PJESA E TRETË

Dëshmi nga Sahabë të Njohur

- Hz. Ebu Bekri ka treguar se Ebu Talibi nuk vdiq pa thënë: “Dëshmoj se nuk ka zot, përveç Allahut dhe se Muhammedi është i Dërguari i Tij.” (Ibn Kethir, el-Bidaje vve’n-Nihaje, vëll. III, f. 123; Ibn Haxher el-Askalani, el-Isabeh, vëll. IV, f. 116; el-Bejhaki, Dela’il un-Nubuvvvveh, vëll. I, f. 120; Ibn Ebi’l-Hadid, Sherh Nehxh ul-Belagha, vëll. III, f. 312; Sheikh el-Abtah, f. 71; el-Sharani, Keshf ul-Ghummah, vëll. II, f. 144)

Abdullah ibn Abbasin e pyetën: “O kushëri i Pejgamberit (s), na trego për Ebu Talibin, a ishte musliman ai?” Ibn Abbasi u përgjigj: “Si mund të jetë Ibn Abbasi jomusliman kur ai thoshte (për Profetin):

A s’e dinë që besojmë se nipi ynë s’gënjen kurrë
Dhe se ai nuk merret me fjalë të kota?


Ebu Talibi ishte si as’habët e shpellës, që e mbajtën imanin të fshehur dhe treguan politeizëm së jashtmi, kështu që Allahu u dha shpërblim të dyfishtë.” (el-Huxhxheh, f. 94)

- Ebu Dher el-Ghifari ka thënë: “Pasha Allahun që është Një dhe i Vetëm, Ebu Talibi nuk vdiq ndryshe veçse si musliman.” (el-Ghadir, vëll. VII, f. 398).

- Hasan ibn Thabiti, poeti i Pejgamberit (s) ka thënë për Hamzain dhe Ebu Talibin:

Nëse ju, o njerëz, i qani ndopak të vdekurit
Atëherë vajtoni besnikun dhe vëllain e besnikut


(Ibn el-Xheuzi, Tedhkiret ul-Khavvas, f. 31)

Ebu’l-Xhehm ibn Hudheife e kishte zakon të thoshte: “Dëshmoj se Ebu Talibi ka qenë mu’min.” (el-Ghadir, vëll. VII, f. 399; el-Huxhxheh, f. 268).



Dëshmi nga Dijetarë të Famshëm sunni

Xhelaluddin Sujjutiu ka shkruar një libër të tërë që vërteton se Ebu Talibi ishte besimtar. Ai titullohet Bughijet et-talib li iman Ebi Talib (et-Tehrani, el-Zari’a, vëll. II, f. 511).

Në veprën e tij të njohur, Tedhkirat ul-khavvas ff. 10-11, Sibt Ibn el-Xheuzi shkruan:

“Fakti se Ebu Talibi është ndër xhenetlinjtë nuk kërkon studim, sepse dëshmitë e tij janë më të shumta se ç’mund të përmendet. Përpjekjet e tij në sponzorizimin dhe mbështetjen e Pejgamberit (s), përpjekjet e tij për ta mbrojtur atë nga lëndimi i keqbërësve dhe rreziku i jobesimtarëve, pikëllimi i thellë i Pejgamberit (s) në vdekjen e tij, emërtimi i vitit të vdekjes së tij dhe të Hatixhes (r) si viti i trishtimit, kërkimi i faljes për Ebu Talibin për një kohë të gjatë - dhe askush nuk e dyshon pranimin e du‘asë së Pejgamberit, sidomos me ngulmimin e tij të gjatë - (janë të gjitha dëshmi të qarta).”

El-Mubarredi, autori i veprës el-Kamil, e ka përmendur imanin e Ebu Talibit, siç tregon Ibn Ma'adi në veprën el-Huxhxheh, f. 263.

Ebu Xha’fer el-Iskafi, Imami i mu’tezilive ka dhënë gjithashtu dëshmi për imanin e Ebu Talibit (Resa'il el-Xhahidhi, f. 32).

Ahmed Zeini Dehlani ka thënë se një numër i madh transmetimesh historike mbi Ebu Talibin si dhe hadithesh tregojnë se zemra e tij ishte plot iman. (Esna el-Metalib, ff. 6-7) Ibn Vvahshi el-Hanefi dha fetva se urrejtja ndaj Ebu Talibit është kufr dhe e njëjta fetva u dha nga dijetari maliki Ali el-Axhhuvvari, sikurse citon el-Urfi në veprën Ebu Talib, f. 144.

Në enciklopedinë e tij el-Ghadir, Alame Emini ka përmendur emrat e një sërë dijetarëve sunni që e kanë pranuar se Ebu Talibi ka qenë mu’min. Disa prej tyre janë: Ebu’l-Kasim el-Balkhi, et-Talmasani në Hashijet ush-Shifa’, el-Sharani, Sibt Ibn el-Xheuzi, Kurtubiu, Subkiu, Ebu Tahiri, Sujutiu etj.

Vlen të përmendet se shumë dijetarë të shquar kanë shkruajtur libra mbi këtë temë, titujt e të cilëve jepen në veprat el-Ghadir nga el-Emini (vëll. VII, ff. 401-3) dhe Ebu Talib nga Hajdar el-Urfi (ff. 229, 330, 332, 333).

El-Amini gjithashtu ka grumbulluar dyzet hadithe të sakta mbi besimin dhe meritat e Ebu Talibit (el-Ghadir, vëll. VII, f. 385-400).



