PIRAMIDA E SOCIOLOGJISË KULTURORE



Zonja e Zotërinj: sonte do të doja të propozoj një metodë më tepër se sa një tezë, lidhur me njohjen e problemeve siç janë religjioni, shoqëria, mendimtari i lirë dhe roli i tij special në shoqërinë dhe marrëdhëniet ndërmjet Lindjes e Perëndimit; gjëra këto, që e preokupojnë rininë e kohës së sotme. Pasi edhe ne bëjmë pjesë në marrëdhëniet ndërmjet Lindjes dhe Perëndimit, duhet edhe ne ta definojmë pozitën tonë. Metoda ime e sotme përbëhet nga shpjegime dhe analiza të problemeve historike, si edhe nga një pasqyrë e mendimit dhe e evoiucionit kulturor në periudha të ndryshme historike.

Çdo mësues ka një metodë të posaçme të dhënies së mësimit e të të mësuarit të nxënësve. Pasi kam ligjëruar historinë e religjionit dhe sociologjinë kulturore, formulova një metodë për të shpjeguar evolucionin historik të të menduarit në epoka të ndryshme të historisë njerëzore. Kjo metodë mund të na ndihmojë mjaft, pasi shumica e problemeve për të cilat do të diskutohet ndoshta edhe nuk do të kuptohet pa ndihmën e saj.

Do të doja ta perceptoni për një moment historinë e qytetërimit dhe kulturës prej një epoke në tjetrën, si edhe të kalimit të njërit sistem social në tjetrin. Me këtë ndryshim (kalim) nënkuptoj një përmbledhje të posaçme kronalogjike, apo një epokë historike në të cilën njeriu i ka karakteristikat e tij të posaçme, si edhe një stil jete të përgjithshëm, në veçanti për çdo individ. Në një periudhë të tillë të gjithë njerëzit kanë karakteristika apo tipare identike.

Në kohën tonë jetojmë në mes një kundërthënieje të përforcuar (të intensitetit më të fortë). Nëse e injorojmë dhe nuk përpiqemi ta zbulojmë, ta ndjejmë, ta analizojmë, dhe/ose ta kuptojmë këtë, e si pasojë të mos mund të vendosim se ç'të bëjmë dhe si ta bëjmë zgjedhjen, faktikisht jemi të aftë vetëm të jemi viktima të lojërave, dredhinave dhe veprave të "artistëve", që janë të zënë duke përpiluar skema (skica) të ndryshme. Posa të vendosim të zgjedhim (ashtu si njerëzit e zgjedhin fatin e tyre personal), mund ta quajmë veten qenie njerëzore dhe ta luajmë rolin tonë të mendimit të lirë në periudhën tonë. Përndryshe, nëse jemi të pavetëdijshëm e të verbër, do të jemi lojë në duart e fatit.

Kundërthënia, faktikisht, është kjo: si jetojnë dhe mendojnë qeniet njerëzore, që janë lindur në këtë periudhë historike në këtë qosh të botës, ashtu edhe ne jemi në kontakt me masat e gjera, me historinë, kulturën, religjionin në të kaluarën, dhe kushtet tona të veçanta sociale (të gjitha këto kanë lidhje direkte me Lindjen, fenë Islame, me një histori të kaluar dhe me një traditë e kulturë të veçantë). Por, përsëri, rinia jonë e ngritur dhe e arsimuar e merr shkollimin nga Perëndimi (të zier e të gatuar në Perëndim) njësoj si ushqimin e konservuar. Këto paketa që vijnë nga Perëndimi hapen, gëlltiten ashtu të nxehta pa u shikuar e pa u kontrolluar.

Këta faktorë e lidhin rininë tonë me atë që quhet shpirti i shekullit të njëzetë. Një shpirt, i cili është qindpërqind Perëndimor, i përmbushur me histori, probleme, dhe me kontradikta; - dhe me rendin klasor Perëndimor.Pasi shpirti Perëndimor mbizotëroi botën, Perëndimi spontanisht ua imponoi rolin e tij, mendimet dhe besimet e tij, bile edhe shijet e tij artistike popujve joperëndimorë. Sipas kësaj, nga njëra anë i kemi rrënjët thellë në Lindje (feja Islame dhe historia jonë), kurse në anën tjetër, degët tona që s'kanë asgjë të përbashkët me Perëndimin, janë zgjatur kah shiu Perëndimor. Kështu, si një dru, degët tona janë të lidhura me Perëdimin, kurse rrënjët tona janë të lidhura me Lindjen. Pasi nuk e kemi lehtë të zgjedhim njërën prej këtyre dy alternativave, është e obligueshme të bëjmë një analizë të vetëvetëdijshme të kësaj kundërthënieje me besimin. Lidhur me këtë, duhet të vendosim se me cilën kontradiktë jemi zënë (kapluar). Pasi mendimtari Perëndimor asnjëherë nuk ka qenë i zënë (si në kurth) në një kontradiktë të tillë, ai asnjëherë nuk ka qenë i detyruar të vendosë se ç'të bëjë me atë. Këtu duhet të ceket se roli special dhe i posaçëm i mendimtarit të lirë (që është në lidhje direkte me shoqëritë Lindore, posaçërisht me ato Islame) do të bëhet më i qartë dhe më i dukshëm. Nëse një person i tillë do ta marrë formën e tij me modele të tilla të eksploatuesve, që i ofrohen atij, ai ende do të mbetet mendimtar i lirë; por më nuk do të mund të luajë një rol efektiv në shoqërinë e tij Lindore. Si një individ i arsimuar, një shkencëtar, dhe anëtar i shoqërisë së tij (që ka arritur deri te një vetëdije), që do të luaj një rol të përafërt me profetin për gjeneratën dhe epokën e tij, ai do të jetë i paralizuar, i tjetërsuar, i egër, i papjekur dhe i panjoftuar me kushtet speciale në të cilat jeton dhe rrënjët nga të cilat ushqehet shoqëria e tij.

