gjithë këtë vetëdije, ai bëhet kompetent aq shumë sa do të largohet nga animi kah një jetë individuale. Si pasojë, Muxhahidi i flaktë vdes për hir të ideologjisë së tij, këto janë kritere të besimit; e një mendimtar i lirë këto i posedon. Gjatë gjithë historisë së njeriut, mendimtarët e lirë kanë qenë individë, vetëdija e posaçme e të cilëve është shndërruar në fuqi lëvizëse të shoqërisë dhe të udhëheqjes së masave nga halli (shtrëngata) i periudhës së tyre. Ptolomeu qe fizicient, që kishte vetëdije shkencore; por, pati një ndikim tejet të vogël në fatin e shoqërisë së vet. Pas njëmijë vjetësh të tjera, Athina do të jepte Platon, Aristotel dhe Ptolomej të tjerë; por masat do ta kishin gjendjen shumë më keq, pasi këta filozofë ishin vetëm konsumues; ata do të duhej të hanin që të krijonin. Ata të cilët do të mund t'i lehtësonin barrën e robërve në Athinë nuk do të ishin shkencëtarë apo filozofë, por do të ishin mendimtarë të lirë. Siç mund të shohim, ideologjia ka të bëjë me probleme të ndryshme nga ato për të cilat fliste Aristoteli: "Kur filloi krijimi, prej se përbëhej substanca e tij origjinale?".
Ja përse mund të vërejmë se gjatë historisë profetët nuk ishin as filozofë, as shkencëtarë, as artistë, bile ja edhe njerëz të zakonshëm. Profetët (Pejgamberët) ishin individë që e transformuan historinë dhe shoqërinë; u revoltuan, si edhe e nxitën revolucionin. Kush ishte Ibrahimi? Ai s'ishte as filozof, e as shkencëtar. Babai i tij bënte idhuj, e ai i shiste. Më vonë ai u bë çoban, e më në fund, ai e udhëhoqi lëvizjen më të madhe në histori. Ose, shihni Musanë, ai ishte një fëmijë i lënë, i rritur në pallatin e Faraonit. Ai shkoi te Shuajbi dhe filloi t'i ruajë dhentë e tij. Më në fund, i filloi luftërat e tij me Faraonin dhe me ushtrinë e tij të "shtrembëruar" fitoi! E njëjta e vërtetë është edhe për Isaun, Muhammedin dhe të gjithë Pejgamberët e tjerë.

Besimi gjithmonë e shkatërron fuqinë edhe pse "besimtarët" fizikisht mund të jenë të dobët, - kjo është një marrëdhënie deterministe. Kur'ani shpesh e shpjegon fatin e fuqive të mëdha që qenë të mundura nga ato më të voglat. A është ky një ligj determinizmi i Zotit, apo historisë nuk është me rëndësi. Ja përse në Kur'an Zoti i uron ata, që janë të dobët e të pafuqishëm nën vuajtje dhe padrejtësi. Ata quhen trashëgimtarë dhe udhëheqës të tokës. Por, me çfarë lloj fuqie do të sundojë i dobëti? Me mrekulli? Me armë? Me besim? Jo, ilaçi është një besim i vetëdijshëm, - d.m.th., ideologjia. Sa më brutale dhe pushtuese të jetë forca, aqë më e pafuqishme dhe më pashtëruese do të jetë para ideologjisë. Ajo është diçka që, në gjerësinë e saj të rregullt, mund ta shohin gjeneratat e kohës së sotme. D.m.th., Se gjenerata e sotme mund ta shohë se si besimi i pushton fuqitë e mëdha të botës dhe e ngren fatin përpara këtyre fuqive që e mbisundonin fatin e masave. Këto masa që vuanin nga dobësia, dënimi, përbuzja, varfëria, - kandidatë të njohur të mizeries në histori - papritmas u revoltuan me një besim të vetëdijshëm. Besimi dhe ideologjia janë çfaqje dhe aksion i çuditshëm i të gjithë shekujve; ata marrin frymë nga shpirti Mesian në mërshën e një populli dhe të një klani. Ashtu si trumpeta e Israfilit, ata i ringjallin të vdekurit dhe fillojnë një kryengritje. Kush mund ta bëjë këtë? Një mendimtar i lirë - një individ që ka ideologji.