Thënie të Ehl ul-Bejtit për Ebu Talibin

Statusi i lartë i Ebu Talibit në Islam pasqyrohet në shumë thënie dhe vepra të Profetit Muhammed (s) dhe Ehl ul-Bejtit, që flasin vetëm të vërtetën e dëshiruar nga Allahu, i Larmadhëruari, Fuqiploti.

Pejgamberi Besnik (s), që {nuk flet nga dëshira, por ajo është shpallje që i shpallet} (Nexhm: 3) e kishte zakon ta lavdëronte Ebu Talibin edhe pas vdekjes. Kur Abbasi, xhahxhai i tij, e pyeti: “Çfarë shpreson për Ebu Talibin?”, Pejgamberi (s) u përgjigj: Gjithë të mirat, i shpresoj nga Zoti im. (Ibn el-Xheuzi, Tedhkiret ul-Khavvas, f. 10; el-Ghadir, vëll. VII, f. 374)

Pejgamberi (s) e kishe zakon ta lavdëronte vazhdimisht Ebu Talibin. Disa nga këto raste janë transmetuar nga dijetarë sunni si Ibn Hishami në Sire, vëll. I, f. 300. Për të kuptuar më mirë arsyet e shpifjeve ndaj Ebu Talibit duhet t’i referohemi një hadithi të njohur nga Profeti (s), ku ai citohet t’i ketë thënë Imam Aliut:

Kur ‘Aliu e njoftoi Profetin (s) për vdekjen e Ebu Talibit, ai qau me ngashërim. Ai e udhëzoi Aliun t’i përgatiste larjen, mbështjelljen dhe ceremonitë e xhenazes dhe iu lut Allahut për shpëtimin e shpirtit të Ebu Talibit. (Ibn Ebi’l-Hadid, Sherh, vëll. XIV, f. 76).

Imam Aliu ka thënë: “Për Allah, Ebu Talibi ishte besimtar i sinqertë (mu’min), që e mbajti besimin e fshehur, për të mos i dëmtuar Beni Hashimët nga bojkoti i Kurejshëve.” (el-Huxhxheh, f. 24, el-Ghadir, vëll. VII, f. 389; Mu’xhem ul-Kubur, vëll. I, f. 200) Ai gjithashtu ka thënë: “Pasha Atë që e nisi Muhammedin (s) si profet, nëse shefaati i babait tim i jepet mëkatarëve mbi tokë, Allahu do i falë ata të gjithë.” (Ibn el-Xheuzi, Tedhkiret ul-Khavvas, f. 11)

Imam Zejnul Abidini u pyet nga një njeri për ata që pretendonin se Ebu Talibi kishte vdekur kafir. Ai u përgjigj: “Sa çudi! A po sulmojnë Ebu Talibin apo të Dërguarin e Allahut (s), i cili u urdhërua në shumë ajete që të mos e linte një besimtare me një burrë kafir, e s’ka dyshim se Fatime bint Esedi ishte ndër besimtaret më të mira dhe ajo mbeti bashkëshortja e Ebu Talibit gjersa ai vdiq? (Ibn Ebi’l-Hadid, Sherh Nehxhul Belagha, vëll. III, f. 312; Sheikh al-Abtah, f. 76).

Imam Bakiri ka thënë: “Nëse imani i Ebu Talibit do të vihej në peshore ndaj imanit të të gjithë njerëzve, imani i tij do të peshonte më shumë. A nuk e dini se Emir ul-Mu’minin Aliu e kishte zakon të çonte njerëz për haxhxh në emër të Abdullahit, Emines (prindërve të Pejgamberit a.s.) dhe Ebu Talibit për sa kohë që (Imam Aliu) ishte gjallë? Ai e la në testament që kjo të vazhdonte?” (Sheikh el-Abtah, f. 32, el-Ghadir, vëll. VII, f. 38; el-Khuneizi, Ebu Talib Mu'min Kureish, f. 257). Është e qartë se haxhxhi mund të bëhet vetëm në emër të muslimanëve.

Kur një person i tha që: “Njerëzit flasin se Ebu Talibi është në një pellg zjarri”, Imam Xha‘fer es-Sadiku iu përgjigj: “Ata gënjejnë; nuk u nis me këtë Xhibra’ili! S’ka dyshim se Ebu Talibi është si as’habët e shpellës (Kur’an, 18:9-26), që e mbajtën besimin e tyre të fshehtë dhe treguan politeizëm (për së jashtmi), ndaj Allahu ua dyfishoi shpërblimin.” (el-Kulejni, el-Kafi, vëll. I, f. 244; el-Amini, el-Ghadir, vëll. VII, f. 330; el-Huxhxheh, ff. 17, 115; Mu’xhem ul-Kubur, vëll. I, f. 191)

Në një transmetim tjetër, Imam Sadiku citohet të ketë thënë:

Teksa Imam Aliu po rrinte në Rahba të Kufës, i rrethuar nga një grup njerëzish, dikush u ngrit dhe tha: ‘O Emir ul-Mu’minin! Ti je në këtë pozitë të lartë ndërsa yt atë po vuan në ferr.’ Imami iu përgjigj: ‘Hesht! Allahu ta shtrembëroftë gojën! Pasha Atë që e nisi Muhammedin me të vërtetën, sikur im atë të ndërmjetësonte për çdo mëkatar mbi dhé, Allahu do t’ia pranonte ndërmjetësimin. (et-Tabarsi, el-Ihtixhaxh, vëll. I, f. 341)

Imam Xha‘fer es-Sadiku e pyeti një herë Junus ibn Nabaten: “O Junus, ç’thonë njerëzit për Ebu Talibin?” Ai u përgjigj: “Njerëzit thonë se ai është në një cektinë zjarri, nga e cila truri i tij vlon.” Imam Sadiku tha: “Gënjejnë, armiqtë e Allahut! Ebu Talibi është me profetët, siddikët, shehidët dhe eulijatë, që janë shoqëria më e mirë.” (Sheikh el-Abtah, f. 32, el-Huxhxheh, f. 17, el-Ghadir, vëll. VII, f. 394 c.n. Kenz ul-Fevva’id).