Në njërën anë kemi lidhje religjioze me Lindjen, e në anën tjetër kemi lidhje me Perëndimin, me borgjezinë shkencore dhe materiale që e formojnë kulturën e sotme. Situata na ka vënë në pragun e nevojave urgjente, njëra ndër të cilat është posedimi i një njohjeje precize dhe shkencore të Perëndimit, më tepër se sa një sipërfaqësore dhe të dobët; - dhe konsumimi i "gjykimeve të eksportuara" (kjo është e ngjashme me mënyrën se si i konsumojmë të mirat industriale). Për dallim nga shumë njerëz që nuk mendojnë ashtu si unë, nuk e mohoj të imituarit e Perëndimit. Por, besoj se ajo që konsumohet tani në emër të imitimit nga Perëndimi, është një imitim i zbehtë, që nuk është i bazuar në vullnetin dhe zgjedhjen tonë. Si pasojë, ecim nëpër rrugën e zgjedhur për ne nga Perëndimi, në mënyrë që ta plotësojmë qëllimin e tij.

Ekzistojnë dy Iloje të imitimit. Njëri është kur ushtroj një person të më ndjekë verbërisht, në një marrëdhënie pronar-shërbetor. Në këtë Iloj imitimi kushtet e shërbimit zgjidhen nga pronari, dhe sa më tepër që shërbetori të imitojë, aqë më tepër e përdëfton shërbimin e tij. Megjithatë, kam zbuluar se ekziston edhe një Iloj tjetër. Me këtë nuk dua të them se duhet të bëhemi të pavarur pa fituar së paku një pavarësi shkencore, ose ta injorojmë Perëndimin para se të bëhemi të vetëmjaftueshëm, ose ta mohojmë të gjithë civilizimin e sotëm botëror. Jo! Ky është një imitim reaksionar dhe i injoron të gjitha realitetet me të cilat po ballafaqohemi. Ajo që dua ta them është kjo: hajde ta imitojmë, por përpara ta dimë se prej ku, nëpërmjet të të cilit Iloj të të menduarit, të rritjes, të moralit, të aktivitetit, të pikëpamjeve, të vizionit botëror, dhe të së kaluarës ky njeri (perëndimor) bëhet shef, në mënyrë që t'i studiojmë dhe t'i dimë shkaqet dhe kushtet me qëllim që ta imitojmë atë.
Ky lloj i dytë i imitimit është i kundërt me atë të parin, pasi më shpëton nga shërbetorllëku, dobësia dhe rënia nën influencën e huaj. Më ngren në pozitën e pronarit. Një imitim i profesorit nga studenti i tij është logjik dhe progresiv, studenti do t'i ndjekë hapat e profesorit, me qëllim që të bëhet edhe vetë profesor. Ky imitim është i nevojshëm dhe konstruktiv, dhe nëse studenti nuk e bën këtë ai përgjithmonë do të mbetet injorant.

Por, imitimi i dobët i shërbetorllëkut për të cilin flet Franc Fanoni " i ngjan majmunllëkut dhe është i shëmtuar". Në këtë Iloj, sa më tepër që imitojmë, aq më tepër do të vazhdojmë t'i konsurnojmë të mirat e Perëndimit, duke mbetur kështu nën ndikimin e tij. Atëherë do të jemi popuj lindorë të Klasës së dytë, që kanë nevojë të përhershme për popujt perëndimorë; e si pasojë, do t'i pranojmë Perëndimorët si racë superiore, e cila ka kulturë superiore, gjykim, standard, moral dhe kasakteristika superiore. Posa Lindja, Muslimanët, Budistët, Iranianët, etj., të pranojnë se raca Perëndimore është superiore dhe mund të mendojë më mirë, atëherë ka garantuar mizerien dhe mjerimin e vet. Pasi çkado që të bëjë raca superiore është e pagabueshme, pa probleme, dhe mund të imitohet, atëherë do të kemi edhe model dhe kritere selektive /për racën inferiore që ta ketë si model atë superioren.

Për fat të keq, ca të ashtuquajtur mendimtarë të lirë Lindorë, dhe udhëheqës siç është Iraniani Teghi Zadeh gjatë kthimit të tij nga Evropa ai u tha njerëzve: "Ju ka mbetur vetëm një mënyrë: të Evropizoheni që nga gishtat e këmbëve e deri te flokët". Ja kjo është një Iloj thirrjeje që individë të tillë e bënë publikisht në mbarë Lindjen dhe në shtetet Islame (Turyia është shembull konkret), posaçërisht në vitet e fundit. Të gjithë zërat vinin nga një burim; atë për të cilin vetë Sartri flet në "Të mallkuarit e tokës":

"Në shekullin XIX, epokën e artë të kolonizimit, i sillnim këta pseudo - mendimtarë të lirë afrikanë, aziatikë, amerikanë të Amerikës Latine në Evropë dhe i shetisnim në Lisbonë, në Paris, në Londër, dhe në Amsterdam. Pas disa muajsh zbavitjeje dhe mësimit të ca gjesteve, vallëzimit, ndryshimeve të vogla të theksit, të jetës moderne dhe të mendimeve të ndryshme, përsëri do t'i kthenim prapa në tokat e tyre. Kur do të ktheheshin këta njerëz, do ta konsideronin veten si racë superiore dhe do të ndërmerrnin aksione duke mbajtur fjalime të ndryshme. Këta njerëz nuk ishin vetëm kremi i kolonizuesit, por po ashtu edhe urë për t'ua transferuar dëshirat tona njerëzve të tyre.