Prej agimit të historisë e deri në përfundimin e profetësisë, lëvizjet çdoherë kanë qenë lëvizje ideologjike, të cilat në emër të formës së religjionit të bazuar në zbulim, i kanë udhëhequr shoqëritë njerëzore. Udhëheqësit e këtyre besimeve, të gjithë kanë qenë "Ummi"; ata u ngritën nga masat, çobanët dhe punëtorët e demoralizuar, që ishin viktima të urdhërave shtypëse. Asnjë nga këta profetë (pejgamberë) nuk ka qenë filozof, as artist, shkencëtar, fizicient apo njeri i letërsisë. T'i hedhim një sy Arabisë në kohën e Muhammedit (a.s.} Derisa atje kishte shtatë grupe prominente sociale - tregtari, poeti, linguisti, Hekimi, letrari, i arsimuari jashtë dhe treguesi i tregimeve - Pejgamberi nuk i takonte asnjërit prej këtyre. Ai nuk dinte as të lexojë e as të shkruajë. Por i njëjti njeri papritmas u bë shpëtimtar i klasës dhe i gjeneratës së vet, si edhe një i dërguar i njerëzimit!
Gjatë gjithë historisë, Ummitë, (manifestimi i ideologjive), kanë qenë mendimtarë të lirë të ndryshëm nga filozofët dhe shkencëtarët. Ata e kanë prejardhjen prej masave. Si një xixë nga zjarri, ata i ndriçojnë mendimet, i krijojnë lëvizjet dhe gjallërimet në periudhat e vdekura e të pafrytshme. Ata popullarizojnë një traditë të re, e ndryshojnë besimin, e transformojnë determinizmin historik dhe i lënë anash të gjithë ata që ishin kompetentë për të menduarit e tyre, religjionin dhe fatin e tyre. Ata e marrin përgjegjësinë për timonin, dhe vetë e krijojnë fatin e tyre. Që të gjithë këta rrjedhin nga masat; përderisa filozofët, artistët, dhe shkencëtarët, çdoherë kanë qenë në periferi: sinkopontë, arsyetues dhe argëtues të instancave fuqiplota.

Individët e arsimuar mund të jenë fillestarë të mirë në shndërrimin e një ideologjie në realitet, dhe në testimin përkah kompletimi i plotësishëm i saj; e për këtë detyrë, masat kanë qenë element përgjegjës dhe praktik. Në epokat e kaluara të profetësisë, lëvizjet e mendimtarëve të lirë çdoherë i përkisnin individëve naivë, të thjeshtë, të ardhur nga masat e gjera. Këta individë, me mrekullitë e tyre të ideologjisë, e transformuan fatin e tyre personal dhe u bënë "udhëheqësit" e përgjegjësisë së tyre njerëzore të ndritur që vazhdimisht prodhon një vetëdije të freskët. Një ideologji, që është edhe përgjegjësia jonë njerëzore, dhe ka ndikim të madh tek të gjithë ne, parimisht, duhet zgjedhur nga ana jonë. Sipas kësaj, gjenerata jonë e mendimtarëve të lirë as nuk mundet ta imitojë ideologjinë Perëndimore (pasi efikasiteti i një ideologjie shtrihet në zgjedhjen e saj në mënyrë të vetëdijshme; kjo do të jetë sikur të konsumosh një artikull të importuar), e as nuk mund të ndalet para zakoneve të saj historike, klanore e të prapambetura. Po të bënim kështu do të ishte njësoj sikur të ishim më tepër të kënaqur me një religjion me zakone se sa me besim ideologjik.

Ja pse, në këtë moment, unë i zënë në mes imponimit Perëndimor nga njëra anë, dhe nga e drejta ime historike (traditat) nga ana tjetër, duhet të zgjedh. Si? Varësisht nga vizioni im i tashëm botëror, nga pikëpamja dhe ideologjia, - dhe me ndihmën e elementeve ekzistuese dhe rregullave në kontekstin e kulturës sime, duhet t'i gjejë elementet ideologjike që pradhojnë vetëdije të re që ka besim të plotë për periudhën time të errët dhe për gjeneratën time të pafe. Me rregulla të tilla dhe me procese të tilla kërkimore është e përmbushur feja Islame. Kjo nuk është feja Islame e kulturës, që e prodhon një hulumtues i thjeshtë, por është ideologjia Islame që krijon një Muxhahid, - këtë ajo nuk e bën as nëpër institute shkencore, e as në traditën e njerëzve të zakonshëm, por në Rebazehun e Ebu Zerit!