Imam Musa el-Kadhimi u pyet nga Durust ibn Ebi Mensuri: “Cila qe gjendja e Ebu Talibit?” Imam Kadhimi u përgjigj: “Ai besonte në Pejgamberin e në krejt dërgesën që ai solli nga Allahu, dhe ia dorëzoi atij Testamentin.” (el-Abbas, f. 18; el-Ghadir, vëll. VII, f. 395, el-Khuneizi, Ebu Talib, f. 262). Ky është një pohim shumë i rëndësishëm nga një Imam i Ehl ul-Bejtit, që ndriçon faktin se Ebu Talibi kishte Testamentin e ruajtur nga personi më i devotshëm në çdo epokë, dhe se ai ishte tek Ebu Talibi përpara se t’i kalonte prej tij Pejgamberit (s). Kjo pozitë e lartë e Ebu Talibit është e epërme ndaj asaj të besimtarëve të tjerë dhe përbën arsyen e pohimit të Imam Bakirit se imani i Ebu Talibit është më i rëndë se ai i të gjitha krijesave të tjera. (Sheikh el-Abtah, f. 32)

Imam Ali er-Rida mori një letër nga Aban ibn Mahmudi, në të cilën shkruesi dyshonte nëse Ebu Talibi kishte qenë musliman apo jo. Imam Ridai i shkroi këtë ajet si përgjigje: {Kush i kundërvihet të Dërguarit pasi i është bërë i qartë udhërrëfimi, duke ndjekur rrugë tjetër nga ajo e besimtarëve, Ne e lëmë në atë që ka zgjedhur dhe e fusim në Xhehenem; ç’përfundim i keq është ai!} (4:115) dhe pastaj i tha: “Nëse nuk beson që Ebu Talibi ishte besimtar, përfundimi yt do të jetë në Xhehenem.” (Ibn Ebi’l-Hadid, Sherh, vëll. III, f. 331; el-Huxhxheh, f. 16; Mu’xhem ul-Kubur, vëll. I, f. 189; el-Khuneizi, Ebu Talib, f. 264).

Nuk ka dyshim se pretendimi që Ebu Talibi ishte kafir i bie ndesh drejtpërsëdrejti sjelljes konseguente dhe sinqeritetit të padiskutueshëm të Pejgamberit (s), që e njihte mirë statusin e vërtetë të Ebu Talibit dhe e lavdëroi atë gjatë gjithë kohës. Fyerja dhe denigrimi i xhaxhait, mbështetësit, rojtarit dhe mbrojtësit të tij fyen vetë Profetin (s), i cili kishte një lidhje të qartë dashurie e nderimi me Ebu Talibin gjersa vdiq. Dhe fyerja e Profetit (s) është mëkat i madh, siç dëshmojnë shumë hadithe, mes të cilëve edhe hadithi i njohur: “Kushdo që lëndon një qime nga unë më ka lënduar mua, e kushdo që më lëndon mua ka lënduar Allahun.” (Ibn Haxher el-Mekki, es-Savva’ik ul-Muhrike, f. 111)

Allahu thotë në Kur’an:

{Ata që lëndojnë të Dërguarin e Allahut kanë dënim të dhembshëm} (9:61)

{S’ka dyshim se ata që e fyejnë Allahun dhe të Dërguarin e Tij janë të mallkuar nga Allahu në dynja e në ahiret dhe për ta Ai ka përgatitur një dënim të dhembshëm} 33:57

Kjo tregon pasojat e rrezikshme të shpifjeve kundër Ebu Talibit, jo vetëm se të akuzosh një musliman si kafir përbën mëkat madhor, por edhe për faktin se fyen Pejgamberin (s) duke i rënë ndesh thënieve dhe veprave të tij. Kjo gjithashtu shkon kundër statusit të Ehl ul-Bejtit, të cilët Allahu i ka pastruar nga çdo mëkat dhe papastërti, siç dëshmon ajeti 33 i Sures Ahzabë.

Imam Hasan el-Askeriu ka transmetuar nga paraardhësit e tij se Allahu i shpalli Profetit (s) në një hadith kudsi: “Unë të kam mbështetur me dy lloje ndjekësish: ata që të mbështesin fshehtazi e ata që të mbështesin haptazi. Më i miri dhe prijësi i mbështetësve të tu të fshehtë është Ebu Talibi, ndërsa më i miri dhe prijësi i mbështetësve të tu të hapët është Ali ibn Ebu Talibi.” Atëherë Imam Askeriu tha: “Pa dyshim, Ebu Talibi është si besimtari i popullit të Faraonit, që e mbajti imanin e tij të fshehur.” (el-Huxhxheh, f. 115, el-Khuneizi, Ebu Talib, f. 265).

- Përse akuzohet Ebu Talibi për paganizëm, kur ai zgjodhi të besonte në mesazhin e Profetit (s) dhe e deklaroi këtë nëpërmjet pohimeve politike dhe nganjëherë edhe deklarimeve të sinqerta?