Edhe para kësaj, shumë mendimtarë të lirë ishin viktima të Vestomanisë. Për shembull tregimi i Petrit të Madh është shumë qesharak. Studioi në Holandë dhe u bë një mendimtar i lirë. Ai çdoherë mendonte se përse njerëzit e tij në Rusi ishin aqë të prapambetur (se Irani e mundi Rusinë disa herë), derisa evropianët, posaçërisht holandezët, ishin të qytetëruar dhe kënaqeshin në konforitet dhe pasuri. Pas pak kohe hulumtimi dhe kërkimi, ai e gjeti përgjigjen - mjekrat! Në Holandë, ai vërejti se njerëzit rruheshin në mëngjez, e si pasojë e kësaj tërë dita u shkonte me gëzim, kënaqësi dhe optimizëm. Sipas kësaj, ai konkludoi se rrënja e mjerimeve të mëdha të Rusisë gjendej pikërisht te mjekrat e tyre të gjata.
Posa erdhi në fron, çdokujt i dha urdhër të rruhet. Kishte disa që kundërshtonin për arsye se konsideronin se mjekra është pjesë integrale e karakterit dhe e religjionit të tyre. Megjithatë, pas ca përpjekjeve, kërcënimeve dhe shtypjeve, ai pati sukses që t'i detyrojë të gjithë të rruhen, por rrënjët e problemeve të Rusisë përsëri mbetën të pandryshuara.

Këto Iloje të pseudo-evropianizimeve dhe të imitimeve evropiane, "që nga koka deri te këmbët" ishin thirrje e një grupi të caktuar, që ishin të interesuar ta shpëtojnë Lindjen nga prapambeturia. Reagimi respektiv i kësaj ishte një imitim anti-Vesternian, që inkurajonte në këtë mënyrë: "Mjaft e zgjodhët Perëndimin, injoroni atë, që të mbeteni të burgosur në shtëpizat si dhe në paragjykimet tuaja; vazhdoni të besoni në traditën tuaj, dhe lani duart prej të gjitha manifestimeve Perëndimore". Këto Iloje të përgjigjeve ishin reaksionare dhe devijante, ndaj kishin për qëllim që ta mbajnë Lindjen vazhdimisht në rendin feudal, i cili ishie më i dobët se përpara (duke u bazuar në prodhimin bujqësor dhe në mënyrën e prapambetur të jetesës).

Sipas kësaj, duke marrë parasysh faktin se që të dy motot qenë të kundërta, nga të dyjat kishte fitim eksploatimi Perëndimor në shekullin XVIII, XIX dhe në fillim të shekullit XX. Këta pseudo-Evropianë ishin pagimtarë të eksploatimit që qenë të fshehur nën maskën e qytetërimit, modernizimit dhe shkencës. Përveç kësaj, ata ishin mbrojtës konzervativë të prapambeturisë, dhe njerëz inertë, të cilët e patën vënë maskën e religjionit, shenjtësisë, moralit, spiritualitetit dhe bujarisë! Si pasojë e kësaj, iranianët e arsimuar evropianisht, u ngritën kundër të arsimuarve Nexhefianë, dhe filloi lufta, rezultati i vetëm i së cilës qe krijimi i atmosferës që mendjet të mos bënin një luftë revolucionare dhe antieksploatuese. Ajo do të ishte një luftë në të cilën, pavarësisht se cila anë do të fitonte, njerëzit do të ishin viktima; gjë që po e shohim tani! Megjithatë, nga këto njerëz të arsimuar në Perëndim, doli një grup (i mendimtarëve të lirë), radhëheqës të lëvizjeve të ndryshrne antikolonizuese, mobilizuese, dhe lëvizjeve të zgjimit të përgjithshëm të popullatës. Këta individë, dolën nga zemra e predikuesve muslimanë si për shembull Sejjid Xhemali. Papritmas, shpirti i Zotit fryu në skeletet e fosilizuara tokësore të këtyre njerëzve spiritualë.

Mendimtarët e lirë të lartëpërmendur kanë arritur një shkallë të vetëvetëdijes dhe e kanë gjetur nevojën edhe të ngopjes me rrënjët e Lindjes, edhe të zgjedhjes dhe të ballafaqimit me realitetet e obligimeve të sotme botërore. Përveç kësaj, këta mendimtarë të lirë kanë gjetur një mënyrë tjetër për njerëzit e tyre: qëndroni me strukturën tuaj kulturore. Duke u konfrontuar me Perëndimin (jo me qëllime të këqia), bëni zgjedhjen tuaj në mënyrë më të vetëdijshme dhe të pavarur; por jo vetëm duke ndjekur diçka verbërisht, por edhe si njerëz që e njohin plotësisht kulturën dhe racionalitetin personal. Merre tani Lindjen dhe udhëhiqe nëpër rrugët e njëjta, në të cilat Perëndimi e ka arritur kulminacionin e fuqisë së tij. Kjo nuk është as imitim e as flakje absolute e imitimit. Kësaj më tepër i thonë një imitim i vetëdijshëm; një proces progresiv për të ditur se zgjidhje tjetër nuk ka, veç asaj se çdo njeri duhet të kalojë nëpër to, me qëllim që ta çelë rrugën. Prandaj nuk duhet as të sillemi si të verbër, e as ta përqafojmë kulturën dhe qytetërimin agresiv Perëndimor pa kritere. Duhet t'i analizojmë "gjërat" me vëmendje. Me një fjalë, nëse anojmë kah Perëndirni, atëherë do të na zënë në kurth, e do të na gëlltisin. Por, nëse e marrim inat, do të na thërrasin reaksionarë dhe do të na befasojë sulmi pas shpine.

Është fakt i gjallë se tani qëndrojmë përballë Perëndimit. Çdo minut dhe çdo sekondë e të menduarit, dhe format e ndryshme të të jetuarit si ato materiale, shpirtërore, artistike, letrare, bile edhe standardet morale, po vijnë drejt nesh. Sipas kësaj, është e nevojshme ta njohim Perëndimin dhe mënyrën se si e ka arritur pozitën në të cilën gjendet sot. Analiza shkencore e kësaj çështjeje do të na ndihmojë neve mendimtarëve të lirë t`i gjejmë paraardhësit e progresit Perëndimor dhe do të na lejojë të bëjmë gjykim logjik, të mirë dhe të vetëdijshëm për atë. Vetëm ky lloj i vetëdijes do të na ndihmojë ta hulumtojmë rrugën për të krijuar dhe për të marrur përgjegjësinë tonë humane. Për këtë qëllim, pak më vonë, do të përdor një piramidë.