- Çfarë dobie ka për ne që ta shpallim kafir, kur ekzistojnë prova të forta për të kundërtën? Mos vallë duam të rezikojmë veten tonë?

- Përse e akuzojmë atë për paganizëm kur ai e mbrojti profetin nga armiqtë me të gjitha mënyrat? Përse i veshim paganizëm një personaliteti të tillë që ishte aq bamirës ndaj muslimanëve dhe kauzës së tyre, duke e mbrojtur jetën e të Dërguarit të Zotit për 11 vjet?

- Përse i veshim paganizëm njeriut që që lexohu nikahun e Profetit (s)? Si mund ta rrokë mendja nocionin e një pagani/jobesimtari që kryen ceremoninë martesore të Profetit (s)?

- A nuk është kjo mosmirënjohje e llojit më të keq? A nuk përbën kjo fyerjen më të rëndë për shërbesat e mëdha që ai kreu për Pejgamberin (s)?

Sa u përket vërejtjeve se Ebu Talibi nuk tha kurrë se besonte në Zotin e tij, por vetëm në Zotin e Muhammedit, pra se besimi i tij nuk u shpreh kurrë në mënyrë eksplicite, duhet të kujtojmë se:

Ibn Is’haku tregon se kur po vdiste, Ebu Talibi lëvizi buzët. Abbasi, që asokohe ishte jobesimtar, vendosi veshët pranë buzëve të Ebu Talibit dhe i tha Profetit (s) se ai po shqiptonte kelimen që i kishte kërkuar Profeti (s). (Ibn Hisham, Sire, bot. Kajros, f. 146; c.n. Shibli Numani)

Një transmetim i ngjashëm tregon:
Ebu Talibi i lëvizi buzët kur po vdiste. Abbasi e dëgjoi se çfarë tha ai dhe i tha Profetit (s) se Ebu Talibi e kishte shqiptuar kelimen që ai ia kishte kërkuar. (Ebu’l Fida, el-Mukhteser fi Ta’rikh, vëll. I, f. 120)

Kështu, në literaturën e dijetarëve sunni ekzistojnë prova se Ebu Talibi e tha shehadetin. Mirëpo, shumica e fakteve shpiejnë drejt mendimit se ai duhet ta ketë thënë shehadetin që në fillim të Islamit, veçse jo në publik. Kjo shpjegon shkakun e mospatjes së dëshmive eksplicite për këtë në librat e historisë, sepse kjo e fundit shkruhet mbi bazën e lajmeve publike dhe jo atyre private. Megjithatë, ekzistojnë prova implicite në histori të cilat mund të na bindin se ai ishte musliman shumë kohë para se të vdiste. Pikërisht objeksioni i ngritur, lidhur me betimin e tij, “për Zotin e Muhammedit” përbën argument për imanin e tij. Kjo sepse nuk është e arsyeshme të pretendohet se një jobesimtar betohet për Zotin që nuk e beson. Kur dikush kërkon të betohet, ai e bën këtë në emër të asaj që ka rëndësi të epërme për të, përndryshe betimi i tij nuk do të jetë i besueshëm për të tjerët. Kurejshët kishin shumë “zota” të rëndësishëm asokohe (si Hubalin, Latin dhe Uzanë). Përse do t’i linte Ebu Talibi ata e të betohej për një Zot të Cilit s’i besonte?

Me të drejtë mund të pyetet nëse dikush mund të jetë musliman pa e shqiptuar në mënyrë të hapët besimin e tij. Kjo sepse të besosh në Zot do të thotë të jesh monoteist, por jo të gjithë monoteistët janë muslimanë. Kjo vërejtje mund të sqarohet nëse kujtojmë se Islami është nënshtrim në zemrën e njeriut. Një hipokrit, edhe pse deklaron se është musliman, është në të vërtetë jomusliman. Pikërisht për këtë arsye, është e vështirë të gjykohet nëse dikush është musliman i vërtetë ose jo. Është e vërtetë se për t’u bërë musliman duhet të shqiptosh shehadetin, por nuk është e domosdoshme që kjo të bëhet në publik, për shkak se njeriu mund t’i kanoset rreziku i persekutimit si dhe për arsye se ai mund t’i shërbejë më mirë qëllimit të fesë nëse e fsheh besiin e tij. Kështu, shehadeti mud të shqiptohet në mënyrë private, psh në prani të Profetit (s) dhe personi do të jetë musliman, pavarësisht nga ajo se si e konsiderojnë të tjerët.

1- Pohimet e Ebu Talibit konfirmojnë besimin e tij dhe janë të përcjella në burime sunnite dhe shi‘ite.

2- Mbështetja e plotë dhe vuajtjet e mëdha të Ebu Talibit në mbrojtje të Islamit pasqyrojnë besimin e tij në Islam dhe në Pejgamberin Muhammed (s).

3- Vargjet kur’anore që lavdërojnë strehuesit dhe mbështetësit e besimtarëve, duke pohuar se {ata janë besimtarë të vërtetë) (8:74), vërtetojnë besimin e Ebu Talibit, sepse ai ishte më i miri ndër ta si kujdestar dhe mbështetës i vetë Profetit (s).

4- Lavdërimi i Ebu Talibit nga Pejgamberi (s) dhe lutjet e tij të pandërprera për të dëshmojnë se Ebu Talibi ishte besimtar i madh.

5- Shumica e transmetimeve kundër Ebu Talibit janë të motivuara politikisht dhe të nxitura nga qeveritë që kishin armiqësi nda Ehl ul-Bejtit. Imam Aliu u mallkua nga minberet për 90 vjet dhe babai i tij nuk kishte si të mos bëhej viktimë e kësaj fushate mizore. Shumica e transmetuesve kundër Ebu Talibit ishin ose të pabesueshëm, ose armiq të hapët të Imam Aliut, ose të lidhur drejpërsëdrejti a tërthorazi me armiqtë e Ehl-i Bejtit.

Atë ditë pejgamberi (s) humbi një mbështetës dhe mbrojtës që kishte qenë përgjegjës për mbrojtjen dhe sigurinë e tij që kur ai kishte qenë vetëm tetë vjeç e deri në vitin e pesëdhjetë të jetës së Profetit (s). Ai e mbikqyri dhe u kujdes për të duke i siguruar gjithçka të nevojshme, gjersa doli në jetë. E prapëseprapë, Ebu Talibi i dha përparësi atij mbi veten dhe fëmijët e tij. Profeti (s) humbi një personalitet të cilin Abdul Muttalibi e kishte bërë kujdestarin e tij, teksa po jepte shpirt, me fjalët: “O Abd-i Menaf, po të bëj përgjegjës të atij që është adhurues i Zotit Një ashtu si edhe i ati.” Ebu Talibi u përgjigj: “Baba i dashur, Muhammedi nuk ka nevojë për rekomandim, sepse ai është biri im dhe biri i vëllait tim.”

Përgjatë historisë janë regjistruar shembuj të dashurisë dhe mirësisë së ndërsjelltë mes personave të ndryshëm. Mirëpo, zakonisht, ato mbështeten në konsiderata materiale dhe formale, duke u sjellë rreth boshtit të pasurisë apo bukurisë, çka e bën dashurinë brenda tyre të venitet brendanjë kohe të shkurtër. Megjithatë, ndjenjat që mbështeten në lidhjet e gjakut ose në besimin në shkëlqyeshmërinë shpirtërore të personit të dashur nuk zbehen kollaj.

Dashuria e Ebu Talibit për Pejgamberin (s) mbështetej në të dyja këto konsiderata; ai besonte në Profetin (s) dhe e shihte si njeri të përsosur, krahas faktit se ai ishte nipi i tij të cilit i dha vendin e vëllait dhe djalit në zemrën e vet.

Ebu Talibi besonte aq shumë në përshpirtshmërinë dhe pastërtinë e Profetit (s) saqë një herë, në kohë thatësire ai e mori me vete në vendin e lutjeve dhe iu përgjërua Allahut në emër të afrisë së Profetit (s) tek Ai që t’i lëshonte shi nga qielli për njerëzit e goditur nga thatësira. Fuqiploti ia pranoi lutjen atij. Historianë të shumtë kanë regjistruar në fakt, ngjarjen e mëposhtme:

Një herë, kurejshët u përballën me thatësirë të rëndë dhe si toka, ashtu dhe qielli dukej se i kishin tërhequr mirësitë ndaj tyre. Ata shkuan tek Ebu Talibi dhe me lot ndër sy iu përgjëruan që të shkonte tek musalah e të lutej për shi. Ebu Talibi e kapi dorën e Profetit (s) që asokohe ishte fëmi dhe u mbështet në murin e Qabes duke e ngritur shikimin nga qielli: “O Zot, dërgo shi për hir të këtij djali dhe na favorizo me bekimet e Tua të pafundme.” Historianët janë pajtuar unanimisht se: “Ai iu lut Allahut për shi ndërkohë që në qiell nuk kishte asnjë re. Mirëpo një re u shfaq menjëherë nga horizonti dhe një pjesë e saj mbuloi qiellin mbi Mekë dhe rrethinat e saj. Vetëtima dhe bubullima shkaktoi zhurmë të madhe. Të gjitha vendet u mbushën nga uji dhe njerëzit ishin të kënaqur.” (Sire Halebije, vëll. I, f. 125)

Pejgamberi s’i kishte mbushur dymbëdhejtë vjet akoma kur Ebu Talibi vendosi të shkonte në Siri me një karavan tregtie të kurejshëve. Kur devetë ishin mbushur dhe ishin gati për t’u nisur, dhe zilja e nisjes kishte rënë, nipi i Ebu Talibit krejt papritur kapi frerin (bridle) e devesë së tij dhe tha me lot ndër sy: “I dashuri xhaxha, te kush po më lë? Duhet të vij me ty!” Një lot në syrin e Muhammedit solli një rrëke në faqet e Ebu Talibit dhe ai vendosi ta merrte nipin me vete, pa kurrfarë plani paraprak. Edhe pse karavani nuk kishte parapërgatitur për t’i bërë vend Muhammedit, Ebu Talibi vendosi t’i merrte përsipër vështirësitë e të kujdesurit për të. Ai e vendosi në devenë e tij dhe tregoi vëmdendje të madhe ndaj Muhammedit përgjatë tërë kohës. Në atë udhëtim, ai vërejti disa gjëra të jashtëzakonshme në lidhje me Profetin (s) dhe thuri vargje për to, cargje të cilat fatmirësisht janë ruajtur në librat e historisë. (të shihet p.sh. vepra Divvan-i Ebu Talib)

Nga pikëpamja e qëndrueshmërisë, asnjë fuqi nuk barazohet me atë të besimit. Fuqia e besimit është faktori më i fortë për ecjen e njeriut përpara në jetë. Ajo e përgatit atë që të durojë të gjitha vështirësitë dhe telashet, duke e shtyrë madje të flijojë edhe jetën për arritjen e idealit të tij të shenjtë.