Kur flasim për Perëndimin: në përgjithësi flasim për jetën industriale, për shkencën, etikën, marrëdhëniet sociale dhe për formën e qytetërimit, e cila i është ofruar botës; shuma e gjithë asaj që e përbën Perëndimin e sotëm. Sa i përket një qenieje tipike njerëzore, çka do që t'i ofrohet botës sot, ka karakteristika Perëndimore. Për shembull, kur bota njoftohet me një femër/mashkull të popullarizuar, atëherë mënyra e vlerësimit të tyre bazohet në kriteret Perëndimore, dhe kushdo që nuk pajtohet me to, mendon gabimisht!

Perëndimi i sotëm, me ndërtimin e tij të posaçëm në këtë periudhë historike, është i vjetër treqind vjet. D.m.th., njeriu i sotëm i Perëndimit, i cili i ka ofruar botës një mënyrë të posaçme të të jetuarit, mendimet e tij, karakteristikat psikologjike dhe sociale të tij janë formufuar gjatë tre shekujve të fundit. Periudhat para këtyre tre shekujve dalloheshin me atë se, Perëndimi, duke kaluar nëpër to; u bë ajo që është sot. Gjatë njëzetepesë vjetëve të fundit, Perëndimi ka tentuar ta ndryshojë formën e tij të të jetuarit dhe qytetërimin, duke u përpjekur të arrijë deri te një fazë finale (kjo fazë në realitet, tani sa po ka filluar).

Sipas kësaj, me qëllim që transformimin e sotëm të Perëndimit ta ndjekim me vetëdije të plotë dhe që t'i dimë pikat e saj të forta si dhe ato të dobëtat, duhet ta klasifikojmë evolucionin e tij historik në periudha dhe kategori të ndryshme. Në mënyrë që t'i analizojmë kierarkitë Perëndimore kulturore dhe shpirtin që dominon në shoqërinë e tij, e të japim diagnoza në grupe të ndryshme, do të përmendim një piramidë. Qëllimi i përdorimit të kësaj piramideje është se duhet të bëhet e qartë se si Perëndimi po transformohet nga gjendja e tanishme në një fazë tjetër.

Shoqëria Perëndimore e shekujve XI - XVI {prej fundit deri në majën e piramidës) mund të ndahet në tri pjesë. Bazën e piramidës; d.m.th., pjesën më të madhe të saj (rreth 80%) e përbëjnë masat e gjera. Pjesa e mesme (që është një shtresë e hollë) përbëhet prej intelektualëve. Më në fund, ajo që është shtresa më e hollë nga të gjitha, përbëhet nga klasët e arsimuara, të cilat qëndrojnë mbi njeriun e zakonshëm - yjet (dhe çdo epokë prodhon shumë pak yje).

Shkaku që yjet dallohen nga intelektualët, i përkushtohet mendimit, pikëpamjeve, lëvizjeve të tyre unike, dhe "jetës së re" të tyre në skeletin e shoqërisë. Individët janë ata, që e transformojnë shoqërinë prej fazës së tanishme në një fazë të re. Përveç asaj, këta individë me mendimin dhe ideologjinë e tyre unike mund të flasin për fazën e ardhme të shoqërisë. Edhe pse këta janë "të panatyrshmit" e periudhës së tyre, të mendimit të tyre, të rritës, detyrës, luftës së tyre bashkë me nevojat e shoqërisë; më në fund do ta tërheqin shoqërinë nga ato.Pas dyqind vjetëve do të shohim se këto yje, që i propozuan idetë e tyre, duke marrë parasysh edhe kundërthërriet e masave dhe intelektualëve, (e si pasojë ata u morën mëri, u lanë pas dore, u mallkuan, u akuzuan, bile edhe u vranë), do të bashkangjiten me shtresën e intelektualëve. Kjo na tregon se ka ndryshuar një periudhë dhe se shoqëria ka hyrë në një fazë kalimtare. Ky cikël vazhdimisht përsëritet; një periudhë e re, arritje, yje; dhe lufta ndërmjet intelektualit dhe yllit mbaron me fitoren e këtij të fundit deri në periudhën e re, kur yjet u bashkangjiten shtresës së intelektualëve.

Po t'i kthehemi piramidës përsëri, do të shohim se masat që kanë zënë vend në pjesët më të ulëta janë katolikët nga të cilët shumica janë fanatikë, kanë një mentalitet të ulët, janë të burgosur në traditat e tyre trashëgimtare (në emër të religjionit} - ata orientohen kah e kaluara dhe kah bota e ardhme; janë fatalistë, - ata sillen në mënyrë rigoroze sipas besimit të tyre dhe i refuzojnë të gjithë të tjerët. Këto janë karakteristikat e masave Mesjetare.
Në shtresën e mesme janë priftërinjt, të cilët kanë studiuar në shkollat religjioze. Këta ishin ata që e kaplonin shpirtin e shoqërisë; zemrën e piramidës kulturore. Shumica prej tyre kanë mbaruar seminarët religjiozë që vareshin nga kisha. Është e qartë se këta njerëz besonin në veprimet dhe aktivitetet që i kryenin. Ata ishin njerëz që besonin pasi Shpirti i Shenjtë kishte hyrë në shpirtin e tyre, me këtë, edhe ata vetë, ishin bërë të shenjtë. Rrjedhimisht, në shoqërinë Mesjetare ekzistonin dy kategori njerëzish; spiritualistët, që posedonin Shpirtin e Shenjtë, dhe ata, që nuk e posedonin. Sipas kësaj, ata që nuk e posedonin duhej të kërkojnë ndihmë nga prifti për salvacion (shpëtim) dhe afrinë ndaj Krishtit, përndryshe ata do të mbeteshin të zbrazët.