Mendimet dhe besimet e njeriut burojnë nga shpirti dhe intelekti i tij. Ashtu siç do fëmijët e vet, ai do edhe idetë që dalin nga shpirti i tij, ku dashuria për këto të fundit ia kalon asaj për fëmijët e vet. Kësisoj, ai është i gatshëm të përballet me vdekjen për ta mbrojtur besimin, gjë që nuk ndodh shpesh në rastin e mbrojtjes së fëmijëve.

Të dhënit e njeriut pas pasurisë dhe postit është i kufizuar në atë që ai i kërkon ato për sa kohë të mos i kanoset vdekja e sigurt. Mirëpo, kur është fjala për besimin, ai është i gatshëm të përballet me vdekjen, të cilën e parapëlqen ndaj jetës ku nuk i lejohet liria e besimit. Për të, jeta e vërtetë është imani dhe xhihadi.

Mjafton një vështrim mbi jetën e Ebu Talibit, mbështetësin e paepur të Islamit dhe Profetit (s) për të kuptuar shumëçka mbi raportin e tij si me pasurinë, ashtu edhe me besimin. Cili qe stimuluesi i tij i vërtetë në këtë rrugë dhe cili qe faktori që e bindi të shkonte deri në buzë të zhdukjes, të harronte jetën, pasurinë, pozitën dhe fisin për hir të Muhammedit? Dihet fare mirë që ai nuk kishte motive materiale dhe se nuk ishte aspak i ankthshëm për të arritur çfarëdolloj përfitimi nga i nipi, sepse vetë Profeti (s) nuk kishte asnjë pauri asokohe. Ai nuk synonte të ngjitej në asnjë pozitë ose ofiq, sepse ai tashmë e gëzonte rangun më të lartë në shoqërinë e atëhershme, si prijës i Mekës. Ç’është e vërteta, ai mund ta kishte humbur edhe pozitën e tij të lartë për shkak të mbrojtjes së Profetit (s), sepse kjo mbrojtje solli ngritjen e prijësve të fiseve mekase kundër hashimive.

Nëse pretendohet se arsyeja e sakrificave të Ebu Talibit dhe gatishmërisë së tij për të dhënë jetën për Profetin (s) ishte marrëdhënia e tij fisnore me atë, duhet pohuar me forcë se kjo ide është naive dhe një reflektim i shkurtër mund ta tregojë pabazueshmërinë e saj totale. Marrëdhënia fisnore nuk është kurrë aq e fortë saqë personi të flijojë veten për kushërinjtë e madje të ofrojë edhe djalin (Aliun) si sakrificë për nipin, duke qenë i gatshëm që i pari të therej copë e grimë për të dytin.

S’ka dyshim se ndonjëherë ndjenjat vëllazërore e tërheqin njeriun deri në buzë të zhdukjes, por nuk ka kuptim që këto ndjenja të jenë aq të theksuara vetëm për një person, pasi Ebu Talibi i bri të gjitha këto sakrifica për një person të veçantë mes të afërmve të tij, çka nuk e bëri me asnjë prej pasardhësve të tjerë të Abdul-Muttalibit apo Hashimit.

Kështu, duhet konkluduar me bindje se stimuluesi i vërtetë për sakrificat e Ebu Talibit ishte shpirtëror e jo material. Kjo sepse ai e konsideronte Profetin (s) të ishte shembull i përsosur i shkëlqyeshmërisë dhe humanizmit, duke e patur shikuar fenë e predikuar prej tij si programi më i mirë për arritjen e lumturisë dhe begatisë.

Ky fakt bëhet i dukshëm nga vargjet e Ebu Talibit, ku ai thotë se Muhammedi (s) është profet porsi Musai dhe Isai (‘a):

Le ta dinë fisnikët se Muhammedi
është profet dhe udhëzues porsi Musai e Isai
dhe çdo profet kujdeset për udhëzimin e njerëzve
nën urdhrin e Allahut.
Clësitë e tij mund t’i shihni në librat hyjnorë
Me saktësi të përkryer
Dhe kjo fjalë është e vërtetë
E jo CALUMNY mbi atë që është e fshehtë.


(et-Tabarsi, Mexhma’ ul-Bejan fi Tefsiri’l-Kur’an, vëll. VII, f. 37; el-Huxhxheh, ff. 56 – 57).

Në një tjetër poemë lavdëruese për të nipin, Ebu Talibi thotë:

A s’e dini që ne e mbajmë Muhammedin
për profet të Zotit ashtu si
Musa ibn Imranin?
Dhe lexojmë për të në Librat e mëhershëm?


(et-Tabarsi, Mexhma’ ul-Bejan fi Tefsiri’l-Kur’an, vëll. VII, f. 36. Ibn Hishami ka cituar pesëmbëdhjetë vargje të kësaj poeme në Sire, vëll. I, ff. 352-3)

Prijësit kurejshë mbajtën një takim në shtëpinë e Ebu Talibit, në të cilin ishte i pranishëm edhe Profeti (s). Ata biseduan me njëri tjetrin dhe, si u shpërndanë pa arritur ndonjë rezultat, ‘Ukbeh ibn Ebi Mu’iti filloi të bërtiste: “Lëreni! Këshilla nuk bën punë. Ai duhet të vritet, ai duhet të zhduket.”