Posedimi i Shpirtit të Shenjtë u ngulit mbi shtresën e intelektualëve, në të drejtat shoqërore, e si pasojë krijoi një fuqi plotësuese të lejimeve (koncesioneve) politike e sociale. Këta njerëz e studionin filozofinë ashtu siç preskribohej ajo nga kisha (edhe pse këta merrnin pjesë në prodhimtarina ekonomike; roli ekonomik ishte në duart e kishës). Edhe pse ky qe një sistem feudal, sanksionohej nga kisha. Arti dhe letërsia, bile edhe pikëpamjet shkencore u përbuzën, dhe jetohej në përputhje me mënyrën e udhëheqjes së kishës deri në atë masë, sa që njeriu, i cili e zbuloi qarkullimin e gjakut, u dogj për së gjalli! Me një fjalë, funksionet e intelektualëve përbëheshin nga paraqitja e Zotit në tokë; duke e mbajtur Shpirtin e Shenjtë, dhe reinkarnimin e Krishtit në tokë; dhe derisa Zoti sundonte në qiell, ata ishin përgjegjës për ndërtimin e mbretërisë së Zotit në takë. Në ndërkohë, popullata trajtohej si një grup delesh, të cilat paguanin taksa dhe gjendeshin nën kontrollin e këtyre spirituaiistëve. Këta, njerëzit i quanin dhenë, duke menduar se "ua kemi borxh qumështin dhe leshin"!

Kah fundi i Mesjetës, u paraqitën disa yje në kulmin e piramidës. Këta individë nuk mendonin njësoj si shpirti që e dominonte shoqërinë; ata ofruan ca modele të reja (ata çdoherë e shënonin shkëlqimin e qenieve të reja njerëzore dhe të një ere të re}. Mendonin se shkenca duhet të lirohet nga pikëpamjet e forta të spiritualistëve, ndaj duhet t'i vihen në shërbim jetës materiale. Përkundër kësaj, intelektualët mendonin se shkenca nuk duhet të përzihet në punët botërore materiale; roli i tyre duhet të jetë i përkufizuar në gjetjen dhe në përdëftimin e një së vërtete religjioze. Yjet mendonin se pasi qe e pamundur të nxirret më tepër nga ajo që është mbinatyrore, duhej, e gjithë kjo të zëvendësohet me natyrën, gjë që ishte e mundshme dhe e dobishme. Intelektualët besonin se zbulimi i sekreteve të krijimit, legjitimizimit dhe amshueshmërisë së Krishtit dhe zgjedhja e problemit të Trinisë, qenë punë e shkencës. Për shembull, Shën Eugjeni, i cili ishte gjeniu i kësaj periudhe, shkroi një punim me të cilin përdëftoi se një mori engjëjsh, (në bazë të numrimit të tij të saktë personal), mund të vendosen në majën e një gjilpëre. Yjet besonin se hulumtimet e këtilla nuk duhet të lejohen, dhe se talentët njerëzorë duhet të vihen në shërbim të jetës materiale.

Yjet besonin se një gjuhë universale do t'i bënte dëm arsimit, dhe se një fëmijë do të gjendej më mirë në gjuhën e vet amtare; përderisa kisha, mendonte se duhet të përdoret gjuha e Zotit. Edhe pse gjuha e Zotit ishte ebraishtja; latinishtja, që ishte gjuhë antikrishtere, u bë gjuhë e Zotit. Sipas kësaj, çdo gjë në Evropë u kthye në gjuhën latine, bile edhe arsimi formal (përderisa yjet besonin se arsimi formal duhet të zhvillohet në gjuhën burimore e nacionale, në Laikë).

Intelektualët mendonin se vetëm Krishti mund të mbretëronte në tokë, dhe pasi ata ishin përfaqësuesit e tij, ata duhet të sundojnë në tokë. Por, yjet besonin se çdo popull duhet ta themelojë shtetin e tij të brendshëm në traditat dhe nacionalitetin e tij: përveç religjionit, i cili, duhet të jetë fushëveprim i domenit të intelektualëve. Intelektualët besonin se feudalizmi, struktura e aristokracisë dhe e religjionit, duhei të jetë themeli i jetës pasi Krishterizmi udhëhiqej prej saj, nga ana tjetër, yjet besonin se duhet të ekzistojë një shtet qëndror, më tepër se vetë feudafizmi, që qe shkaku i jounitetit evropian (posaçërisht në konfrontimet e tyre me muslimanët).

Kjo ishte lufta e Renesansës ndërmjet intelektualëve, që sundonin në Mesjetë dhe yjeve, të cilët u paraqitën kah fundi i kësaj periudhe. Kush ishin këto yje? Ata ishin njerëz si p.sh. Da Vinçi, Kepleri, Galileu, Dekarti, Kanti, Bekoni, etj. Këta liderë e shtynë anash shtetin religjioz të kishës, duke ia prerë duart Papizmit agresiv nga kontrollimi i jetës mentale, sentimentale, morale dhe sociale të shoqërisë Perëndimore, dhe i përkufizuan ato në muret dhe konstruksionet e kishave dhe tempujve.

Shkenca, arti, dhe letërsia morën një drejtim të ri. Artistët dhe arti, që ishin përkufizuar në vlerat dhe në aftësitë udhëheqëse të rendit të priftërve (duke vizatuar fytyra të kerubinëve, Krishtit apo Marisë) u liruan. Liria u rrit në atë masë gjatë kohës së Renesansës, sa që pas saj skulpturat që të gjitha u zhveshën dhe u kthyen në format e artit Romak. Shkenca u lirua, dhe jetesa u ndryshua nga preokupimi i saj me metafizikën në zbulimin e ligjeve materiale-natyrore dhe në shfrytëzimin e tyre në jetën e ekonomisë dhe të konsumimit.

Pasi yjet mendonin ndryshe nga shpirti sundues i kohës së tyre, sepse kishin një pikëpamje, e cila ndryshonte nga ajo e klasës intelektuale, shumë prej tyre qenë munduar, persekutuar, dhe/ose djegur; kurse ca nga familjet e tyre u detyruan t'i pështyjnë në fytyrë në mes të zjarrit. Duke marrë parasysh edhe këtë, ata e vazhduan luftën e tyre derisa u bënë pjesë e klasës intelektuale të periudhës së post-Renesansës; përderisa intelektualët e parë u tërhoqën dhe ikën nëpër kisha.

Tani do të flasim për piramidën e kohës së post-Renesansës. Fundin e saj e përbëjnë të njëjtat masa religjioze Mesjetare; e kjo do të thotë se ai nuk ka ndryshuar aspak. Bile edhe tani nëse shkojmë në Shën Pjetër, do të shohim turma me mija njerëzish, të cilët presin qysh një natë më përpara (në shi apo në diell) ta shohin skenën e madhe historike: Papa se si e nxjerr kokën nga dritarja, se si përshëndet, se si lutet, e më në fund se si zhduket nga skena! Kur njerëzit e shohin Papën, përnjëherë zënë të qajnë nga mallëngjimi; të shqetësuar nga pikëpamja religjioze, duke i pasur vetëdijet e tyre të mbushura me bekime; e pas kësaj shkojnë në shtëpi deri sa të kalojë edhe një vit. Këto janë masat e njëjta, që ekzistonin edhe në Mesjetë; ata ishin të njëjtë, bile edhe para se të bëhen, të Krishterë.

Më duhet të them se bile edhe këto masa të "pavetëdijshme" e ndryshojnë religjionin, por ndjenja e tyre religjioze dhe vetëdija nuk ndryshojnë. Ja përse një diskutim "akademik" është i pavlerë në të cilin një besim është superior ndaj tjetrit. Në realitet, ne duhet ta dimë sasinë e vlerës që besimi e merr në mesin e dashamirëve të tij. Nëse një shoqëri e korruptuar dhe e pavetëdijshme ka një relgjion progresiv, jo vetëm që shoqëria nuk do t'ia çelë rrugën, por edhe do ta hedhë religjionin poshtë në nivelin e saj; do ta shtypë e do ta dërmojë në copëza, kështu që, më në fund, do ta transformojë. Në anën tjetër, një shoqëri e civilizuar dhe e vetëdijshme do ta transformojë një religjion negativ e të korruptuar, me një besim të ndritur e progresiv. Për shembull, i hedhim një sy Krishtit të sotëm, vendit që e zë ai, dhe rolit që e ka luajtur në historinë tonë. Krishti, i cili ekziston sot (nuk e njohim atë të vërtetin), është një individ nga Perandoria Romake; që e arsyetoi njeriun e robërve të Lindjes në duart e pushtetit Romak duke thënë: "Keni dëgjuar se njerëzit kanë thënë, sy për sy dhëmbë për dhëmbë». Por unë ju them, mos i rezistoni atij që është i keq. Por nëse dikush ju bie në faqen e djathtë, atëherë kthejani edhe tjetrën; dhe nëse dikush ju akuzon dhe ua merr kaputin, jepjani edhe mantelin tuaj e nëse dikush ju detyron të ecni një milë, ecni me te dy mila".

Një thirrje e tillë (e çuditshme), bile edhe popujve që janë nën sundimin e imperializmit u riinterpretohet dhe u riinkarnohet nga mendimtarët e lirë (progresivë} evropianë si një portret që shkëlqen nga lëvizja, beteja dhe lufta. Si pasojë, Isusi (i Biblës) transformohet në një udhëheqës, që i inspiron njerëzit me liri, drejtësi, dhe lirim nga eksploatimi.

Megjithatë, po këto personalitete të mëdha, për shembull Isusi i vërtetë, që e ka kaluar jetën duke imponuar krenari dhe duke inspiruar për lirinë; në një shoqëri të korruptuar e të prishur; do ta helmosin gjakun e tyre me heroin, ashtu siç ndodh në ditët e sotme. Një religjion si feja Islame, që gjatë gjithë historisë së saj ështa përpjekur të rrënjos krenari dhe nder te njerëzit e saj (në një shoqëri të korruptuar siç është ajo e iranit), do të ndryshojë në faktorë negativë në mes të dashamirëve të saj të korruptuar. Ja pse kur Sejjid Xhemali mbajti një fjalim në Kolexhin e Francës për fenë Islame, Ernest Renani, një person i mallkuar dhe i akuzuar nga kisha, u çudit për së tepërmi. Pastaj, ai tha: "Feja lslame është një religjion i njerëzimit. Tani e kuptova se vlera e një religjioni varet nga vlera, inteligjenca, dhe ndjenja e dashamirëve (ithtarëve) të saj".

Sipas kësaj, masat tani janë të po të njëjtit 1loj, që ekzistonin në Mesjetë. Aqë sa ne tani jemi muslimanë, po aq, ata ishin të krishterë në atë kohë. Çdo religjion që ka hyrë në mentalitetin e njeriut normal, ndryshon në formë të njëjtë. Kështu, bile tani, mund të gjejmë shumë njerëz të korruptuar dhe të pavetëdijshëm në fund të piramidës. Madje sot edhe në Francë (e cila ka kaluar edhe Renesansën edhe revolucionin, e që i ka hedhur paragjykimet religjloze shumë më herët se ndonjë shtet tjetër, dhe thuhet se është shembull i liberalizmit dhe i të drejtave njerëzore), ekzistojnë njerëz të zakonshëm që kanë ende mentalitet Mesjetar.

Në shekullin e njëzetë shohim se në Romë nuk i lejojnë muslimanët (të cilët i kanë lejuar pakicat krishtere dhe ebreje të jetojnë së bashku me to gjatë gjithë historisë} të ndërtojnë xhami. Në vitet e fundit Italianët progresivë, më në fund, me shumë frikë dhe rezervë, shkaktuan mospajtim në çështjen e ndarjes së bashkëshortëve. Siç mund të shohim, bile edhe sot fundi i piramidës nuk ka ndryshuar, edhe pse njerëzit si Kepleri dhe Galileu, u paraqitën dhe përnjëherë u zhdukën.