Ebu Talibi u shqetësua pa masë nga këto fjalë por nuk mund të bënte asgjë, sepse ata kishin ardhur miq në shtëpinë e tij. Ndodhi që atë ditë Profeti (s) kishte dalë nga shtëpia pa u kthyer deri natën vonë. Xhaxhallarët e tij shkuan në shtëpinë e tij, por nuk e gjetën aty. Papritur, Ebu Talibi kujtoi fjalët e ‘Ukbes, që ai i kishte shqiptuar vetëm pak orë më parë dhe tha me vete: “Ma paskan vrarë nipin dhe i paskan dhënë fund atij.”

Në një plan për t’u hakmarrë, ai thirri hashimitët dhe pasardhësit e Abdul-Muttalibit, duke i urdhëruar që të gjithë ata duhej të fshihnin armë nën rroba dhe të shkonin në Mesxhid ul-Haram së bashku. Secili prej tyre duhej të ulej pranë një prijësi kurejsh dhe sapo ai të thonte me zë të lartë: “O prijës kurejshë, dua Muhammedin nga ju!”, ata duhet të ngriheshin menjëherë dhe secili prej tyre duhej të vriste kurejshin që kishte pranë, me çka vrasësit e Muhammedit do të merrnin dënimin e tyre.

Ndërkohë që Ebu Talibi po dilte, Zejd ibn Harithi hyri në shtëpi dhe vërejti me habi se ata ishin bërë gati të gjithë. Ai u çudit shumë nga kjo dhe tha: “Asgjë s’i ka ndodhur Profetit (s). Tani, ai ndodhet në shtëpinë e një muslimani dhe është i zënë me predikimin e Islamit.”

Pastaj, ai u nis menjëherë tek Profeti (s) dhe e njoftoi atë për vendimin e rrezikshëm të Ebu talibit. Atëherë, Profeti (s) iu drejtua me shpejtësi shtëpisë së tij. Me të parë Profetin (s), sytë iu mbushën me lot dhe ai tha: “Nipi im, ku ke qenë? A ishte rehat dhe i sigurt gjatë kësaj kohe?” Pejgamberi (s) e siguroi xhaxhain e vet se asnjë dëm s’i ishte bërë nga askush.

Gjatë tërë natës Ebu Talibi vazhdoi të mendonte mbi këtë çështje dhe arriti në përfundimin se kurejshët nuk do ta linin Profetin (s) të qetë deri sa ta vrisnin, sepse armiqësia e tyre nuk ishte shkaktuar atë ditë. Ndaj, ai e pa të domosdoshme që të shkonte pas agimit në xhami bashkë me pasardhësit e Hashimit dhe të Abdul-Muttalibit e t’i njoftonte kurejshët rreth vendimit të tij, që ata t’i frikësoheshin dhe të hiqnin dorë nga vrasja e Muhammedit.

Gjatë këtij takimi, Ebu Talibi u ngrit dhe tha: “Dje, Muhammedi u zhduk nga sytë tanë për njëfarë kohe dhe mendova se kishit zbatuar planin e ‘Ukbes duke e vrarë atë. Ndaj, vendosa të vij në Mesxhid ul-Haram bashkë me këta burra, të cilët i kisha udhëzuar që secili prej tyre të zinte vend pranë çdonjërit nga ju dhe sapo të më dëgjonin të ngrija zërin, ata do t’ju sulmonin me armët e fshehura. Megjithatë, për fat të mirë e gjeta Muhammedin gjallë e shëndosh, pa ndonjë dëm prej jush... Për Allah, sikur ta kishit vrarë, nuk do t’ju kisha kursyer asnjërin dhe do t’ju kisha luftuar deri tek i fundit...” (et-Tara'if, f. 85; el-Huxhxheh, f. 61)

Po t’i hidhet një sy jetëshkrimit të Ebu Talibit, do të shihet se ai e mbështeti Profetin (s) për plot dyzet e dy vjet, dhe shpalosi trimëri dhe sakrificë të madhe posaçërisht gjatë dhjetë viteve të fundit të jetës së tij, që ishin domethënëse sepse përkonin me kohën e caktimit të Pejgamberit (s) në postin e profetësisë dhe thirrjen në mesazhin e tij. Faktori i vetëm që e mbajti Ebu Talibin në një qëndrim të tillë të vendosur ishte besimi i tij i pastër dhe bindja e fortë në misionin e Profetit të Islamit. Nëse flijimit të tij i shtohet edhe ai i të birit, Aliut, atëherë bëhet e qartë strofa e Ibn Ebi’l-Hadidit

Sikur të mos ishte Ebu Talibi dhe i biri
Kjo fe nuk do të kishte patur sukses
Ai e mbështeti dhe e mbrojti Profetin në Mekë
e i biri u hodh për të në vorbullën e vdekjes në Jethrib.


Përveç shërbesave dhe sakrificave të tij të mëdha për Islamin, një tjetër dëshmi e sinqeritetit të Ebu Talibit në këto fjalë është premtimi që ai i bëri Muhammedit në fillim të profetësisë. Kur Pejgamberi (s) mblodhi të afërmit e tij dhe i ftoi ata në Islam, Ebu Talibi i tha: “Ngrihu, o nipi im! Ti gëzon pozitë të lartë. Feja jote është më fisnikja e tërë feve. Ti je djali i një njeriu të madh. Nëse të lëndojnë gjuhët, gjuhë edhe më të mprehta do të të dalin në mbrojtje dhe shpata të forta do t’ua presin gjuhët armiqve të tu. Për Allah, Arabët do të jenë po aq meek para teje sa edhe të vegjlit e një kafshe para nënës.”