Megjithatë, klasa intelektuale ende nuk ka ndryshuar në tërësi. Pasi klasa spirituale (ajo e spiritualistëve) sundonte mbi atë intelektuale në Mesjetë, klasa e tanishme intelektuale bazohet në pikëpamjet e yjeve të periudhës së vonshme të Renesansës. D.m.th., yjet e së kaluarës janë inteiektualët e ditës së sotme; ata të cilët tani tentojmë t'i imitojmë. lntelektuali i sotëm (nga pikëpamja kulturore e sociologjike} është kundër:

1. Tendencës përkah e mbinatyrshmja.
2. Besimit në të "paparën“ dhe në ndjenjat religjioze.
3. Të menduarit filozofik (në kuptimin e vjetër).
4. Kërkimit të vazhdueshëm të mendimit për zbulimin e së vërtetës.
5. Sundimit universal (si edhe lokal) të religjionit mbi shoqërinë.

Ai beson në:

1. Origjinalitetin e shkencës përkundër origjinalitetit të besimit e ndjenjës.
2. Çkado që është bazuar në mendimin logjik dhe analizën.
3. Racionalitetin Kartezian. Pasi religjioni, standardet morale, dhe shumica e aftësive racionale nuk janë objekt i shpjegimit dhe analizës, duhet të lihen anash.
4. Shkencën; e cila në të kaluarën përdorej për të zbuluar të vërtetën universale: - ajo duhet të shfrytëzohet për të zbuluar ligje, dhe për forca materiale.
5. Shkencën, që nuk duhet ta marrë rrbi vete misionin e udhëheqjes së njeriut, por duhet t'i japë njeriut detyrë për ta mbizotëruar natyrën.
6. Realizmin; (origjinalitetin e çdo gjëje që ekziston), në formën e tij të përgjithshme materialiste, natyraliste, apo radikaliste, që kuptohet vetëm në dritën e instinkteve tona, materies, natyrës, dhe jetës materiale deri në atë pikë deri sa jemi në gjendje të hulumtojmë. Këtu bënë pjesë çdo gjë që është e prekshme dhe që është në përdorim të njeriut, përtej të cilit ai kalon në idealizëm dhe në korrupsion.
7. Shkencën, e cila duhet ta zëvendësojë "Parajsën e përhershme" me qëllim që të krijojë një parajsë për njeriun në këtë tokë.

Me një fjali Frensis Bekoni e rrumbullakëson pozitën e intelektualit: "Shkenca duhet të lë pas dore kureshtjen për ta zbuluar të vërtetën; gjë që është një anksiozitet, që e la shkencën pas njëmijë vjet, e përsëri nuk e gjëti. Shkenca duhet të shkojë pas kërkimit të fuqisë". D.m.th., te intelektuali i ri, kërkimi i fuqisë e zëvendësoi kërkimin e së vërtetës.

Në të kaluarën, njeriu, definicioni i të cilit ishte "një qenie e ngjashme me Zotin" u ndryshua në një borgjez, religjioni i të cilit ishte konsumimi. Përveç kësaj, për dallim nga e kaluara në të cilën religjioni e definonte Zotin si kriter më të mirë për vlerësim në kosmos, dhe e thërriste njeriun që të vijë afër Tij me qëllim që perfeksionimi i tij të kalojë në një të vërtetë; intelektuali i ri e zgjeroi origjinalitetin te njeriu, për arsye se besonte se Zoti nuk ekziston (e nëse ekziston, Ai nuk ka kurrfarë ndikimi në jetërat tona). Kështu, intelektuali u kthye në humanizëm, d.m th., në origjinalitetin e njeriut, duke bërë me të çka të dojë. Sipas kësaj, mohimi i religjionit nga ana e intelektualit - injorimi i tij, qëndrimi mental, ose kundërshtimi i tij i vendosur (në emër të shkencës, të së vërtetës dhe realitetit) – i ndan karakteristikat e epokës moderne nga shekujt e kaluar. Nëse e vëmë këtë piramidë në shoqërinë e tanishme, do të shohim se shtresa e intelektualëve tani është e llojit të njëjtë me atë që ekzistonte në shekujt XVIII, XIX dhe në fillim të shekullit XX (duke e arritur kulminacionin në shekullin XIX). Me një fjalë, orgjinaliteti i shkencës, konsumimit, i konforit, konforit, dhe konforit, është filozofia e kësaj shtrese.

Por, ato pak yje që kanë dalur (mbi shtresën intelektuale) sot kanë rol identik si ato që u paraqitën në fund të Mesjetës. Mendimet, pikëpamjet, vizionet. Ndjenjat dhe ideologjia e këtyre individëve, si dhe interpretimi i tyre i jetës, i njeriut, i civilizimit, janë gjëra krejtësisht të kundërta nga ajo që mendon dhe beson një intelektual i sotëm i arsimuar. Në realitet, zbrazëtira në mes intelektualëve dhe yjeve është zgjedhur që nga Lufta e Dytë Botërore. Siç thotë Brehti: „Shkenca me disfatën e saj e paralajmëroi paraqitjen e fashizmit dhe fuqizmin e gjendjes së luftës“. Si pasojë e kësaj, shkenca u poshtërsua, duke humbur shkëlqimin dhe origjinalitetin e mëparshëm që e kishte për yjet.

Fashizmi primitiv dhe i fëlliqur që qe hedhur anash që me shekuj, në emëer të shkencës u kthye bashkë me mospajtimet klasore. Ideologjitë e dobëta (të cilat i metamorfizuan njerëzit më tepër se religjionet e korruptuara dhe devijante) u paraqitën bashkë me filozofët që e arsyetonin dhunën dhe diktaturën.

Masat u sakrifikuan për hir të orgjinalitetit të shkencës dhe për qytetërimin gjigant. Masat e prapambetura joevropiane, më tepër se në çdo kohë, sakrifikoheshin në duart e egërsirave të armatosura me shkencë. E që është më e keqja, dituria u bë shërbetore e parave.

Në të kaluarën, dituria dhe paratë ishin të veçuara. Të pasurit dhe shkencëtarët nuk shoqëroheshin, siç thotë poeti:

Dituria dhe paratë janë si badra dhe trëndafili dhe nuk mund të rriten bashkë.
Kush ka dituri, dëshirë nuk ka.
E kush ka dëshirë, pak dituri ka.

Njeriu qe i aftë të zgjedhë. Nëse dikush vraponte pas parave do të shkonte të shesë në pazar. E dikush, po të ishte dashamir i diturisë do të zinte një kënd të shtëpisë së vet; dhe edhe pse duhej të jetonte në varfëri, në mjerim dhe dëshprim, së paku do të jetonte me nder, shenjtësi të të menduarit dhe diturisë.

Në këtë epokë dituria dhe paratë "u martuan". Paraja ka luajtur rolin e burrit, e dituria atë të gruas. E si pasojë, paraja e dominoi diturinë, pasi kjo e dyta më e pat shpjeguar qëllimin e saj të vazhdueshëm të vrapimit pas fuqisë, e jo pas së vërtetës. Me qëllim që të kërkojë fuqi, shkencëtarit i duheshin para; e kjo tendencë, e poshtëroi shkencëtarin duke e sjellur në prehërin e borgjezit dhe të kapitalistit. Kjo qe rruga e vetme në të cilën dituria mund ta ruante pavarësinë e saj; duke u varur vetëm nga paratë. Sot, posa të aftësohet fëmija për ta filluar shkollimin, ai është në shërbim të kapitalistit, i cili atë e përdor siç do vetë. Përveç asaj, një hulumtues s'ka kurrfarë roli në atë që e bën. Atij i tregojnë që në fillim se ç'të bëjë, ç'të hulumtojë dhe ç'të zbulojë; njësoj si filozofëve të Musolinit. Kur intelektuali i sotëm zgjohet vonë dhe fundoset thellë, vëren vetëm ca yje që shkëlqejnë lartë, të cilët janë të përmbushur me:

1. Shkencë, e cila në formën e saj robëruese sundon mbi botën.
2. Humanizëm, i cili e ka burgosur njeriun në bazën e tij materialiste.
3. Shkencërizëm, që nënkupton neutralizimin e shkencës, dhe transformimin e saj në një mjet të fuqisë që sundon.
4. Mungesë të përgjegjësisë nga ana e shkencës në udhëheqjen e njeriut dhe në dhënien e vetëdijes; dhe
5. Racionalizëm, si kriter i vetëm për të kuptuar të vërtetën në kozmos.

Edhe pse formimi i intelektuailt të sotëm ende nuk ka rënë në kolaps total, është bërë aqë labil sa pak yje bashkëkohore siç ishin Kepleri dhe Galileu, i kanë kushtet e njëjta që do t'i kishin intelektualët e sotëm po të ishin yjet e piramidës Mesjetare. Në realitet, yjet janë të angazhuar në një luftë të dominuar nga intelektuali, i cili e krijon shpirtin e botës së sotme që do të krijojë dhe të dëshmojë një agim të ri në të nesërmen e njeriut. Kjo që vijon është një përmbledhje koncize e pikëpamjeve dhe karakteristikave të tyre të përgjithshme:

1. Pikëpamjet e tyre, për dallim nga materializmi dhe natyralizmi i shekullit XX, janë një manifestim i shkëlqimit të Zotit dhe të metafizikës njerëzore. Edhe pse ndër këta, ka edhe të tillë që nuk besojnë se ka Zot, ata megjithatë besojnë në njeriun si një qenie mbinatyrore-materiale.
2. Ata besojinë se detyra e shkencës për të formuar një njeri idealist ka dështuar nga qëllimi i saj. Edhe duke marrë parasysh atë që shkenca, borgjezia dhe filozofia materialiste kanë krijuar për njeriun, dhe me këtë e kanë bërë prosperues, ai është metamorfizuar.
3. Ata kanë tentuar ta mohojnë (apo ta neutralizojnë) rendin e jetës dominuese, filozofinë e ekzistencës së njeriut (si dhe jetën, detyrën, dhe përgjegjësinë që shkencërizmi ia dha shkencës). Ata u përpoqën ta mohojnë racionalizmin, d.m.th., u revoltuan kundër Kantit dhe Dekartit (të cilët kanë qenë profetë për tri shekujt e fundit) dhe Fransis Bekonit, që është njëri ndër themeluesit e hulumtimit të sotëm induktiv.
4. Ata besojnë në kthimin e shkencës nga një hulumtim të vazhdueshëm të burimit të fuqisë në atë të kërkimit të së vërtetës dhe të të udhëhequrit të njeriut; në realitet, të luajtjes të një roli të ngjashëm me profetin.
5. Ata besojnë se jeta e njeriut bazohet në tri origjinalitete: realitetin, bukurinë dhe bekimin. Realiteti bazohet në shkencën, bekimi është një bazë për standardet morale, kurse bukuria është themel për artet (derisa shkenca në formën e tanishme merret ekskluzivisht vetëm me realitetin).

Këta njerëz nuk flasin njësoj si intelektualët e epokës moderne. Për shembull, kur Klod Bernari e zbuloi formulën "e trashë", tha kështu: "E gjeta Zotin, ai është prej yndyre!" Përveç asaj, ai tha: "Derisa nuk e gjej Zotin nën skalpelin tim, nuk do ta besoj!". Në anën tjetër, Aleksis Kareli thotë: "Lutja, dashuria, dhe adhurimi, si ushqimi, janë nevojat themelore të njeriut të cilat burojnë nga thellësia e natyrës së tij. Adhurimi, dashuria dhe lutja vazhdimisht do ta tërheqin shpirtin në një lëvizje evolutive, nga toka drejt atij fokusi shpirtëror misterioz të kozmosit. Dhe më në fund, lutja e siguron fluturimin e shpirtit nga nata e errët e intelektit kah pafundësia e një dashurie të ndritshme".

Më në fund, në kohën e sotme, piramida ka këtë trajtë: baza është religjioze, pjesën e mesme e kanë zënë mendimtarët e lirë dhe intelektualët, që nuk kanë religjion, kurse në majë gjenden disa yje, që flasin për të nesërmen. Yjet ende kanë ndjenja religjioze. Lergësia ndërmjet religjoinit të yjeve dhe atij të njerëzve të rëndomtë në bazën, është më e madhe se sa zbrazëtira në mes religjionit të yjeve dhe mosbesimit (blasfemisë) së këtyre intelektualëve.