Shpikësit e këtij transmetimi kanë harruar një gjë elementare. Ebu Talibi po vdiste dhe e dinte se nuk do t’i shihte më “miqtë” e tij kurejshë. Ai e dinte se po shkonte në prani të Krijuesit të vet. Në një çast si ky ai s’mund të jetë shqetësuar më pak për kurejshët. Ankthi i tij kryesor përgjatë tërë jetës ishte që të fitonte kënaqësinë e Allahut, dhe ai e vërtetoi me vepra shumë më tepër se ç’mund ta vërtetonte kushdo tjetër me fjalë, se besimi i tij në Njëshmërinë e Zotit dhe në misionin e Muhammedit si i Dërguari i Tij ishte i palëkundshëm dhe i patundur.

Ebu Talibi ishte një besimtar i paepur në Islam. Përngjitja dhe përkushtimi i tij ndaj kësaj feje tregohet nga konsistenca dhe logjika e fakteve. Askush nuk mund ta dojë Muhammedin dhe idhujtarinë në të njëjtën kohë; këto dashuri përjashtojnë njëra tjetrën. Dhe asnjë njeri s’mund ta dojë Muhammedin e të urrejë Islamin. Dashuria për Muhammedin dhe urrejtja për Islamin nuk mund të bashkëekzistojnë. Kushdo që e do Muhammedin duhet patjetër ta dojë edhe Islamin. Nuk është gjithashtu e mundur që dikush ta urrejë Muhammedin e ta dojë Islamin. Një postulat i tillë do të ishte absurditet i përbindshëm.

Nëse ka diçka të sigurt në historinë e hershme të Islamit, kjo është dashuria e Ebu Talibit për Muhammedin (s). Bashkë me gruan e tij Fatime bint Esedin, Ebu Talibi e deshi Muhammedin (s) më shumë se ç’deshi fëmijët e tij. Ata ishin të gatshëm t’i flijonin fëmijët e tyre për Profetin (s). Një dashuri e tillë mund të buronte vetëm nga besimi në Muhammedin dhe fenë e predikuar prej tij, Islamin. Bashkëshortja e Ebu Talibit, Fatime bint Esedi, nëna adoptive e Profetit (s) ishte gruaja e dytë që e pranoi Islamin, pas Hatixhes. Ebu Talibi ishte krenar që Zoti kishte zgjedhur Muhammedin (s), djalin e vëllait të tij, Abdullahit, në mesin e tërë krijimit, për të qenë i Dërguari i Tij i fundit për njerëzimin. Muhammedi (s) ishte dashuria dhe krenaria më e madhe e xhaxhait të tij Ebu Talibit. Veprat e lavdishme të Ebu Talibit janë një pjesë integrale e historisë së Islamit. Asnjë histori e Islamit nuk do të ishte e plotë nëse nuk do të përfshinte një rrëfim të rolit të tij si mbrojtës i Muhammedit dhe i Islamit. Veprat e tij janë dëshmuesi më elokuent i besimit të tij në Allahun dhe të Dërguarin e Tij.

Ebu Talibi e mbështeti Profetin (s) sepse ai kishte besim të fortë në mesazhin Hyjnor, si dërgesa e fundit dhe përmbyllëse për njerëzimin nga Zoti. Besimi i Ebu Talibit u shpreh në mënyrë implicite në thëniet e tij që ai e kishte zakon t’i formulonte në vargje, si për shembull:

E di se feja e Muhammedit, me të vërtetë
Është më e mira ndër të gjitha fetë.


(Ibn Kethir, Ta’rikh, vëll. III, f. 42; Ibn Haxher el-Askalani, Fet’h ul-Bari fi Sherh Sahih el-Bukhari, vëll. VII, f. 153; el-Isabeh fi Temjizi Sahabeh, vëll. IV, f. 116 etj.)

Ebu Talibi gjithashtu e kishte zakon të thoshte:

Vërtet, Allahu e ka nderuar Profetin e Tij Muhammed
më i nderuari ndër krijesat e Tij quhet Ahmed
Allahu e ka nxjerrë emrin e tij nga emri i Vet
ndaj Allahu është Mahmud e ai është Muhammed


(Ebu Na’im, Dela’il un-Nubuvvvveh, vëll. I, f. 6; Ibn Asakir, Ta’rikh ed-Dimeshk, vëll. I, f. 275; Ibn Kethir, Ta’rikh, vëll. I, f. 266; Ibn Haxher el-Askalani, el-Isabeh, vëll. IV, f. 116; el-Kastalani, el-Muvvahib Aladunniah, vëll. I, f. 518, c.n. Ta’rikh-u i Bukhariut; etj)

Qeveritë umejjade dhe abbaside, që ushqenin amiqësi të paparë ndaj Ehl ul-Bejtit nxitën, joshën dhe detyruan dijetarët e oborreve të shpiknin ngjarje e hadithe kundër Ebu Talibit, duke pretenduar se ai ishte jobesimtar, apo se gjoja do të dënohet në shkallën më të lehtë të Xhehenemit. Akuza të tilla nuk ishin të pranueshme për bashkësinë e hershme islame, përndryshe Muavija do t’i kishte përmendur ato gjatë luftës së tij të përgjakshme ndaj kalifit legjitim të muslimanëve, Aliut, djalit të Ebu Talibit. Mirëpo ato u sajuan më vonë, nëpër transmetime të fabrikuara që u përkrahën dhe përhapën nga sunduesit umejjadë dhe abbasidë për të dëmtuar imazhin e Imam Aliut në sytë e popullit të paditur.